< Return to Video

Sıradan vatandaşlar internette gücü ellerine almak için ne yapabilirler

  • 0:00 - 0:04
    Bryn Freedman:
    Söylediğinize göre 20. yüzyılda
  • 0:04 - 0:07
    küresel güç hükûmetlerin elindeydi.
  • 0:07 - 0:09
    Bu dijital çağın başlarında ise
  • 0:09 - 0:11
    güç, kurumların eline geçti,
  • 0:11 - 0:15
    gelecekte de bireylerin eline geçecek.
  • 0:15 - 0:17
    Pek çok insanla görüştüm,
  • 0:17 - 0:19
    sizin yanıldığınızı söylüyorlar
  • 0:19 - 0:21
    ve tahminleri şirketlerden yana.
  • 0:21 - 0:22
    Sizce neden haklısınız
  • 0:22 - 0:25
    ve neden bireyler kazanacak?
  • 0:25 - 0:28
    Fadi Chehade: Çünkü şirketler
    bireylere hizmet ediyor
  • 0:28 - 0:30
    ve biz de vatandaşlar olarak
  • 0:30 - 0:35
    ileriye gitmek için
    dünyanın nasıl yönetileceği konusunda
  • 0:35 - 0:38
    büyük bir rolümüz olduğunu
    anlamak zorundayız.
  • 0:38 - 0:42
    Evet, doğru, şu anki çekişme
    hükûmetler arasında,
  • 0:42 - 0:45
    güçlerinin çoğunu şirketlere kaybettiler
  • 0:45 - 0:49
    çünkü internet hükûmetlerin
    gücü elinde tuttuğu
  • 0:49 - 0:51
    ulus-devlet sistemi üzerine kurulmadı.
  • 0:51 - 0:53
    İnternet sınırlar arası.
  • 0:53 - 0:56
    Uluslararası değil, ulusal da değil
  • 0:56 - 0:59
    ve bu yüzden şirketler
    çok güçlü hâle geldi.
  • 1:00 - 1:02
    Ekonomimizi şekillendiriyorlar.
  • 1:02 - 1:04
    Toplumumuzu da.
  • 1:04 - 1:06
    Hükûmetler ne yapacağını bilmiyor.
  • 1:06 - 1:08
    Şu an tepki veriyorlar.
  • 1:08 - 1:11
    Ve korkarım biz vatandaşlar olarak
  • 1:11 - 1:16
    -ki bence bu konuda en önemli husus-
  • 1:16 - 1:17
    üzerimize düşeni yapmazsak
  • 1:17 - 1:18
    o zaman haklısınız.
  • 1:19 - 1:23
    Karamsarlar veya işletmelerin
    öne çıkacağını söyleyen insanlar haklı.
  • 1:23 - 1:24
    Bu gerçekleşecek.
  • 1:24 - 1:28
    BF: O hâlde bireyler
    işletmeleri zorlayacak
  • 1:28 - 1:31
    veya işletmeler tepki vermeye zorlanacak
  • 1:31 - 1:34
    ya da böyle olmayacağı
    endişesi taşıyor musunuz?
  • 1:34 - 1:36
    FC: Bence olacak.
  • 1:36 - 1:37
    Bakın, iki hafta önce,
  • 1:38 - 1:42
    Skip adında küçük bir şirket
    San Fransisco scooter işi için
  • 1:42 - 1:47
    Uber, Lyft ve diğer tüm şirketleri
    geride bırakarak lisans almayı başardı.
  • 1:47 - 1:49
    Skip'in neden kazandığını okuduysanız
  • 1:49 - 1:52
    çünkü San Fransisco
    halkına kulak verdiler,
  • 1:52 - 1:55
    halk scooter'ların dört bir yana
    savrulmasından bıkmıştı
  • 1:55 - 1:58
    ve Skip şehre giderek şunu söyledi:
  • 1:58 - 2:00
    ''Bu hizmeti başlatacağız,
  • 2:00 - 2:03
    ama bir dizi kuralla
    kendimiz organize ettiğimiz
  • 2:03 - 2:06
    insanların gereksinimlerine
    yanıt vereceğiz.''
  • 2:06 - 2:10
    Davranışlarını kendi kendilerine yönetip
    o sözleşmeyi kazandılar,
  • 2:10 - 2:12
    üstelik çok güçlü bazı şirketlere karşı.
  • 2:12 - 2:15
    BF: Genel kurallar ve kendi kendine
    yönetişim demişken
  • 2:15 - 2:19
    internet için genel kurallar
    ve normlar oluşturmak için
  • 2:19 - 2:21
    hayat boyu çalıştınız.
  • 2:21 - 2:23
    Sizce bu günler geride mi kaldı?
  • 2:23 - 2:26
    Bu normları kim kontrol edecek,
    kim bunlara yön verecek
  • 2:26 - 2:28
    ve dahası bunları artık kim oluşturacak?
  • 2:28 - 2:33
    FC: İnternetin teknoloji
    kısmıyla ilgili kurallar
  • 2:33 - 2:36
    şu an yerli yerinde
  • 2:36 - 2:39
    ve ben internetin tek bir ağ
    olmasıyla alakalı olarak
  • 2:39 - 2:43
    birkaç yıl boyunca yoğun bir şekilde
    bu kuralları belirledim.
  • 2:44 - 2:46
    Domain adı sistemi, IP numaraları,
  • 2:46 - 2:48
    bunlar yerine oturmuş durumda.
  • 2:48 - 2:52
    Ancak internetin üst kısmına baktığımızda
  • 2:52 - 2:55
    yani hepimizi her gün etkileyen sorunlar,
  • 2:55 - 2:58
    gizlilik ve güvenlik gibi,
  • 2:58 - 3:05
    bu normları yaratan sistem
    ne yazık ki oturmuş değil.
  • 3:05 - 3:07
    Yani bir sorunumuz var.
  • 3:07 - 3:10
    Şu an gerçekten ilgilenilmesi gereken
  • 3:10 - 3:13
    bir işbirliği ve yönetişim sistemimiz var,
  • 3:13 - 3:17
    bununla şirketler, hükûmetler
    ve vatandaşlar
  • 3:17 - 3:20
    dijital dünyanın nasıl ilerleyeceği
    üzerinde anlaşmaya varabilirler.
  • 3:20 - 3:24
    BF: Dijital bir şirketi
    buna ne teşvik edebilir?
  • 3:24 - 3:26
    Örneğin Facebook'u ele alalım,
  • 3:26 - 3:29
    kullanıcılarının menfaatini
    en önde tuttuklarını söylüyorlar
  • 3:29 - 3:31
    ama bence pek çok insan buna karşı çıkar.
  • 3:31 - 3:37
    FC: Teknoloji şirketlerinin
  • 3:37 - 3:40
    vatandaşların hizmetlerine
    olan tepkisini izlemek oldukça zor.
  • 3:41 - 3:44
    İki üç yıl önce bunlardan birkaçı
    bunu tamamen ortadan kaldırdı.
  • 3:44 - 3:50
    Toplantı odalarında sık sık duyduğum şey,
    ''Biz sadece bir teknoloji platformuyuz.
  • 3:50 - 3:53
    Benim teknoloji platformum
    Pakistan'da ailelerin
  • 3:53 - 3:56
    kızlarını katletmesine sebep oluyorsa
    bu benim sorunum değil.
  • 3:56 - 3:58
    Benim sorunum değil. Onların sorunu.
  • 3:58 - 4:00
    Ben sadece bir platform sahibiyim.''
  • 4:00 - 4:03
    Bence öyle bir evreye giriyoruz ki
  • 4:03 - 4:08
    şirketler artık bunu sürdürmenin
    mümkün olmadığının farkına varıyor,
  • 4:09 - 4:11
    insanlardan, kullanıcılardan
    ve vatandaşlardan
  • 4:11 - 4:14
    tepki geldiğini görüyorlar
  • 4:14 - 4:16
    ama hükûmetler de şunu söylüyor:
  • 4:16 - 4:18
    ''Bu olamaz.''
  • 4:18 - 4:24
    Bence yerine oturmaya başlayan
    bir olgunlaşma var,
  • 4:24 - 4:26
    özellikle Silikon Vadisi'nde,
  • 4:26 - 4:31
    orada insanlar ''Bizim de
    bir rolümüz var.'' diyorlar.
  • 4:31 - 4:33
    Liderlerle konuştuğumda onlara söylediğim,
  • 4:33 - 4:37
    ''CEO olabilirsiniz, şirketin
    çok başarılı CEO'su olabilirsiniz
  • 4:37 - 4:39
    ama aynı zamanda bir elçisiniz.''
  • 4:40 - 4:41
    İşte kilit kelime bu.
  • 4:41 - 4:44
    Milyarlarca insanın hayatlarına
    ve ekonomilerine yön vermek için
  • 4:44 - 4:48
    sahip olduğunuz gücün
    elçisi olabilirsiniz.
  • 4:49 - 4:51
    Hangisi olmak istiyorsunuz?
  • 4:51 - 4:54
    Cevap biri ya da diğeri değil.
  • 4:55 - 4:57
    Kaçırdığımız nokta işte bu.
  • 4:57 - 5:01
    Microsoft'un başkanı
    Brad Smith gibi bir yetişkin
  • 5:01 - 5:03
    birkaç ay önce şöyle dedi:
  • 5:03 - 5:06
    ''Dijital dünyanın
    güvenliğini idare etmek için
  • 5:06 - 5:08
    bir dizi yeni Cenevre Sözleşmesine
    ihtiyacımız var.
  • 5:08 - 5:12
    Silikon Vadisi'ndeki çoğu lider
  • 5:12 - 5:15
    bu sözlere karşı çıktı.
  • 5:15 - 5:17
    ''Cenevre Sözleşmesi de ne demek?
  • 5:17 - 5:20
    Onlara ihtiyacımız yok,
    biz kendi kendimizi yönetiyoruz.''
  • 5:20 - 5:22
    Ama bu görüş değişiyor
  • 5:22 - 5:24
    ve pek çok liderin
  • 5:24 - 5:27
    ''Bize yardım edin'' dediğini görüyorum.
  • 5:27 - 5:29
    Ama ortada bir ikilem var.
  • 5:30 - 5:33
    Bu liderlerin doğru şeyi
    yapmasına kim yardım edecek?
  • 5:33 - 5:35
    BF: Kim yardım edecek?
  • 5:35 - 5:40
    Bir saat boyunca sohbet etmek isterdim
  • 5:40 - 5:45
    ama en büyük korkunuz
    ve bu işin nasıl çözüleceğine dair
  • 5:45 - 5:47
    en büyük umudunuzu da duymak istiyorum.
  • 5:49 - 5:56
    FC: En büyük umudum
    bu yeni dijital dünyada
  • 5:56 - 5:57
    her birimizin elçi olacağı.
  • 5:57 - 5:59
    En büyük umudum bu
  • 5:59 - 6:04
    çünkü sık sık şunu düşünüyorum,
    hep başkalarını suçluyoruz.
  • 6:04 - 6:06
    ''Sorun o CEO'larda.
    Bu şekilde davranıyorlar.''
  • 6:06 - 6:08
    ''Hükûmetler gereğini yapmıyor.''
  • 6:08 - 6:10
    Peki ya biz?
  • 6:10 - 6:15
    Yaşadığımız dijital dünyada
    bir elçi olmanın sorumluluğunu
  • 6:15 - 6:17
    her birimiz alabiliyor muyuz?
  • 6:17 - 6:21
    Rektörlere anlattığım şeylerden biri de
  • 6:21 - 6:25
    her mühendislik, bilim
    ve bilişim öğrencisinin,
  • 6:25 - 6:27
    yani yeni bir kod yazacak olan
  • 6:27 - 6:30
    veya yeni IoT cihazını
    tasarlayacak öğrencilerin
  • 6:30 - 6:35
    yaptıklara şeye ilişkin
    bir sorumluluk duygusuna
  • 6:35 - 6:36
    sahip olmalarını sağlamaları.
  • 6:36 - 6:39
    Buna dair bir yemin önerisinde bulundum,
  • 6:39 - 6:40
    tıpkı Hipokrat Yemini gibi,
  • 6:40 - 6:43
    böylece mühendislik bölümüne
    giriş yapan her öğrenci
  • 6:43 - 6:47
    teknokratik bir yemin
    veya bilgelik yemini edecek
  • 6:47 - 6:50
    ya da diğer insanları gözetecek
    uygun başka bir yemin.
  • 6:50 - 6:52
    Benim en büyük umudum bu,
    böyle yükseliriz.
  • 6:53 - 6:57
    Çünkü hükûmetler ve işletmeler
    bu güç savaşına devam edecek
  • 6:57 - 6:59
    ama biz neredeyiz?
  • 6:59 - 7:03
    Biz de buna el atmadığımız sürece
  • 7:03 - 7:06
    bence sonumuz oldukça kötü olacak.
  • 7:06 - 7:08
    En büyük korkum ise...
  • 7:09 - 7:12
    taktikli olmam gerekirse
  • 7:12 - 7:15
    beni geceleri uyutmayan şey,
  • 7:15 - 7:20
    liberal Batı dünyası
    ve Çin arasında devam eden
  • 7:21 - 7:25
    yapay zekâ savaşı.
  • 7:25 - 7:27
    Ortada gerçek bir savaş var
  • 7:27 - 7:32
    ve nükleer silahların yaygınlaşmasını
    önleyen çağda yaşamış olan
  • 7:32 - 7:35
    ve bazı aktörlerin
    çok tehlikeli bazı şeyleri
  • 7:35 - 7:38
    söz konusu yapmaktan nasıl
    çıkardığını görmüş bizler için...
  • 7:39 - 7:42
    Carnegie Vakfı
    daha yeni bir çalışma yaptı.
  • 7:42 - 7:45
    Nükleer silah yapan her ülkeyle görüştüler
  • 7:45 - 7:47
    ve onlara şunu sordular:
  • 7:47 - 7:53
    ''Başka bir tarafın okul veya hastaneleri
    söz konusu olduğunda
  • 7:53 - 7:55
    hangi dijital 'silahı'
    ortadan kaldırırsınız?''
  • 7:56 - 7:57
    Cevapsa...
  • 7:57 - 8:00
    her bir nükleer güçten bu soruya cevap
  • 8:01 - 8:03
    hiçbir şeyi.
  • 8:04 - 8:05
    Beni endişelendiren şey bu.
  • 8:06 - 8:09
    Dijital dünyanın silahlanması
  • 8:09 - 8:11
    ve buna ulaşmak için yarış.
  • 8:11 - 8:14
    BF: Yapmanız gereken
    çok şey var gibi görünüyor,
  • 8:14 - 8:15
    tabii bizlerin de.
  • 8:15 - 8:18
    Fadi, çok teşekkür ederim.
    Gerçekten.
  • 8:18 - 8:19
    FC: Ben teşekkür ederim.
  • 8:19 - 8:22
    (Alkışlar)
Title:
Sıradan vatandaşlar internette gücü ellerine almak için ne yapabilirler
Speaker:
Fadi Chehadé ve Bryn Freedman
Description:

Teknoloji mimarı Fadi Chehadé bugün internetin çalışmasını sağlayan altyapının kurulmasına yardım etti; domain adı sistemi ve IP adresi standardı gibi temel şeylerin kurulmasına. Şimdi ise toplumun teknolojiden faydalanabilmesi için çalışıyor. TED Institute küratörü Bryn Freedman ile bu net konuşmasında Batı ve Çin arasında süregelen yapay zeka savaşından, teknoloji şirketlerinin hayat ve ekonomiyi şekillendirmek için sahip oldukları gücün elçisi olabileceğinden ve sıradan insanların internette gücü ele alabilmeleri için ne yapabileceğinden bahsediyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
08:34

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.