Sępy: bohaterowie ekosystemu, którzy plują kwasem i zapobiegają epidemiom - Kenny Coogan
-
0:07 - 0:09Na łąkach Mauretanii
-
0:09 - 0:14gazela cierpiąca na gruźlicę
bierze ostatni oddech. -
0:14 - 0:16Upada w pobliżu małego jeziorka,
-
0:16 - 0:20a zwłoki zwierzęcia grożą zakażeniem wody.
-
0:20 - 0:26Ale dla pustynnej ekipy sprzątającej
ciało to nie problem - to uczta. -
0:26 - 0:28Waży do dziesięciu kilogramów,
-
0:28 - 0:31przy rozpiętości skrzydeł
do prawie trzech metrów. -
0:31 - 0:36Sęp uszaty jest bez wątpienia
królem padlinożerców. -
0:36 - 0:39Potężny dziób i mocna szyja tego ptaka
-
0:39 - 0:42łatwo przedzierają się
przez twardą skórę i tkanki mięśniowe, -
0:42 - 0:47ułatwiając dziobanie słabszym sępom.
-
0:47 - 0:52Ta kolosalna konkurencja jest
zbyt niebezpieczna dla małego białosępa. -
0:52 - 0:55Z rozpiętością skrzydeł
wynoszącą tylko 180 centymetrów, -
0:55 - 0:59ten sęp wyemigrował do Afryki
z rodzinnego gniazda w Portugalii, -
0:59 - 1:04korzystając z kominów termicznych,
dzięki którym szybował godzinami. -
1:04 - 1:08Ale po przybyciu znajduje się
na spodzie hierarchii dziobania. -
1:08 - 1:13Na szczęście braki w rozmiarze
nadrabia inteligencją. -
1:13 - 1:18Niedaleko widzi
niestrzeżone strusie gniazdo, -
1:18 - 1:21pełne ogromnych jaj nie do przebicia.
-
1:21 - 1:26Za pomocą dużego kamienia rozbija
jedno z nich i ma zasłużony posiłek, -
1:26 - 1:31choć wróci do gazeli,
kiedy tylko większe ptaki odlecą. -
1:31 - 1:35Wysoko nad tym zamieszaniem
są sępy plamiste. -
1:35 - 1:39Szybują na wysokości
ponad 11 tysięcy metrów, -
1:39 - 1:43wyżej niż jakiekolwiek inne zwierzę.
-
1:43 - 1:47Z tej wysokości nie widzą
pojedynczej padliny, -
1:47 - 1:51ale widok innych sępów prowadzi je na żer.
-
1:51 - 1:53Ich pozbawione piór głowy
pomagają im regulować -
1:53 - 1:56nagły wzrost temperatury
podczas opadania w dół -
1:56 - 2:01i utrzymywać je w czystości
podczas rozrywania gnijącej gazeli. -
2:01 - 2:04Padlina została zjedzona
na długo przed tym, -
2:04 - 2:07zanim gnijące mięso
zainfekowałoby źródło wody. -
2:07 - 2:12Gruźlica nie ma szans
na zainfekowanie sępów, -
2:12 - 2:17które dorobiły się najniższego
pH żołądka w królestwie zwierząt, -
2:17 - 2:23co pozwala im trawić chorą padlinę
i odpady, nie chorując. -
2:23 - 2:26Gatunki takie jak mieszkające
w górach orłosępy brodate -
2:26 - 2:28mają żołądki tak kwaśne,
-
2:28 - 2:33że mogą strawić większość kości
w ciągu zaledwie 24 godzin. -
2:33 - 2:38Adaptacja ta pomaga mniejszym sępom
uzupełnić dietę odchodami, -
2:38 - 2:43podczas gdy większe sępy mogą jeść
chorą padlinę, choćby 3-dniową. -
2:43 - 2:46Ich kwaśne żołądki chronią je
też przed żywymi zwierzętami: -
2:46 - 2:51ich zjełczałe wymiociny
odstraszają większość drapieżników. -
2:51 - 2:53Te żołądki ze stali są niezbędne
-
2:53 - 2:55do usuwania patogenów
z ekosystemu Afryki, -
2:55 - 2:59takich jak cholera, wąglik i wścieklizna.
-
2:59 - 3:03Ale podczas gdy sępy
łatwo trawią naturalne odpady, -
3:03 - 3:06chemikalia wytwarzane przez człowieka
to już inna historia. -
3:06 - 3:11Diklofenak, powszechny lek
stosowany w leczeniu bydła w Indiach, -
3:11 - 3:13jest zabójczy dla sępów.
-
3:13 - 3:16Ponieważ lokalne wierzenia religijne
zabraniają jedzenia wołowiny, -
3:16 - 3:20padlinożercy często jedzą padłe bydło.
-
3:20 - 3:22Od lat 90. XX wieku lek ten,
-
3:22 - 3:26obok zagrożeń spowodowanych
przez słupy elektryczne i utratę siedlisk, -
3:26 - 3:32przyczynił się do 95% spadku
populacji lokalnych sępów. -
3:32 - 3:36W pobliskiej Afryce kłusownicy
celowo zatruwają padlinę, -
3:36 - 3:41żeby obecność ptaków
nie zdradziła ich władzom. -
3:41 - 3:46Jedne zatrute zwłoki
mogą zabić ponad 500 sępów. -
3:46 - 3:50Obecnie ponad 50% wszystkich
gatunków sępów jest zagrożonych. -
3:50 - 3:53W regionach, w których wyginęły sępy,
-
3:53 - 3:56padlina rozkłada się trzy razy dłużej,
-
3:56 - 3:58zanieczyszcza wodę pitną,
-
3:58 - 4:03podczas gdy dzikie psy i szczury przenoszą
choroby do ludzkich siedlisk. -
4:03 - 4:10Kryzys sępów w Azji i Afryce doprowadził
do epidemii wścieklizny w Indiach, -
4:10 - 4:14gdzie co roku infekcje zabijają
około 20 000 osób. -
4:14 - 4:20Na szczęście niektóre środowiska
zrozumiały już wagę sępów. -
4:20 - 4:24Działacze ruchu na rzecz ochrony przyrody
zakazali stosowania leków jak Diclofenak, -
4:24 - 4:28podczas gdy inni badacze pracują
nad odnowieniem siedlisk sępów -
4:28 - 4:29dzięki programom hodowlanym.
-
4:29 - 4:32W niektórych regionach
otworzono nawet restauracje dla sępów, -
4:32 - 4:36w których rolnicy bezpiecznie
pozbywają się zwierząt wolnych od leków. -
4:36 - 4:40Z naszą pomocą sępy będą mogły
kontynuować swoją rolę -
4:40 - 4:45w ochronie zdrowia naszej planety,
przekształcając śmierć i rozkład w życie.
- Title:
- Sępy: bohaterowie ekosystemu, którzy plują kwasem i zapobiegają epidemiom - Kenny Coogan
- Speaker:
- Kenny Coogan
- Description:
-
Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/vultures-the-acid-puking-plague-busting-heroes-of-the-ecosystem-kenny-coogan
Na łąkach Mauretanii gazela cierpiąca na gruźlicę bierze ostatni oddech. Ciało zwierzęcia grozi zakażeniem wody, ale dla sępa to nie problem: to uczta. Z żołądkiem ze stali, który może strawić chore mięso i odpady, sępy są niezbędne do usuwania niebezpiecznych patogenów z ekosystemów. Kenny Coogan bada znaczenie pustynnej ekipy sprzątającej.
Lekcja: Kenny Coogan, reżyseria: Katarina Jukić.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:45
Rysia Wand edited Polish subtitles for Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem | ||
Rysia Wand approved Polish subtitles for Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem | ||
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem | ||
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem | ||
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem |