Sępy: bohaterowie ekosystemu, którzy plują kwasem i zapobiegają epidemiom - Kenny Coogan

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/vultures-the-acid-puking-plague-busting-heroes-of-the-ecosystem-kenny-coogan

Na łąkach Mauretanii gazela cierpiąca na gruźlicę bierze ostatni oddech. Ciało zwierzęcia grozi zakażeniem wody, ale dla sępa to nie problem: to uczta. Z żołądkiem ze stali, który może strawić chore mięso i odpady, sępy są niezbędne do usuwania niebezpiecznych patogenów z ekosystemów. Kenny Coogan bada znaczenie pustynnej ekipy sprzątającej.

Lekcja: Kenny Coogan, reżyseria: Katarina Jukić.

Na łąkach Mauretanii

gazela cierpiąca na gruźlicę
bierze ostatni oddech.

Upada w pobliżu małego jeziorka,

a zwłoki zwierzęcia grożą zakażeniem wody.

Ale dla pustynnej ekipy sprzątającej
ciało to nie problem - to uczta.

Waży do dziesięciu kilogramów,

przy rozpiętości skrzydeł
do prawie trzech metrów.

Sęp uszaty jest bez wątpienia
królem padlinożerców.

Potężny dziób i mocna szyja tego ptaka

łatwo przedzierają się
przez twardą skórę i tkanki mięśniowe,

ułatwiając dziobanie słabszym sępom.

Ta kolosalna konkurencja jest
zbyt niebezpieczna dla małego białosępa.

Z rozpiętością skrzydeł
wynoszącą tylko 180 centymetrów,

ten sęp wyemigrował do Afryki
z rodzinnego gniazda w Portugalii,

korzystając z kominów termicznych,
dzięki którym szybował godzinami.

Ale po przybyciu znajduje się
na spodzie hierarchii dziobania.

Na szczęście braki w rozmiarze
nadrabia inteligencją.

Niedaleko widzi
niestrzeżone strusie gniazdo,

pełne ogromnych jaj nie do przebicia.

Za pomocą dużego kamienia rozbija
jedno z nich i ma zasłużony posiłek,

choć wróci do gazeli,
kiedy tylko większe ptaki odlecą.

Wysoko nad tym zamieszaniem
są sępy plamiste.

Szybują na wysokości
ponad 11 tysięcy metrów,

wyżej niż jakiekolwiek inne zwierzę.

Z tej wysokości nie widzą
pojedynczej padliny,

ale widok innych sępów prowadzi je na żer.

Ich pozbawione piór głowy
pomagają im regulować

nagły wzrost temperatury
podczas opadania w dół

i utrzymywać je w czystości
podczas rozrywania gnijącej gazeli.

Padlina została zjedzona
na długo przed tym,

zanim gnijące mięso
zainfekowałoby źródło wody.

Gruźlica nie ma szans
na zainfekowanie sępów,

które dorobiły się najniższego
pH żołądka w królestwie zwierząt,

co pozwala im trawić chorą padlinę
i odpady, nie chorując.

Gatunki takie jak mieszkające
w górach orłosępy brodate

mają żołądki tak kwaśne,

że mogą strawić większość kości
w ciągu zaledwie 24 godzin.

Adaptacja ta pomaga mniejszym sępom
uzupełnić dietę odchodami,

podczas gdy większe sępy mogą jeść
chorą padlinę, choćby 3-dniową.

Ich kwaśne żołądki chronią je
też przed żywymi zwierzętami:

ich zjełczałe wymiociny
odstraszają większość drapieżników.

Te żołądki ze stali są niezbędne

do usuwania patogenów
z ekosystemu Afryki,

takich jak cholera, wąglik i wścieklizna.

Ale podczas gdy sępy
łatwo trawią naturalne odpady,

chemikalia wytwarzane przez człowieka
to już inna historia.

Diklofenak, powszechny lek
stosowany w leczeniu bydła w Indiach,

jest zabójczy dla sępów.

Ponieważ lokalne wierzenia religijne
zabraniają jedzenia wołowiny,

padlinożercy często jedzą padłe bydło.

Od lat 90. XX wieku lek ten,

obok zagrożeń spowodowanych
przez słupy elektryczne i utratę siedlisk,

przyczynił się do 95% spadku
populacji lokalnych sępów.

W pobliskiej Afryce kłusownicy
celowo zatruwają padlinę,

żeby obecność ptaków
nie zdradziła ich władzom.

Jedne zatrute zwłoki
mogą zabić ponad 500 sępów.

Obecnie ponad 50% wszystkich
gatunków sępów jest zagrożonych.

W regionach, w których wyginęły sępy,

padlina rozkłada się trzy razy dłużej,

zanieczyszcza wodę pitną,

podczas gdy dzikie psy i szczury przenoszą
choroby do ludzkich siedlisk.

Kryzys sępów w Azji i Afryce doprowadził
do epidemii wścieklizny w Indiach,

gdzie co roku infekcje zabijają
około 20 000 osób.

Na szczęście niektóre środowiska
zrozumiały już wagę sępów.

Działacze ruchu na rzecz ochrony przyrody
zakazali stosowania leków jak Diclofenak,

podczas gdy inni badacze pracują
nad odnowieniem siedlisk sępów

dzięki programom hodowlanym.

W niektórych regionach
otworzono nawet restauracje dla sępów,

w których rolnicy bezpiecznie
pozbywają się zwierząt wolnych od leków.

Z naszą pomocą sępy będą mogły
kontynuować swoją rolę

w ochronie zdrowia naszej planety,
przekształcając śmierć i rozkład w życie.