William Li: Beslenmeyle Kanseri Açlıktan Öldürebilir miyiz?

William Li, kanser tedavisine yeni bir düşünce şekli getiriyor: Anjiogenezi, yani tümörleri besleyen kan damarlarını hedef alıyor. Önemli olan ilk ve en önemli adım: Kanserle savaşan besinleri tüketerek, kanseri kendi oyunuyla yenmek.

İyi günler,

Etrafımızda tıbbi bir devrim yaşanıyor,

ve bu devrim, toplumumuzdaki en korkulan

bazı hastalıkları fethetmemizi sağlayacak.

Kanser bunlardan biri

Bu devrimin adı da "anjiogenez,"

ve vücudumuzun damar geliştirmek üzere

kullandığı süreçle ilgili.

Niye kan damarlarına önemli veriyoruz?

İnsan vücudu bunlarla dolup taşıyor;

tipik yetişkinde, yakalşık 80 000 km damar var.

arka arkaya eklendiğinde, dünyayı

iki kere dolacak bir çizgi oluşturuyor.

En küçük damarlara "kılcal damar" deniyor;

vücudumuzda bunlardan 19 milyar tane var.

Bunlar "can damarları", ancak,

şimdi göreceksiniz,

"ölüm damarlarına" dönüşebiliyorlar.

Kan damarlarının en dikkat çekici özelliği,

içindeki büyüdükleri ortama

ayak uydurabilmeleri.

Örnek olarak, karaciğerde, kanı zehirden

arındırmak için, kanallar oluşturuyorlar.

Akciğerde, solunum için hava torbacıklarına dönüşüyorlar.

Kaslarda, spiral olarak gelişiyorlar; bu sayede kaslar

dolaşımı engellemeden kasılabiliyor.

Sinir hücrelerinde, elektrik hattı gibi hücre boyunca ilerleyip,

hücrelerin canlılığını sağlıyorlar.

Bu damarların çoğunu, hala anne

rahmindeyken oluşturuyoruz.

Bunun anlamı şu: Büyüklerde,

özel bir kaç durum haricinde ,

kan damarı oluşmuyor.

Kadınlarda rahmin duvarlarının oluşumunu desteklemek

için kan damarları her ay oluşuyor.

Hamilelik boyunca, plasentayı oluşturup

anne ile bebeği bağlıyorlar.

Bir yaralanmadan sonra da,

kan damarları kabuğun altında gelişip,

yarayı tedavi ediyorlar.

İşte böyle görünüyor.

Yüzlerce kan damarı,

yaranın ortasında büyüyor.

Dolayısıyla, vücudun, herhangi bir zamandaki

damar miktarını düzenleyebilme becerisi var.

Vücut bu işi, şık ama karmaşık bir

dengeleme sistemiyle,

anjiogenez uyarıcıları ve inhibitörleriyle yapıyor.

Öyle ki, hızlı bir şekilde kan damarlarının yayılması gerektiğinde,

vücut, "anjiogenik faktör" denen proteinleri üretiyor,

bunlar da doğal gübre gibi

yeni kan damarlarının

fışkırmasını sağlıyor.

Bu fazla damarlara ihtiyaç kalmayınca da,

vücut bu damarları doğal anjiogenez inhibitörleri kullanarak

başlangıç seviyesine geri çekiyor.

Başka durumlarda, normalden az damar olduğunda,

damarların, normal seviyeye gelmesi gerekebiliyor.

Mesela, bir yaralanmanın ardından.

Vücut bunu da hallediyor;

ancak damar miktarlarını,

normal seviyeye kadar arttırıyor.

Bir çok hastalıkta, insan vücudunun

yeterince fazla sayıda damarı,

yeterince kısa sürede büyütüp

tamamlamasını engelleyen hatalar

oluştuğunu biliyoruz.

Bu durumlarda, anjiogenezin

dengesi bozulmuş oluyor.

Anjiogenez dengesi bozulduğunda,

bir çok hastalık ortaya çıkıyor.

Mesela, yetersiz anjiogenez,

yani yeterince damar olmaması,

tedavi olmayan yaralara, kalp krizlerine

dolaşımsız kalan bacaklara, inme yüzünden ölüme

ve sinir hasarına yol açar.

Öte yandan, aşırı anjiogenez,

yani fazla miktarda damar, yine rahatsızlıklara yol açar.

Kanserde, körlükte,

artiritte, obezlikte,

Alzheimer'de,

dünyada bir milyardan fazla insanı mustarip eden

görünürde birbirine hiç benzemeyen

toplamda 70'ten fazla rahatsızlıkta,

anormal anjiogenez durumunun

ortak bir payda olarak

bulunduğunu görüyoruz.

Bunu farketmek,

bu rahatsızlıklara yaklaşım şeklimizi

değiştirip, anjiogenezi kontrol

altında tutmaya çalışmamızı yol açıyor.

Özellikle kanser üzerinde duracağım,

çünkü anjigenez, kanserin çok önemli bir özelliği;

her türlü kanserde görünüyor.

Dolayısıyla,

bu gördüğünüz bir tümör, koyu gri yoğun bir kitle;

beynin içinde büyüyor.

Mikroskop altında, yüzlerce kahverengi

kan damarını görübilirsiniz - bu kılcal damarlar,

kanser hücrelerini besliyor,

oksijen ve besin taşıyor.

Ama kanserler başlangıçta farklı oluyor.

Aslında, kanserler, özellikle bir kan kaynağı

ile ortaya çıkmıyor.

Ufak, mikroskopik hücre yuvaları olarak başlayıp,

en fazla yarım milimetreküp hacmine

dek büyüyebiliyorlar.

Bu, tükenmez kalemin ucu kadar bir hacim.

Daha büyüyememelerinin sebebi, kan kaynaklarının olmaması.

Dolayısıyla yeterince oksijen veya besin gelmiyor.

Aslında, bu mikroskopik kanserlerin

vücudumuzda sürekli oluştuğunu tahmin ediyoruz.

Araba kazalarında ölen insanların otopsileri,

40 ile 50 yaş arasındaki kadınların

yüzde kırkının memelerinde,

mikroskopik kanserlerin

bulunduğunu gösteriyor.

50'li ve 60'lı yaşlarındaki erkeklerin yüzde ellisinde

mikroskopik prostat kanserleri oluyor.

Aslında hepimiz,

70'li yaşlarımıza geldiğimizde,

tiroid bezlerimizde mikroskopik kanserler oluyor.

Ancak, kan kaynağı bulmadan,

bu kanserlerin çoğu

hiç bir zaman tehlikeli hale gelmiyor.

Anjiogenez üzerine ilk araştırmaların yürütenlerden

olan hocam Dr Judah Folkman, bir keresinde,

bunlara "hastalık olmayan kanser" demişti.

Dolayısıyla, vücudun, normal çalışırken

anjiogenezi dengelemeye çalışması

kan damarlarının kanserleri beslemesini engelliyor.

Bu da, kanseri karşı

korunma mekanizmalarının

en önemlilerinden biri.

Aslında, eğer anjiogenezi bloke ederek,

kan damarlarının kanser hücrelerine ulaşmalarını engellerseniz,

tümörler asla büyüyemiyor.

Ama anjiogenez bir kere gerçekleşince,

kanserler artarak büyüyor.

İşte bu şekilde,

bir kanser, zararsızdan,

ölümcüle doğru değişiyor.

Kanser hücreleri mutasyona uğrayıp,

doğal gübre gibi işleyen

anjiogenik faktörleri salgılayıp,

kansere doğru ilerleyen kan damarlarının

sayısını arttırıyorlar.

Bu damarlar kanseri ele geçirdikçe,

kanser genişleyip çevresindeki dokuları ele geçiriyor.

Kanseri besleyen bu damarlar, aynı zamanda

kanser hücrelerinin dolaşıma katılmasını sağlayıp

metastaza yol açıyorlar.

Maalesef, kanserler ancak bu geç sahfada

teşhis edilebiliyor.

Anjiogenez harekete geçmiş,

kanser hücreleri de deli gibi

yayılmaya başlamış oluyor.

Dolayısıyla, eğer anjiogenez,

zararsız kanser ve zararlı kanser arasındaki

hassas nokta olduğuna göre,

anjiogenez devriminin önemli bir bölümü de,

kanser tedavisi için, kanserin

kan kaynağını kesmektir.

kemoterapiden tümüyle farklı bir yöntem olan bu tedavi şekline

"anti-anjiogenik tedavi" adını veriyoruz;

çünkü bu tedavi özellikle

kanseri besleyen kan damarlarını hedef alıyor.

Bunu yapabilmemizin sebebi,

tümör kan damarlarının, vücudun kalanında görülen

normal, sağlıklı damarlardan çok farklı olmaları.

Anormaller,

yapıları bozuk, ve bu nedenle

onları hedef alan tedavilere karşı

son derece savunmasızlar.

Sonuç olarak, kanser hastalarına

anti-anjiogenik tedavi uyguladığımızda -

- burada, bir tür beyin tümörü olan

gliomayı görüyorsunuz -

tümörün kaynaksız bırakıldıldığı yerde

ciddi değişikliklerin olduğunu görüyorsunuz.

Burada, FDA tarafından onaylanmış bir

ilaç olan Avastin uygulanan, meme kanserli

bir kadın görüyorsunuz.

Tedavinin ardından, kan dolaşımından

oluşan halenin yok olduğunu görübilirsiniz.

Size, iki çok farklı kanser

tipi göstermiş olsam da,

her ikisi de anti-anjiogenik tedaviye çok olumlu sonuç veriyorlar.

Dolayısıyla, bir kaç sene önce kendime bir soru sordum:

"Acaba bir bir adım daha ileri götürüp,

diğer kanserleri de tedavi edebilir miyiz,

hatta diğer türlerdeki kanserleri?" diye sordum.

Resimde, 9 yaşındaki boksör cinsi Milo'yu görüyorsunuz.

Milo'nun omzunda, "malignant nörofibroma"

diye bilinen çok saldırgan bir tümör vardı.

Akciğerine geçti.

Veteriner, sadece üç ay ömür vermişti.

Biz de, köpek besinine eklenen

anti-anjiogenik ilaçlardan oluşan

bir karışım ile, tümörün üzerine

sürelecek bir merhem verdik.

Tedavinin ilk bir kaç haftasının sonunda,

kanserin gelişimini yavaşlatmayı becerdik;

sonunda da Milo'nun ömrünü, veterinerlerin tahmin ettiğinin

altı katına çıkartabildik;

yaşam kalitesi de çok yüksekti.

Ardından, 600'den fazla köpeği tedavi ettik.

Yüzde altmışı tedaviye olumlu cevap verdi.

normal şartlar altında uyutulacakken,

bu ev hayvanlarının ömrünü uzattık.

Size, daha bile ilginç

bir kaç örnek daha göstermek isterim.

Bu, Florida'da yaşayan, 20 yaşında bir yunus,

ağzında, görüdüğünüz lezyonlar vardı;

bu lezyonlar, 3 yıl içinde,

saldırgan skuamöz hücre kanserlerine dönüştü.

Biz de anti-anjiogenik macun yaratıp,

kanserin üzerine, hafta üç defa

fırçalayarak uygulattık.

yedi aylık bir süre içinde,

kanserler tümüyle ortadan kalktı,

ve biopsi sonuçları normale döndü.

Burada, Guiness adlı bir atın

dudağında oluşan bir kanseri görüyorsunuz.

Bu anjiosarkoma adı verilen çok ama çok ölümcül bir kanser.

Tedaviye başladığımızda, zaten lemf bezlerine sıçramıştı;

biz de dudak için anti-anjigenik merhem ile,

ağızdan alınan bir karışım kullarak, hem dahili,

hem de harici tedavi uyguladık.

Altı aylık tedavinin sonunda,

at bütünüyle iyileşti.

Bu fotoğrafta, tedaviden altı sene sonra,

çok mutlu olan sahibiyle beraber görünüyor.

(Alkış)

Tabii, anti-anjiogenik tedavi,

çok çeşit kanserlerin tedavisinde kullanılabilir.

Hatta, ilk geliştirilen ilaçlar, hem köpekler

hem de insanlar için

piyasaya sürüldü.

12 değişik ilaç ve 11 değişik kanser şekli var;

ancak esas soru şu:

Bunların pratikte işe yarıyor mu?

Ekranda, sekiz değişik kanser tipi için

hastaların hayatta kalma oranları görünüyor.

Buradaki sütunlar, sadece kemoterapi,

radyasyon ve ameliyat olan

dönemdeki hasta ömürlerini

gösteriyor.

Ancak, 2004'te

anti-anjiogenik tedaviler hayata geçirildiğinde,

böbrek kanseri, multipl

miyelom, kalın bağırsak kanseri,

ve GIST'lerde

70 ile 100 arasında bir gelişme

olduğunu görebiliyoruz.

Etkileyici bir sonuç.

Ama diğer tümörlerde ve kanser çeşitlerinde,

sadece mütevazi gelişmeler oldu.

Kendime şunu sormaya başladım:

"Neden daha iyisini yapamadık?"

Bence cevap çok açık:

Kanseri çok geç tedavi edebiliyoruz,

çoktan vücuda yerleşip de

etrafa yayılıp, metastaz yaptıktan sonra tedaviye başlanıyor.

Doktor olarak,

bir rahatsızlık ileri safhaya geldikten sonra,

tedaviden sonuç almak,

çok zor veya imkansız oluyor.

Dolayısıyla ben de

anjiogenezin biyolojisine dönüp

düşünmeye başladım:

Acaba kanserin çözümü,

anjiogenizi engellemek,

yani kanseri kendi oyununda yenmek olabilir mi?

Bu şekilde kanserler asla tehlikeli hale gelmez.

Bu, hem sağlıklı insanlara

hem de kanserden bir kaç kere kurtulmuş

insanların

bir daha yakalanmamalarına yardımcı olur.

Ben de, kanserde anjigenezi engellemenin yollarını

araştırmak için, kanserin sebeplerine baktım.

Beni çok şaşırtan,

beslenmenin,

doğal nedenlerden oluşan kanserlerin

yüzde 30 - 35'ine yol açması oldu.

İlk akla gelen, beslenmemizden

neler çıkartabiliriz, diye sormak; neyi azaltıp kısabiliriz.

Ama ben tersten yaklaştım ve şunu sordum:

Ama beslenmemize, hangi

doğan anti-anjiogenik besinleri katıp da

vücudun savunma sistemini güçlendirip

kanserleri besleyen kan damarlarını geriletebiliriz?

Başka bir deyişle, beslenmeyle kanseri açlıktan öldürebilir miyiz?

Cevap: Evet.

Size göstereceğim.

Bu araştırma, bizi,

pazara, çiftliğe ve baharatçılara yöneltti,

çünkü tabiat ananın içinde doğal

angiogenez inhibitörleri bulunduran

bir çok yiyecek ve içecek

yaratmış olduğunu

farkettik.

Burada, geliştirdiğimiz bir test sistemini görebilirsiniz.

Ortada, bir çok kan damarının patlayan yıldız misali

dağıldığı bir halka bulunuyor.

Bu sistemi kullanarak,

yemek eşdeğeri miktarlarda

beslenme faktörlerinin etkisini ölçebiliyoruz.

Şimdi size kırmızı üzüm suyu koyduğumuz zaman

ne olduğunu göstereyim.

Aktif madde, resveratrol.

Kırmızı şarapta da bulunuyor.

Anormal angiogenez, %60 oranında

azalıyor.

Çilek ezmesi koyduğumuz zaman ne olduğunu göstereyim:

Angiogenezi güçlü bir şekilde baskılıyor.

Soya fasülyesi ezmesi:

Burada, giderek artacak bir

antiangiogenez yiyecek ve içecek

listesi var.

Her değişik yemek çeşidinin,

çeşitli tiplerinin, özellikle

faydalı olabileceklerini düşünüyoruz.

Bunu ölçmek istememizin sebebini

şöyle ifade edeyim: Çilek yiyecekseniz,

veya çay içecekseniz,

Neden kansere karşı en faydalı olanını

seçmeyesiniz?

Burada denediğimiz dört çay çeşidini göreceksiniz.

Hepsi de sıkça bulunan malzemeler.

Yasemin çayı, Japon sencha çayı,

Earl Grey ve hazırladığımız özel karışım.

Burada, çayları etki

seviyelerine göre aşağıdan yukarıya

sıralanmış olarak görebilirsiniz.

Burada çok güzel olan,

değişik çeşitte çayları

karıştırdığımız zaman

oluşan kombinasyonun

ikisinden de daha güçlü olması.

Besinlerin arasında sinerji olduğunu gösteriyor.

Burada, deneylerimizden çıkan diğer verileri görebilirsiniz.

Laboratuarda simüle ettiğimiz tümör angigenezini,

buradaki siyah barda görebilirsiniz.

Bu sistemle, kanser ilaçlarının etkisini ölçebiliyoruz.

Bar ne kadar küçükse,

o kadar az angiogenez - yani iyi.

Burada, insanlarda kanser olasılığını

azaltan çok kullanılan bazı

ilaçları göreceksiniz.

Statinler, steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar,

ve angiogenezi

engelleyen bazı başka ilaçlar.

Burada da, beslenme faktörlerinin

ilaçlarla başa baş gittiğini görebilirsiniz.

Gördüğünüz gibi, son derece yakınlar,

hatta bazı yerlerde ilaçlardan bile

daha etkililer.

Soya, maydanoz, sarımsak,

üzüm, böğürtlen...

Evime gidince buradaki malzemelerle

lezzetli bir yemek pişirebilirim.

Şimdi hayal edin: Dünyanın

ilk besin değerlendirme sistemini

yaratıp, yiyecekleri antiangiogenez

özelliklerine göre, kanser engelleme

özelliklerine göre puanlandırsak.

İşte şimdi bunu yapıyoruz.

Size sadece bir kaç tane laboratuar verisi gösterdim;

dolayısıyla esas soru şu:

İnsanların belirli yemekleri yemesiyle

kanserde angiogenezi azaltacağını

gösteren kanıt var mı?

Benim bildiğim en iyi örnek,

79000 erkek arasında

20 yıl boyunca yapılmış bir araştıma.

Bu araştırma sonucunda, haftada 2-3 defa

pişmiş domates yiyen adamların,

prostat kanseri olasılığında

%50 düşüş olduğu görülmüş.

Domasteslerin, bol miktarda likopen içerdiğini

ve likopenin de antiantiogenik olduğunu biliyoruz.

Ama daha da ilginç olan buluntu şu:

Prostat kanseri oluşan erkeklerin arasında da,

daha fazla domates sosu yiyenlerin,

kanserlerini besleyen daha az

kan damarı olması.

Dolayısıyla, insanlar üzerinde yapılan

bu araştırma, günlük miktarlarda

antiangiogenik besin tüketiminin, kanseri

ne kadar azaltabileceğinin göstergesi.

Şimdi, Dean Ornish,

UCSF ve Tufts Üniversitesi ile beraber,

sağlıklı beslenmenin, kanda bulunan

angiogenez markörleri üzerindeki

ilişkisini araştırıyoruz.

Sizinle paylaştığım bilginin etkileri çok geniş -

kanser araştırmalarının da ötesinde.

Çünkü, eğer haklıysak, tüketici eğitimini, besin hizmetlerini,

toplum sağlığını, hatta

sigorta endüstrisini etkileyebilir.

Hatta, bazı sigorta şirketleri şimdiden

burada anlattığım çizgide düşünmeye başladı.

"Blue Cross and Blue Shield of Minnesota" şirketinin reklamını görebilirsiniz.

Ayrıca, dünyanın etrafında bir çok insan için,

kanserin beslenmeyle engellenmesi,

mümkün olan tek pratik çözüm olabilir;

çünkü herkes son aşamada kullanılan pahalı ilaçlara para veremeyebilir.

Ama yerel, sürdürülebilir

antiangigenik tahıllardan yapılmış sağlıklı

bir beslemeden herkes faydalanabilir.

Son olarak,

size besinlerden bahsettim,

kanserden bahsettim,

ama anlatmak istediğim bir rahatsızlık daha var;

bu rahatsızlık obezite.

Çünkü yağ dokunun

angigeneze çok bağımlı olduğunu

keşfetmiş bulunuyoruz.

Aynen tümör gibi, yağ doku da kan damarları geliştikçe büyüyor.

Şimdi soru şu: Kan kaynağını keserek

yağ dokuyu azaltabilir miyiz?

Yukarıdaki çizgi, küçük bir tenis

topuna benzeyene dek

sürekli yemek yiyen

genetik olarak obez bir farenin vücut ağırlığını gösteriyor.

Alttaki çizgi de normal bir farenin ağırlığını gösteriyor.

Eğer obez fareye angigenez inhibitörü

verirseniz, fare ağırlık kaybediyor.

Tedaviyi durdurunca, fare yeniden şişmanlıyor.

Tedaviyi yeniden başlatınca, yine zayıflıyor.

Tedaviyi durdurunca, yine şişmanlıyor.

Sadece angiogenezi inhibe ederek,

kilosunu indirip arttırabiliriz.

Dolayısıyla, kanserin engellemesi için bu geliştirdiğimiz

yaklaşım, obezite için de

faydalı olabilir.

Daha da ilginç olan, bu yöntemle,

obez fareleri alıp da,

kilolarını normal farelerinkilerin

altına düşürmeyi beceremiyoruz.

Başka bir deyişle, "süpermodel fareler" yaratamıyoruz.

(Kahkaha)

Buradan, angiogenezin sağlıklı

seviyeleri düzenleyebildiğini gösteriyor.

Albert Szent Gyorgi, bir keresinde şöyle demişti:

"Keşif, herkesin gördüğünü görüp,

kimsenin düşünmediğini düşünmekten müteşekkildir."

Umarım sizi, kanser,

obeziye ve benzer rahatsızlıklarda,

tedavi için bunların ortak paydasına,

yani angiogeneze saldırmakta büyük güç olabileceğine ikna edebildim.

Dünyanın şu anda buna ihtiyacı olduğunu düşünüyorum. Teşekkürler.

(Alkış)

June Cohen: Yani bu ilaçlar şu anda -

henüz çok bulunan kanser tedavileri değil.

Burada kanser olan insanlara

ne önerirdiniz?

Kanser hastasına şu anda bu tedavileri uygulamayı önerir misiniz?

William Li: FDA tarafından onaylanmış olan

antiangiogenik tedaviler var.

Aranızdaki kanser hastaları,

veya kanser hastalarına yardımcı olmak isteyenler,

bu ilaçlarla ilgili bilgi isteyebilirsiniz.

Devam eden bir çok klinik araştırma da var.

Angigenez Vakfı, 300 şirketi takip ediyor,

yolda daha geliştirilecek

100 tane daha ilaç var.

Dolayısıyla, onaylanmış ilaçları

klinik deneyleri göz önünde bulundurabilirsiniz.

Ama doktorların ne yapabileceğini sormaktansa,

kendimizin kendimiz için ne yapabileceğimizi sormamız gerekiyor.

Bu da vurgulamak istediklerimden biri:

Doktorların bizim için yapamayacağı

şeyleri, bilgimizi kullanıp

harekete geçerek yapabileceğimizi anlatmak istedim.

Eğer tabiat ana bize bir takım ipuçları verdiyse,

besinlerimizin değerini verdiğimiz

bir gelecek olabileceğini düşünüyoruz.

Yediklerimiz, aslında günde üç kere kemoterapi.

JC: Anlıyorum. Peki bu bağlamda,

kanser risk faktörü taşıyan insanlar için,

profilaktik tedavi mi önerirsiniz,

yoksa sadece bol domates soslu

doğru beslenmeyi mi?

WL: Bildiğiniz gibi, dönemimizde bol miktarda epidemiyoloji çalışması bulunuyor.

Bu bilgi çağında,

Pubmed veya National Library of Medicine

gibi güvenilir bir kaynağa gidip epidermiyoloji

kanser riski azaltma için

beslenme veya ilaca dayalı

epidermiyoloji çalışmaları bulmak zor olmaz.

Bu araştırmayı yapmanızı kesinlikle tavsiye ederim.

JC: Tamam. Çok teşekkür ederim.

(Alkış)