Η εκπαίδευση «αλά γαλλικά» | Πάμελα Ντράκερμαν | TEDxParis

Διαφορετικές χώρες, διαφορετικές εκφράσεις και, σε κάθε περίπτωση, μια διαφορετική εκπαίδευση. Η Πάμελα Ντράκερμαν, αμερικανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας, γύρισε τον κόσμο πριν εγκατασταθεί οριστικά στο Παρίσι το 2004. Σήμερα, έχει κάνει οικογένεια και είναι αναγνωρισμένη συγγραφέας, ενώ ασχολείται με τις πολιτιστικές διαφορές στην εκπαίδευση των παιδιών.

Αυτή η ομιλία έγινε σε μια εκδήλωση TEDx, η οποία χρησιμοποιεί τη μορφή των συνεδρίων TED αλλά διοργανώνεται ανεξάρτητα, από μια τοπική κοινότητα/ομάδα. Διαβάστε περισσότερα στο http://ted.com/tedx

Υπάρχουν Αμερικανοί

που ονειρεύονται όλη τους τη ζωή
να ζήσουν στο Παρίσι.

Δεν είμαι από αυτούς.

Μεγάλωσα στο Μαϊάμι

και πάντα με γοήτευε η Λατινική Αμερική.

Το 2002 εργαζόμουν
ως δημοσιογράφος στην Αργεντινή

και σ' ένα μπαρ στο Μπουένος Άιρες,
συνάντησα έναν άγγλο δημοσιογράφο

που μόλις είχε αγοράσει
ένα διαμερισματάκι στο Παρίσι.

Έξι μήνες αργότερα, απολύθηκα
από την εφημερίδα μου,

μαζί με άλλους διακόσιους,

κι όλοι οι αμερικανοί δημοσιογράφοι
βρίσκονταν στην ίδια κατάσταση.

Έτσι, σύντομα βρέθηκα στο Παρίσι,

ως freelancer δημοσιογράφος,

ζώντας σε ένα σπίτι 35 τ.μ.
μ' έναν Άγγλο που γνώριζα ελάχιστα.

Στην αρχή, δυσκολεύτηκα στο Παρίσι.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορούμε
να τα φέρουμε όλα στα μέτρα μας.

Θα ήθελα, παρακαλώ,
το κοτόπουλο αλλά χωρίς κρέμα

και τη σαλάτα αλλά με τη σως δίπλα,

και μετά έναν καφέ,
αλλά με αποβουτυρωμένο γάλα.

Στο Παρίσι, τίποτα δεν μπορούμε
να το φέρουμε στα μέτρα μας,

ένας μόνο τύπος καφέ με γάλα υπάρχει.

Ζούσα όμως με τον Άγγλο μου
και στο Παρίσι.

Παντρευτήκαμε, κάναμε ένα παιδί
κι έπειτα άλλα δύο.

Ειλικρινά, τότε ήταν που άρχισα
να εκτιμώ τη γαλλική κουλτούρα,

σχετικά με τον τρόπο
ανατροφής των παιδιών σας.

Εντάξει, ξέρω ότι σκέφτεστε
πως στη Γαλλία έχετε γλιτώσει

από τη μάστιγα του παιδιού-βασιλιά.

Όμως με όλο τον σεβασμό,

δεν ξέρετε καθόλου
τι είναι το παιδί-βασιλιάς.

Στις ΗΠΑ, κάθε προσπάθεια των γονιών
έχει ως στόχο να προστατέψει,

αλλά κυρίως να ενεργοποιήσει τα παιδιά.

Αυτή η αμερικανική τάση
δεν είναι καινούρια.

Τη δεκαετία του 1960,

ο ψυχολόγος Ζαν Πιερ Ζε
έκανε περιοδεία στις ΗΠΑ.

Σε κάθε πόλη έθετε αυτό που ονόμαζε
«αμερικανική ερώτηση»:

(Αγγλικά) «How can we speed up the stages
of our children's development?»

«Πώς μπορούμε να επιταχύνουμε
τα στάδια ανάπτυξης των παιδιών μας;»

Εδώ και 30 χρόνια ανοίγει η ψαλίδα
μεταξύ πλούσιων και φτωχών στις ΗΠΑ,

και η τάση να λέμε
«το γοργόν και χάριν έχει»,

(Αγγλικά) «The sooner, the better»,

αυξήθηκε ακόμη περισσότερο στις ΗΠΑ.

Είμαστε όλοι σε έναν μεγάλο αγώνα δρόμου
που ξεκινά από την κούνια.

Σήμερα, υπάρχουν αμερικανάκια

που έχουν σχεδόν καθημερινά
μια εξωσχολική δραστηριότητα.

Προς διευκόλυνση όλου αυτού,

οι αμερικανίδες μαμάδες
γίνονται μαμάδες «ταξιτζήδες»,

και όλη η οικογένεια οργανώνεται
γύρω από έναν μεγάλο λευκό πίνακα

με κώδικα χρωμάτων όπως σε μια εταιρεία.

Ένας κοινωνιολόγος αποκάλεσε
αυτό το φαινόμενο «φρενήρη οικογένεια».

Μπορούμε να φανταστούμε
τον αντίκτυπο στους αμερικανούς γονείς.

Η ικανοποίηση των ζευγαριών
έχει μειωθεί την τελευταία εικοσαετία.

Σήμερα αυτοί που δεν έχουν παιδιά είναι
πιο ευτυχισμένοι από αυτούς που έχουν

και οι γονείς γίνονται λιγότερο
ευτυχισμένοι με κάθε νέα γέννηση.

Μια μελέτη στο Λος Άντζελες κατέληξε

στο ότι οι γονείς δεν είναι
πλέον φορείς εξουσίας,

έχουν γίνει υπηρέτες των παιδιών τους.

Ένας συμμετέχων σ'αυτή τη μελέτη,

που μάλιστα διεξήγαγε τη μελέτη
περιέγραψε την εμπειρία ως

«την καλύτερη μέχρι τώρα
μέθοδο αντισύλληψης».

(Γέλια)

Παρόλ' αυτά, στις ΗΠΑ συνεχίζουμε
αυτή την εντατική εκπαίδευση

γιατί φοβόμαστε ότι αν δεν το κάνουμε

τα παιδιά μας θα βρεθούν
σε μειονεκτική θέση έναντι των άλλων,

και θα χάσουμε αυτόν τον μεγάλο αγώνα.

Ακόμα κι εγώ, θα μεγάλωνα ίσως
τα παιδιά μου με το αμερικανικό πρότυπο

αν δεν τα είχα γεννήσει στη Γαλλία.

Όμως έχοντας γύρω μου γάλλους γονείς,

στέλνοντας τα παιδιά μου
σχολείο στη Γαλλία,

ανακάλυψα έναν τύπο
εκπαίδευσης πολύ ιδιαίτερο.

Με ενδιέφερε τόσο,

ώστε διεξήγαγα επί τρία χρόνια
μια έρευνα πάνω σ' αυτό το θέμα.

Εντάξει, σίγουρα γενικεύω.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι γάλλοι γονείς
κάνουν όλοι τα ίδια πράγματα.

Υπάρχουν όμως ορισμένες βασικές αρχές

βγαλμένες από μια γενική
λαϊκή γαλλική σοφία.

Κατά καιρούς, έτυχε
ν' ακούσω κάποιες εκφράσεις,

κι από αυτές σας παρουσιάζω
τις οκτώ αγαπημένες μου.

1. «Καλημέρα»

Στις ΗΠΑ, ένα παιδί
που έρχεται στο σπίτι μου

δεν είναι υποχρεωμένο να μου πει
«καλημέρα», να με χαιρετήσει.

Στο Παρίσι, το «καλημέρα» αποτελεί
ένα είδος εμμονής για τους γονείς.

(Γέλια)

Μια φίλη μού είπε ότι όταν έχει
καλεσμένους στο σπίτι της,

η κόρη της πρέπει να έρθει να πει
«καλημέρα» κι αν δεν το κάνει

μένει στο δωμάτιό της
για το υπόλοιπο της βραδιάς.

Λέγοντας «καλημέρα»,

είναι ένας τρόπος να δείξουμε
ότι το παιδί έχει καλή ανατροφή,

σαφώς είναι ο κοινωνικός κώδικας,

είναι όμως κι ένας τρόπος
για να το κάνουμε να μάθει

ότι δεν είναι μόνο του στον κόσμο,

είναι ένα πρώτο βήμα
προς την ενσυναίσθηση.

2. «Περίμενε»

(Γέλια)

Στο σούπερ μάρκετ, στο σχολείο, στο σπίτι,

έχω ακούσει πολλές φορές τη λέξη
«περίμενε» και είναι αλήθεια

ότι τα γαλλάκια περιμένουν πολύ.

(Γέλια)

Περιμένουν τη σειρά τους,
το φαγητό τους για να φάνε.

Δεν διακόπτουν τους μεγάλους,

πρέπει να περιμένουν
τη σειρά τους για να μιλήσουν.

Προσωπικά φαντάζομαι ότι τα παιδιά μου
γεννήθηκαν με ή χωρίς υπομονή

σαν να επρόκειτο για στοιχείο
της προσωπικότητας,

όμως οι γάλλοι γονείς θεωρούν την υπομονή

σαν έναν μυ που δυναμώνει με την εξάσκηση.

(Γέλια)

3. «Συνετός»

Στα αγγλικά λέμε «Be good»,
«να είσαι καλό παιδί»,

στα γαλλικά λέτε «να είσαι συνετός»,
(Αγγλικά) «Be wise».

Το «καλός» προϋποθέτει
μια καλή συμπεριφορά,

όμως αυτή μπορεί να είναι και
η συμπεριφορά ενός άγριου ζώου.

Το «συνετός» προϋποθέτει ότι το παιδί
καταλαβαίνει την κατάσταση

κι ότι εμείς το εμπιστευόμαστε.

Η Φρανσουάζ Ντολτό, που είναι σχεδόν
άγνωστη στις ΗΠΑ, στους αγγλόφωνους,

είπε ότι ακόμα και τα μωρά είναι έλλογα.

Προσωπικά, είδα στη Γαλλία
γαλλίδες μαμάδες

οι οποίες μάθαιναν στα μικρά τους
πώς να συμπεριφέρονται στο τραπέζι

και πώς να συμπεριφέρονται στην κοινωνία.

Προς μεγάλη μου έκπληξη,
τα μικρά παιδιά τις άκουγαν!

(Γέλια)

4. «Πρέπει να δοκιμάσεις»

(Γέλια)

Δεν ξέρω εάν έχετε δει γεύμα
σε γαλλικό βρεφονηπιακό σταθμό,

είναι σαν γεύμα σε μια μπρασερί.

Έχει τέσσερα πιάτα, συμπεριλαμβανομένου
και ενός διαφορετικού τυριού καθημερινά

κι εγώ παραβρέθηκα σε τέτοιο γεύμα
για την έρευνά μου και επιβεβαιώνω

ότι οι μικροί Γάλλοι τρώνε
πουρέ αντιδιού και μπλε τυρί,

και έπειτα συζητούν
μεταξύ τους για τις γεύσεις.

(Γέλια)

Σαφώς και υπάρχουν γαλλάκια
που είναι ιδιότροπα

απέχετε όμως πολύ από τον δικό μας
κόσμο με τις κοτομπουκιές

και την πίτσα, αποκλειστικά για τα παιδιά.

Στο σπίτι, οι γονείς εφαρμόζουν
ορισμένες αρχές κοινής λογικής.

Πρώτον, κανένα τσιμπολόγημα
μεταξύ των γευμάτων,

έτσι, το παιδί έρχεται
στο τραπέζι πεινασμένο.

Δεύτερον, οι γονείς σερβίρουν
πρώτα τα λαχανικά.

Έτσι, το παιδί που πεινάει
βλέπει τριμμένα καρότα.

(Γέλια)

Τρίτον, πολύ απλό, αλλά για μένα μαγικό,

πρέπει να το δοκιμάσει
διότι δοκιμάζοντας νέες τροφές

μαθαίνει να του αρέσουν,
κάτι που ισχύει και για τους μεγάλους.

5. «Ισορροπία»

Στις ΗΠΑ, γνωρίζω γονείς παιδιών έξι ετών

που δεν πέρασαν ποτέ
μια νύχτα χωρίς τα παιδιά τους.

Στη Γαλλία, γνωρίζω γονείς

που περνούν ένα Σαββατοκύριακο
τον μήνα μόνοι τους.

Εδώ, το ζευγάρι θεωρείται
το θεμέλιο της οικογένειας.

Ένα περιοδικό έγραφε ότι
αν η λίμπιντό σας δεν επανέλθει

τέσσερις με έξι μήνες μετά τον τοκετό,

πρέπει να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια.

Ξέρω ότι οι μαμάδες, κυρίως
οι Γαλλίδες, είναι πολυάσχολες.

Προσπαθούν να συνδυάσουν
τη ζωή της γυναίκας

με αυτή της μητέρας,
της εργαζόμενης, της φίλης.

Όμως δεν εκθειάζουν,
όπως κάνουμε στις ΗΠΑ,

την απόλυτη μητρότητα.

Εδώ στη Γαλλία, το ιδανικό
είναι αυτό της ισορροπίας.

Κανένας τομέας της ζωής δεν προορίζεται
να επιβληθεί στους υπόλοιπους.

6. «Αυτονομία»

Όπως εμείς, έτσι κι εσείς
λέτε στα παιδιά «μπράβο»,

όμως λίγο λιγότερο.

Κατανοείτε ότι η αυτοπεποίθηση έρχεται

όταν τα παιδιά καταφέρνουν να κάνουν
πράγματα μόνα τους και για τον εαυτό τους.

Στη Γαλλία, τα παιδιά αναλαμβάνουν ευθύνες
σε μικρότερη ηλικία απ' ό,τι σε μας,

είτε για να γεμίσουν το πλυντήριο πιάτων
είτε να βοηθήσουν στο μαγείρεμα.

Εδώ το ιδανικό είναι αυτό
ενός πλαισίου με σταθερά όρια,

με μεγάλη όμως ελευθερία
στο εσωτερικό του.

7. «Εγώ αποφασίζω»

Αυτό συνήθως το λέω στα γαλλικά
γιατί έχει μεγαλύτερη βαρύτητα.

Έχω μια γειτόνισσα που πέρασε
ένα ολόκληρο απόγευμα

προσπαθώντας να μου μάθει να λέω «όχι»
με πειστικό τρόπο στον γιο μου.

«Όχι, όχι».

Έβγαινε από το σκάμμα άμμου
κάθε πέντε λεπτά

κι έτρεχα κοντά του,
εγώ φώναζα, εκείνος έκλαιγε.

Όπως πολλοί Αμερικανοί γονείς,
φοβόμουν να πω «όχι» στο παιδί μου.

Σκεφτόμουν ότι αυτό μπορεί
να του προκαλέσει ψυχικό τραύμα.

Η γειτόνισσά μου μού είπε:

«Πρέπει να πιστέψεις ότι έχεις
το δικαίωμα να του πεις "όχι"».

Πράγματι, αφού είπα «όχι»
με πειστικό τρόπο, με πεποίθηση,

ηρέμησε, έπαιξε μόνος του.

Για πρώτη φορά, περάσαμε
μια ήσυχη μέρα στον ήλιο.

8. Αυτή είναι η αγαπημένη μου,
«σκατούλες».

Η κόρη μου γύρισε μια μέρα
από τον παιδικό λέγοντας «σκατούλες».

Ο άντρας μου κι εγώ την κοιτάξαμε αμήχανα.

Τι πάει να πει «σκατούλες»;

Καταλάβαμε ότι ήταν
μια κακιά λέξη για ένα παιδάκι,

δεν ξέραμε αν έπρεπε να γελάσουμε
μ' αυτή ή να την απαγορεύσουμε;

Στο τέλος, καταλάβαμε
ότι η λέξη «σκατούλες»

είναι μια σαχλαμάρα, έστω και μικρή.

Αυτό ακριβώς είναι που δίνει χαρά.

Τα παιδιά έχουν τόσους κανόνες, τόσα όρια

που κάποιες φορές πρέπει
να λένε «σκατούλες».

Μπορούμε να πούμε μαζί: «Σκατούλες»!

(Γέλια)

Όλες αυτές οι λεξούλες και οι φράσεις
συμβάλλουν στη δημιουργία

ενός διαφορετικού τρόπου
προσέγγισης του γονικού ρόλου.

Αντί να προστατεύετε τα παιδιά
από την παραμικρή απογοήτευση

προσπαθείτε να εκθέτετε λίγο
το παιδί σε μια τέτοια:

το μαθαίνετε να την αντιμετωπίζει.

Είστε γονείς που ενδιαφέρονται πολύ,

αφήνετε όμως το παιδί να ζήσει τη ζωή του.

Τουλάχιστον, και να έχετε
ένα παιδί-βασιλιά

το αντιμετωπίζετε ως πρόβλημα.

Θεωρώ ότι έχετε βρει
μια πολύ καλή ισορροπία

ανάμεσα στην παλιά μέθοδο
και τη σύγχρονη ψυχολογία.

Απόδειξη αποτελεί ότι αυτό
που κάνετε διαισθητικά

επιβεβαιώνεται από τα τελευταία
επιστημονικά δεδομένα.

Για παράδειγμα, αφήνετε το μωρό

να περιμένει λίγο
κι έτσι να κοιμάται τη νύχτα.

Είναι ανώφελο να μάθουμε
σε ένα μικρό παιδάκι πώς να διαβάζει,

έχει πιο πολύ ανάγκη να αποκτήσει
κοινωνικές δεξιότητες

και απλώς να παίξει.

Επίσης, ο πολύς έπαινος κάνει το παιδί
να έχει λιγότερη αυτοπεποίθηση.

Πιστέψτε με, είναι πλεονέκτημα
να μην είστε μια κοινωνία

που αναζητά συνεχώς
(Αγγλικά) «the next big thing».

Είστε ρεαλιστές στη Γαλλία

και αρκείστε σε ό,τι αποδίδει.

Ξέρω όμως ότι μιλώ σε Παριζιάνους

και ότι είστε καχύποπτοι
στις φιλοφρονήσεις.

Πρόσεξα ότι αν στο σχολείο τα παιδιά σας
πάρουν 20 στα 20 σ' ένα τεστ,

σκέφτεστε ότι κάτι δεν πάει
καλά με τον εκπαιδευτικό.

Μπορώ να σας καθησυχάσω:
δεν είστε τέλειοι.

Έχετε το πιο χαμηλό ποσοστό θηλασμού
σε όλη τη Δυτική Ευρώπη.

Νομίζω ότι τα σχολεία σας
περισσότερο φοβίζουν

παρά προκαλούν εμπιστοσύνη
στους μαθητές, δυστυχώς.

Προσωπικά, προτιμώ τα αμερικανικά βιβλία

για τα παιδιά με το δικό τους «happy-end».

Ξέρω ότι σκέφτεστε πως η αμερικανική
αισιοδοξία μας είναι λίγο αφελής

όμως αυτή μας ωθεί
να δημιουργούμε επιχειρήσεις

και να κερδίζουμε βραβεία Νόμπελ.

(Χειροκρότημα)

Ευχαριστώ.

Μπορούμε όμως εξίσου να μάθουμε από εσάς

και το πιο σημαντικό μάθημα
που πήρα από τους γάλλους γονείς,

είναι ότι τελικά μετρά
το αποτέλεσμα της εκπαίδευσης.

Η εμπειρία των 18 χρόνων
που περνάμε μαζί ως οικογένεια,

επίσης μετρά.

Πέρασαν περίπου 10 χρόνια
από τότε που μετακόμισα στο Παρίσι

και μπορώ να πω ότι δεν έχω
ακόμα πλήρως προσαρμοστεί.

Βρίσκω πάντα το Παρίσι
κάπως τυπικό και απόμακρο,

τουλάχιστον τώρα έχετε Starbucks,

και μπορώ να πιω τον καφέ μου
με αποβουτυρωμένο γάλα.

Κάποιες φορές ο άντρας μου παραπονιέται

ότι έχω γίνει πιο Γαλλίδα
κι από τους Γάλλους.

Ίσως πρέπει να φύγω από το Παρίσι
όσο ακόμα μπορώ.

Αμφιβάλλω αν θα περάσω εδώ όλη μου τη ζωή.

Όμως χάρη στη γαλλική γονεϊκότητα,

μπόρεσα σιγά σιγά να εγκλιματιστώ εδώ

και γι' αυτό σας λέω
τη μαγική λέξη «ευχαριστώ».

(Χειροκρότημα)