Vilayanur Ramachandran mbi mendjen tuaj

Vilayanur Ramachandran tregon se çfarë dëmtimi i trurit na zbulon mbi lidhjen që indi cerebral dhe mendja kanë, duke marrë tre besime të rrema habitëse si shembuj.

Ashtu siç vuri në pah edhe Kris, unë studjoj trurin e njeriut --

funksionet dhe strukturën e trurit njerëzor.

Dhe dëshiroj të mendoni për një moment çfarë nënkupton kjo.

Kemi një masë xhelatinoze -- një kile e gjysëm prej xhelatine

mund ta mbani në pëllëmbë të dorës,

dhe ajo masë mund të meditojë mbi pafundësinë e hapësirës ndëryjore.

Mund të meditoj mbi kuptimin e pafundësisë

mund të meditojë mbi veten që po mediton mbi kuptimin e pafundësisë.

Dhe kjo cilësi e veçantë ripërsëritëse që ne e quajmë vetë-ndërgjegjësim,

unë mendoj që është kapitulli i fundit i neuroshkencës, së neurologjisë,

dhe shpresojmë që ndonjë ditë, do të kuptojmë sesi ndodh.

Dakort, por si mund të studiohet ky organ misterioz?

Kemi 100 miliardë qeliza nervore,

copëza të vogla protoplazme, që ndërveprojnë me njëra-tjetrën,

dhe nga ky aktivitet lind një mori aftësish

që ne e quajmë natyra njerëzore dhe vetëdija njerëzore.

Dhe si ndodh kjo?

Ka shumë mënyra për të studiuar funksionet e trurit njerëzor.

Një teknikë, ajo që përdoret kryesisht,

është të vëzhgojmë pacientë që kanë pësuar dëmtim në një seksion të vogël të trurit,

ku ka pasur një ndryshime gjenetik në një pjesë të vogël të trurit.

Në këto raste nuk ndodh një ulje e përgjithshme

e të gjitha kapaciteteve mendore,

një lloj zbehje e mprehtësisë të aftësive kognitive.

Ajo që ndodh është humbja selektive e një funksioni të vetëm specifik

ndërkohë që të gjitha funksionet e tjera mbeten të pacënuara,

dhe kjo na jep pak konfidencë kur deklarojmë

që ajo pjesë e trurit është disi e përfshirë në ndërmjetësimin e këtij funksioni.

Pra kështu mund të ndërtojmë një hartë të funksionit të cdo pjese strukturore,

dhe pastaj të zbulojmë se cfarë po bën rrjeti ndërlidhës

për të zbatuar atë funksion specifik.

Pra këtë po mundohemi të bëjmë.

Më lejoni tju jap disa shembuj mbresëlënës të kësaj.

Në fakt, do tju jap 3 shembuj, 6 minuta secili, gjatë kësaj bisede.

Shembulli i parë është një sindromë e jashtëzakonshme që quhet sindroma e Kapgras.

Shikojmë së bashku faqen e parë të prezantimit këtu,

ky është lobi temporal, lobi parësor, lobi parietal, dakord --

lobet që përbëjnë trurin.

Dhe nëse vëreni, e fshehur nën sipërfaqen e lobeve temporal--

nuk mund ta shihni aty --

është një strukturë e vogël e quajtur kreshta fuziforme (gyrus occipitotemporalis medius).

Dhe kjo është quajtur zona e fytyrës në tru,

sepse kur dëmtohet, personi nuk mund të njohë më fytyrat e njerëzve.

Mund ti njohë nga zëri

dhe të thotë, "Oh po, ky është Xho,"

por nuk mund ti shihni në fytyrë dhe të dini se kush është, dakort?

As veten tuaj nuk mund ta njihni në pasqyrë.

Dua të them, ju e dini që jeni ju sepse ju shkelni syrin dhe fytyra shkel syrin,

dhe e dini që jeni përballë një pasqyre,

por nuk e njihni veten si vetvetja.

Dakort, dihet tanimë që kjo sindromë shkaktohet nga dëmtimi i kreshtës fuziforme (gyrus occipitotemporalis medius).

Por është dhe një sindromë tjetë e rrallë, në fakt, kaq e rrallë,

sa shumë pak doktorë të përgjithshëm dinë për të, madje as neurologet.

Ajo quhet iluzioni i Kapgras,

dhe psh. 1 pacient që është komplet normalë me çdo gjë tjetër,

pëson një dëmtim në kokë, del nga koma,

dhe në pamje të parë totalisht normal, ai sheh të ëmën

dhe thotë, "Kjo grua ngjan tamam me mamanë time,

por ajo është një mashtruese.

Ajo është një grua tjetër që shtiret sikur të jetë mamaja ime."

Por përse ndodh kjo?

Përse dikush - dhe ky dikush është komplet i kthjellët dhe inteligjent

në cdo aspekt, por kur sheh mamanë e tij,

iluzioni i tij aktivizohet dhe ai thotë nuk është mamaja ime.

Interpretimi më i hasur i kësaj,

që ju mund ta gjeni në të gjithë tekstet mësimore të psikiatrisë,

është pikëpamja Frojdiane, dhe ajo është që ky djaloshi këtu --

dhe e njëjta llogjikë zbatohet edhe për gratë,

por unë do të flas vetëm për meshkujt.

Kur jeni një bebe e vogël, një bebe e sapolindur,

kishit një tërheqje të fortë seksuale ndaj mamasë suaj.

Ky është i ashtu-quajturi kompleksi i Edipit i Frojdit.

Nuk po ju them që unë e besoj këtë,

por kjo është pikëpamja standarte Frojdiane.

Dhe kur rriteni, korteksi i trurit zhvillohet,

dhe i frenon këto impulse seksuale të fshehura kundrejt mamasë suaj.

Falë Zotit, se përndryshe do të ishit seksualisht të stimuluar kur të shihnit mamanë tuaj.

Dhe pastaj ndodh si më poshtë,

pësoni një goditje në kokë, që ju dëmton korteksin,

që i lejon këto impulse seksuale të dalin në pah,

të ngrihen në sipërfaqe dhe papritur dhe në mënyrë të pashpjegueshme

e gjeni veten të stimuluar seksualisht nga mamaja juaj.

Dhe thoni, "O Zot, nëse kjo është mamaja ime,

si është e mundur që po stimulohem seksualisht nga ajo?

Ajo është një grua tjetër. Një mashtruese."

Ky është e vetmja analizë që ka kuptim për trurin tuaj të dëmtuar.

Ky shpjegim, nuk ka qenë asnjëherë llogjik për mua.

Eshtë shumë origjinale, ashtu si të gjitha shpjegimet Frojdiane --

(Të qeshura)

-- por nuk ishte shumë llogjike sepse unë kam parë të njëjtin besim të rremë,

tek një pacient që iluzionohej kështu për konen e tij.

(Të qeshura)

Ai thoshte: "Doktor, ajo nuk është Fifi. Ngjan tamam si Fifi,

por është një tjetër qen." Apo jo?

Tani mundohuni ju ta aplikoni shpjegimin e Frojdit këtu.

(Të qeshura)

Do të filloni të flisni mbi natyën e fsheht e tërheqjes ndaj kafshëve tek të gjithë qëniet njerëzore,

apo dicka të tillë, që është patjetër shume absurde.

Pra, cfarë po ndodh me të vërtetë?

Për të shpjeguar këtë crregullim interesant,

studjojmë strukturën dhe funksionet e rrugëve normale pamore të trurit.

Normalisht, sinjalet vizive vijnë, futen në sy,

dhe shkojnë tek zona pamore e trurit.

Në fakt, 30 zona në pjesën e prapme të trurit merren vetëm me shqisën e të parit,

dhe mbasi e proçesojnë të gjithën këtë, mesazhi shkon tek një struktur e vogël

e quajtur dredha e boshtit, me anë të së cilës ju perceptoni fytyrat.

Aty gjenden neurone sensitive ndaj fytyrave.

Pra mund ta quani zona e fytyrës në tru?

Fola dhe më parë për këtë.

Tani, kur kjo zonë dëmtohet, ju humbisni aftësinë për të parë fytyra dakord?

Por nga kjo zonë mesazhi rrjedh

në një struktur të quajtur bajamja e gjendur në sistemin limbik,

bërthama e emocioneve në tru,

dhe ajo strukturë, e quajtur bajamja,

vlerëson domethënien emocionale te pamjes që po vështroni.

A është gjah? Predator? Apo partner?

Apo është dicka absolutisht e parëndshishme si një copë pëlhure,

apo ndonjë copë shkumësi -- Nuk dua ti drejtohem asaj, por--

apo ndonjë këpucë, apo diçka e tillë? Dakord?

Të cilën ju mund ta neglizhoni komplet.

Pra nëse bajamja ngacmohet, dhe kjo është diçka e rëndësishme,

mesazhet atëhere rrjedhin deri tek sistemi automatik nervor.

Zemra fillon të rrahi më shpejt.

Ju filloni të djersiteni për të larguar nxehtësinë që ju do të

krijoni nga përdorimi i muskujve.

Dhe kjo është e leverdisshme, sepse ne mund të vendosim dy elektroda në pëllëmbën tuaj

dhe masim ndryshimin në rezistencën e lëkurës që prodhohet nga djersitja.

Dhe unë mund të përcaktoj, kur ti shikon diçka,

nëse jeni i eksituar apo nëse jeni i ngritur, apo jo, dakord?

Dhe do i kthehem kësaj në një minut.

Kështu që idea ime ishte, kur ky djal shef një objekt, kur ai sheh ate --

çdo objekt me atë rast, mesazhi shkon tek zona vizuale dhe,

atëhere, proçesohet në dredhën në trajt boshti,

dhe ju mund ta interpretoni si bimë bizele apo tavolinë,

apo si mamanë tuaj, me këtë rast, dakord?

Dhe më pas mesazhi rrjedh në bajame,

dhe më pas tek sistemi automatik nervor.

Por mbase, në këtë djalë, fija që shkon nga bajamja tek sistemi limbik,

qendra e emocioneve në tru, pritet aksidentalisht.

Atëhere meqë boshti është i paprekur,

djali është akoma në gjendje ta njohi të ëmën,

dhe thotë, "Oh po, kjo duket si mamaja ime."

Por ngaqë fija është prerë tek qendra e emocioneve,

ai thotë, "Po si ka mundësi që nuk ndjej ngrohtësi, nëse kjo është nëna?"

Apo terror, varet si i kanë punët? Apo jo?

(Të qeshura)

Dhe atëhere, ai thotë, "Si mund ta argumentoj këtë humbje të pashpjegueshme të emocioneve?

Kjo s'mund të jetë nëna ime.

Eshtë një grua e panjohur që hiqet sikur është mamaja ime."

Si mund ta testoni këtë?

Atëhere, çfarë mund të bëhet, është nëse marr një prej jush këtu, dhe ju vë para ekranit,

dhe mas përgjigjen elektrizuese të lëkurës suaj,

dhe tregoj fotografi në ekran,

Unë mund të mas si djersini ju kur shihni një objekt,

si për shembull një tavolinë apo një çadër. Sigurisht, ju nuk djersitni.

Nëse ju tregoj foton e një luani, tigri apo femre seksi, ju filloni të djrersitni, apo jo?

Dhe, po deshët besoheni, nëse ju tregoj fotografinë e mamasë suaj --

E kam llafin për njerëz normal -- ju filloni të djersitni.

Pa qenë nevoja të jeni çifut

(Të qeshura)

Tani, çfarë ndodh nëse ja tregoni ketij pacienti?

Merrni pacientin dhe i tregoni foto në ekran

dhe masni përgjigjen elektrizuese të lëkurës.

Tavolina, karrige dhe pëlhur, asgjë s´ndodh, njëlloj si tek njerezit normal,

por kur i tregoni foton e të ëmës,

përgjigja elektrizuese e lëkurës është zero.

Ska reagim emocional ndaj të ëmës,

sepse fija që kalon nga zona vizuale tek qendra emocionale është e prerë.

Pra shikimi i tij është normal sepse zona e të parit është normale,

emocionet e tij janë normale -- ai qesh, qan dhe me rradhë --

por fija nga emocionet tek të parit është e prerë

dhe atëhere ai krijon iluzionin që e ëma është një gënjeshtare.

Eshtë një shembull i dashur i asaj çka ne bëjmë:

merr një simptomë psiqike neurale, të çuditshme, në pamje të parë të pakuptueshme

dhe supozo që pamja standarte Froidiane është gabim,

që, në fakt, mund të arrish në një shpjegim të saktë

në saj të dijes mbi anatominë neurale të trurit.

Meqë bie fjala, nëse ky pacienti atëhere shkon,

dhe mamaja e merr në telefon nga një dhomë ngjitur -- e telefonon --

dhe ai ngre telefonin dhe thotë "Uau, mama, si je? Ku je?"

S´ka deluzion nëpërmjet telefonit.

Më vonë ajo i afrohet mbas një ore, ai thotë, ¨Kush jeni ju?

Dukesh tamam si mamaja ime.¨ Dakord?

Arsyeja është se ka një rrugë tjetër

që shkon nga zona e të dëgjuarit në tru tek zona emocionale,

dhe kjo nuk është prerë nga aksidenti.

Pra kjo shpjegon pse nëpërmjet telefonit ai e njeh të ëmën, pa problem.

Kur e sheh përball thotë është gënjeshtare.

Dakord, pra si është i gjith ky qark kompleks i organizuar në tru?

A është natyra, genet, apo ka të bëj me rritjen?

Dhe i afrohemi këtij problemi

duke konsideruar një tjetër sindromë që quhet gjymtyri fantazëm.

Dhe ju të gjithë e dini se çfarë është një gjymtyr fantazëm.

Kur një dorë apo krah pritet, për shkak të gangrenës,

apo e humbisni në luftë -- për shembull, në luftën e Irakut,

është tani problem serioz --

ju vazhdoni gjallërisht të ndjeni prezencën e krahut që se keni,

dhe kjo quhet krah fantazëm ose këmbë fantazëm.

Në fakt, ju mund të keni një fantazëm me pothuajse çdo pjesë të trupit.

Besoheni apo jo, edhe me ndjenjën brendshme.

Unë kam patur pacientë me mitër të hequr -- histerektomi --

që kanë mitër fantazëm, përfshi cikle menstruale fantazëm

në kohën e përshtatshme të muajit.

Dhe në fakt, një studente më pyeti dje,

A kanë edhe stres post-menstrual fantazëm?

(Të qeshura)

Një subjekt i posatshëm për studim shkencor, por nuk i jemi futur asaj.

Dakord, tani pyetja tjetër është,

cfarë mund të mësoni duke studiuar gjymtyrët fantazëm me anë të eksperimenteve?

Një prej gjërave që gjetëm ishte,

se rreth gjysma e pacientëve me gjymtyrë fantazëm

thonë se mund ta lëvizin fantazmën.

Do i bjeri të vëllait shpatullave,

do i përgjigjet telefonit kur bie, do bëj mirupafshim me dorë.

Këto janë ndjenja shumë të forta bindëse.

Pacienti nuk është deluzional.

Ai e di që nuk e ka krahun,

por prapë është, një ndjenje bindëse për pacientin.

Por megjithatë, kjo nuk ndodh me gati gjysmën e pacientëve.

Gjymtyri fantazëm -- ata thonë, "Doktor, gjymtyri fantazëm është i paralizuar.

Eshtë fiksuar në një spazmë të mbërthyer dhe dhëmb shumë.

Sikur vetëm të mund ta lëvizja, mbase dhimbja do të lehtësohej."

Tani, pse do të paralizohej një gjymtyr fantazëm?

Duket si një model i parregullt.

Por kur po shihnim letrat e rastit, gjetëm se

këta njerëz të paralizuar me gjymtyrë fantazëm,

krahu në fillim ishte paralizuar për shkak të një dëmtimi nervor.

Nerva e cila ndihmonte krahun ishte dëmtuar,

ishte prerë, të themi, nga një aksident motoçiklist.

Pra pacienti kishte një krah, i cili i dhimbte,

në allçi për disa muaj ose një vit, dhe më pas,

në një përpjekje të gabuar për të eleminuar dhimbjen nga krahu,

kirurgu preu krahun,

dhe ju mbetet krahu fantazëm me të njejtat dhimbje apo jo?

Dhe ky është një problem klinik serioz.

Pacientët bëhen depresiv.

Disa prej tyre arijnë deri në vetvrasje. Dakord?

Pra, si mund ta trajtoni këtë sindromë?

Pse merrni një gjymtyr fantazëm?

Kur pashë dokumentet e rastit, gjeta që ata kishin patur një krah,

dhe nervat që shkonin në krah ishin prerë

dhe krahu ishte paralizuar,

dhe varej krahqafë për disa muaj para prerjes,

dhe kjo dhimbje më vonë i transferohet fantazmës vet.

Pse ndodh kjo?

Kur krahu ishte i pa prekur, por i paralizuar,

truri dërgon komanda tek krahu, pjesa e parme e trurit thotë, "Lëviz,"

por mer përgjigje vizuale që thotë, "Jo."

Lëviz. Jo. Lëviz. Jo. Lëviz. Jo.

Dhe kjo lidhet në qarkun e trurit,

dhe e quajmë këtë paralizë të mësuar, dakord?

Truri mëson për shkak të lidhjes Hebiane,

që komanda e thjeshtë e të lëvizurit të krahut

krijon sensacionin e krahut të paralizuar.

Dhe më pas, kur e keni prerë krahun,

kjo paralizë e mësuar vazhdon tek imazhi juaj i trupit

dhe tek fantazma, dakord?

Tani, si mund ti ndihmoni këta pacientë?

Si mund ta çmësosh paralizën e mësuar,

që ta çlirnoi nga kjo mbërtherje e tmershme e spazmës

të krahut fantazëm?

Atëhere, ne thamë, po sikur ta çosh komandën tek fantazma,

por ti japim përgjigje vizuale që po i përgjigjet komandës, dakord?

Mbase mund ta shërosh nga dhembja fantazëm.

Si mund ta bëni këtë? Epo, realiteti virtual.

Por ajo kushton miliona dollarë.

Kështu, unë qëllova në një mënyrë që mund ta bësh këtë për tre dollarë,

por mos ju thoni agjencive që më sponsorizojnë

(Të qeshura)

Dakord? Ajo qe bëhet është qe ju krijoni çfarë quhet një kuti pasqyrë.

Keni një kuti kartoni me pasqyrë në mes,

dhe më pas i vë fantazmën -- kështu që pacienti im i parë, Derek, erdhi.

Ai e kishte pasur krahun të prerë para dhjetë vjetësh.

Ai kishte një shkulje krahu kështu që nervat ishin këputur

dhe më pas krahu ishte paralizuar, varur në fasho për një vit, dhe më pas ishte prerë.

Ai kishte një fantazmë shumë të dhimbshme, dhe se lëvizte dot.

Ishte një krah fantazmë i paralizuar.

Kështu që ai erdhi aty, dhe i dhashë një pasqyrë si ajo e kutisë,

të cilën unë e quaj kutia pasqyrë, dakord?

Dhe pacienti vendos krahun e majtë fantazëm,

I cili është kapur në një spazëm, në krahun e majtë të pasqyrës,

dhe krahun normal në anën e djathtë të pasqyrës,

dhe bën të njejtën lëvizje, hapje mbyllje dore,

dhe sheh brenda pasqyrës. Dhe çfarë ndien?

Ai sheh fantazmën të ringjallet,

sepse po sheh reflektimin e krahut normal në pasqyrë,

dhe duket sikur fantazma po ngjallet.

"Tani," i thash, "tani, shiko, lëviz fantazmën --

gishtat e tu real, ose lëviz gishtat e tu real duke parë pasyrën "

Ai do krijoi idenë që fantazma po lëviz dakord?

Ajo është normale, por gjëja befasuese është,

pacienti thotë, "O zot, po më lëviz prap fantazma,

dhe dhimbja, spazma mbërthyese, u çlirua."

Dhe mbani mend, pacientin tim të parë

(Duartrokitje)

-- faleminderit. (Duartrokitje)

Pacienti im i parë erdhi, dhe ai pa në pasqyrë,

dhe i thashë, "Shih reflektimin e fantazmës tënde."

Dhe ai filloi të zgërdhihej, dhe tha, "Unë shoh fantazmën time."

Por ai nuk është budalla. Ai e di që s'është reale.

Ai e di që është një reflektim pasqyrë,

por është një eksperiencë sensuale reale.

Tani, i thash, "Lëviz dorën tënde normale dhe fantazmën."

Ai tha, "Oh, nuk e lëviz dot fantazmën. Ti e di. Të dhemb."

I thash, "Lëviz dorën normale."

Dhe ai tha, "O zot, fantazma po lëviz prap. S'më besohet!

Dhe po më lehtësohet dhimbja." Dakord?

Dhe i thash, "Mbylli sytë."

Ai i mbylli sytë.

"Dhe lëviz dorën normale."

"Oh, asgjë. Po mbërthehet prap."

"Dakord, hapi sytë"

"O zot, o zot, po lëviz prap!"

Pra, ai ishte si një fëmjë në një dyqan karamelesh.

Pra, i thash, Dakord, kjo provon teorinë time për paralizën e mësuar

dhe rolin kritik të shqisave të të parit,

por sdo marr çmim Nobel

qe pse e bëra dikë të lëvizi krahun fantazëm.

(Të qeshura)

(Duartrokitje)

Eshtë një aftësi komplet e panevojshme, po menduat rreth kesaj.

(Të qeshura)

Por më vonë fillova të kuptoj, mbase lloje të tjera paralizash

që mund ti shihni në neurologji, si psh. ishemi, distoni vatrore --

mund të ketë një komponent të mësuar tek kjo,

që mund ta mposhtni me pajisjen e thjeshtë si përdorimi i pasqyrës.

Atëhere, i thash, "Shiko, Derek" --

tani, mbi të gjitha, ky djalë s'mund të lëvizi me pasqyrë për të lehtësuar dhimbjen --

I thash, "Shiko, Derek, merre në shtëpi dhe praktiko me të për një ose dy javë.

Mbase, pas një periudhe praktike,

mund ti largohesh pasqyrës, dhe ta çmësosh paralizën,

dhe të fillosh të lëvizësh krahun e paralizuar,

dhe më pas, çliro veten nga dhimbja."

Kështu ai tha dakord, dhe e morri në shtëpi.

I thash, "Shiko, vlen vetë dy dollarë. Merre në shtëpi."

Kështu, që ai e morri në shtëpi dhe mbas dy javësh, më telefonon,

dhe thotë, "Doktor, s'ke për ta besuar."

I thash, "çfarë?"

Ai tha, "Iku."

I thash, "Kush iku?"

Mendova mos iku kutia me pasqyrë.

(Të qeshura)

Ai tha, "Jo, jo, jo, e di fantazmën që kam pasur për 10 vjet?

U zhduk"

Dhe i thash -- U bëra merak, I thash, O zot,

Dua të them kam ndryshuar imazhin personal trupor tek ky djalë,

po për subjektet njerezor, etikat dhe të tjera?

Dhe i thash, "Derek, të shqetëson kjo gjë?"

Ai tha, "Jo, tre ditët e fundit, s'kam patur krah fantazëm

dhe si rrjedhojë as dhimbje bryli, as mbërthime,

as dhembje fantazë parakrahu, të gjitha ato dhimbje u zhdukën.

Por problemi është se kam akoma dhimbjen e gishtave fantazëm që varen nga krahu,

dhe kutia juaj nuk i arrin."

(Të qeshura)

"Pra, mund ta ndryshoni formën dhe të ma vini në ball,

kështu që mund, ti e kupton, të bëj këtë dhe të eleminoj gishtat fantazëm?"

Ai mendonte se isha ndonjë lloj magjistari.

Tani, pse ndodh kjo?

Eshtë sepse truri përballet me dhimbje të tmerrshme ndjenjash.

Merr mesazh nga të parët që thotë u kthye fantazma.

Nga ana tjetër, s'ka marrjen e duhur,

sinjale muskulore që thonë ska muskul dakord?

Dhe komanda juaj e motorrit që thotë po ka muskul,

dhe, për shkak të këtij konflikti, truri thotë, në dreq të vej,

ska fantazëm, ska krah, dakord?

Shkon në një farë mohimi -- se pranon sinjalin.

Dhe kur krahu zhduket, shpërblimi është, zhduket dhimbja

sepse nuk mund të kesh dhimbje të veçuar nga trupi që gjendet në hapesirë.

Pra, ky është shpërblimi.

Tani, kjo teknikë është provuar në duzina pacientësh

nga grupe të tjera në Helsinki,

kështu që mund të dali e vlefshme për trajtimin e dhimbjes fantazëm,

dhe faktikisht, njerezit e kanë provuar për rehablitim mbas goditjes në tru.

Goditja në tru normalisht ju shtyn të mendoni dëmtim fibrash,

ske çfare ti bësh.

Por, del që disa komponent të paralizës si shkak i goditjes në tru janë paraliza të mësuara,

dhe mbase ky komponent mund të kalohet me përdorimin e pasqyrave.

Kjo ka shkuar gjithashtu në klinike,

duke ndihmuar shumë e shumë pacient.

Dakord, më lejoni të ndërroj marshin tek pjesa e tretë e bisedës,

e cila merret me një fenomen të çuditshëm të quajtur sintestezia.

Kjo u zbulua nga Franc Galton në shekullin e nëntëmbëdhjetë.

Ai ishte kushuriri i Carls Darvinit.

Ai tregoi se disa njerëz në popullsi,

që janë normal në çdo aspekt tjetër, kanë këtë veçanti:

çdo herë që shohin një numër, e shohin me ngjyrë

Pesa është blu, shtata është e verdh, teta si tip jeshile,

nënta manushaqe, dakord?

Kini parasysh, këta njerëz janë komplet normal me çdo aspekt tjetër.

Ose C muzikore -- disa herë tingujt ju ngjallin ngjyra.

C muzikore është blu, F muzikore jeshile,

një ton tjetër mund të jetë i verdh, dakord?

Pse ndodh kjo?

Kjo quhet sinestezi. Galton e ka quajtur sinestezi,

një përzierje të senseve.

Brenda nesh, të gjitha senset janë të veçuara.

Këta njerëz i ngatërrojnë senset e tyre.

Pse ndodh kjo?

Një prej dy aspekteve të këtij problemi janë shumë intriguese.

Sinestezia rrjedh në familje,

kështu që Galton tha kjo ka baza të trasheguara, baza gjenetike.

E dyta cfare është sinestezia -- dhe kjo është çfarë më sjell tek pika ime

mbi temën kryesore të këtij leksioni, e cila është për kreativitietin --

sinestezia është tetë herë më e shpesht midis artistave, poeteve, novelistave

dhe njerëz të tjerë krijues te popullsinë se përgjithshme.

Pse të jetë kështu?

Do ti përgjigjem kësaj pyetjeje.

Si është përgjigjur njeri më parë.

Dakord, çfarë është sinestezia? Çfarë e shkakton atë?

Ka shumë teori.

Një teori është që ata janë të çmendur.

Tani, kjo s'është dhe shumë teori shkencore, prandaj mund ta harrojmë.

Një tjetër teori është që ata janë drogaxhinj, dakord?

Tani, kjo mund të ketë një të vërtet brenda,

sepse është shumë më e përhapur këtu në zonën e gjirit sesa në San Diego.

(Të qeshura)

Dakord. Tani, teoria e tretë është se --

le të pyesim veten se çfarë po ndodh gjatë sinestezis. Dakord?

Pra, gjetëm që zona e ngjyrës dhe zona e numrave

janë afër njera-tjetrës në dredhën e boshtit.

Pra ne thamë, ka një fijëzim aksidental

midis ngjyrave dhe numrave në tru.

Kështu që çdo herë që shihet një numër, shihet një ngjyrë koresponduse,

prandaj ju zë sinestezia.

Tani kujtoni -- pse ndodh kjo?

Pse do kishte përzierje fijesh në ca njerëz?

Mbani mend thashë që rrjedh në familje?

Kjo ju jep një ndihmë

Dhe kjo është se ka një gen anormal,

një mutacion në gen që shkakton këtë fijëzim anormal.

Në të gjithë ne, del që

kemi lindur me çdo gjë lidhur me çdo gjë tjetër.

Pra, çdo pjesë e trurit është e lidhur me çdo pjesë tjetër,

dhe këto janë shkurtuar të krijojnë

karakteristikën e arkitekturës modulare të trurit të një të rrituri.

Pra, nëse ka një gen që shkakton shkurtimin.

dhe ky gen pëson mutacion,

atëhere ju merrni shkurtime difiçite midis zonave afër njera tjetrës në tru.

Dhe nëse është midis numrave dhe ngjyrës, ju merrni sinestezën numër-ngjyrë.

Nëse është midis tingullit dhe ngjyrës, ju merrni sinestezën e tingull-ngjyrës.

Mirë deri tani.

Tani, cfare ndodh nese keto gene shprehen ne cdo pjese te trurit,

në mënyrë që çdo gjë është e lidhur?

Epo, mendoni se çfarë kanë artistat, novelistat dhe poetët të përbashkët,

aftësinë për tu marrë me mendimin metaforik,

të lidhin idera që duket sikur s'kanë lidhje,

si psh. "është lindja, dhe Xhulieta është dielli."

Epo, ju s'thoni, Xhulieta është dielli,

do të thotë kjo që ajo është një top ndriçues prej zjarri?

Dua të them, skizofrenët e bëjnë atë, por është gjë më vete apo jo?

Njerezit normal thonë, ajo është e ngrohtë si dielli,

ajo rrezaton si dielli, ajo është ushqyse si dielli.

Menjëherë, bënit lidhjen.

Tani, nëse merrni me mend fijëzimin më të madh

dhe konceptet janë gjithashtu në pjesë të tjera të trurit,

atëhere do të krijoi një sjellje më të theksuar

kundrejt mendimit metaforik dhe kreativitietit

në njerëz me sinestezi.

Pra, del dhe tetë fishi më i lartë

midis poeteve, artistave dhe novelistave.

Dakord, është një pamje shumë prenologjike e sinestezisë.

Demostrimi i fundit -- mund të marr një minut?

(Duartrokitje)

Dakord. Do t'ju tregoj që jeni të gjithë sinestezist, por jeni në vetmohim.

Ky këtu është çfarë e quaj alfabeti Marcian. Njëlloj si alfabeti tuaj,

A është A, B është B, C është C.

Forma të ndryshme për fenomene të ndryshme, dakord?

Këtu, keni alfabetin Marcian.

Një prej tyre është Kiki, kurse tjetra Bouba.

Cila është Kiki cila është Bouba?

Sa prej jush mendojnë ajo është Kiki dhe ajo është Bouba? Ngrini dorën.

Epo, paska një ose dy mutant.

(Të qeshura)

Sa prej jush mendojnë kjo është Bouba, kjo është Kiki? Ngrini dorën.

Nëntedhjetë e nëntë përqind prej jush.

Tani, njëri nga ju është Marcian. Si e bëre këtë?

Eshtë sepse të gjithë ju po bëni abstraksion sintetik midis modeleve,

që do të thotë ju po thoni që kjo prerja e mprehtë -- ki-ki,

në korteksin tuaj të dëgjimit, qelizat e flokut eksitohen -- Kiki,

i ngjan përkuljes vizuale, përkuljen e befasishme të formës së dhembeve.

Tani, kjo është shumë e rendësishme sepse ajo që po të thotë ty

është se truri po merret me diçka primitive --

është vetëm -- duket si një iluzion budalla,

por këto fotone në syrin tuaj po bëjnë këtë forme,

dhe qelizat e flokut në veshin tuaj po ngacmojnë rrjedhën e dëgjiimit,

por truri është në gjendje të kuptoj të përbashktën.

Eshtë një forme primitive abstraksioni,

dhe ne tani e dimë që kjo ndodh në dredhën e boshtit në tru,

sepse kur ajo dëmtohet,

këta njerëz e humbasin aftësinë për Bouba Kiki,

por ata gjithashtu humbasin aftësinë për kuptim metaforik

Nëse pyesni këtë djalë, çfarë -- "çdo gjë që ndriçon është ar"

çdo të thotë?"

Pacienti përgjigjet, "Epo, pse është metalike dhe ndriçon, s'do të thotë është ar.

Duhet ti masni kuptimin, Dakord?"

Pra, ata komplet e humbasin kuptimin metaforik.

Pra, kjo zonë është rreth tetë herë në madhësi në të sipërm --

sidomos në njerëz --sesa në primat të ulët.

Diçka shumë interesante po ndodh këtu në dredhën këndore,

sepse është kryqëzimi midis dëgjimit, të parit dhe të prekurit,

dhe është bërë gjigande tek njerezit. Dhe diçka shumë interesante po ndodh.

Dhe mendoj është baza e shumë prej aftësive që u përkasin vetëm njerezve

si abstraksioni, metafora dhe kreativiteti.

Të gjitha këto pyetje që filozofët i kanë studiuar për mijëvjeçarë,

ne shkenctarët mund të fillojmë tu përgjigjemi duke bërë imazhe truri,

dhe duke studiuar pacientë dhe duke bere pyetjet e duhura.

Faleminderit.

(Duartrokitje)

Më falni për këtë.

(Të qeshura)