Kederi arkamızda bırakmıyoruz, onunla ilerliyoruz

Kalp kırıcı ve neşeli bu konuşmada; yazar ve podcast sunucusu Nora McInerny, yaşam ve ölüm hakkında zor yoldan kazandığı bilgeliğini paylaşıyor.
Onun, hepimizi etkileyen bu duruma samimi yaklaşımı, özgürleştirici olduğu kadar yürek burkucu. En önemlisi, kedere yaklaşımımızı değiştirmek için bizi teşvik ediyor. "Yas tutan biri yeniden gülümseyecek ve gülecek," diyor. "İlerlemeye devam edecekler ama bu onların arkalarında bıraktığı anlamına gelmez."

2014 benim için önemli bir yıldı.

Gerçekten önemli.

Hiç öyle bir yıl yaşadınız mı?

Benim açımdan şöyle geçti:

3 Ekim'de, ikinci hamileliğimde
düşük yaptım.

8 Ekim'de, babam kanserden öldü.

25 Kasım'da, kocam Aaron öldü;

dördüncü evre glioblastomla
üç yıldan sonra.

Ki bu sadece beyin kanserinin süslü adı.

Yani eğlenceliyim.

(Kahkahalar)

İnsanlar,
beni bir yerlere çağırmaya bayılır.

Paketlenmiş sosyal yaşam.

Hayatımın bu dönemi hakkında konuştuğumda

aldığım tepki genelde aynıdır:

(İç çekme)

"Ben... Ben hayal bile edemiyorum."

Oysa ben edebileceğini düşünüyorum.

Edebilirsin.

Etmelisin de.

Çünkü bir gün, bu senin de başına gelecek.

Belki bu aynı kayıplar;
aynı sıra veya hızla değil.

Eğlenceli olduğumu söylemiştim;

gördüğüm araştırma seni şaşırtacak:

Sevdiğin herkes yüzde yüz ölecek.

(Kahkahalar)

İşte bu yüzden TED'e geldin.

(Kahkahalar)

(Alkış)

Tüm bu yaşanan kayıplardan dolayı,

ölüm ve kayıp hakkında
konuşabileceğim bir kariyer yaptım.

Sadece benimkiler değil,
çünkü tekrarlamak oldukça kolay,

başkalarının deneyimlediği
kayıp ve trajediler hakkında.

Söylemeliyim ki burası uygun bir yer.

(Kahkahalar)

Küçük bir yer ve keşke
daha fazla kazanabilseydim ama...

(Kahkahalar)

Bazı ilham verici kitaplar yazdım,
podcastler sundum.

Kâr amacı gütmeyen
küçük bir organizasyon kurdum.

İnsanların rahatsız edici durumlarda

rahat hissedebilmeleri için
elimden geleni yapıyorum.

Keder oldukça rahatsız edici bir duygu.

Özellikle de bir başkasının kederiyse.

Arkadaşım Moe'yla ki kendisi de bir dul,

başlattığım grup da bunun bir parçası.

Çekici Genç Dullar Kulübü adını verdik.

(Kahkahalar)

Bu gerçek.

Üyelik kartlarımız, tişörtlerimiz var.

Yakının öldüğünde;
kocan, karın, sevgilin

evli olup olmaman umurumuzda değil.

Arkadaşların ve ailen;
arkadaşlarının arkadaşlarına kadar

etrafa bakınmaya başlayacak.

Ta ki benzer şeyleri yaşamış birini
bulana dek.

Sonrasında sizi birbirinize itecekler.

Böylece kendi aranızda konuşabilir

ve başka insanlara
üzüntünüzü bulaştırmazsınız.

İşte bu bizim ne yaptığımız.

Erkekler, kadınlar,
homoseksüeller, heteroseksüeller,

evliler, partnerlerden oluşan
küçük grupların;

ölmüşleri hakkında konuşup

hayatlarındaki diğer insanların
duymayı istemediği

veya hazırlıksız olduğu
şeylerden bahsetmesi.

Çok çeşitli sohbetler ediyoruz. Mesela,

"Kocam iki hafta önce öldü
ve ben seksi düşünmeden duramıyorum.

Bu normal mi?"

Evet!

"Peki ya Property ikizlerinden biriyse?"

Daha az normal ama kabul edeceğim.

(Kahkahalar)

Ya da "Bak, dışarıdayken el ele tutuşan,

onlarca yıldır birlikte olan
yaşlı çiftler görüyorum.

Onlara baktığımda

iyisiyle kötüsüyle

birlikte atlattıkları onca şeyi,

kimin çöpü çıkaracağı hakkındaki
tartışmalarını hayal ediyorum.

Bu, kalbimi öfkeyle dolduruyor."

(Kahkahalar)

Bu örnek benim için kişiseldi.

Gruptaki sohbetlerimizin çoğu

grup içinde kalacak.

Yine de dünyanın kalanında

henüz kedere yapışmamış
ama çok yakın olanların

dinlemekten gerçekten yarar göreceği

konular hakkında konuşabiliriz.

Eğer anlamadıysanız,

sadece bilimsel olmayan çalışmalarla
ilgileniyorum, onlara yatkınım.

Yani yaptığım;
Çekici Genç Dullar Kulübüne gitmek.

"Merhaba, yakınınızın öldüğünü
hatırlıyor musunuz?" Hatırlıyorlar.

"Peki ya insanların söylediği onca şeyi?"

"Elbette."

"En çok hangisinden nefret ettiniz?"

İnsanlar çok fazla şey söylüyor.
Çok fazla cevap var.

Ama iki kelime
hızla ilk sıraya yerleşiyor.

"Arkanda bırak."

2014'ten beri, Matthew adında

oldukça yakışıklı bir adamla
evlendiğimi söylüyorum.

Karma ailemizde dört çocuğumuz var.

Amerika, Minnesota'daki
banliyölerde yaşıyoruz.

Arama kurtarma köpeğimiz var.

(Kahkahalar)

Kapıların kendiliğinden açıldığı
böylece elimi bile sürmemin gerekmediği

minivanlardan kullanıyorum.

(Kahkahalar)

Her "açıdan" hayat güzel.

Daha önce hiç "açıdan" dememiştim.
Bir kez bile böyle kullanmadım.

(Kahkahalar)

Nereden çıktığını bilmiyorum.

(Kahkahalar)

Kimsenin bu şekilde kullandığını duymadım.

Bu şekilde kullanılması gerekiyor gibi.

İşte bu yüzden dilimiz işe yaramaz...

(Kahkahalar)

Dile ilave olarak
anlamlı bir şekilde konuşanlardan

çok etkilenirim, iyi iş.

(Kahkahalar)

Her açıdan...

(Kahkahalar)

Hayat her açıdan güzel
ama ben arkamda bırakmadım.

Arkamda bırakmadım
ve bu sözden nefret ediyorum.

Diğer insanların etmesini de anlıyorum.

Çünkü söylediği şey;

Aaron'ın yaşamı, ölümü ve sevgisinin

arkamda bırakabileceğim
ve bırakmam gereken anılar olduğu.

Onun hakkında konuşurken
şimdiki zamana çok kolay kayıyorum.

Her zaman, bunun
beni garip gösterdiğini düşündüm.

Sonra bunu herkesin yaptığını fark ettim.

Bunun nedeni inkar etmemiz
ya da kayıtsız kalmamız değil.

Sevdiğimiz, kaybettiğimiz insanın

bizim için hala şu anda olması.

"Aaron şöyledir..." diyorum.

Çünkü Aaron hâlâ öyle.

Daha önce nasıl olduğu değil,

ki çok daha iyiydi,

ya da kilise insanlarının,
onun nasıl olacağını söylemesi de değil.

Sadece kalıcı olması,

benim için hâlâ şu anda.

Burada;

yaptığım işte,

çocuğumuzda,

onunla hiç tanışmamış
ya da genlerini paylaşmamış,

sadece Aaron'a sahip olduğum

ve onu kaybettiğim için sahip olduğum

diğer üç çocuğumda.

Matthew'la evliliğimde şu anda.

Çünkü Aaron'ın yaşamı, sevgisi ve ölümü,

beni Matthew'ın evlenmek istediği
insana dönüştürdü.

Yani Aaron'ı arkamda bırakmadım,

onunla birlikte ilerledim.

(Alkış)

Aaron'ın küllerini,
Minnesota'daki favori nehrine serptik.

Poşet boşaldığında,

çünkü yakıldığınızda
plastik poşete sığarsınız,

parmaklarıma yapışmış küller vardı.

Ellerimi suya sokabilir
ve onları durulayabilirdim.

Onun yerine,
parmaklarımı yalayarak temizledim.

Çoktan kaybettiğimden
daha fazlasını kaybetmekten korkuyordum.

Umutsuzca, onun bir parçasının
benimle kalmasını istiyordum.

Oysa elbette kalacaktı.

Yakınındaki insanın,
seninle biraz daha vakit geçirmek için

kendisini üç yıl boyunca
zehirle doldurmasını izlemek,

sizinle kalıyor.

Tanıştığınız akşamki sağlıklı insanın,
hiçbir şey kalmayana kadar solması,

sizinle kalıyor.

Henüz iki yaşında bile olmayan oğlunun,

babasının son gününde yatağına gitmesi,

sanki birkaç saat içinde olacakları
biliyormuş gibi

"Seni seviyorum. Bu kadar.
Güle güle," demesi.

Sizinle kalıyor.

Sizi anlayan, gören birini bulduğunuzda

sonunda gerçekten aşık olduğunuzda
ve bunu siz bile gördüğünüzde

"Aman Tanrım, bunca zamandır yanılıyordum.

Aşk bir yarışma
ya da reality şovu değil. Çok sessiz.

Her şey kaosa döndüğünde,
parçalara ayrıldığında

hatta o gittiğinde bile

ikimizi bağlayan görünmez bir iplik."

bu sizinle kalıyor.

Eskiden, ellerim her zaman soğuk
ve o her zaman sıcak olduğu için

buz gibi ellerimi alır,

gömleğinden içeri sokar,

onun sıcak bedenine yaslardım.

(Kahkahalar)

Bundan nefret ederdi.

(Kahkahalar)

Ama beni severdi.

Öldükten sonra, onunla yatağa uzandım,

ellerimi altına soktum,

sıcaklığını hissettim.

Ellerimin soğuk olup olmadığını
söyleyemem.

Ama şunu biliyordum ki

bunu son kez yapışımdı.

Bu anı her zaman üzücü kalacak,

her zaman canımı yakacak.

600 yaşına gelip
sadece bir holograma döndüğümde bile.

(Kahkahalar)

Tıpkı onunla ilk tanışmamızın
beni her zaman güldürecek olması gibi.

Keder boşlukta olmaz,

diğer tüm duyguların yanındadır
ve onlarla karışır.

Şimdiki kocam Matthew'la tanıştığımda

bu unvanı hiç sevmiyor,

(Kahkahalar)

Ama çok doğru.

(Kahkahalar)

Matthew'la tanıştığımda

beni seven insanlar
gözle görülür biçimde rahatladı.

"İşte bitti.

Başardı.

Mutlu bir sona ulaştı,
hepimiz eve gidebiliriz.

İyi iş çıkarttık." der gibi.

Bu öykü bana bile çekici geliyor.

Belki ben de yaptım diye düşünüyorum.
Ama öyle olmadı.

Yeni bir bölümüm oldu.

Çok iyi bir bölüm, seni seviyorum tatlım,

gerçekten çok iyi.

Fakat özellikle başlangıçta
alternatif evren

veya seksenlerdeki kendi maceranı seç
kitaplarından biri gibiydi.

İki paralel giriş kısmı vardı.

Kalbimi Matthew'a açtığımda

beynim "Aaron'ı düşünmek ister misin,
geçmişi şimdiyi ve geleceği?

Yap hadi." dedi. Ben de yaptım.

Bir anda, bu iki paralel giriş
gözler önüne serildi.

Matthew'a aşık olmak,

Aaron öldüğünde kaybettiklerimin
büyüklüğünü anlamama yardım etti.

Aynı şekilde;

Aaron'a olan sevgim ve kederimle

Matthew'a olan sevgimin

karşı karşıya durmadığını fark ettim.

Onlar aynı ipliğe bağlılar.

Aynı şeyler.

Ben... Ailem ne derdi?

Ben özel değilim.

(Kahkahalar)

Dört çocukları vardı,
onlar... dürüsttüler.

(Kahkahalar)

Ama değilim, özel değilim.

Tüm dünyada,

her gün, her an

korkunç şeyler olduğunun bilincindeyim.

Her zaman.

Söylediğim gibi, eğlenceliyim.

Ama korkunç şeyler oluyor;

insanlar her gün hayatlarını değiştiren,
travmatik kayıplar yaşıyor.

İşimin bir parçası olarak

bazen bu garip podcastimde,

insanlarla başlarına gelen

en korkunç şey hakkında konuşurum.

Bazen, bu sevdikleri birinin kaybı oluyor.

Günler, haftalar, yıllar
hatta onlarca yıl önce kaybettikleri biri.

Konuştuğum bu insanlar

bu kaybın etrafında
kendilerini kapatmadılar

ya da bunu
hayatlarının merkezi haline getirmediler.

Yaşadılar, dünyaları dönmeye devam etti.

Yine de tamamen bir yabancı olan benimle,

sevdiklerinin ölümü hakkında konuştular.

Çünkü bunlar neşeli olanlar kadar

bizi mimleyen ve oluşturan deneyimler.

En az onlar kadar kalıcı.

Son sempati kartınızı aldıktan

ya da son sıcak yemeğinizden çok sonra.

Etrafımızdaki, hayatın mutluluğunu
ve mucizelerini deneyimleyen insanlara

"arkanda bırak" diyor değiliz, değil mi?

Ya da "Güzel bebeğinin doğumunu kutlarım."
yazılı kart gönderdikten beş yıl sonra

"Yine mi doğum günü partisi?
Atlat artık bunu." diye düşünmeyiz.

Evet anladık, beş oldu.

(Kahkahalar)

Vay canına.

(Kahkahalar)

Keder de; aşık olmak, doğum yapmak

ya da HBO'da The Wire izlemek gibi.

Yapana, yaşayana kadar sahip olmazsın.

Bir kere yaşadığınızda, bir kere
sizin aşkınız ya da bebeğiniz olduğunda,

bir kere sizin kederiniz,
cenazede sizin ön sıranız olduğunda

sahip olursunuz.

Deneyimlediğiniz şeyin
o anlık olmadığını anlarsınız,

onarılacak bir kemik değildir.

Kronik bir şeydir.

Tedavi edilemez bir şey.

Ölümcül değil ama bazen
öyle hissettirebiliyor.

Birbirimizde bunu engelleyemezsek

ne yapabiliriz?

Birbirimize;
bazı şeylerin onarılamaz olduğunu,

tüm yaraların iyileşmesi gerekmediğini

hatırlatmaktan başka ne yapabiliriz?

Kederin çok görevli
bir duygu olduğunu hatırlamak

birbirimize hatırlatmak için

birbirimize ihtiyacımız var.

Aynı hafta ya da yılda,
aynı anda üzgün ve mutlu olabilirsiniz.

Yasını tutabilir ve sevebilirsiniz.

Yas tutan birinin yeniden gülümseyeceğini
ve güleceğini hatırlamamız gerek.

Eğer şanslılarsa yeniden aşkı bulacaklar.

Kesinlikle hayatlarına devam edecekler.

Ama bu,
arkalarında bıraktığı anlamına gelmez.

Teşekkür ederim.

(Alkış)