Brian Greene: Vũ trụ của chúng ta có phải là duy nhất?
-
0:00 - 0:02Vài tháng trước
-
0:02 - 0:04giải Nobel Vật Lý
-
0:04 - 0:06đã được trao cho hai nhóm nhà thiên văn học
-
0:06 - 0:09vì một khám phá được xem là
-
0:09 - 0:11một trong những quan sát thiên văn
-
0:11 - 0:13quan trọng nhất trong lịch sử.
-
0:13 - 0:15Và hôm nay, sau khi tóm tắt lại những gì họ phát hiện ra,
-
0:15 - 0:18tôi sẽ nói về một cách giải thích đầy tranh cãi
-
0:18 - 0:21cho khám phá này,
-
0:21 - 0:23được gọi là khả năng
-
0:23 - 0:25mà ngoài trái đất,
-
0:25 - 0:28dải Ngân Hà và các thiên hà xa xôi khác,
-
0:28 - 0:30chúng ta có thể phát hiện rằng
-
0:30 - 0:32vũ trụ của chúng ta không phải là duy nhất,
-
0:32 - 0:34mà chỉ là
-
0:34 - 0:36một phần của một hệ thống vũ trụ rộng lớn
-
0:36 - 0:38được gọi là đa vũ trụ.
-
0:38 - 0:41Ý tưởng về đa vũ trụ khá kì lạ.
-
0:41 - 0:43Ý tôi là, đa số chúng ta đều tin rằng
-
0:43 - 0:46"vũ trụ" là tất cả.
-
0:46 - 0:49Và tôi cố ý nói đa số chúng ta vì
-
0:49 - 0:52con gái bốn tuổi của tôi đã nghe tôi nói về đa vũ trụ từ khi chào đời.
-
0:52 - 0:54Và năm ngoái, khi tôi nắm tay bé
-
0:54 - 0:56và nói "Sophia,
-
0:56 - 0:59bố yêu con hơn tất cả mọi thứ trong vũ trụ"
-
0:59 - 1:01Và bé quay lại nói: "Bố à,
-
1:01 - 1:03vũ trụ hay đa vũ trụ?'
-
1:03 - 1:06(tiếng cười)
-
1:06 - 1:09Nhưng nếu không được nuôi lớn theo cách kì lạ như vậy
-
1:09 - 1:11thì thật khó tưởng tượng đến
-
1:11 - 1:13một nơi tách biệt với vũ trụ của chúng ta,
-
1:13 - 1:15với những đặc tính cơ bản khác,
-
1:15 - 1:18và cũng được gọi là "vũ trụ".
-
1:18 - 1:20Và dù cho
-
1:20 - 1:22ý tưởng này mang tính phỏng đoán cao,
-
1:22 - 1:24mục đích của tôi vẫn là thuyết phục các bạn
-
1:24 - 1:26rằng có nguyên nhân để ta nghiêm túc suy nghĩ về nó,
-
1:26 - 1:28vì có lẽ nó là đúng.
-
1:28 - 1:31Câu chuyện về đa vũ trụ có 3 phần.
-
1:31 - 1:33Trong phần 1,
-
1:33 - 1:35tôi sẽ mô tả những kết quả của khám phá đã đoạt giải Nobel,
-
1:35 - 1:37và nhấn mạnh một bí ẩn lớn
-
1:37 - 1:39mà những kết quả đó tiết lộ.
-
1:39 - 1:41Trong phần 2,
-
1:41 - 1:43tôi sẽ đưa ra giải pháp cho bí ẩn đó.
-
1:43 - 1:45Nó dựa trên thuyết Dây,
-
1:45 - 1:47và đây là lúc ý tưởng về đa vũ trụ
-
1:47 - 1:49bắt đầu xuất hiện trong câu chuyện.
-
1:49 - 1:51Cuối cùng, trong phần 3,
-
1:51 - 1:53tôi sẽ mô tả một thuyết về vũ trụ,
-
1:53 - 1:55gọi là thuyết căng phồng,
-
1:55 - 1:58và tại đây những mảnh của câu chuyện sẽ trở nên liền lạc.
-
1:58 - 2:02Được rồi. Phần 1 bắt đầu vào năm 1929
-
2:02 - 2:04khi nhà thiên văn học vĩ đại Edwin Hubble
-
2:04 - 2:07nhận ra rằng những thiên hà ở xa
-
2:07 - 2:09đang chạy ra xa khỏi chúng ta,
-
2:09 - 2:11nghĩa là không gian đang nới rộng ra,
-
2:11 - 2:13đang nở ra.
-
2:13 - 2:16Đây là một bước ngoặt lớn vì
-
2:16 - 2:19Lúc bấy giờ, một suy nghĩ thịnh hành là
-
2:19 - 2:21vũ trụ là bất biến.
-
2:21 - 2:23Nhưng ngay cả khi đó,
-
2:23 - 2:26có một điều mọi người đều chắc chắn:
-
2:26 - 2:29tốc độ nở rộng của vũ trụ đang giảm dần.
-
2:29 - 2:32Điều này cũng giống như lực hút của Trái Đất
-
2:32 - 2:35làm quả táo được ném thẳng lên chuyển động chậm lại,
-
2:35 - 2:37lực hút của
-
2:37 - 2:39mỗi thiên hà lên thiên hà khác
-
2:39 - 2:41lẽ ra phải làm chậm
-
2:41 - 2:43sự nở rộng của không gian.
-
2:43 - 2:46Bây giờ ta sẽ tua nhanh đến những năm 1990
-
2:46 - 2:48khi hai nhóm nhà thiên văn học
-
2:48 - 2:50tôi đã nói đến
-
2:50 - 2:52lấy cảm hứng từ suy nghĩ này
-
2:52 - 2:54để đo tốc độ
-
2:54 - 2:56chậm dần của sự giãn nở.
-
2:56 - 2:58Và họ đã đo đạc
-
2:58 - 3:00bằng cách quan sát tỉ mỉ
-
3:00 - 3:02rất nhiều những thiên hà ở xa,
-
3:02 - 3:04từ đó họ lập bảng số liệu
-
3:04 - 3:07cho thấy tốc độ của sự giãn nở thay đổi như thế nào.
-
3:07 - 3:10Đây là điều bất ngờ:
-
3:10 - 3:13Họ thấy rằng sự giãn nở không hề chậm lại.
-
3:13 - 3:15Thay vào đó họ thấy rằng nó đang giãn nở
-
3:15 - 3:17ngày một nhanh hơn.
-
3:17 - 3:19Cũng như khi ta tung một trái táo lên cao
-
3:19 - 3:21và nó bay lên ngày càng nhanh vậy.
-
3:21 - 3:23Vậy nếu bạn thấy một quả táo như vậy
-
3:23 - 3:25bạn sẽ muốn biết tại sao.
-
3:25 - 3:27Cái gì đang đẩy nó lên?
-
3:27 - 3:29Cũng giống như vậy, kết quả đo đạc
-
3:29 - 3:32rất xứng đáng được nhận giải Nobel,
-
3:32 - 3:36nhưng nó lại đưa ra một câu hỏi tương tự.
-
3:36 - 3:38Lực nào đã đẩy những thiên hà
-
3:38 - 3:41ra xa nhau
-
3:41 - 3:44với tốc độ luôn tăng dần?
-
3:44 - 3:46Và câu trả lời hứa hẹn nhất
-
3:46 - 3:49đến từ một ý tưởng cũ của Einstein.
-
3:49 - 3:51Ta thấy rằng, chúng ta đều quen nghĩ rằng
-
3:51 - 3:54trọng lục là lực
-
3:54 - 3:56kéo mọi vật lại với nhau.
-
3:56 - 3:58Nhưng trong giả thuyết về trọng lực của Einstein,
-
3:58 - 4:00thuyết tương đối của ông
-
4:00 - 4:03trọng lực cũng có thể đẩy các vật ra xa nhau.
-
4:03 - 4:06Như thế nào?
Theo tính toán của Einstein, -
4:06 - 4:08nếu trong không gian,
-
4:08 - 4:10năng lượng phân bố đều,
-
4:10 - 4:13như một làn sương mỏng, đều,
-
4:13 - 4:16thì trọng lực làn sương đó tạo ra
-
4:16 - 4:18sẽ là lực đẩy,
-
4:18 - 4:20trọng lực đẩy,
-
4:20 - 4:23đó cũng là cái chúng ta cần để giải thích những quan sát trên.
-
4:23 - 4:25Vì trọng lực đẩy
-
4:25 - 4:27của năng lượng vô hình trong không gian --
-
4:27 - 4:29được gọi là năng lượng đen,
-
4:29 - 4:32nhưng ở đây tôi vẽ nó trắng như khói để các bạn thấy được --
-
4:32 - 4:34trọng lực đẩy của nó
-
4:34 - 4:36sẽ đẩy các thiên hà ra xa nhau,
-
4:36 - 4:38làm cho sự giãn nở nhanh hơn,
-
4:38 - 4:40chứ không chậm lại.
-
4:40 - 4:42Và cách giải thích này đưa đến
-
4:42 - 4:44một bước tiến triển lớn.
-
4:44 - 4:47Nhưng tôi đã nói về một bí ẩn
-
4:47 - 4:49trong phần 1 này.
-
4:49 - 4:51Và bí ẩn đây.
-
4:51 - 4:53Khi các nhà thiên văn học tính xem
-
4:53 - 4:56bao nhiêu năng lượng đen
-
4:56 - 4:58trong không gian
-
4:58 - 5:00đang làm cho vũ trụ tăng tốc độ,
-
5:00 - 5:02hãy xem những gì họ tìm ra.
-
5:09 - 5:11Con số này nhỏ.
-
5:11 - 5:13Khi so với những đơn vị liên quan,
-
5:13 - 5:15con số này là rất nhỏ.
-
5:15 - 5:18Và bí ẩn là làm sao giải thích con số đặc biệt này.
-
5:18 - 5:20Ta muốn con số này
-
5:20 - 5:22xuất hiện từ một định luật vật lí,
-
5:22 - 5:25nhưng đến nay chưa ai làm được điều đó.
-
5:25 - 5:28Bây giờ bạn có thể nghĩ,
-
5:28 - 5:30tôi có nên quan tâm chăng?
-
5:30 - 5:32Có lẽ giải thích thêm về điều này
-
5:32 - 5:34chỉ là một vấn đề kĩ thuật,
-
5:34 - 5:37một chi tiết kĩ thuật thú vị với các chuyên gia
-
5:37 - 5:39nhưng không liên quan gì đến ai khác.
-
5:39 - 5:42Ừ, nó đúng là một chi tiết kĩ thuật,
-
5:42 - 5:44nhưng một vài chi tiết có liên quan.
-
5:44 - 5:46Vài chi tiết mở ra cánh cửa
-
5:46 - 5:48đi vào thực tế chưa hề được khám phá,
-
5:48 - 5:51và con số đặc biệt này có thể,
-
5:51 - 5:54(đây là con đường duy nhất hiện nay để giải thích),
-
5:54 - 5:57khơi lên khả năng về những vũ trụ khác --
-
5:57 - 6:00một ý tưởng xuất hiện từ thuyết Dây,
-
6:00 - 6:03điều này đưa tôi đến phần 2.
-
6:03 - 6:07Vậy, giữ lại những suy nghĩ
-
6:07 - 6:09về năng lượng đen,
-
6:09 - 6:11vì bây giờ tôi sẽ nói đến
-
6:11 - 6:143 điều cơ bản của thuyết Dây.
-
6:14 - 6:16Đầu tiên, thuyết Dây là gì?
-
6:16 - 6:19Nó là một cách tiếp cận ước mơ của Einstein
-
6:19 - 6:22về một thuyết vật lý,
-
6:22 - 6:24một khuôn mẫu duy nhất
-
6:24 - 6:26có thể mô tả
-
6:26 - 6:28tất cả các lực trong vũ trụ.
-
6:28 - 6:30Ý tưởng trung tâm của thuyết Dây
-
6:30 - 6:32khá là đơn giản.
-
6:32 - 6:34Nó nói rằng nếu ta xem xét
-
6:34 - 6:36một vật chất bất kì,
-
6:36 - 6:38đầu tiên ta sẽ tìm thấy các phân tử,
-
6:38 - 6:41và rồi ta tìm thấy nguyên tử và những hạt nhỏ hơn.
-
6:41 - 6:43Nhưng thuyết này cho rằng nếu ta có thể thăm dò ở mức độ
-
6:43 - 6:46nhỏ hơn rất nhiều so với ngày nay,
-
6:46 - 6:49ta sẽ tìm thấy một thứ khác trong những hạt này --
-
6:49 - 6:52một sợi tơ năng lượng nhỏ đang dao động,
-
6:52 - 6:55một sợi dây tí hon đang dao động.
-
6:55 - 6:57Và cũng giống như dây đàn violin,
-
6:57 - 6:59chúng có thể dao động theo nhiều kiểu khác nhau,
-
6:59 - 7:01tạo nên những nốt nhạc khác nhau.
-
7:01 - 7:03Những sợi cơ bản này,
-
7:03 - 7:05chúng dao động theo những kiểu khác nhau,
-
7:05 - 7:07tạo nên những loại hạt khác nhau --
-
7:07 - 7:09vì vậy electron, quark, nơtrino, photon,
-
7:09 - 7:11và tất cả những hạt khác
-
7:11 - 7:13có thể được đặt vào một khuôn mẫu duy nhất,
-
7:13 - 7:16vì chúng đều được tạo thành từ những sợi dây dao động.
-
7:16 - 7:19Đây là 1 bức tranh hấp dẫn,
-
7:19 - 7:21một bản giao hưởng vũ trụ,
-
7:21 - 7:23nơi mà tất cả sự phong phú
-
7:23 - 7:25ta thấy trong thế giới xung quanh
-
7:25 - 7:27xuất hiện từ âm nhạc
-
7:27 - 7:30mà những sợi dây tí hon có thể tạo nên.
-
7:30 - 7:32Nhưng có một cái giá
-
7:32 - 7:34cho sự hợp nhất này,
-
7:34 - 7:36vì nhiều năm nghiên cứu
-
7:36 - 7:39đã cho thấy rằng thuyết Dây không đúng về mặt toán học.
-
7:39 - 7:41Nó có nhiều mâu thuẫn,
-
7:41 - 7:43trừ khi ta chấp nhận
-
7:43 - 7:46một thứ hoàn toàn xa lạ --
-
7:46 - 7:49những chiều khác của không gian.
-
7:49 - 7:52Chúng ta đều biết về không gian ba chiều.
-
7:52 - 7:54Và ta nghĩ đến
-
7:54 - 7:57chiều cao, chiều rộng và chiều sâu.
-
7:57 - 8:00Nhưng thuyết Dây cho rằng, trên một tỉ lệ vô cùng nhỏ,
-
8:00 - 8:02còn có những chiều khác
-
8:02 - 8:04với kích thước siêu nhỏ
-
8:04 - 8:06đến nỗi ta không phát hiện được.
-
8:06 - 8:08Nhưng ngay cả khi đó,
-
8:08 - 8:11chúng vẫn ảnh hưởng đến những thứ ta có thể thấy,
-
8:11 - 8:14vì hình dạng của những chiều đó
-
8:14 - 8:17hạn chế cách dao động của những sợi dây.
-
8:17 - 8:19Và trong thuyết dây này,
-
8:19 - 8:22sự dao động quyết định tất cả.
-
8:22 - 8:24Vậy khối lượng của hạt, độ lớn của lực,
-
8:24 - 8:27và quan trọng nhất, lượng năng lượng đen
-
8:27 - 8:29sẽ được quyết định
-
8:29 - 8:31bởi hình dạng của các chiều không gian trên.
-
8:31 - 8:34Vậy nếu ta biết được hình dạng của những chiều này,
-
8:34 - 8:37ta sẽ có thể tính được những đặc tính trên,
-
8:37 - 8:40và tính được lượng không gian đen.
-
8:40 - 8:42Thử thách ở đây
-
8:42 - 8:44là chúng ta không biết
-
8:44 - 8:47hình dạng của những chiều không gian này.
-
8:47 - 8:49Tất cả những gì ta có
-
8:49 - 8:51là danh sách những hình dạng
-
8:51 - 8:54mà toán học cho phép.
-
8:54 - 8:56Khi những ý tưởng trên ra đời,
-
8:56 - 8:58chỉ có 5 hình dạng khác nhau được đưa ra,
-
8:58 - 9:00nên bạn có thể nghĩ đến
-
9:00 - 9:02phân tích từng dạng một,
-
9:02 - 9:04để xem nếu có hình dạng nào
-
9:04 - 9:06tạo nên những tính chất vật lý ta quan sát được.
-
9:06 - 9:08Nhưng danh sách dài dần theo thời gian
-
9:08 - 9:10khi các nhà nghiên cứu tìm ra các dạng có thể khác.
-
9:10 - 9:13Từ 5, con số đã tăng lên đến hàng trăm rồi hàng ngàn --
-
9:13 - 9:16con số lớn, nhưng vẫn có thể phân tích được,
-
9:16 - 9:18vì dù gì thì
-
9:18 - 9:21học sinh cao học vẫn cần có việc để làm.
-
9:21 - 9:23Nhưng rồi danh sách tiếp tục dài ra
-
9:23 - 9:26đến hàng triệu rồi hàng tỉ như ngày nay.
-
9:26 - 9:28Danh sách các hình dạng
-
9:28 - 9:33đã tăng khoảng đến khoảng 10 mũ 500.
-
9:33 - 9:36Vậy ta phải làm gì?
-
9:36 - 9:39Một số nhà nghiên cứu mất niềm tin,
-
9:39 - 9:42kết luận rằng có quá nhiều hình dạng có thể của các chiều không gian,
-
9:42 - 9:45mỗi hình dạng đưa đến những tính chất vật lý khác nhau,
-
9:45 - 9:47thuyết dây sẽ không bao giờ
-
9:47 - 9:49có những dự đoán chính xác, thực nghiệm được.
-
9:49 - 9:53Nhưng những người khác lật ngược vấn đề,
-
9:53 - 9:55đưa ra khả năng tồn tại đa vũ trụ.
-
9:55 - 9:57Ý tưởng là đây.
-
9:57 - 10:00Có lẽ tất cả các hình dạng đều bình đẳng.
-
10:00 - 10:02Tất cả đều tồn tại
-
10:02 - 10:04trong quan niệm rằng
-
10:04 - 10:06có nhiều vũ trụ,
-
10:06 - 10:09mỗi vũ trụ có một hình dạng khác nhau.
-
10:09 - 10:11Và đề nghị này
-
10:11 - 10:14có ảnh hưởng lớn đến bí ẩn của chúng ta:
-
10:14 - 10:17lượng năng lượng đen tìm ra từ những kết quả đạt giải Nobel.
-
10:17 - 10:19Vì ta thấy rằng,
-
10:19 - 10:22nếu tồn tại những vũ trụ khác,
-
10:22 - 10:24và nếu mỗi vũ trụ
-
10:24 - 10:28có một hình dạng riêng cho những chiều không gian khác,
-
10:28 - 10:30thì tính chất vật lí của mỗi vũ trụ sẽ khác nhau,
-
10:30 - 10:32và đặc biệt,
-
10:32 - 10:34lượng năng lượng đen trong mỗi vũ trụ
-
10:34 - 10:36sẽ khác nhau.
-
10:36 - 10:38Điều này có nghĩa là bí ẩn
-
10:38 - 10:40về lượng năng lượng đen đo đạc được
-
10:40 - 10:43sẽ được giải thích theo cách hoàn toàn khác.
-
10:43 - 10:45Trong hoàn cảnh này,
-
10:45 - 10:48định luật vật lý không thể giải thích một con số năng lượng đen
-
10:48 - 10:51vì không chỉ có 1 con số,
-
10:51 - 10:53mà có rất nhiều con số tồn tại.
-
10:53 - 10:55Nghĩa là
-
10:55 - 10:58chúng ta đã đặt ra một câu hỏi sai.
-
10:58 - 11:00Câu hỏi đúng được đặt ra là,
-
11:00 - 11:03vì sao con người chúng ta lại ở trong 1 vũ trụ
-
11:03 - 11:06có lượng năng lượng đen ta đã đo đạc được.
-
11:06 - 11:09mà không phải là bất kì
-
11:09 - 11:11một vũ trụ nào khác?
-
11:11 - 11:14Và chúng ta có thể trả lời câu hỏi này ngay.
-
11:14 - 11:16Vì trong những vũ trụ
-
11:16 - 11:18có nhiều năng lượng đen hơn vũ trụ của chúng ta,
-
11:18 - 11:21mỗi khi vật chất muốn kết hợp lại thành thiên hà,
-
11:21 - 11:24thì lực đẩy của năng lượng đen mạnh đến nỗi
-
11:24 - 11:26nó thổi bay mọi thứ
-
11:26 - 11:28và thiên hà không được hình thành.
-
11:28 - 11:31Và trong những vũ trụ có ít năng lượng đen hơn,
-
11:31 - 11:33chúng tự sụp đổ quá nhanh
-
11:33 - 11:36và một lần nữa, thiên hà không hình thành.
-
11:36 - 11:39Và không có thiên hà thì không có những ngôi sao, không có những hành tinh
-
11:39 - 11:41và không có khả năng
-
11:41 - 11:43hình thành sự sống như chúng ta
-
11:43 - 11:45trong những vũ trụ khác.
-
11:45 - 11:47Vậy ta thấy ta đang ở trong một vũ trụ
-
11:47 - 11:50có lượng năng lượng đen đặc biệt mà ta đo được
-
11:50 - 11:53đơn giản là vì vũ trụ của chúng ta có điều kiện
-
11:53 - 11:57đủ để hình thành sự sống.
-
11:57 - 11:59Và thế đấy.
-
11:59 - 12:01Bí ẩn đã được giải mã,
-
12:01 - 12:03đa vũ trụ được tìm ra.
-
12:03 - 12:08Vài người thấy lời giải thích này không thoả đáng.
-
12:08 - 12:10Chúng ta đã quen với loại vật lý
-
12:10 - 12:13cho chúng ta những lời giải thích chắc chắn cho những gì ta quan sát được.
-
12:13 - 12:15Nhưng vấn đề là,
-
12:15 - 12:18nếu những gì ta quan sát
-
12:18 - 12:20ảnh hưởng đến
-
12:20 - 12:22nhiều giá trị khác nhau
-
12:22 - 12:25trong vùng đất rộng lớn hơn của thực tế,
-
12:25 - 12:27thì suy nghĩ rằng có 1 lời giải thích
-
12:27 - 12:29cho 1 giá trị duy nhất
-
12:29 - 12:32đơn giản là sai lầm.
-
12:32 - 12:34Một ví dụ
-
12:34 - 12:37đến từ nhà thiên văn học vĩ đại Johannes Kepler,
-
12:37 - 12:39bị ám ảnh bới mong muốn hiểu được
-
12:39 - 12:41một con số khác --
-
12:41 - 12:45vì sao mặt trời cách trái đất 93 triệu dặm,
-
12:45 - 12:48đã làm việc suốt mấy thập kỉ để giải thích con số này,
-
12:48 - 12:51nhưng chưa bao giờ thành công, và chúng ta biết vì sao.
-
12:51 - 12:53Kepler đã đặt ra
-
12:53 - 12:55một câu hỏi sai.
-
12:55 - 12:58Chúng ta biết rằng có nhiều hành tinh
-
12:58 - 13:01cách ngôi sao chúng quay quanh những khoảng cách khác nhau.
-
13:01 - 13:04Vậy nên mong rằng định luật vật lý
-
13:04 - 13:07có thể giải thích 1 con số này, 93 triệu dặm,
-
13:07 - 13:10đơn giản là sai lầm.
-
13:10 - 13:12Thay vào đó, câu hỏi đúng đắn là
-
13:12 - 13:15vì sao con người chúng ta tồn tại trên hành tinh
-
13:15 - 13:17cách mặt trời khoảng cách này,
-
13:17 - 13:20chứ không phải ở một khoảng cách nào khác?
-
13:20 - 13:23Và 1 lần nữa, ta có thể trả lời câu hỏi này.
-
13:23 - 13:26Những hành tinh gần mặt trời hơn
-
13:26 - 13:28quá nóng đến nỗi
-
13:28 - 13:30sự sống như chúng ta không thể tồn tại.
-
13:30 - 13:33Và những hành tinh xa mặt trời hơn
-
13:33 - 13:35quá lạnh đến nỗi
-
13:35 - 13:37sự sống không thể tồn tại.
-
13:37 - 13:39Vậy chúng ta thấy mình
-
13:39 - 13:41sống trên 1 hành tinh với khoảng cách như vậy
-
13:41 - 13:43đơn giản vì nó tạo điều kiện
-
13:43 - 13:46quan trọng để hình thành sự sống.
-
13:46 - 13:49Và khi nói về các hành tinh và khoảng cách giữa chúng
-
13:49 - 13:53thì đây rõ ràng là lí do đúng đắn.
-
13:53 - 13:55Vấn đề là,
-
13:55 - 13:58khi nói đến vũ trụ và năng lượng đen chứa trong vũ trụ,
-
13:58 - 14:02thì đây cũng có thể là lí do đúng đắn.
-
14:02 - 14:05Điểm khác biệt mấu chốt, dĩ nhiên là
-
14:05 - 14:07chúng ta biết có những hành tinh khác ngoài kia,
-
14:07 - 14:10nhưng đến nay tôi vẫn chỉ mới phỏng đoán
-
14:10 - 14:12về khả năng tồn tại những hành tinh khác.
-
14:12 - 14:14Vậy, để ghép tất cả lại với nhau,
-
14:14 - 14:16ta cần một cơ chế
-
14:16 - 14:19để tạo ra những vũ trụ khác.
-
14:19 - 14:22Và điều này đưa tôi đến phần cuối cùng, phần 3.
-
14:22 - 14:25Vì một cơ chế như vậy đã được tìm ra
-
14:25 - 14:28bởi những nhà vũ trụ học cố tìm hiểu vụ nổ Big Bang.
-
14:28 - 14:30Các bạn thấy đấy, khi nói đến BIg Bang,
-
14:30 - 14:32chúng ta thường nghĩ đến hình ảnh
-
14:32 - 14:34một vụ nổ vũ trụ
-
14:34 - 14:36đã tạo nên vũ trụ của chúng ta
-
14:36 - 14:39và làm cho không gian giãn nở.
-
14:39 - 14:41Nhưng có một bí mật nho nhỏ.
-
14:41 - 14:44Thuyết Big Bang bỏ sót một điều quan trọng,
-
14:44 - 14:46nguyên nhân vụ nổ.
-
14:46 - 14:49Nó cho ta biết vũ trụ phát triển thế nào sau vụ nổ,
-
14:49 - 14:51nhưng không cho ta cái nhìn
-
14:51 - 14:55về nguyên nhân dẫn đến vụ nổ Big Bang.
-
14:55 - 14:57Và khoảng trống này cuối cùng đã được lấp đầy
-
14:57 - 14:59bới một phiên bản nâng cao của thuyết Big Bang.
-
14:59 - 15:02Nó được gọi là vũ trụ căng phồng,
-
15:02 - 15:06nó xác định một loại nhiên liệu riêng biệt
-
15:06 - 15:08có thể tạo ra
-
15:08 - 15:10chuyển động nhanh ra ngoài của không gian.
-
15:10 - 15:13Nhiên liệu đó dựa trên một thứ gọi là trường lượng tử.
-
15:13 - 15:16Nhưng điều duy nhất liên quan đến chúng ta
-
15:16 - 15:19là nhiên liệu này có hiệu quả cao
-
15:19 - 15:21đến nỗi gần như không thể
-
15:21 - 15:23sử dụng nó hết được.
-
15:23 - 15:25Nghĩa là trong thuyết căng phồng,
-
15:25 - 15:28vụ nổ Big Bang tạo nên vũ trụ chúng ta
-
15:28 - 15:31không phải chỉ xảy ra một lần.
-
15:31 - 15:34Mà nguồn nhiên liệu đã tạo ra Big Bang
-
15:34 - 15:40còn tạo ra vô số những vụ nổ Big Bang khác,
-
15:40 - 15:43mỗi vụ nổ tạo ra 1 vũ trụ riêng,
-
15:43 - 15:45và vũ trụ của chúng ta chỉ còn là 1 bong bóng
-
15:45 - 15:48trong 1 bồn tắm lớn đầy những bong bóng vũ trụ.
-
15:48 - 15:50Và bây giờ, khi ta kết hợp điều này với thuyết Dây,
-
15:50 - 15:52đây là bức tranh chúng ta có được.
-
15:52 - 15:54Mỗi vũ trụ có những chiều không gian khác.
-
15:54 - 15:57Và những chiều không gian khác có hình dạng rất phong phú.
-
15:57 - 16:00Những hình dạng khác nhau dẫn đến những tính chất vật lí khác nhau.
-
16:00 - 16:03Và ta thấy ta đang ở vũ trụ này chứ không phải vũ trụ khác
-
16:03 - 16:06đơn giản vì chỉ vũ trụ của chúng ta
-
16:06 - 16:09mới có những tính chất vật lý, như là lượng năng lượng đen,
-
16:09 - 16:13phù hợp để hình thành sự sống như chúng ta.
-
16:13 - 16:16Đây là một bức tranh hấp dẫn nhưng gây nhiều tranh cãi
-
16:16 - 16:18về một khoảng không rộng lớn hơn,
-
16:18 - 16:20mà quan sát và giả thuyết tiên tiến
-
16:20 - 16:24đã khiến ta phải nghiêm túc cân nhắc về nó.
-
16:24 - 16:28Một câu hỏi lớn còn lại dĩ nhiên là
-
16:28 - 16:31chúng ta có bao giờ xác nhận được
-
16:31 - 16:34sự tồn tại của các vũ trụ khác không?
-
16:34 - 16:36Nào, để tôi mô tả
-
16:36 - 16:391 cách mà điều này có thể xảy ra.
-
16:39 - 16:41Thuyết căng phồng
-
16:41 - 16:43đã có sự hỗ trợ vững chắc về mặt quan sát.
-
16:43 - 16:45Bởi vì thuyết dự đoán
-
16:45 - 16:47rằng Big Bang đã có cường độ cao
-
16:47 - 16:50đến nỗi khi không gian nhanh chóng nở ra,
-
16:50 - 16:52lượng tử dao động trong thế giới vi mô
-
16:52 - 16:55đã vươn ra đến thế giới vĩ mô,
-
16:55 - 16:58tạo ra một dấu vân tay riêng biệt,
-
16:58 - 17:00một hình mẫu những điểm nóng hơn và lạnh hơn
-
17:00 - 17:02trong không gian,
-
17:02 - 17:05mà những kính viễn vọng mạnh nay đã có thể quan sát.
-
17:05 - 17:08Xa hơn nữa, nếu tồn tại những vũ trụ khác,
-
17:08 - 17:10thuyết này dự đoán rằng các vũ trụ
-
17:10 - 17:12sẽ thường xuyên va vào nhau.
-
17:12 - 17:14Và nếu vũ trụ của chúng ta bị 1 vũ trụ khác va phải,
-
17:14 - 17:16cú va chạm đó
-
17:16 - 17:18có thể tạo ra sự khác nhau rất khó nhận biết
-
17:18 - 17:20của nhiệt độ trong không gian
-
17:20 - 17:22mà 1 ngày nào đó
-
17:22 - 17:24ta sẽ phát hiện ra.
-
17:24 - 17:27Và bức tranh kì lạ như vậy,
-
17:27 - 17:29nhưng 1 ngày nó sẽ có căn cứ
-
17:29 - 17:31dựa trên sự quan sát,
-
17:31 - 17:34củng cố sự tồn tại của những vũ trụ khác.
-
17:34 - 17:36Tôi sẽ kết luận
-
17:36 - 17:39với 1 dự đoán nổi bật
-
17:39 - 17:41của những ý tưởng trên
-
17:41 - 17:43về tương lai rất xa.
-
17:43 - 17:45Các bạn thấy đấy, ta đã biết rằng
-
17:45 - 17:47vũ trụ của chúng ta không bất biến,
-
17:47 - 17:49rằng không gian đang giãn nở,
-
17:49 - 17:51rằng sự giãn nở đang tăng tốc độ,
-
17:51 - 17:53và rằng có thể tồn tại những vũ trụ khác,
-
17:53 - 17:55tất cả đều bằng cách cẩn thận xem xét
-
17:55 - 17:57những ánh sáng mờ nhạt từ các ngôi sao,
-
17:57 - 18:00đến với chúng ta từ những thiên hà rất xa.
-
18:00 - 18:03Nhưng vì sự giãn nở đang tăng tốc,
-
18:03 - 18:05trong tương lai rất xa,
-
18:05 - 18:08những thiên hà đó sẽ chạy ra xa khỏi chúng ta
-
18:08 - 18:11nhanh đến nỗi ta không thể thấy chúng --
-
18:11 - 18:13không phải vì kĩ thuật bị giới hạn,
-
18:13 - 18:15mà vì định luật vật lý.
-
18:15 - 18:17Ánh sáng những thiên hà đó toả ra,
-
18:17 - 18:20dù truyền nhanh hơn vận tốc ánh sáng đi nữa,
-
18:20 - 18:22vẫn không thể vượt qua
-
18:22 - 18:25khoảng cách ngày càng mở rộng giữa 2 thiên hà.
-
18:25 - 18:27Vậy những nhà thiên văn học trong tương lai xa
-
18:27 - 18:29nhìn vào khoảng không sâu thẳm
-
18:29 - 18:32sẽ chỉ thấy sự tĩnh lặng
-
18:32 - 18:36đen ngòm, bất biến.
-
18:36 - 18:38Và họ sẽ kết luận rằng
-
18:38 - 18:40vũ trụ là ổn định, bất biến
-
18:40 - 18:43và có những vùng vật chất riêng biệt
-
18:43 - 18:45trú ngụ --
-
18:45 - 18:471 bức tranh vũ trụ
-
18:47 - 18:50mà ta biết chắc chắn là sai.
-
18:50 - 18:53Các nhà thiên văn học tương lai có thể có những ghi chép
-
18:53 - 18:55từ những thời trước đó,
-
18:55 - 18:57như ghi chép của chúng ta,
-
18:57 - 18:59chứng thực 1 không gian đang giãn nở
-
18:59 - 19:01đầy những thiên hà.
-
19:01 - 19:03Nhưng những nhà thiên văn tương lai ấy
-
19:03 - 19:06có tin vào kiến thức từ thời xưa này không?
-
19:06 - 19:08Hay họ sẽ tin vào
-
19:08 - 19:11vũ trụ mênh mông trống rỗng bất biến
-
19:11 - 19:15mà quan sát dựa vào kĩ thuật tối tân của họ cho thấy?
-
19:15 - 19:17Tôi nghĩ trường hợp thứ 2 sẽ xảy ra.
-
19:17 - 19:19Điều này có nghĩa là chúng ta đang sống
-
19:19 - 19:22trong 1 thời đại có đặc quyền,
-
19:22 - 19:24khi mà những sự thật sâu kín về vũ trụ
-
19:24 - 19:26vẫn còn trong tầm tay
-
19:26 - 19:28của tinh thần khám phá của con người.
-
19:28 - 19:33Nhưng có vẻ như nó sẽ không như vậy mãi.
-
19:33 - 19:35Vì các nhà thiên văn học ngày nay,
-
19:35 - 19:38bằng những kính thiên văn mạnh,
-
19:38 - 19:41đã bắt được rất nhiều photon chứa đầy thông tin --
-
19:41 - 19:44một loại điện tín vũ trụ
-
19:44 - 19:46đã đi qua hàng tỉ năm.
-
19:46 - 19:50Và thông điệp qua các thời kì đã rõ.
-
19:50 - 19:53Thỉnh thoảng tạo hoá canh gác những bí mật của nó
-
19:53 - 19:55với gọng kềm không thể phá vỡ
-
19:55 - 19:57của định luật vật lý.
-
19:57 - 20:01Thỉnh thoảng bản chất của sự thật vẫy gọi
-
20:01 - 20:04chỉ từ bên kia chân trời.
-
20:04 - 20:06Cảm ơn các bạn rất nhiều.
-
20:06 - 20:10(tiếng vỗ tay)
-
20:10 - 20:12Chris Anderson: Cảm ơn Brian.
-
20:12 - 20:14Một loạt những ý tưởng anh vừa nói đến
-
20:14 - 20:17thật gây choáng váng, phấn khởi, và không thể tưởng tượng được.
-
20:17 - 20:19Anh nghĩ khoa học vũ trụ
-
20:19 - 20:21bây giờ đang ở đâu
-
20:21 - 20:23trong lịch sử?
-
20:23 - 20:26Theo anh chúng ta có đang ở giữa một giai đoạn bất thường trong lịch sử?
-
20:26 - 20:28Brian: Nào, khó mà nói cho chính xác.
-
20:28 - 20:31Khi ta biết rằng những nhà thiên văn học trong tương lai xa
-
20:31 - 20:34có lẽ sẽ không có đủ thông tin để khám phá mọi việc,
-
20:34 - 20:37câu hỏi tự nhiên được đặt ra là, liệu chúng ta có đang như vậy,
-
20:37 - 20:40nghĩa là một số tính chất quan trọng của vũ trụ
-
20:40 - 20:43đã nằm ngoài khả năng hiểu biết của chúng ta
-
20:43 - 20:45vì cách mà vũ trụ phát triển?
-
20:45 - 20:47Vậy từ góc nhìn đó,
-
20:47 - 20:49có lẽ chúng ta sẽ luôn đặt ra những câu hỏi
-
20:49 - 20:51và không bao giờ giải đáp thấu đáo được.
-
20:51 - 20:53Mặt khác, giờ đây chúng ta biết được
-
20:53 - 20:55vũ trụ già đến mức nào.
-
20:55 - 20:57Chúng ta biết làm thế nào
-
20:57 - 21:00để hiểu được thông tin đến từ sóng bức xạ nền
-
21:00 - 21:03có từ 13.72 tỉ năm về trước --
-
21:03 - 21:05và chúng ta có thể tính toán để xem nó sẽ như thế nào
-
21:05 - 21:07và nó phù hợp.
-
21:07 - 21:09Wow, thật là kì diệu.
-
21:09 - 21:12Nên một mặt, thật khó tưởng tượng chúng ta đã đi xa đến thế nào,
-
21:12 - 21:16nhưng ai biết được chúng ta sẽ gặp phải những trở ngại gì trong tương lai.
-
21:16 - 21:19Chris: Anh sẽ còn ở đây thêm vài ngày.
-
21:19 - 21:21Có lẽ những cuộc nói chuyện như thế này sẽ tiếp diễn.
-
21:21 - 21:23Cảm ơn anh rất nhiều, Brian. (Brian: Rất vinh dự)
-
21:23 - 21:26(vỗ tay)
- Title:
- Brian Greene: Vũ trụ của chúng ta có phải là duy nhất?
- Speaker:
- Brian Greene
- Description:
-
Có thể có nhiều hơn một vũ trụ không? Trong bài diễn thuyết sinh động, đầy hình ảnh này, Brian Greene chỉ ra rằng những câu hỏi chưa có đáp án của vật lý (bắt nguồn từ một câu hỏi lớn: Điều gì đã gây ra vụ nổ Big Bang?) đã dẫn đến thuyết đa vũ trụ: vũ trụ của chúng ta chỉ là một trong rất nhiều vũ trụ đang tồn tại trong hệ "đa vũ trụ".
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 21:47
Dimitra Papageorgiou approved Vietnamese subtitles for Is our universe the only universe? | ||
Nhon Tran Le accepted Vietnamese subtitles for Is our universe the only universe? | ||
Nhon Tran Le commented on Vietnamese subtitles for Is our universe the only universe? | ||
Nhon Tran Le edited Vietnamese subtitles for Is our universe the only universe? | ||
Nhon Tran Le edited Vietnamese subtitles for Is our universe the only universe? | ||
Nhon Tran Le edited Vietnamese subtitles for Is our universe the only universe? | ||
Nhon Tran Le edited Vietnamese subtitles for Is our universe the only universe? | ||
Nhon Tran Le edited Vietnamese subtitles for Is our universe the only universe? |