Ίλαϊ το χέλι: Μια μυστηριώδης αποδημία - Τζέιμς Πρόζεκ

Δείτε το πλήρες μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/eli-the-eel-a-mysterious-migration-james-prosek

Είναι γλιστερά. Είναι φιδίσια. Αν και μοιάζουν τελείως με υποβρύχια φίδια, τα χέλια είναι στην πραγματικότητα, μοναδικά ψάρια που μπορούν να αναπνεύσουν μέσα από το δέρμα τους και ακόμη και να επιβιώσουν έξω από το νερό. Ο Τζέιμς Πρόζεκ παρακολουθεί το ταξίδι ζωής του Ίλαϊ, το χέλι Ανγκουίλα καθώς αυτή (ναι, αυτή) κάνει το μυστηριώδες «ανάποδο» ταξίδι μετανάστευσης από τη θάλασσα στα γλυκά νερά και πάλι πίσω.

Μάθημα από τον Τζέιμς Πρόζεκ, κινούμενη απεικόνιση από τη Cinematic.

Είναι μακριά και φιδίσια,

και δεν είναι πολύ χρωματιστά.

Αλλά έχουν μια περίεργη ομορφιά
από μόνα τους.

Οι ελικοειδείς, νυκτόβιες κινήσεις τους
μέσα στο νερό

είναι μαγευτικές να τις παρακολουθείς.

Αν και μπορεί να μοιάζουν
με υποβρύχια φίδια,

τα χέλια, στην πραγματικότητα,
είναι ένα πολύ ενδιαφέρον είδος ψαριού.

Υπάρχουν ορισμένα πράγματα στα χέλια
που τα κάνουν μοναδικά

εκτός από το μακρόστενο σχήμα τους
και τα σώματα χωρίς άκρα.

Ένα από αυτά είναι

ότι τα χέλια μπορούν να αναπνέουν
μέσω του δέρματος τους.

Μερικά μπορούν ακόμη
και να αφήσουν το νερό

και να μετακινούνται στη στεριά
για μικρές περιόδους.

Αντίθετα με τα περισσότερα
μεταναστευτικά ψάρια, όπως ο σολομός,

που γεννιέται σε γλυκά νερά

αλλά ζει την ενήλικη ζωή του
σε αλμυρά νερά,

τα χέλια του γένους Ανγκουίλα

μεταναστεύουν
προς την αντίθετη κατεύθυνση,

γεννούν και αναπτύσσονται
σε ωκεανούς και θάλασσες,

ενώ περνούν τον περισσότερο
χρόνο που μεσολαβεί σε γλυκά νερά.

Αν παίρναμε ένα τέτοιο χέλι
του γλυκού νερού

και ακολουθούσαμε τη ζωή του,

θα είχε γεννηθεί καταμεσής
του βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού,

περίπου χίλια μίλια ανατολικά
από τη Βερμούδα.

Αυτή η περιοχή, που λέγεται
Θάλασσα των Σαργάσσων,

αποτελεί το δυτικό τμήμα

ενός υποτροπικού
κυκλικού ρεύματος,

μια τεράστια δίνη
στο μέσο του ωκεανού.

Το χέλι μας, ας το πούμε Ίλαϊ,

θα ξεκινούσε ως ένα από
δέκα με είκοσι εκατομμύρια αυγουλάκια,

που τα κουβαλάει ένα θηλυκό χέλι,

θα εκκολαφτεί σε ένα διαφανές πράγμα
με σχήμα φύλλου

που δεν μοιάζει καθόλου
με ένα ενήλικο χέλι.

Ο Ίλαϊ παρασύρεται
από τα ρεύματα του ωκεανού,

κυρίως το Ρεύμα του Κόλπου

προς την Ευρώπη
ή τη Βόρεια Αμερική,

ανάλογα με το είδος.

Όταν θα φτάσει στην ακτή,

ο Ίλαϊ είναι περίπου 5 εκατοστά,

μοιάζει περισσότερο σαν χέλι
αλλά διαφανές,

γνωστό σε αυτή τη φάση
ως υαλόχελο.

Αλλά μέσα σε μερικές μέρες
σε γλυκό νερό,

το δέρμα του Ιλάι
παίρνει ένα καφέ-μαύρο χρώμα,

και μοιάζει τώρα περισσότερο
με ένα ενήλικο χέλι.

Ίσως να προσέξετε

ότι δεν αναφέραμε τίποτα

για το φύλο του Ίλαϊ ακόμη.

Και αυτό γιατί προσδιορίζεται μόνο

όταν το χέλι μπει σε γλυκό νερό,

αν και κανείς δεν είναι ακριβώς
σίγουρος τι συμβαίνει.

Τα περισσότερα χέλια
που παραμένουν στις εκβολές

και στο υφάλμυρο νερό
γίνονται αρσενικά,

ενώ αυτά που πάνε αντίθετα
στο ρεύμα γίνονται θηλυκά,

και γίνονται δύο με τρεις φορές
μεγαλύτερα

από τα μελλοντικά τους ταίρια.

Σε αυτή την περίπτωση,
το Ίλαϊ είναι υποκοριστικό για το Ελέιν.

Ως θηλυκό χέλι,

η Ελέιν θα είναι αρκετά μοναχική

την περισσότερη ζωή της στο ρεύμα,

τρώγοντας οτιδήποτε πέφτει στο νερό:

τζιτζίκια, γρύλους, μικρά ψάρια,

προνύμφες εντόμων, βατράχια, μωρά πτηνών,

σχεδόν οτιδήποτε μπορεί
να βάλει στο στόμα της.

Και θα γίνει αρκετά μεγάλη,

έως 1 μέτρο και 20 εκατοστά

με βάρος έως και 6 κιλά.

Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πώς

τα χέλια του γλυκού νερού
ξέρουν πότε

πρέπει να επιστρέψουν στον ωκεανό,

αλλά κάτι τα καλεί.

Η φθινοπωρινή τους μετανάστευση

είναι μία από τις μεγαλύτερες
αφανείς μεταναστεύσεις στον πλανήτη.

Καθώς η Ελέιν αφήνει το γλυκό νερό
για τον ωκεανό,

μεταμορφώνεται σοκαριστικά.

Τα μάτια της μεγαλώνουν
περίπου δέκα φορές,

το δέρμα της γίνεται πιο παχύ,

και τα πτερύγιά της μεγαλώνουν.

Πιθανόν αυτές είναι προσαρμογές

για το επερχόμενο ταξίδι στον ωκεανό,

και η Ελέιν κάνει με ευκολία την μετάβαση

από το γλυκό στο αλμυρό νερό,

το οποίο θα ήταν τοξικό
για τα περισσότερα άλλα ψάρια.

Μόλις η Ελέιν αφήσει το στόμιο
των ρευμάτων γλυκού νερού,

θα εξαφανιστεί τελείως
από το ανθρώπινο βλέμμα.

Κανένας δεν έχει γίνει μάρτυρας,

ή έχει καταφέρει να ακολουθήσει,

ένα ενήλικο χέλι στη μετανάστευσή του,

ούτε ξέρουμε σε ποιο βάθος αναπαράγονται.

Όμως θεωρείται ότι μπορούν
να ακολουθήσουν κάποια σήματα

που μπορούν να εντοπίσουν,

όπως το θερμικό φράγμα
μεταξύ των ρευμάτων των ωκεανών

ή ένα μέτωπο αλμυρότητας,

για να επιστρέψουν στην ίδια
περιοχή του ωκεανού

όπου γεννήθηκαν.

Επειδή δεν ξέρουμε ακριβώς

τι συμβαίνει κατά
την αποδημία ενός χελιού,

μπορούμε μόνο να φανταστούμε
πώς μοιάζει η αναπαραγωγή.

Αλλά η κοινή υπόθεση

είναι ότι η Ελέιν και χιλιάδες,

ή εκατοντάδες χιλιάδες,

άλλα χέλια

συγκεντρώνονται σε μεγάλες
μπλεγμένες μάζες

και απελευθερώνουν ωάρια και σπέρμα

σε ένα τεράστιο όργιο
γνωστό ως παμμιξία.

Μερικές μέρες αφού
γίνουν τα αυγά,

εκκολάπτονται,

και ο κύκλος ξαναξεκινά.

Και επειδή δεν έχουμε δει ποτέ

ενήλικα χέλια να επιστρέφουν
στα ποτάμια με το γλυκό νερό,

πρέπει να υποθέσουμε,

ότι αφού ολοκληρώσουν το μακρύ
και κυκλικό τους ταξίδι,

αυτά τα εκπληκτικά και μυστηριώδη πλάσματα

πεθαίνουν τελικά εκεί,

στο ίδιο μέρος όπου γεννήθηκαν.

Αντίο, Ελέιν!

Χάρηκα για τη γνωριμία.