< Return to Video

بۆچی زەیت و ئاو تێکەڵاوی یەکتر نابن؟ - جۆن پۆڵارد

  • 0:07 - 0:10
    بۆچی خوێ لەئاودا دەتوێتەوە
    بەڵام زەیت ناتوێتەوە؟
  • 0:10 - 0:12
    بەشێوەیەکی کوورت، کیمیا،
  • 0:12 - 0:14
    بەلام جێگەی باوەرپێکردن نیە ،وایە؟
  • 0:14 - 0:17
    هۆکاری توانەوەی خوێ لە ئاودا
    بەلام زەیت ناتویتەوە
  • 0:17 - 0:19
    لەبەر دوو هۆکارە
  • 0:19 - 0:21
    بۆچی ئەمانە روودەدات:
  • 0:21 - 0:22
    وزە
  • 0:22 - 0:23
    ئنترۆپی.
  • 0:23 - 0:25
    وزە بەشێوەیەکی سەرەکی کار
  • 0:25 - 0:28
    لەگەڵ هێزی کێش کردنی نیوان ماددەکان دەکات.
  • 0:28 - 0:31
    کاتێك سەیری زەیت یاخود خوێ بکەین لە ئاودا،
  • 0:31 - 0:34
    تەرکیز دەکەینە سەر هێزی نێوان گەردیلەکان
  • 0:34 - 0:37
    بە پێوەرێکی زۆر،زۆر، وردا،
  • 0:37 - 0:38
    لەئاستی گەردیلەیدا.
  • 0:38 - 0:40
    بۆ ئەوەی هەستی پێ بکەیت،
  • 0:40 - 0:42
    لە پەرداخێك ئاودا،
  • 0:42 - 0:43
    ژمارەی گەردیلەکان زۆر زیاترە
  • 0:43 - 0:46
    لەچاو ئەو ئەستێرانە لە گەردوون ناسراون.
  • 0:46 - 0:49
    ئێستا ئەم گەردیلانە لەبارێکی جوڵەی نەگۆرن،
  • 0:49 - 0:52
    لە جوڵە، لەرینەوە ،و خولانەوەدا.
  • 0:52 - 0:55
    ئەوهۆکارەی کە ناهێڵێت ئەم گەردانە
  • 0:55 - 0:57
    بفرن لەناو دەفرەکە بریتیە لە
  • 0:57 - 1:00
    کارلێکی سەرنج ڕاکێشەی نێوان گەردەکان.
  • 1:00 - 1:01
    هێزی کارلێکەکەی
  • 1:01 - 1:04
    نێوان ئاو، بەتەنها، و
    مادەکانی دیکە
  • 1:04 - 1:07
    ئەوەیە مەبەستمان ئەمەیە کاتێک دەڵێن وزە.
  • 1:07 - 1:10
    لەوانەیە بیرلە گەردەکانی
    ئاو بکەیتەوە چۆن کاردەکەن
  • 1:10 - 1:11
    بەشێوەیەکی ڕێك دەجولێن،
  • 1:11 - 1:13
    هەروەکو جوڵانەوەی چوار گۆشەیەک
  • 1:13 - 1:17
    بەشێوەیەکی جێگیر و هەرەمەکی
    هاوبەشەکانیان دەگۆرنەوە.
  • 1:17 - 1:19
    بەشێوەیەکی ئاسایی، توانا بۆ ماددەکان
  • 1:19 - 1:21
    بۆ کارلێك کردنە لەگەڵ ئاو،
  • 1:21 - 1:22
    هاوسەنگە لەگەڵ چۆنیەتی تێك چوونیان
  • 1:22 - 1:25
    چۆن ئاو کارلێك دەکات لەگەڵ خۆی،
  • 1:25 - 1:27
    ڕۆلێکی گرنگ دەبینێت بۆ ڕوونکردنەوە
  • 1:27 - 1:30
    ئەوەی کە چۆن هەندێ شت
    جوان تێکەڵ دەبێت لە ئاودا
  • 1:30 - 1:32
    بەلام هەندێکیان وانین.
  • 1:32 - 1:34
    ئنترۆپی وا پێناسە دەکرێت
  • 1:34 - 1:37
    کە شتەکان و هێز ڕێك دەخات
  • 1:37 - 1:39
    کەبەندە لەسەر جوڵەی هەرەمەکی.
  • 1:39 - 1:41
    بۆنموونە ،جوڵەی هەوا لە ژورێكدا.
  • 1:41 - 1:44
    وادابنێ هەموو ڕێخستنە هەرەمەکییەکان
  • 1:44 - 1:47
    لەبۆشاییدا بۆ تریلێۆنێك گەردیلە
  • 1:47 - 1:48
    کە هەوا دروست دەکەن.
  • 1:48 - 1:49
    هەندێك لەم
    رێك خستنانە
  • 1:49 - 1:52
    لەوانەیە گەردی ئۆکسجینیان بەسەرەوە بێت
  • 1:52 - 1:55
    هەروەها ئەوانیش گەردی
    ناترۆجین بە سەریانەوە ،
  • 1:55 - 1:56
    جیادەبنەوە.
  • 1:56 - 1:58
    بەلام لە زۆربەی ڕێك خستنەکان
  • 1:58 - 2:01
    ئەم گەردیلانە تێکەلی یەکتری دەبن.
  • 2:01 - 2:03
    بۆیە ئنترۆپی ئارەزووی تێکەڵ کردنی هەیە.
  • 2:03 - 2:06
    وزە کاردەکاتە سەر هێزی ڕاکێشان.
  • 2:06 - 2:08
    بۆیە ئەگەر هێزی ڕاکێشان هەبێت،
  • 2:08 - 2:10
    ڕێک خستنی هەندێک لە گەردەکان
  • 2:10 - 2:12
    باشتری دەبێت،
  • 2:12 - 2:14
    کەوا دەکات یەکتری ڕابکێشن.
  • 2:14 - 2:16
    بۆیە، هەموو کات هاوسەنگی ئەم دوانە
  • 2:16 - 2:19
    بۆمان ڕووندەکاتەوە کە چی ڕوودەدات.
  • 2:19 - 2:20
    لەئاستی گەردیلەیدا،
  • 2:20 - 2:23
    ئاو لە گەردەکانی ئاو پێك دێت،
  • 2:23 - 2:26
    کە پێك دێت لە دوو گەردی
    هادرۆجین وگەردێکی ئۆکسجین .
  • 2:26 - 2:28
    لە شلەی ئاودا، گەردەکان بەیەکەوە نووساون
  • 2:28 - 2:31
    بەشێوەی جێگیر وهەرەمەکی لە شێوەی چوارگۆشە
  • 2:31 - 2:34
    ئەمە پێ دەلێن تۆری بەندی هادرۆجینی.
  • 2:34 - 2:36
    ئنترۆپی ئارەزووی مانەوە دەکات
  • 2:36 - 2:38
    بەشێوەی چوارگۆشەیی هەمووکاتێك.
  • 2:38 - 2:39
    هەمووکات زیات
    لە رێگەیەك هەیە
  • 2:39 - 2:41
    کە گەردەکانی ئاو دەتوانرێت ڕێك بخرێت
  • 2:41 - 2:42
    بەشێوازێکی چوارگۆشەی،
  • 2:42 - 2:45
    ئەگەر بەراودی بکەین بە ڕێك خستنی گەردی ئاو
  • 2:45 - 2:45
    بەشێوە یەکی
    ڕاست.
  • 2:45 - 2:48
    بۆیە، ڕێکخستنی چوارگۆشەیی
    بەردەوام دەبێتەوە.
  • 2:48 - 2:51
    چی ڕوودەدات کاتێك خوێ دەکەیتە ناو ئاوەوە؟
  • 2:51 - 2:53
    لە ئاستی گەردیلەی،
  • 2:53 - 2:56
    خوێ لە دوو گەردی ئایۆن پێك دێت،
  • 2:56 - 2:58
    کلۆر و سۆدیۆم،
  • 2:58 - 3:00
    کە بەشێوەیەکی دیواری کەرپوچی ڕێکخراوە.
  • 3:00 - 3:02
    کە بەشێوەیەکی بەردەوام
  • 3:02 - 3:03
    بە شێوەی گرووپێکی زانیاری دەردەکەون
  • 3:03 - 3:05
    سەرەتا لە یەکلاوە دەمێنەوە،
  • 3:05 - 3:07
    ناتوانن بە ئاسانی جیاببنەوە
  • 3:07 - 3:10
    بۆئایۆنی بەتەنها بۆئەوەی
    بەژداری لە ڕێکخستن بکەن.
  • 3:10 - 3:12
    بەلام، بەنهێنی دەجولێنەوە
  • 3:12 - 3:15
    دەبێ یەکێك وایان لێبکات
    کە بەژداربن لە ڕێکخستن.
  • 3:15 - 3:18
    بۆیە کاتێك ئاویان تێدەکەین
  • 3:18 - 3:21
    و وایان لێ دەکات
    دوور لە کۆمەلەکە بجولێنەوە،
  • 3:21 - 3:22
    هەروەها دەرۆن.
  • 3:22 - 3:23
    کاتێك دە جولێن،
  • 3:23 - 3:25
    ناوەستن لە جوڵە.
  • 3:25 - 3:27
    لەڕاستیدا زیادکردنی ئایۆنی خوێ
  • 3:27 - 3:29
    وادەکات زیاتر بجولێن
  • 3:29 - 3:31
    بەشێوەیەکی چوارگۆشەی،
  • 3:31 - 3:34
    زیاتر حەز دەکەن بجولێن لە ئاودا.
  • 3:35 - 3:37
    ئێستاش، باسەیری زەیت بکەین.
  • 3:37 - 3:40
    لە زەیتدا گەردەکانی زیاتر ئارەزووی دەکەن
  • 3:40 - 3:41
    بجولێن لە ئاودا،
  • 3:41 - 3:43
    ئنترۆپی ئارەزوو دەکات بیانجولێت.
  • 3:43 - 3:45
    بەلام کێشە ئەوەیە ،گەردەکانی زەیت
  • 3:45 - 3:47
    داپۆشراوە بە بەرگێکی زۆرگەورە،
  • 3:47 - 3:50
    گەردەکانیان گەورەترە لە گەردی ئاو.
  • 3:50 - 3:52
    بۆیە کاتێك پاڵ بە گەردەکانی ئاو دەنێت،
  • 3:52 - 3:55
    قەبارەیان تێک دەچێت بۆ ڕێك خستن
  • 3:55 - 3:57
    بەهەرەمەکی جووتەکانیان دەگۆرنەوە
  • 3:57 - 3:59
    بەلام لە ئاودا پێکەوە دەنوسێن،
  • 3:59 - 4:00
    لە گرنگتتین بەشی جووڵەدا.
  • 4:00 - 4:03
    بەجۆرێکیتر، گەردەکان لە جووڵەدا باش نین.
  • 4:03 - 4:05
    گەردەکانی ئاو هەوڵدەدەن بلکێن بە
  • 4:05 - 4:06
    گەردەکانی زەیت لەکاتی جوڵەدا،
  • 4:06 - 4:09
    بەڵام بەردەوام بە بەرگەکانیان دەکەون
  • 4:09 - 4:12
    بەلام گەردەکانی زەیت لە بەشی
    خوارەوەی گەردەکانی ئاو دەجولێن.
  • 4:12 - 4:14
    بەلام زۆر رێگە هەیە تاکو
    گەردەکانی ئاو بجولێن
  • 4:14 - 4:16
    کاتێك زەیت دەچێتە ژێرەوە،
  • 4:16 - 4:18
    ئاوەکە نەوتەکە دەردەکاتە دەرەوە،
  • 4:18 - 4:21
    بۆیە پالیان دەنێت بەرەو مێزەکە.
  • 4:21 - 4:23
    زۆر بەزووی، کاتێك بڕێکی زۆر لە زەیتەکە
  • 4:23 - 4:25
    بەرەو لایەك پاڵ پێوەنراوە،
  • 4:25 - 4:27
    یەك دەگرن بە شێوەی کۆمەڵ
  • 4:27 - 4:29
    لە دەوروبەری ئاودا
  • 4:29 - 4:31
    هەروەها بەیەکەوە دەنووسێن.
  • 4:31 - 4:33
    بۆیە، بەم شێوەیە کۆمەلەکە
  • 4:33 - 4:35
    کارلێك دەکەن لە نێوان گەردەکان
  • 4:35 - 4:37
    بەم شیوەیە دەبن
  • 4:37 - 4:39
    کاتێك بە شێوەیەکی
    هەرەمەکی دەجولێن
  • 4:39 - 4:41
    کە بەم شێوەیە دیاریدەکرێت
    کاتێك تێکەڵاو دەکرێت.
  • 4:41 - 4:44
    بەشێوەیەکی تر، ئاو و زەیت تێکەڵ نابێت
  • 4:44 - 4:47
    لەبەرئەوەی بەشێوەیەکی جووت ناجولێنن.
Title:
بۆچی زەیت و ئاو تێکەڵاوی یەکتر نابن؟ - جۆن پۆڵارد
Description:

تەواوی وانەکە لێرە چاو لێبکە: http://ed.ted.com/lessons/why-don-t-oil-and-water-mix-john-pollard

خوێ دەتوێتەوە لە ئاو؛ بەلام زەیت تێکەلاو نابێت. بۆچی؟ دەتوانیت بیرلە پەرداخێک ئاو بکەیتەوە کە وەك پێکداکەوتنی گەورە گەردەکانی ئاو بەردەوام هاوجوتەکانیان ـ ـ زیاتر ئارەزوو دەکەن لەگەڵ ئایۆنەکانی خوێ بجولێن. جۆن پۆلنارد بۆمان شی دەکاتەوە کە دوو لە ڕێساکانی کیمیا، وزە و ئنترۆپی، ڕۆلی سەرەکییان هەیە لە جولە.

وانە لەلایەن جۆن پۆلاند، ئەنیمەشنی وێنەی جولاو لەلایەن ئەندروو فۆرستەر
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:03

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.