İklim değişikliği su altı ses düzenini nasıl değiştiriyor? | Kate Stafford | TEDxCERN

Bu konuşma TED konferans formatı kullanılarak, bir yerel topluluk tarafından bağımsız olarak düzenlenmiş bir TEDx organizasyonunda verilmiştir. Daha fazlası için http://ted.com/tedx

Su altı sessiz değil, hatta herhangi bir oramn veya yağmur ormanı kadar gürültülü. Ancak iklim değişikliği ses düzenini çarpıcı bir biçimde değiştiriyor. Bunun gezegenimiz üzerindeki etkileri dehşet verici olabilir.

Okyanus bilimci Kate Stafford bizi işitsel ve görsel bir geziye götürüyor, açık bir mesajla birlikte okyanusun derinliklerinden yüzeye: İnsan-kaynaklı su altı sesini azaltmak için yerel çözümler geliştirmek.

1956'da Jacques Cousteau'ya
ait bir belgesel

hem Palme d'Or, hem de
Oscar ödülü kazandı.

Bu filmin ismi 'Le Monde du Silence'

ya da 'Sessiz Dünya' idi.

Yapıma bu ismin verilmesindeki sebep,
su altının sessiz bir dünya oluşuydu.

Bugün, 60 yıl sonra, biliyoruz ki

su altı dünyası hiç de sessiz değil.

Nerede olduğunuza ve yılın hangi
zamanı olduğuna bağlı olarak,

seslerin suyun üzerinde
işitilemez olmasına rağmen,

su altı ses düzeni herhangi bir
yağmur ormanı kadar gürültülü olabilir.

Karides gibi omurgasızlar, balık
ve deniz memelileri, hepsi sesi kullanır.

Kendi habitatlarını anlamak,

birbirleriyle iletişim içinde
olmak, yönlerini bulmak,

avcıların yerini tespit
etmek ve avlanmak için.

Ayrıca sesi kendi çevreleri hakkında
bir şey öğrenmek amacıyla dinlerler.

Kuzey Kutbu'nu ele alalım.

Uçsuz bucaksız ve yaşanması
zor olarak kabul edilir,

hatta bazen bir çöl olarak tanımlanır.

Çünkü çok soğuk, ücra ve yılın
çoğu zamanı buzla kaplıdır.

Yine de, dünya üzerinde Kuzey Kutbu'ndan
başka bir yerde olmayı tercih etmem.

Özellikle, günler uzadıkça
ve ilkbahar yaklaştıkça.

Bana göre, Kuzey Kutbu,
yüzeyde görünen ile

su altında olup biten arasındaki
kopukluğu bir bütün hâline getiriyor.

Beyaz, mavi ve soğuk buza
boylu boyunca bakıp da

hiçbir şey göremeyebilirsiniz.

Ancak su altını duyabilseydiniz,

duyacağınız sesler sizi önce
şaşırtır, sonra keyiflendirirdi.

Gözleriniz kilometrelerce buzdan
başka bir şey göremezken,

kulaklarınız size, orada bir yerlerde

kutup balinalarının, beyaz balinaların,
morsların ve fokların olduğunu söylerdi.

Buz da ses çıkartır.

Isı, okyanus akıntıları veya rüzgârlar
değişim gösterdikçe, çarpışan ve sürtünen

buz parçaları, tiz çatlama,
patlama, inleme sesleri çıkarır.

Kışın ortasında tamamı
buz kaplı denizde ise

beyaz balinalar şarkı söyler.

Bunu beklemezsiniz, çünkü

biz insanlar görmeye odaklı hayvanlarız.

Hepimiz olmasa da, çoğumuz,

dünyamızı görme duyumuz ile idare ederiz.

Su altında ise kimyasal işaretler

ve ışık yeterince iletilemediğinden,
burada yaşayan memeliler için

görebilme, seslerle gerçekleşebilmektedir.

Ses su altında havada
iletildiğinden çok daha iyi iletilir.

Dolayısıyla, çok uzak mesafelerden
dahi sinyaller duyulabilir.

Kuzey Kutbu'nda bu özellikle önemli.

Sadece kutup memelilerinin
birbirlerini duyabilmesi için değil,

ayrıca çevredeki veya açık
denizdeki ağır bir buz kütlesinin

varlığının göstergesi olabilecek
işaretleri de dinlemek zorundalar.

Unutmayın ki, bu canlılar hayatlarının
büyük kısmını su altında geçirseler de,

memeli olduklarından soluk alabilmek
için su yüzüne çıkmak zorundalar.

Bu sebeple ince buzu
veya buz tutmamış yüzeyi

ya da yakındaki buzdan
kaynaklanan yankıyı dinleyebilirler.

Kuzey Kutup memelileri zengin ve çeşitli

bir su altı ses düzeni
içinde yaşamaktalar.

İlkbaharda bu sesler, ahenksiz
bir karışıma dönüşebilir.

(Uğultu, pır pır etme,
gıcırdama, ıslık, inleme sesleri)

Ancak buz donmuş hâldeyken ve ısı
ya da okyanus akıntılarında

büyük bir değişiklik yoksa,
Kuzey Kutbu'nun su altı dünyası,

dünya okyanuslarının en düşük
ambiyans ses düzeylerinden

bazılarına ev sahipliği yapar.

Ama bu durum değişiyor.

İklim değişikliği ve deniz
buzullarındaki azalma,

Kuzey Kutbu'ndaki su altı ses
düzeyini değişikliğe uğratıyor.

Bu da insanların sera gazı
salımının doğrudan bir sonucu.

Aslına bakılırsa, iklim
değişikliğiyle biz,

gezegenimizle tamamen kontrolsüz
bir deney yürütmekteyiz.

Geride bıraktığımız 30 yılda,

Kuzey Kutbu'nun bölgeleri,
dönemsel deniz buzullarında

6 haftadan 4 aya düşüşe tanıklık etti.

Bu düşüş bazen, Kuzey Kutbu'nun

deniz taşıtlarının seyrine uygun
olduğu dönem olarak bilinen

açık deniz mevsimi'nde
artış olarak değerlendirdi.

Değişime uğrayan sadece
buz kütlelerinin genişliği değil,

aynı zamanda yaşı ve eni de.

Mevsimsel buzul kütlelerindeki azalmanın,

buz fokları, morslar ve kutup ayıları gibi
yaşamları deniz buzullarına bağlı olan

hayvanların habitatlarının kaybına
yol açtığını mutlaka duymuşsunuzdur.

Deniz buzullarının azalması, sahil köyleri
boyunca erozyonun artışına da sebep oluyor

ve deniz kuşları ile memelileri için
avlanmaya uygunluk da değişime uğruyor.

İklim değişikliği ve deniz
buzullarındalki azalma ayrıca

Kuzey Kutbu'nun su altı
ses düzenini de değiştiriyor.

Ses düzeni derken neyi kastediyorum?

Hayatını okyanuslara kulak
vererek kazanan bizler,

hidrofon olarak bilinen su altı
mikrofonları gibi gereçler kullanıyoruz.

Etrafımızdaki ortamsal sesi kaydediyoruz.

Ses düzeni de bu
gürültü alanı içerisindeki

farklı katılımcıları tanımlıyor.

Hidrofonlarımızda duyduğumuz şey ise

iklim değişikliğinin gerçek sesi.

Bu değişimleri üç açıdan duyuyoruz:

Havadan, sudan ve karadan.

İlk olarak: Hava.

Suyun üzerindeki rüzgâr
dalgaları oluşturuyor.

Bu dalgalar kabarcıklar oluştuyor
ve bu kabarcıklar patlıyor.

Patladıklarında ses çıkarıyorlar ve

bu ses arka plandaki bir tıslama
ya da radyo paraziti gibi.

Kuzey Kutbu buz kaplı olduğunda

rüzgârdan kaynaklanan sesin
çoğunluğu suya ulaşmıyor,

çünkü buz, atmosfer ve su
arasında tampon görevi görüyor.

İşte bu Kuzey Kutbu'ndaki ses seviyesinin
çok düşük olmasının nedenlerinden biri.

Ancak dönemsel buz kütlelerindeki azalma

hem Kuzey Kutbu'nu bu dalga
sesine açık hâle getiriyor,

hem de Kuzey Kutbu'ndaki
fırtınaların sayısı ve şiddetinin

artmasına neden oluyor.

Tüm bunlar daha önce sessiz olan okyanusun
ses seviyelerinin yükselmesine yol açıyor.

İkinci olarak: Su.

Daha az dönemsel deniz buzulları nedeniyle
yarı-Kuzey Kutup türleri kuzeye ilerliyor

ve daha açık denizin sağladığı
yeni habitatlardan yararlanıyor.

Kutup balinalarının, gördüğünüz
bu tür gibi, sırt yüzgeci yoktur,

çünkü buz kaplı sularda yaşamak
ve yüzmek üzere evrilmişlerdir.

Sırtında öyle bir şey bulunması, buzda

yol almaya çok elverişli değil,

hatta hayvanları buzdan uzak tutabilir.

Ancak şimdi, nereyi dinlediysek,
gittikçe daha kuzeyde

ve gittikçe mevsimin
daha geç zamanlarında,

oluklu balina, kambur balina

ve orka balinaların seslerini duyuyoruz.

Esasen, Kuzey Kutbu'nun yarı-kutupsal
türler tarafından işgalini duyuyoruz

ve bunun ne anlama geldiğini bilmiyoruz.

Kuzey Kutup türlerle yarı-kutupsal türler
arasında yemek için bir rekabet mi olacak?

Bu yarı kutupsal türler Kuzey Kutbu'na
yeni hastalık veya parazit getirebilir mi?

Ortaya çıkardıkları yeni sesler

su altı ses düzenine ne yapıyor?

Üçüncü olarak: Kara.

Kara derken insanları kastediyorum.

Daha fazla açık deniz, Kuzey Kutbu'nun
insanlarca daha fazla kullanılması demek.

Henüz geçtiğimiz yaz,

çok büyük bir yolcu gemisi,
Avrupa ve Pasifik arasındaki

bir zamanların hayali güzergâhı
Kuzeybatı Geçidi'nde yol aldı.

Deniz buzulundaki azalma insanların Kuzey
Kutbu'nu daha sık işgal etmesinin sebebi.

Petrol ve gaz sondajına,

ticari gemiciliğe, aynı zamanda,

artan turizme müsaade etmekte.

Bugün biliyoruz ki, gemi sesleri

balinaların stres hormonlarında
artışa sebebiyet veriyor,

hatta beslenme alışkanlarını
sekteye uğratabilir.

Her 10-20 saniyede bir,

alçak frekanslı, yüksek patlama
sesleri çıkaran havalı tabancalar,

balinaların yüzme ve ses çıkarma
davranışlarını değiştiriyor.

Tüm bu ses kaynakları,
Kuzey Kutup memelilerinin içinde

iletişim kurduğu akustik alanı küçültüyor.

Yılın belli zamanlarında, Kuzey Kutup
memelileri çok yüksek seviyedeki seslere

alışık olmalarına rağmen,

bu sesler ağırlıkla diğer hayvanlardan
ya da deniz buzullarından geliyor.

Bunlar da bu hayvanların
birlikte evrildiği

hayatların devamı için
çok önemi olan sesler.

Yeni sesler ise yüksek ve yabancı.

Bunlar doğayı, anladığımızı zannettiğimiz,

ancak anlamadığımız
pek çok açıdan etkileyebilir.

Unutmayın ki, duyma yetisi
bu hayvanlar için en önemli duyu

ve hızla değişen yalnızca
Kuzey Kutbu'nun fiziksel yapısı değil,

ayrıca akustik yapısı da.

Bu hayvanları sessiz bir
kırsal bölgeden koparıp

en yoğun saatte büyük
bir şehre bırakmışız gibi.

Bundan kaçamazlar.

Peki şimdi ne yapabiliriz?

Rüzgârların hızını azaltamayız ya da

yarı kutupsal türleri kuzeye
göç etmekten alıkoyamayız,

ancak insan kaynaklı su altı
seslerini azaltmak üzere

bölgesel çözüm yöntemleri
üzerinde çalışabiliriz.

Bunlardan bir tanesi,
Kuzey Kutbu'ndan geçen

gemileri yavaşlatmak,

çünkü daha yavaş bir gemi,
daha sessiz bir gemidir.

Çiftleşme, beslenme veya göç
açısından önem taşıyan

dönemlerde ve bölgelere
girişleri kısıtlayabiliriz.

Gemileri daha sessizleştirebiliriz
ve okyanus tabanını

incelemek için daha iyi
yöntemler geliştirebiliriz.

İyi haber şu ki, şu anda bunun
üzerinde çalışan insanlar var.

Ancak, en nihayetinde, insan
kaynaklı atmosferik değişiklikleri

geriye çevirmek

veya en azından yavaşlatmak,
biz, insanlara düşüyor.

O zaman sessiz su altı
dünyası fikrine geri dönelim.

Bugün Kuzey Kutbu'nda yüzen

çoğu balinanın, özellikle kutup
balinası gibi uzun ömürlü türlerin

- eskimoların deyişiyle iki
insan ömrü kadar yaşayan -

Jacques Cousteau 1956'da

filmini yaptığında

hayatta olmaları tamamen mümkün.

Geriye dönüp baktığımızda,

bugün okyanuslarda yarattığımız
bütün gürültüyü gözönüne alırsak,

belki gerçekten de 'sessiz bir dünya' idi.

Teşekkür ederim.

(Alkış)