Hành động lời nói: Phát ngôn khảo nghiệm và phát ngônngữ vi - Colleen Glenney Boggs

Xem toàn bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/speech-acts-constative-and-performative-colleen-glenney-boggs

Khi nào ngôn từ chỉ đơn thuần là ngôn từ, và khi nào ngôn từ tạo hành động? Nhà ngôn ngữ học J. L. Austin phân chia ngôn từ thành hai loại: phát ngôn khảo nghiệm (ngôn từ miêu tả một tình huống) và phát ngôn ngữ vi (ngôn từ tạo ra hành động). Ví dụ như, biển báo "Không được chạy" miêu tả cách đi lại của bạn hay bạn không chạy vì tấm biển cấm việc đó? Colleen Glenney Boggs miêu tả việc phân loại này tạo nên sức mạnh cho ngôn từ, và sau cùng cho hành động của bạn.

Bài học bởi Colleen Glenney Boggs, hoạt họa bởi Lou Webb.

Bạn đã từng nhìn thấy

một biển báo đỏ to đề " Không được chạy"
ở bể bơi cộng cộng chưa?

Phần lớn

tốc độ trên bờ phản ánh tuyên bố này.

Trong khi biển báo miêu tả chính xác

chuyển động của người ở bể bơi,

chẳng phải mọi người đi bộ

vì biển báo nhắc họ không được chạy?

Vậy biển báo này miêu tả môi trường
quanh bể bơi

hay nó làm một việc khác,

một việc có ảnh hưởng hơn?

Sự khác biệt giữa một câu miêu tả

và một câu cầu khiến

là ý tưởng phát triển bởi
nhà ngôn ngữ người Anh J. L. Austin.

Ông định nghĩa sự khác biệt này

là hai phần tách biệt của lời nói:

phát ngôn khảo nghiệm

và phát ngôn ngữ vi.

Phát ngôn khảo nghiệm là những câu

miêu tả sự đúng sai của một sự việc,

và phát ngôn ngữ vi là câu

miêu tả một hành động.

Nói cách khác,
phát ngôn khảo nghiệm là gì

và phát ngôn ngữ vi làm gì.

Để giúp chúng ta phân biệt
hai phần này của lời nói,

hãy cùng xem xét phát ngôn khảo nghiệm

trong công viên bên ngoài bể bơi.

Biển báo đầu tiên chúng ta gặp ghi:

"Công viên đóng cửa lúc 6 giờ tối."

Sau khi hỏi lại một nhân viên công viên thân thiện

xác nhận công viên này
đúng là đóng cửa lúc 6 giờ,

ta có thể khẳng định
câu nói này

là một phát ngôn khảo nghiệm đúng.

Gần đó có một người đàn ông ngồi trên ghế

đọc báo, và tiêu đề ghi là

"Đợt nóng!"

Tuy nhiên, trời nhiều mây và khá lạnh.

Đề báo ngày hôm nay
là một phát ngôn khảo nghiệm sai

như đã được chứng minh.

Trước khi trời mưa,

hãy vứt lon soda

vào thùng rác màu xanh dương ghi "Tái chế"

Đây là một phát ngôn ngữ vi.

Phát ngôn ngữ vi là các câu

được dùng để tạo hành động.

Thay vì truyền tải thông điệp,

nó tác động đến thế giới,

nó làm gì đó.

Trong trường hợp này,
phát ngôn ngữ vi "Tái chế"

đang yêu cầu mọi người để rác

vào đúng nơi quy định.

Ngôn từ không chỉ mang lại hành động,

đôi khi bản thân nó cũng là hành động.

Hiện tượng này là hành vi ngôn ngữ.

Những hành động này bao gồm,
nhưng không giới hạn trong,

ra lệnh,

hứa hẹn,

xin lỗi,

cảnh cáo,

giam cầm,

rửa tội,

và cả kết hôn.

Hãy cùng nhìn vào đám cưới gần vọng lâu.

Cặp đôi này nói "Con đồng ý".

Khi này, hành động lời nói là
những từ "Con đồng ý".

Những từ này khiến họ cưới nhau.

"Con đồng ý" tác động lên họ

và thay đổi hoàn toàn thế giới của họ.

Tuy nhiên, phát ngôn ngữ vi phụ thuộc vào

hoàn cảnh và việc tiếp nhận.

Những yếu tố này là điều kiện chân thật.

Tưởng tượng nếu thị trưởng
xuất hiện tại đám cưới

và nói: "Bằng quyền lực trao cho tôi

với tư cách thị trưởng thành phố,

tôi đặt tên cho vọng lâu này
'Cung điện pizza của thị trưởng'.

Những lời này của thị trưởng
là hành động ngôn ngữ

khi ông đặt tên cho vọng lâu.

Và vì ông ấy là thị trưởng,

vọng lâu sẽ được biết đến
với cái tên mới.

Nhưng nếu ai đó không phải là thị trưởng

mà là một người qua đường bình thường,

quyết định đặt tên vọng lâu
theo tên con mèo yêu thích của cô ấy,

nhiều khả năng cái tên sẽ không thay đổi.

Điều kiện chân thật là các quy định

giúp phát ngôn ngữ vi được thực hiện.

Những điều này tương đối hợp lô-gic.

Phát ngôn ngữ vi cần có
quyền lực hợp lý,

nó có thể được hiểu,

nó nên rõ ràng,

và nó có thể được thực hiện.

Nếu phát ngôn ngữ vi không
đáp ứng các yêu cầu này,

nó sẽ không có khả năng

thực hiện hành động.

Nhưng một phát ngôn ngữ vi
đáp ứng các điều kiện

và được nói rõ ràng

không có nghĩa nó được ngầm làm theo.

Quay lại bể bơi,

một nhóm thanh niên ồn ào
chạy thi đến cầu nhảy cao.

"Không được chạy" dường như

không có ảnh hưởng tới họ,

và họ sẽ phải đối mặt với hậu quả

khi không tuân thủ phát ngôn ngữ vi này.

Họ thậm chí có thể
phải nói ra

vài phát ngôn ngữ vi như

xin lỗi nhân viên cứu hộ

và hứa không chạy nữa.

Có thể nhân viên cứu hộ sẽ phản ứng

bằng một phát ngôn ngữ vi khác

như phạt họ không được vào bể bơi

cho đến hết ngày.

Sau cùng, những thanh niên này phải học

cách tôn trọng sức mạnh của ngôn từ.