Psychedelische wetenschap

De Zwitserse kunstenaar en fotograaf Fabian Oefner is een man met een missie. Hij maakt in het oog springende kunst van alledaagse wetenschap. In zijn charmerende uiteenzetting laat hij recente psychedelische beelden zien, foto's van kristallen die communiceren met geluidsgolven inbegrepen. En in een live demonstratie laat hij zien wat er echt gebeurt wanneer je verf met magnetische vloeistof mengt, of wanneer je whisky in brand steekt.

Beelden spreken meer dan woorden,

dus begin ik

door te stoppen met spreken
en een paar beelden te tonen

die ik onlangs vastlegde.

Intussen is mijn uiteenzetting al 6.000 woorden lang

en ik denk dat ik hier moet stoppen.

(Gelach)

Tegelijk ben ik jullie

wat uitleg

verschuldigd over de beelden die jullie daarnet zagen.

Wat ik als fotograaf probeer te doen,

als kunstenaar, is de wereld

van kunst en wetenschap samenbrengen.

Of het nu het beeld is van een zeepbel

genomen op het moment dat ze barst

zoals je kan zien op dit beeld

of het nu een heelal is gemaakt van heel kleine pareltjes

van olieverf,

vreemde vloeistoffen die zich vreemd gedragen,

of verf gevormd door middelpuntvliedende krachten,

Ik probeer altijd een verband te vinden tussen de twee.

Wat mij intrigeert in die twee

is dat ze alletwee naar hetzelfde kijken:

het zijn alletwee antwoorden op hun omgeving.

En toch doen ze het op een verschillende manier.

Van de ene kant is er de wetenschap,

een rationele benadering

van de omgeving.

Van de andere kant heeft kunst

meestal een emotionele benadering
van de omgeving.

Ik probeer

die twee zienswijzen bij elkaar te brengen

zodat mijn beelden zowel tot het hart van de kijker

als tot zijn hersenen spreken.

Laat me dit demonstreren
aan de hand van drie projecten.

Het eerste heeft te maken
met het visualiseren van geluid.

Zoals je mogelijk weet,

reist geluid in golven.

Neem bijvoorbeeld een luidspreker:

eigenlijk doet een luidspreker niets anders

dan het audiosignaal opnemen,

het omzetten in een trilling

die dan vervoerd wordt door de lucht,

opgevangen word door ons oor,

en opnieuw omgezet wordt in een audiosignaal.

Nu was ik aan het denken:

hoe kan ik deze geluidsgolven zichtbaar maken?

Zo kwam ik op de volgende opstelling.

Ik nam een luidspreker,
plaatste een dunne folie

van plastiek boven op de luidspreker

en dan voegde ik kleine kristallen toe

boven op de luidspreker.

Als ik nu geluid zou afspelen door die luidspreker,

dan zou dat de kristallen op en neer laten gaan.

Nu gebeurt dit heel vlug,

in een oogopslag,

dus, in samenwerking met LG
legden we deze beweging vast

met een camera

die meer dan 3000 beelden
per seconde kan vastleggen.

Ik toon even hoe het eruit ziet.

(Muziek: "Teardrop" van Massive Attack)

(Applaus)

Dank u.

Jazeker, het ziet er geweldig uit.

Maar ik zal je een grappig verhaaltje vertellen.

Ik liep binnenshuis zonnebrand op

tijdens de opnames in Los Angeles.

Nu kun je in Los Angeles wel gemakkelijk
verbrand worden door de zon

gewoon op een van de stranden,

maar bij mij gebeurde het binnen.

Dat ging zo:

als je foto's maakt met 3.000 beelden per seconde,

dan heb je belachelijk veel licht nodig, enorm veel licht.

Dus we hadden onze luidspreker geïnstalleerd

met de camera er tegenover

en heel veel licht dat op de luidspreker scheen.

Ik installeerde de luidspreker

en zette de hele kleine kristalletjes erbovenop.

Dat deden we opnieuw en opnieuw.

Het duurde tot de middag tot ik doorhad,

dat mijn gezicht volledig rood was

vanwege het licht dat op de luidspreker gericht was.

Het grappige was

dat de luidspreker aan de rechterkant stond,

zodat de rechterkant van mij gezicht volledig rood was

en ik eruit zag zoals het Spook van de Opera

voor de rest van de week.

Nu over naar een ander project

dat met minder gevaarlijke stoffen te maken heeft.

Heeft er iemand gehoord
van ferrofluidum (vloeibare magneet)?

Sommigen wel. Uitstekend.

Zal ik dat gedeelte overslaan?

(Gelach)

Ferrofluidum gedraagt zich vreemd.

Het is een volledig zwarte vloeistof.

Ze heeft een olie-achtige samenstelling.

En er zitten hele kleine deeltjes metaal in,

die haar magnetisch maken.

Dus als ik deze vloeistof
in een magnetisch veld zet,

dan zou het uitzicht ervan veranderen.

Ik zal jullie dat hier live demonstreren.

Ik zal jullie dat hier live demonstreren.

Ik heb een camera naar beneden gericht op deze plaat.

Onder deze plaat zit een magneet.

Nu voeg ik wat ferrofluidum

bij de magneet.

We gaan het een beetje naar rechts verplaatsen

en misschien nog een beetje meer richten. Uitstekend.

Wat je nu kunt zien, is dat

het ferrofluidum pegels heeft gevormd.

Dat is door het aantrekken en afstoten

van de individuele deeltjes binnenin de vloeistof.

Nu ziet dit er al interessant uit,

maar we gaan er nog wat waterverf bij doen.

Het is gewone waterverf

om te schilderen.

Normaal schilder je niet met spuitjes,

maar het werkt wel hetzelfde.

Dit is wat er hier gebeurde:

toen de waterverf door de structuur vloeide,

mengde ze zich niet met het ferrofluidum.

Dat is omdat het ferrofluidum zelf

hydrofoob is.

Dat betekent dat het niet mengbaar is met water

Tezelfdertijd probeert het op zijn plaats te blijven

boven de magneet,

en daarom creëert het deze geweldig uitziende

structuren van kanalen en kleine vijvertjes

van kleurrijke waterverf.

Dit was het tweede project.

Laten we nu overgaan tot het laatste project,

dat te maken heeft met

de nationale drank van Schotland.

(Gelach)

Deze afbeelding, en deze ook,

zijn gemaakt met gebruik van whisky.

Nu kun je je afvragen:

hoe deed hij dat?

Dronk hij een halve fles whisky

en tekende hij dan op papier
de hallucinatie die hij zag

toen hij dronken was?

Ik kan jullie verzekeren
dat ik volledig bij bewustzijn was

toen ik deze foto's nam.

Whisky bevat 40 percent alcohol,

en alcohol heeft enkele
heel interessante eigenschappen.

Misschien heb je sommige

van die eigenschappen
voordien wel eens meegemaakt,

maar ik heb het over fysieke eigenschappen,

niet de andere.

Dus wanneer ik de fles openmaak,
zullen de alcoholmolecules

zich in de lucht verspreiden.

Dat komt doordat alcohol een vluchtige substantie is.

Tegelijk is alcohol zeer ontvlambaar.

Met deze twee eigenschappen

was ik in staat om de beelden te creëren

die je nu kunt zien.

Laat me dit hier demonstreren.

Hier heb ik een lege glazen recipiënt.

Er zit niks in.

Die ga ik vullen met zuurstof

en whisky.

En nog een beetje meer.

Nu wachten we een paar seconden

zodat de molecules zich verspreiden in de fles.

En nu steken we dit in brand.

(Gelach)

Dus dat is al wat er gebeurt.

Het gaat heel vlug en dat is niet indrukwekkend.

Ik zou het nog eens kunnen doen
om het nog een keer te laten zien,

maar sommigen zouden zeggen dat dit verspilling

van de whisky is
en dat ik die beter zou drinken.

Hier is een vertraagd beeld

in een volledig verduisterde kamer

van wat ik net heb laten zien in de live demonstratie.

Wat er gebeurde, is dat de vlam

zich door de glazen recipiënt bewoog,
van boven naar beneden,

en het mengsel van de luchtmolecules

en de alcohol verbrandde.

Dus de beelden die jullie zagen in het begin,

waren feitelijk een vlam gestopt in de tijd

terwijl ze door de fles beweegt.

Jullie moeten je voorstellen

dat ze 180 graden gedraaid was.

Dus dat is hoe deze beelden gemaakt werden.

(Applaus)

Bedankt.

Ik heb jullie drie projecten laten zien,

en jullie zullen jezelf afvragen: waar is dit goed voor?

Wat is het achterliggende idee?

Is het alleen maar verspilling van whisky?

Zijn het alleen maar vreemde materialen?

Deze drie projecten zijn gebaseerd op zeer eenvoudige

wetenschappelijke verschijnselen,

zoals magnetisme, de geluidsgolven,

of zoals hier, de fysieke eigenschappen van een substantie.

Ik probeer

deze verschijnselen te gebruiken

en ze te laten zien in een poëtische en ongeziene vorm

waarbij ik de kijker uitnodig

om een moment pauze te nemen

en te denken aan al de schoonheid

die ons constant omringt.

Heel erg bedankt.

(Applaus)