< Return to Video

Γλωσσικές πράξεις: Διαπιστωτικά κι επιτελεστικά - Κολλίν Γκλένι Μπογκς

  • 0:06 - 0:07
    Έχετε δει ποτέ
  • 0:07 - 0:10
    μια μεγάλη, κόκκινη πινακίδα «Μην Τρέχετε»
    σε δημόσια πισίνα;
  • 0:10 - 0:11
    Ως επί το πλείστον,
  • 0:11 - 0:13
    ο ρυθμός στο δάπεδο αντικατοπτρίζει
    αυτό το εκφώνημα.
  • 0:13 - 0:16
    Αν και η πινακίδα περιγράφει με ακρίβεια
  • 0:16 - 0:17
    τις κινήσεις των θαμώνων,
  • 0:17 - 0:18
    δεν αληθεύει ότι οι άνθρωποι περπατούν
  • 0:18 - 0:21
    επειδή η πινακίδα τούς λέει «όχι τρέξιμο»;
  • 0:21 - 0:24
    Άρα, αυτή η πινακίδα απεικονίζει
    το περιβάλλον της πισίνας
  • 0:24 - 0:26
    ή κάνει κάτι άλλο,
  • 0:26 - 0:28
    κάτι πιο ισχυρό;
  • 0:28 - 0:31
    Η διαφορά ανάμεσα σε μια δήλωση που περιγράφει
  • 0:31 - 0:32
    και μια που διατάζει
  • 0:32 - 0:36
    είναι μια ιδέα που αναπτύχθηκε
    από τον Βρετανό γλωσσολόγο Τ. Λ. Ώστιν.
  • 0:36 - 0:37
    Ορίζει αυτήν τη διάκριση
  • 0:37 - 0:39
    σαν δυο διαφορετικές γλωσσικές πράξεις:
  • 0:39 - 0:40
    τα διαπιστωτικά
  • 0:40 - 0:42
    και τα επιτελεστικά.
  • 0:42 - 0:43
    Τα διαπιστωτικά είναι προτάσεις
  • 0:43 - 0:45
    οι οποίες περιγράφουν κάτι σαν αληθές ή εσφαλμένο
  • 0:45 - 0:47
    και τα επιτελεστικά είναι προτάσεις
  • 0:47 - 0:49
    που υποδηλώνουν μια ενέργεια.
  • 0:49 - 0:51
    Με άλλα λόγια, ένα διαπιστωτικό είναι
  • 0:51 - 0:53
    κι ένα επιτελεστικό κάνει.
  • 0:53 - 0:55
    Για να διαχωρίσουμε αυτά τα δυο μέρη του λόγου,
  • 0:55 - 0:57
    ας αρχίσουμε εξετάζοντας τα διαπιστωτικά
  • 0:57 - 0:59
    γύρω από το πάρκο έξω από την πισίνα.
  • 0:59 - 1:02
    Η πρώτη πινακίδα που συναντούμε λέει:
  • 1:02 - 1:04
    «Το πάρκο κλείνει στις 6 μ.μ.».
  • 1:04 - 1:06
    Αφού ελέγξουμε μ' έναν φιλικό υπεύθυνο του πάρκου
  • 1:06 - 1:09
    ότι το πάρκο, πράγματι, κλείνει στις 6,
  • 1:09 - 1:10
    μπορούμε να επιβεβαιώσουμε πως αυτό το εκφώνημα
  • 1:10 - 1:12
    είναι ένα αληθινό διαπιστωτικό.
  • 1:12 - 1:14
    Κοντά, υπάρχει ένας άνδρας πάνω σε παγκάκι
  • 1:14 - 1:16
    με εφημερίδα, και η επικεφαλίδα λέει:
  • 1:16 - 1:17
    «Καύσωνας!».
  • 1:17 - 1:20
    Όμως, ο ουρανός είναι συννεφιασμένος
    και κάνει αρκετή παγωνιά.
  • 1:20 - 1:23
    Η σημερινή επικεφαλίδα είναι ψευδώς διαπιστωτική
  • 1:23 - 1:25
    κι αποδεικνύεται πως είναι λανθασμένη.
  • 1:25 - 1:27
    Πριν αρχίσει να πέφτει η βροχή,
  • 1:27 - 1:28
    ας πετάξουμε το κουτάκι της σόδας μας
  • 1:28 - 1:31
    στο μπλε καλάθι απορριμμάτων
    που λέει «Ανακύκλωση».
  • 1:31 - 1:32
    Αυτό είναι ένα επιτελεστικό.
  • 1:32 - 1:34
    Τα επιτελεστικά είναι προτάσεις
  • 1:34 - 1:36
    που σκοπεύουν να εμπνεύσουν δράσεις.
  • 1:36 - 1:38
    Αντί να μεταφέρει ένα μήνυμα,
  • 1:38 - 1:39
    επιδρά επάνω στον κόσμο,
  • 1:39 - 1:41
    κάνει κάτι.
  • 1:41 - 1:43
    Σε αυτήν την περίπτωση,
    το επιτελεστικό του «Ανακύκλωση»
  • 1:43 - 1:45
    ζητά από τους ανθρώπους
    να βάλουν τα απορρίμματά τους
  • 1:45 - 1:47
    στο κατάλληλο δοχείο.
  • 1:47 - 1:49
    Οι λέξεις δεν επιφέρουν μόνον δράσεις,
  • 1:49 - 1:52
    κάποιες φορές, οι ίδιες οι λέξεις είναι δράσεις.
  • 1:52 - 1:54
    Αυτό είναι γνωστό σαν «γλωσσικές πράξεις».
  • 1:54 - 1:57
    Αυτές οι ενέργειες συμπεριλαμβάνουν
    αλλά δεν περιορίζονται σε
  • 1:57 - 1:58
    εντολές,
  • 1:58 - 1:58
    υπόσχεση,
  • 1:58 - 1:59
    συγγνώμη,
  • 1:59 - 2:00
    προειδοποίηση,
  • 2:00 - 2:01
    επιβολή ποινής,
  • 2:01 - 2:02
    βάπτισμα
  • 2:02 - 2:04
    κι ακόμη σε γάμο.
  • 2:04 - 2:06
    Ρίξτε μια ματιά στο γάμο κοντά στο κιόσκι.
  • 2:06 - 2:09
    Το ζευγάρι λέει τη λέξη «Δέχομαι».
  • 2:09 - 2:11
    Η γλωσσική πράξη εδώ είναι η λέξη «Δέχομαι».
  • 2:11 - 2:14
    Αυτή η λέξη προκαλεί τον γάμο μεταξύ τους.
  • 2:14 - 2:16
    Το «Δέχομαι» έχει επίδραση επάνω τους
  • 2:16 - 2:18
    κι άλλαξε ολοκληρωτικά τον κόσμο τους.
  • 2:18 - 2:20
    Όμως, τα επιτελεστικά εξαρτώνται
  • 2:20 - 2:21
    από το γενικότερο πλαίσιο και την αποδοχή.
  • 2:21 - 2:24
    Αυτά είναι γνωστά σαν συνθήκες επιτυχίας.
  • 2:24 - 2:26
    Για φανταστείτε αν εμφανιζόταν
    ο δήμαρχος στον γάμο
  • 2:26 - 2:28
    κι έλεγε: «Με την δικαιοδοσία που μου παρέχεται
  • 2:28 - 2:29
    »σαν Δήμαρχος της πολιτείας,
  • 2:29 - 2:32
    ονομάζω αυτό το κιόσκι
    "Το Παλάτι της Πίτσας του Δημάρχου".»
  • 2:32 - 2:34
    Οι λέξεις του θα ήταν μια γλωσσική πράξη
  • 2:34 - 2:36
    με την οποία ονόμασε το κιόσκι.
  • 2:36 - 2:38
    Επειδή είναι ο δήμαρχος,
  • 2:38 - 2:40
    το κιόσκι θα ήταν γνωστό με το νέο του όνομα.
  • 2:40 - 2:41
    Αλλά αν κάποιος που δεν είναι ο δήμαρχος,
  • 2:41 - 2:43
    απλά μία συνηθισμένη περαστική,
  • 2:43 - 2:46
    αποφασίζει να ονομάσει το κιόσκι
    με το όνομα της αγαπημένης της γάτας,
  • 2:46 - 2:48
    το πιθανότερο είναι πως δεν θα άλλαζε το όνομα.
  • 2:48 - 2:51
    Οι συνθήκες επιτυχίας είναι οι κανόνες
  • 2:51 - 2:53
    κάτω από τις οποίες το επιτελεστικό
    μπορεί να αναπαρασταθεί.
  • 2:53 - 2:55
    Αυτά είναι αρκετά λογικά.
  • 2:55 - 2:57
    Το επιτελεστικό θα έπρεπε να έχει κανονική εξουσία,
  • 2:57 - 2:58
    θα πρέπει να είναι κατανοητό,
  • 2:58 - 2:59
    θα πρέπει να είναι καθαρό
  • 2:59 - 3:01
    και θα πρέπει να μπορεί να εκτελεστεί.
  • 3:01 - 3:04
    Αν το επιτελεστικό δεν ανταποκρίνεται
    σε αυτές τις συνθήκες,
  • 3:04 - 3:05
    τότε δεν έχει τη δύναμη
  • 3:05 - 3:07
    να σηματοδοτεί δράση.
  • 3:07 - 3:10
    Αλλά επειδή απλά το επιτελεστικό
    ανταποκρίνεται στις συνθήκες του
  • 3:10 - 3:11
    και ορίζεται καθαρά,
  • 3:11 - 3:14
    δεν σημαίνει πως ακολουθείται σιωπηρά.
  • 3:14 - 3:15
    Ξανά στην πισίνα,
  • 3:15 - 3:17
    μια θορυβώδης ομάδα εφήβων
    παραβγαίνει στον βατήρα κατάδυσης.
  • 3:17 - 3:19
    Η πινακίδα «Απαγορεύεται το τρέξιμο» δεν φαίνεται
  • 3:19 - 3:20
    να έχει δύναμη επάνω τους
  • 3:20 - 3:22
    και θα πρέπει ν' αντιμετωπίσουν τις συνέπειες
  • 3:22 - 3:24
    του να παραβούν αυτό το επιτελεστικό.
  • 3:24 - 3:25
    Ίσως και να πρέπει να αναγκαστούν να βγάλουν
  • 3:25 - 3:28
    ορισμένα δικά τους επιτελεστικά,
  • 3:28 - 3:29
    όπως το να ζητήσουν συγνώμη στον διασώστη
  • 3:29 - 3:31
    και την υπόσχεση να μην ξανατρέξουν.
  • 3:31 - 3:32
    Ίσως ο διασώστης αποκριθεί
  • 3:32 - 3:34
    με ένα άλλο επιτελεστικό,
  • 3:34 - 3:36
    τιμωρώντας τους με αποβολή από την πισίνα
  • 3:36 - 3:37
    για το υπόλοιπο της ημέρας.
  • 3:37 - 3:39
    Εξάλλου, αυτοί οι έφηβοι πρέπει να μάθουν
  • 3:39 - 3:42
    να σέβονται την ισχύ των λέξεων.
Title:
Γλωσσικές πράξεις: Διαπιστωτικά κι επιτελεστικά - Κολλίν Γκλένι Μπογκς
Description:

Δείτε ολόκληρο μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/speech-acts-constative-and-performative-colleen-glenney-boggs

Πότε οι λέξεις είναι απλά λέξεις και πότε οι λέξεις εξαναγκάζουν σε δράση; Ο γλωσσολόγος Τ. Λ. Ώστιν διαχώρισε τις λέξεις σε δυο κατηγορίες: τα διαπιστωτικά (λέξεις που περιγράφουν μια κατάσταση) και τα επιτελεστικά (λέξεις που εγείρουν δράση). Για παράδειγμα, μια πινακίδα «Απαγορεύεται το τρέξιμο» περιγράφει τον τρόπο βηματισμού σας ή δεν τρέχετε επειδή η πινακίδα το απαγορεύει; Η Κολλίν Γκλένι Μπογκς περιγράφει πώς αυτές οι κατηγοριοποιήσεις δίνουν ισχύ στις λέξεις και, σε τελευταία ανάλυση, στις ενέργειές σας.

Μάθημα από την Κολλίν Γκλένι Μπογκς, Κινούμενη Απεικόνιση από την Λου Ουέμπ.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:58

Greek subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.