< Return to Video

"Farz edelim ki?" diye soran karikatürler

  • 0:01 - 0:03
    İnternet sitemde, insanların
    her hafta cevaplamam için
  • 0:03 - 0:05
    varsayımsal sorular yazdıkları bir
    yer var
  • 0:05 - 0:07
    ve ben de bu soruları
  • 0:07 - 0:09
    matematik, bilim ve karikatürleri
    kullanarak
  • 0:09 - 0:11
    cevaplamaya çalışıyorum.
  • 0:11 - 0:13
    Örneğin birisi, ışık hızının %90'ı
    ile fırlatılmış
  • 0:13 - 0:15
    bir beyzbol topuna vurmayı denersek
  • 0:15 - 0:17
    ne olur diye sordu.
  • 0:17 - 0:20
    Bazı hesaplamalar yaptım.
  • 0:20 - 0:23
    Normalde, bir obje havada uçarken
  • 0:23 - 0:24
    hava objenin etrafından süzülür
  • 0:24 - 0:26
    fakat bu durumda, top çok hızlı gider
  • 0:26 - 0:27
    ve hava moleküllerinin yoldan
  • 0:27 - 0:29
    çekilecek zamanı yoktur.
  • 0:29 - 0:32
    Top, hava moleküllerinin içinden
    çarparak geçer
  • 0:32 - 0:34
    ve oluşan çarpışma da toptaki
  • 0:34 - 0:35
    nitrojen, karbon ve hidrojeni
  • 0:35 - 0:37
    yok ederek onu küçük parçalara
  • 0:37 - 0:39
    ayırır ve ayrıca, topun etrafında,
  • 0:39 - 0:42
    havada termonükleer füzyon dalgaları
  • 0:42 - 0:43
    yaratır.
  • 0:43 - 0:45
    Bu olay da, egzotik parçacıklardan oluşan
  • 0:45 - 0:47
    bir baloncuk ile yayılan bir x ışını
  • 0:47 - 0:48
    seli ile sonuçlanacaktır ve bu
  • 0:48 - 0:52
    parçacıkların içinde, atıcının durduğu
  • 0:52 - 0:55
    yerin merkezinde, plazmalar olacaktır ve
    böylece
  • 0:55 - 0:58
    plazmalar toptan biraz daha
    hızlı hareket edecektir.
  • 0:58 - 1:00
    Şimdi bu noktada,
    neredeyse 30 nanosaniye içinde
  • 1:00 - 1:02
    kale öyle uzaktır ki
  • 1:02 - 1:04
    ışığın ona yetişecek zamanı kalmamıştır,
  • 1:04 - 1:06
    yani vurucu, atıcıyı hala topu
  • 1:06 - 1:08
    atacakmış gibi görüyordur ve bir şeylerin
  • 1:08 - 1:10
    yanlış gittiğinden haberi yoktur.
  • 1:10 - 1:13
    (Kahkahalar)
  • 1:13 - 1:15
    70 nanosaniye sonra top,
  • 1:15 - 1:17
    ya da eskiden top olan
  • 1:17 - 1:19
    yayılan plazma bulutu
  • 1:19 - 1:21
    kaleye ulaşacak
  • 1:21 - 1:25
    ve vurucuyu, sopasını,
  • 1:25 - 1:29
    kaleyi, tutucuyu ve hakemi yutup
  • 1:29 - 1:31
    parçalarına ayırmaya başlarken
  • 1:31 - 1:35
    geri geri taşıyıp
  • 1:35 - 1:38
    aynı zamanda parçalanmaya başlayan
    çitlerin oraya taşımaya başlayacak.
  • 1:38 - 1:40
    Yani eğer bu şeyin tamamını
  • 1:40 - 1:41
    tercihen çok uzak
  • 1:41 - 1:44
    bir tepeden izliyorsanız
  • 1:44 - 1:46
    göreceğiniz şey birkaç
  • 1:46 - 1:47
    saniye içinde kaybolan bir ışık
  • 1:47 - 1:50
    ve beraberinde stadyumdan uzaklaştıkça
  • 1:50 - 1:52
    ağaçları ve evleri dilimleyerek yayılan
  • 1:52 - 1:54
    bir patlama dalgası
  • 1:54 - 1:57
    ve nihayetinde mahvolmuş şehrin üstünde
    yükselen
  • 1:57 - 2:01
    bir mantar bulutu. (Kahkahalar)
  • 2:01 - 2:02
    Birinci Beyzbol Lig
  • 2:02 - 2:04
    kuralları biraz bulanık,
  • 2:04 - 2:09
    ama ---(Kahkaha)--- 6.02 ve 5.09 kuralları
  • 2:09 - 2:11
    çerçevesinde bu durumda
  • 2:11 - 2:13
    atışın vurucuya isabet ettiği düşünülüp
  • 2:13 - 2:16
    ilk kaleyi alma hakkına sahip olabilirdi.
  • 2:16 - 2:19
    Eğer hala ortada bir kale varsa.
  • 2:19 - 2:21
    İşte, bu tip soruları yanıtlıyorum
  • 2:21 - 2:23
    ve bir sürü farklı garip soru yazan
  • 2:23 - 2:25
    insanlar oluyor.
  • 2:25 - 2:27
    "Bilimsel olarak,
    bir cesedi saklamanın en iyi ve
  • 2:27 - 2:29
    hızlı yolu nedir? Bu soruyu
  • 2:29 - 2:31
    hemen çözebilir misin?" diye soran
  • 2:31 - 2:33
    birisi oldu.
  • 2:33 - 2:35
    Ve birisi şey yazmıştı...
  • 2:35 - 2:37
    "Kalbin kırıldıktan sonra aşkı tekrar
  • 2:37 - 2:40
    bulup bulamayacağını
    kanıtlayabilir misin?"
  • 2:40 - 2:41
    diye soran insanlar oldu.
  • 2:41 - 2:43
    Bariz bir şekilde ev ödevi sorularını
  • 2:43 - 2:45
    yollayan kişiler de vardı.
  • 2:45 - 2:48
    Bana onları kendileri için
    çözdürmeye çalışıyorlardı.
  • 2:48 - 2:51
    Ama bir hafta, birkaç ay önce
  • 2:51 - 2:55
    gerçekten Google ile ilgili bir
    soru aldım.
  • 2:55 - 2:58
    "Eğer dünyadaki tüm dijital veriler
    delikli kartlara konsaydı,
  • 2:58 - 3:00
    Google'ın veri deposu
    ne kadar büyük olurdu?"
  • 3:00 - 3:03
    Şimdi, Google icraatları konusunda
    oldukça gizemlidir.
  • 3:03 - 3:06
    Bu yüzden kimse gerçekten Google da
    ne kadar veri olduğunu bilmez ve
  • 3:06 - 3:09
    aslında, Google'ın kaç tane
    veri merkezi olduğunu da
  • 3:09 - 3:11
    bilmez. Google'da bizzat
    çalışanlar hariç.
  • 3:11 - 3:13
    Ve denedim onlarla birkaç
  • 3:13 - 3:18
    defa buluşup sormayı denedim ve
    ser verip sır vermiyorlar.
  • 3:18 - 3:20
    Bu yüzden kendim bulmaya karar verdim.
  • 3:20 - 3:23
    Burda baktığım birkaç şey var.
  • 3:23 - 3:24
    İlk parayla başladım.
  • 3:24 - 3:27
    Google genel olarak harcadığı parayı
  • 3:27 - 3:29
    su yüzüne çıkarmak zorunda ve bu kaç tane
  • 3:29 - 3:32
    veri merkezi kurabilecekleri konusunda
    biraz sınır koymanızı sağlıyor. Çünkü
  • 3:32 - 3:35
    büyük bir veri merkezi
    belli bir miktar paraya
  • 3:35 - 3:37
    mal olur ve bu da sınır koymanıza
    yardım eder.
  • 3:37 - 3:39
    Dünya sabit disk piyasasında
    kapladıkları yerin
  • 3:39 - 3:41
    baya fazla olduğu ortaya çıkıyor.
  • 3:41 - 3:43
    Bir yerde okuduğum bir tahmine göre
  • 3:43 - 3:45
    sanırım Google her bir ya da
  • 3:45 - 3:48
    iki dakikada bir, sürücü arızası yaşıyor
  • 3:48 - 3:49
    ve direk sürücüyü atıp
  • 3:49 - 3:51
    yerine yenisini koyuyor.
  • 3:51 - 3:53
    Yani baya yüksek bir sayıda
    sürücü harcıyorlar
  • 3:53 - 3:54
    ve paraya bakarak
  • 3:54 - 3:57
    bu merkezlerden kaç tane
    olduğuna dair fikir edinebiliriz.
  • 3:57 - 3:59
    Güce de bakabilirsiniz.
  • 3:59 - 4:03
    Ne kadar elektriğe
    ihtiyaçları olduğuna bakabilirsiniz.
  • 4:03 - 4:05
    Çünkü sunucuları çalıştırmak için
  • 4:05 - 4:07
    belli bir miktar elektrik gerekir
    ve Google
  • 4:07 - 4:10
    bir çoğundan daha verimlidir ama
    hala temel bazı ihtiyaçları var
  • 4:10 - 4:12
    ve bu ellerinde kaç tane sunucu olduğuna
  • 4:12 - 4:14
    dair bir sınır koymanıza izin veriyor.
  • 4:14 - 4:18
    Ayrıca yerleştikleri bölgeye bakıp
    tanıdığınız veri merkezlerinin
  • 4:18 - 4:19
    ne kadar büyük olduğunu,
  • 4:19 - 4:20
    ne kadar alan kapladığını,
  • 4:20 - 4:21
    içine kaç tane
  • 4:21 - 4:24
    sunucu rafı sığdırabileceğinizi
    görebilirsiniz.
  • 4:24 - 4:25
    Ve bazı veri merkezlerinde
  • 4:25 - 4:27
    bu bilgilerden iki tanesini
    alabilirsiniz.
  • 4:27 - 4:29
    Ne kadar harcadıklarını
    biliyorsunuz
  • 4:29 - 4:31
    ve söylediklerine göre
    gücün tedarik edilmesi için
  • 4:31 - 4:33
    yerel yönetimle
  • 4:33 - 4:34
    anlaşmaları olduğundan dolayı
  • 4:34 - 4:37
    satın almak için
    nasıl anlaştıklarını bilebilirsiniz.
  • 4:37 - 4:39
    Yani ne kadar
    güç gerektiğini biliriz.
  • 4:39 - 4:41
    Sonra bu sayıların oranlarına bakıp
  • 4:41 - 4:43
    hakkında bilginiz olmayan
  • 4:43 - 4:44
    veri merkezlerine göre bir hesap
  • 4:44 - 4:45
    yapabilirsiniz.
  • 4:45 - 4:48
    Ama belkide sadece
    bilgilerden biri vardır.
  • 4:48 - 4:49
    Alan ölçüsünü biliyorsunuzdur.
    Yani
  • 4:49 - 4:52
    belki de gücün orantılı
    olduğunu bulabilirsiniz.
  • 4:52 - 4:54
    Ve aynısını birçok farklı
    miktar için yapabiliriz
  • 4:54 - 4:56
    bilirsiniz, toplam depo miktarı
  • 4:56 - 4:59
    sunucu sayıları, sunucu başına düşen
    sürücü sayısıyla
  • 4:59 - 5:02
    ilgili tahminlerle ve her defasında
    bildiklerinizle ortaya
  • 5:02 - 5:04
    çıkarttığınız bir şekille
    bilmediğiniz şeyle ilgili
  • 5:04 - 5:06
    tahminlerinizi daraltabilirsiniz.
  • 5:06 - 5:09
    Ulaşmak istediğiniz sayının
    çevresinde dönmek
  • 5:09 - 5:11
    gibi. Ve bu oldukça eğlenceli.
  • 5:11 - 5:13
    Matematik o kadar
    ileri seviye bir şey değil.
  • 5:13 - 5:16
    Ve gerçekten bir sudoku bulmacası
  • 5:16 - 5:18
    çözmekten başka bir şey değil.
  • 5:18 - 5:24
    Bu yüzden yaptığım şey,
    bütün bu bilginin üstünden geçmek oldu.
  • 5:24 - 5:26
    Bir veya iki günüm
    araştırmayla geçti
  • 5:26 - 5:28
    ve bakmadığım bazı şeyler vardı.
  • 5:28 - 5:31
    Her zaman Google'da yayınladıkları
    iş ilanı
  • 5:31 - 5:32
    mesajlarına bakabilirsiniz.
  • 5:32 - 5:34
    Bu size insanların nerede olduğuyla
  • 5:34 - 5:36
    ilgili bilgi verir.
    Bazen insanlar
  • 5:36 - 5:38
    veri merkezine gittiklerinde fotoğraf
  • 5:38 - 5:39
    çeker ve yayınlarlar.
  • 5:39 - 5:42
    Yapmamaları gerekiyor ama bu şekilde
    donanımlarıyla ilgili
  • 5:42 - 5:45
    bilgi edinebilirsiniz ve aslında sadece
  • 5:45 - 5:47
    pizza kuryelerine de bakabilirsiniz.
    Google veri
  • 5:47 - 5:50
    merkezlerinden içinde
    insan olanlarının yerini biliyorlar.
  • 5:50 - 5:52
    Ama bir tahmin yürüttüm
  • 5:52 - 5:54
    ki baya iyi olduğunu düşünüyorum.
  • 5:54 - 5:58
    Google işlemlerinin tamamının yaklaşık
  • 5:58 - 6:00
    10 exabyte olduğunu ve
    belki 5 exabyte kadarının
  • 6:00 - 6:03
    da, Google'ın dünyadaki en çok
    kaset sürücü tüketicisi
  • 6:03 - 6:05
    olduğunu hesaba katarak,
    çevrimdışı kaset
  • 6:05 - 6:07
    sürücülerde kayıtlı
  • 6:07 - 6:10
    olduğunu hesapladım.
  • 6:10 - 6:13
    Bu tahmine ulaştım ve bu sarsıcı
  • 6:13 - 6:14
    miktarda bir veri.
  • 6:14 - 6:17
    Bildiğimiz kadarıyla dünyadaki diğer tüm
    organizasyonların
  • 6:17 - 6:19
    sahip olduğundan epeyce fazla.
  • 6:19 - 6:21
    Tabi ki ortada başka
    rakipler de var,
  • 6:21 - 6:23
    özellikle herkesin aklını NSA kurcalıyor.
  • 6:23 - 6:24
    Ama bu yöntemlerden bazılarını
  • 6:24 - 6:26
    kullanarak NSA'in veri merkezlerine bakıp
  • 6:26 - 6:29
    bir şeyler çıkartabiliriz.
    Orada ne döndüğünü
  • 6:29 - 6:31
    bilmiyoruz ama operasyonlarının
    Google kadar
  • 6:31 - 6:33
    büyük olmadığı oldukça açık.
  • 6:33 - 6:34
    Hepsini toplayıp
    yanıtlayabileceğimiz
  • 6:34 - 6:36
    diğer şeyi buldum.
  • 6:36 - 6:38
    "Bunlar için
    kaç delikli kart gerekiyor?"
  • 6:38 - 6:41
    Ve de bir delikli kart
    yaklaşık 80 karakter
  • 6:41 - 6:43
    alıyor ve bir kutunun
    içine o kartlardan
  • 6:43 - 6:47
    yaklaşık 2000 tane koyabilirsiniz
  • 6:47 - 6:48
    ve onları diyelim ki
  • 6:48 - 6:50
    memleketim New England'a
    koyacak olursak
  • 6:50 - 6:53
    bütün bölgeyi beş kilometreden
    biraz az bir
  • 6:53 - 6:56
    derinlikte
    kaplar ki bu 20,000 yıl önce olan
  • 6:56 - 6:57
    geçtiğimiz buzul çağında,
  • 6:57 - 7:00
    oluşan buzullardan
  • 7:00 - 7:02
    3 kat daha derindir.
  • 7:02 - 7:04
    Yani bu biraz kullanışsız, ama sanırım
  • 7:04 - 7:07
    bulabileceğim en iyi cevap.
  • 7:07 - 7:10
    Ve bunu düzenleyip
    İnternet sitemde yayınladım.
  • 7:10 - 7:13
    Google'dan bir cevap beklemedim çünkü
  • 7:13 - 7:15
    ser verip sır vermiyorlardı,
  • 7:15 - 7:16
    sorularımı yanıtlamadılar,
  • 7:16 - 7:18
    ben de dedim ki,
  • 7:18 - 7:19
    "Sanırım asla bilemeyeceğiz."
  • 7:19 - 7:21
    Ama kısa bir süre sonra,
  • 7:21 - 7:24
    birkaç hafta sonra Google'dan
    bir mesaj aldım.
  • 7:24 - 7:27
    diyordu ki, hey birisi sana zarf bırakmış.
  • 7:27 - 7:30
    Ben de gidip aldım ve açtım.
  • 7:30 - 7:33
    Ve içinde delikli kartlar vardı. (Kahkahalar)
  • 7:33 - 7:36
    Google damgalı delikli kartlar.
  • 7:36 - 7:39
    Bu delikli kartların üzerinde
    bir sürü boşluk vardı,
  • 7:39 - 7:40
    Teşekkür ettim,
    teşekkürler.
  • 7:40 - 7:42
    Tamam, şimdi burda ne yazıyor?
  • 7:42 - 7:43
    Dolayısıyla birkaç yazılım bulup
  • 7:43 - 7:45
    taramaya okumaya başladım ve bir bulmaca
  • 7:45 - 7:47
    olduğu ortaya çıktı.
  • 7:47 - 7:48
    Birçok şifre vardı ve
  • 7:48 - 7:50
    bazı arkadaşlarımdan
    yardım
  • 7:50 - 7:52
    aldım ve kodu kırdık. Şifreyi kırdık ve
    içinden farklı
  • 7:52 - 7:53
    bir kod ve denklemler
    çıktı.
  • 7:53 - 7:55
    o denklemleri de çözdük,
  • 7:55 - 7:58
    ve sonunda Google dan bir mesaj çıktı
  • 7:58 - 8:01
    ki bu makaleme verdikleri resmi cevaptı.
  • 8:01 - 8:04
    Diyordu ki " Yorum yok."
  • 8:04 - 8:10
    (Kahkahalar) (Alkışlar)
  • 8:14 - 8:18
    Bu tip şeyleri hesaplamayı seviyorum ve
    bu sadece matematikle
  • 8:18 - 8:19
    uğraşmayı sevdiğim için değil.
  • 8:19 - 8:21
    Matematikle çok uğraşıyorum
    ancak
  • 8:21 - 8:24
    matematiği sırf matematik diye değil
  • 8:24 - 8:26
    sizi bildiğiniz bazı şeylerle,
  • 8:26 - 8:27
    bir kağıda
    semboller çizerek
  • 8:27 - 8:32
    bilmediğiniz bir şeyi
    bulmanıza izin verdiği için
  • 8:32 - 8:34
    seviyorum.
  • 8:34 - 8:36
    Bu baya hayret verici.
  • 8:36 - 8:38
    Ve bir sürü aptalca soru var.
  • 8:38 - 8:39
    Bazen matematiğin, sorulara yanıt
  • 8:39 - 8:42
    vermek için bize güç vermesini seviyorum.
  • 8:42 - 8:44
    Bazen de vermiyor.
  • 8:44 - 8:47
    Anonim bir okuyucudan gelen bir soruda
  • 8:47 - 8:48
    diyordu ki,
  • 8:48 - 8:50
    ayrıca başlıkta "Acil" yazıyordu
  • 8:50 - 8:52
    ve bu e-postanın tamamı.
  • 8:52 - 8:54
    "Eğer insanların tekerlekleri olsa ve
    uçabilselerdi,
  • 8:54 - 8:57
    uçaklardan farkımız ne olurdu ?"
  • 8:57 - 9:00
    Acil. (Kahkaha)
  • 9:00 - 9:03
    Ve sanırım matematiğin yanıtlarken
    kifayetsiz kaldığı
  • 9:03 - 9:06
    bazı sorular var.
  • 9:06 - 9:08
    Teşekkürler.
  • 9:08 - 9:13
    (Alkışlar)
Title:
"Farz edelim ki?" diye soran karikatürler
Speaker:
Randall Munroe
Description:

Internet karikatüristi Randall Munroe matematik, fizik,mantık ve ironik ve kayıtsız mizahı kullanarak basit farz edelim ki ("ışık hızı ile fırlatılmış bir beyzbol topuna vurmayı denersek ne olur diye sordu?") sorularını yanıtlıyor. Bu büyüleyici konuşmada, Google veri merkezi ile ilgili bir okuyucunun sorusu Munroe dolambaçlı bir yoldan neşeli, aşırı detaylı bir cevaba sürüklüyor -- ve o yolda, bir şeyler öğrenebilirsiniz.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:29

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.