Kipi wananchi wa kila siku wanaweza fanya kudai nguvu katika intaneti

Mbunifu wa teknolojia Fadi Chehade alitusaidia kuweka miundombinu inayotengeneza kazi ya intaneti -- vitu muhimu kama mfumo wa jina la kikoa na viwango vya anuani za IP. Leo amelenga kutafuta njia za jamii kufaidi kutoka kwenye teknolojia. Kwenye mazungumzo ya kuchechemua na Bryn Freedman, msimamizi wa taasisi ya TED, Chehade alijadili vita vinavyoendelea kati ya Magharibi na China juu ya ufahamu bandia, jinsi makampuni ya teknolojia yanaweza kuwa makarani wa nguvu walizonazo kuunda maisha na uchumi na nini wananchi wa kila siku wanaweza kufanya kudai nguvu juu ya intaneti.

Bryn Freedman: Kwahiyo umesema
kua karne ya ishirini,

nguvu ya ulimwengu ilikua
mikononi mwa serikali.

Mwanzoni mwa karne hii ya dijitali,

ilihamia kweli kwenye mashirika

na kua huko mbeleni,
ingehamia kwa watu binafsi.

Na nimeshahoji watu wengi,

na wanasema haupo sahihi,

na wanaweka dau kwenye makampuni.

Hivyo kwanini upo sahihi,

na kwanini watu binafsi wataenda kushinda?

Fadi Chehade: Kwa sababu makampuni
yanahudumia watu,

na sisi kama raia

tunahitaji kuanza kuelewa
kua tuna jukumu kubwa

kwenye kuunda jinsi dunia
itakavyotawaliwa kusonga mbele.

Kweli kabisa, mvutano wa sasa
ni kati ya serikali,

zilizopoteza nguvu zao nyingi kwa
makampuni

kwa sababu intaneti haijajengwa
karibu na mfumo wa taifa la taifa

kote ambayo serikali zina nguvu.

Intaneti ni ya mataifa.

Sio ya kimataifa,
na sio ya kitaifa,

na kwa sababu hiyo makampuni
yamekua na nguvu sana.

Yana unda uchumi wetu.

Yana unda jamii yetu.

Serikali hazijui cha kufanya.

Sasa hivi, zinaitikia.

Na nina hofu kua tukishindwa,
kama raia --

ambao ni, kwa maoni yangu,mguu
wa muhimu zaidi kwenye kigoda hicho --

usichukue jukumu letu

halafu ndo utapatia.

Wapinzani, au watu wanaokuambia
kua biashara itafanikiwa, wamepatia.

Itatokea.

BF: Kwahio unasema kua watu
watalazimisha biashara

au biashara italazimika kua
na majibu,

au kuna uwoga kua hawataweza?

FC: Nadhani wataweza.

Angalia wiki mbili zilizopita,

kampuni ndogo iitwayo Skip
iliyoshinda Uber na Lyft na kila mtu

ili ki halisi kupata leseni
kwa biashara ya pikipiki San Francisco.

Na kama ukisoma kwanini Skip ilishinda,

kwa sababu Skip ilisikiliza
watu wa San Francisco,

waliokua wamechoka pikipiki
kua kila mahali,

na kweli kwenda mjini na kusema,

"Tutapeleka hio huduma,

lakini tutajibu
mahitaji ya watu

kua tutaandaa wenyewe
kuzungukia aina za kanuni."

Wamejitawala tabia zao,
na wakashinda mkataba

dhidi ya makampuni yenye nguvu.

BF: Hivyo kuongelea kuhusu miongozo
na kujitawala,

umetumia maisha yako yote
kutengeneza miongozo na kanuni

kwa ajili ya intaneti.

Unafikiri hizo siku zimeisha?

Nani ataongoza,
nani atatawala,

na nani atatengeneza hizo kanuni?

FC: Kanuni zitakazotawala
vipande vya teknolojia vya intaneti

sasa zimewekwa sehemu nzuri,

na nilikua nikishughulika miaka kadhaa
kupanga hizo kanuni

kuzunguka sehemu za intaneti
zinazofanya intaneti kua mtandao mmoja.

Mfumo wa jina la kikoa, number za IP,

zote hizo ziko katika nafasi.

Hata hivyo, tunavyoenda sasa
kwenye vipande vya juu vya intaneti,

mambo yanayotuathiri
mimi na wewe kila siku --

faragha, usalama, nk. --

mfumo wa kujenga kanuni kwa hizo
bahati mbaya haziko kwenye nafasi.

Hivyo tunatatizo.

Tuna mfumo
wa ushirikiano na utawala

unaohitaji kujengwa kweli sasa hivi

ili makampuni, serikali na
raia wanaweza kukubaliana

jinsi hii dunia ya kidijitali
inavyokua inaendelea.

BF: Hivyo nini kinachoipa kampuni
ya dijitali motisha yoyote?

Tuseme -- Facebook inaingia akilini --

watasema wanahisia bora
kwa watumiaji wao kwenye moyo,

lakini nafikiri watu wengi
hawakubaliani na hilo.

FC: Ilikua ngumu sana kuangalia
jinsi kampuni za teknolojia zilivyoitikia

kwa majibu ya raia
kuhusu teknolojia zao.

Na wengine wao, miaka miwili au mitatu
iliopita, kimsingi waliipotezea.

Neno nililosikia kwenye vyumba vya bodi vingi
ni, "Sisi ni jukwaaa la teknolojia tu.

Sio suala langu
kama jukwaa langu la teknolojia

linasababisha familia
kuua mabinti zao Pakistan.

Sio suala langu. Ni tatizo lao.

Nina jukwaa la teknolojia tu."

Sasa, nafikiri tunaanza kuingia hatua

ambapo makampuni yameanza kutambua
hii sio tena endelevu,

na yameanza kuona pingamizi

hio inatoka kwa
watu, watumiaji, wananchi,

lakini pia serikali
zinazoanza kusema,

"Hii haiwezekani."

Hivyo nafikiri kuna ukomavu
unaoanza kukaa,

hasa kwenye hilo eneo la Silicon Valley,

ambapo watu wameanza kusema,
"Tunajukumu."

Hivyo ninapoongea na hawa viongozi, nasema,

"Ona, unaweza kua mkurugenzi mtendaji,
mwenye mafanikio sana kwenye kampuni,

lakini unaweza pia kua karani."

Na hilo ni neno la msingi.

"Unaweza kua karani
wa mamlaka uliyonayo

kuunda maisha na uchumi
wa mabilioni ya watu.

Ni ipi unataka kua?"

Na jibu ni,
sio moja wala lingine.

Hiki ndicho tunachokosa sasa hivi.

Hivyo pale mtu mzima kama Brad Smith,
raisi wa Microsoft,

alivyosema miezi iliopita,

"Tunahitaji seti mpya za Mapatano ya Geneva

kusimamia ulinzi
wa eneo la dijitali,"

viongozi wengi wakubwa
wa Silicon Valley

kweli waliongea kupinga maneno yake.

"Unamaanisha nini, Mapatano ya Geneva?

Hatuhitaji mapatano yoyote ya Geneva.
Tunajipatanisha wenyewe."

Lakini hisia inabadilika,

na nimeanza kuona viongozi wengi wakisema,

"Tusaidie."

Lakini hapa kumekua na fumbo.

Nani ataenda kuwasaidia hao viongozi
kufanya jambo sahihi?

BF: Hivyo nani ataenda kuwasaidia?

Kwa sababu ningependa
kukuhoji kwa lisaa,

lakini niambie hofu yako kubwa
na tumaini lako kubwa

kwa jinsi hii itakavyoenda kufanikiwa.

FC: Tumaini langu kubwa
ni kua tutakua wote makarani

wa hii dunia mpya ya dijitali

Hilo ndo tumaini langu kubwa,

kwa sababu nafikiri, mara nyingi,
tunataka kulaumu wengine.

"Oh, ni hawa wakurugenzi.
Wanatabia hizi."

"Hizi serikali hazifanyi ya kutosha."

Lakni vipi kuhusu sisi?

Namna gani kila mmoja wetu kiukweli
kuchukua wajibu wa kua karani

wa eneo la dijitali tunaloishi?

Na moja ya vitu nilivyokua nikisukuma
kwa maraisi wa chuo

ni tunahitaji kila mwanafunzi wa uhandisi
na sayansi na sayansi ya kompyuta

anaekaribia kuandika
mstari unaofata wa kanuni

au kubuni kifaa kijacho cha IoT

ili kweli kuwe ndani yao na
hali ya uwajibikaji na ukarani

kuelekea hicho wanachojenga.

Hivyo nikadokeza tujenge kiapo kipya,

kama kiapo cha Hippocrates,

ili kila mwanafunzi
anaeingia programu ya uhandisi

anachukua kiapo cha teknokratiki au
kiapo cha hekima

au kiapo cha ahadi
kwa sisi wengine.

Hilo ndilo tumaini langu kubwa, kua
tutainuka.

Kwa sababu serikali na mabiashara yatapigania
nguvu juu ya huu mchezo wa madaraka,

lakini tuko wapi?

Na mpaka tucheze kwenye hio meza ya madaraka,

ninafikiri tutaishia kwenye sehemu mbaya.

Hofu yangu kubwa?

Hofu yangu kubwa,
kuwa mbunifu sana leo,

nini kinachoniweka macho usiku

ni vita inayoendelea kati ya
Magharibi, dunia huria,

na China,

kwenye eneo la ufahamu bandia.

Kuna vita vya ukweli vinaendelea,

na kwa wale wenzangu walioishi
kupita kipindi cha kutokuenea kwa nyuklia

na kuona jinsi watu walivyokubaliana

kuchukua vitu vya hatari sana
visiweze kujadiliwa,

basi, Taasisi ya Carnegie
imemaliza tu tafiti.

Wameongea na kila nchi
iliyotengeneza silaha za nyuklia

na wakawauliza,

"Ni 'silaha' gani ya kidijitali
ungeweza kutoa kwenye mjadala

dhidi ya shule na hospitali
za mtu mwingine?"

Na jibu --

kutoka kwenye kila nguvu ya nyuklia --
mpaka kwenye hili swali ilikua,

hakuna kitu.

Hicho ndicho nina wasiwasi nacho ...

Ule usilaha wa nafasi ya dijitali,

na mbio ya kufika huko.

BF: Basi, inaonekana una
kazi nyingi ya kufanya,

na hata sisi wengine.

Faidi, asante sana.
nimethamini kweli.

FC: Asante.

(Makofi)