သက်ဝင်လှုပ်ရှား မော်လီကျူး ကမ္ဘာရဲ့ အံ့ဖွယ်ရာများ။
-
0:02 - 0:04ကျွန်မက Utah မှာ နေတာပါ။
-
0:04 - 0:07ဒီဂြိုဟ်ပေါ်မှာ အံဖွယ်အကောင်းဆုံး
သဘာဝ ရှုခင်းတချို့ -
0:07 - 0:09ရှိတယ်လို့ သိကြတဲ့ နေရာတစ်ခုပါ။
-
0:09 - 0:13ဒီအံ့ဖွယ် ရှုခင်းတွေရဲ့ လွှမ်။မိုး
ခံရဖို့နဲ့ တစ်ခါတစ်ရံ ဒီဂြိုဟ်သားပုံ -
0:13 - 0:17ပေါက်နေတဲ့ဖွဲ့စည်းမှုတွေကို တကယ်ပဲ
စွဲမက်သွားစေဖို့က အလွယ်လေးပါ။ -
0:17 - 0:20သိပ္ပံပညာရှင်တစ်ယောက်အနေနဲ့ သဘာဝ
လောကကို စောင့်ကြည့်ရတာ နှစ်သက်တယ်။ -
0:20 - 0:22ဒါပေမဲ့ ဆဲလ် ဇီဝဗေဒပညာရှင်အနေနဲ့
-
0:22 - 0:25အမျာကြီး ပိုသေးငယ်တဲ့ ပမာဏမှာ
သဘာဝ လောကကို နားလည်ခြင်းမှာ -
0:25 - 0:27အများကြီး ပိုစိတ်ဝင်စားတယ်။
-
0:28 - 0:31ကျွန်မက မော်လီကျူး ပုံရိပ်ဖန်တီးသူ
ဖြစ်ပြီး မမြင်နိုင်တဲ့ -
0:31 - 0:34သေးလွန်းတဲ့ မော်လီကျူးတွေရဲ့
အတွေးစိတ်ကူးတွေကို ဖန်တီးဖို့ -
0:34 - 0:35အခြားသုတေသီတွေနဲ့ တွဲလုပ်တယ်။
-
0:35 - 0:38ဒီမော်လီကျူးတွေဟာ အလင်းလှိုင်း
အလျားထက် ပိုသေးငယ်တယ်။ -
0:38 - 0:40ဆိုတာက အကောင်းဆုံး
အလင်း အဏုကြည့်ကိရိယာနဲ့တောင် -
0:40 - 0:42ဘယ်တော့မှ တိုက်ရိုက် မမြင်နိုင်တာပါ။
-
0:42 - 0:45ဒီတော့ မမြင်နိုင်အောင်
သေးလွန်းတဲ့ အရာတွေရဲ့ -
0:45 - 0:47စိတ်ကူးတွေကိုကျွန်မ ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ။
-
0:47 - 0:49ကျွန်မရဲ့ ပူးပေါင်းသူတွေလို
သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ -
0:49 - 0:51ပညာရှင်ဆိုင်ရာအလုပ်
တစ်ခုလုံးကို မော်လီကျူး -
0:51 - 0:54ဖြစ်စဉ်တစ်ခုကို နားလည်ဖို့
လုပ်ကိုင်ကာ ကုန်ဆုံးကြတယ်။ -
0:54 - 0:56ဒါကို လုပ်ဖို့ တစ်ခုစီက ပဟေဠိ
အပိုင်းလေးတစ်ခုဆိုတာ -
0:56 - 0:59ကျွန်မတို့ကို ပြောပြနိုင်တဲ့ စမ်းသပ်ချက်
အတန်းတစ်ခု လုပ်တယ်။ -
0:59 - 1:02စမ်းသပ်ချက်တစ်မျိုးက
ပရိုတင်း ပုံစံအကြောင်း ပြောနိုင်စဉ်မှာ -
1:02 - 1:03နောက်တစ်ခုက ဒါနဲ့ တုံ့ပြန်
-
1:03 - 1:06လောက်တဲ့ အခြား ပရိုတင်းတွေကို
ပြောပြနိုင်ပြီး -
1:06 - 1:08နောက်တစ်ခုက ဆဲလ်အတွင်း
ဒါကိုတွေ့နိုင်တဲ့ နေရာကိုပြောနိုင်တယ်။ -
1:08 - 1:12ဒီသတင်းအချက်အလက် အပိုင်းအစအားလုံးဟာ
အဆိုကြမ်းတစ်ခု၊ ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်၊ -
1:12 - 1:16နောက်ဆုံး မော်လီကျူးတစ်ခု အလုပ်
လုပ်ပုံကို ရဖို့ သုံးနိုင်တယ်။ -
1:17 - 1:21ကျွန်မ အလုပ်က ဒီစိတ်ကူးတွေကိုယူပြီး
လှုပ်ရှားပုံရိပ်အဖြစ် ပြောင်းဖို့ပါ။ -
1:21 - 1:22ဒါက ခဲရာခဲဆစ်နိုင်ပါတယ်။
-
1:22 - 1:25အကြောင်းက မော်လီကျူးတွေဟာ
အတော် ကြောင်တဲ့ အရာတွေ လုပ်နိုင်လို့ပါ။ -
1:26 - 1:29ဒါပေမဲ့ ဒီပုံရိပ်တွေက သုတေသီတွေအတွက်
မော်လီကျူးတွေ အလုပ်လုပ်ပုံအကြောင်း -
1:29 - 1:32သူတို့စိတ်ကူးတွေကို ဆက်သွယ်ဖို့
မယုနိုင်လောက်အောင် အသုံးဝင်ပါတယ်။ -
1:32 - 1:35ဒါတွေက သူတို့ရဲ့ မျက်လုံးတွေကနေ
တစ်ဆင့် ကျွန်မတို့ကို -
1:35 - 1:36မော်လီကျူး
ကမ္ဘာကို မြင်စေတယ်။ -
1:36 - 1:38လှုပ်ရှားပုံရိပ်တချို့ကို ပြသချင်ပါတယ်။
-
1:38 - 1:42မော်လီကျူး ကမ္ဘာရဲ့ သဘာဝ အံ့ဖွယ်
တချို့လို့ ကျွန်မ ယူဆတဲ့ -
1:42 - 1:44ခရီးတိုတစ်ခုပေါ့။
-
1:44 - 1:46ပထမ စပြီ၊ ဒါက ကိုယ်ခံအား ဆဲလ်တစ်ခုပါ။
-
1:46 - 1:48ဒီဆဲလ်မျိုးက ရောဂါဖြစ်
ဘက်တီးရီးယားလို ဝင်ရောက်သူတွေကို -
1:48 - 1:52ရှာဖွေဖို့ ကျွန်မတို့ရဲ့ကိုယ်တွေထဲမှာ
လှည့်ပတ် တွားသွားနေတယ်။ -
1:52 - 1:55ဒီလှုပ်ရှားမှုကို ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံး
ပရိုတင်းတစ်ခု actin ဆိုတာက -
1:55 - 1:56မောင်းနှင်ပေးတယ်။
-
1:56 - 1:58ဒါက cytoskeleton လို့ သိကြတာရဲ့
အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပါ။ -
1:58 - 2:00ကျွန်မတို့ရဲ့ အရိုးစုတွေနဲ့ မတူဘဲ
-
2:00 - 2:04actin အမျှင်တွေဟာ အမြဲမပြတ်
တည်ဆောက်ခံရကာ အခွဲခံနေရတယ်။ -
2:04 - 2:07actin cytoskeleton ဟာ ဆဲလ်တွေမှာ
မယုံအောင် အရေးပါတဲ့ကဏ္ဍတွေမှာ ပါတယ်။ -
2:07 - 2:09ဒါတွေက သူတို့ကို ပုံပြောင်းဖို့၊
-
2:09 - 2:11လှည်ပတ်ဖို့၊ မျက်နှာပြင်တွေ ကပ်နေဖို့နဲ့
-
2:12 - 2:14ဘက်တီးရီးယားကို
ဝါးမျိုဖို့ ခွင့်ပေးတယ်။ -
2:14 - 2:17Actin ဟာ လှုပ်ရှားမှုရဲ့မတူတဲ့
အမျိုးအစားမှာလည်းပါတယ်။ -
2:17 - 2:20ကြွက်သားဆဲလ်တွေမှာ Actin
တည်ဆောက်မှုတွေဟာ ရက်ထည်ပုံပေါက်တဲ့ -
2:20 - 2:21ပုံမှန် အမျှင်တွေ ဖွဲ့စည်းတယ်။
-
2:21 - 2:24ကြွက်သားတွေ ကျုံ့တဲ့အခါ
ဒီအမျှင်တွေဟာ အတူတကွ အဆွဲခံရပြီး -
2:24 - 2:26ကြွက်သားတွေ လျှော့လိုက်တဲ့အခါ
-
2:26 - 2:28မူလနေရာကို ပြန်သွားတယ်။
-
2:28 - 2:31cytoskeleton ရဲ့ အခြားအပိုင်းတွေဟာ
ဒီအဖြစ်မှာ microtubules တွေဟာ -
2:31 - 2:34ရှည်လျားတဲ့ ပို့ဆောင်ရေးအတွက်
တာဝန်ရှိပါတယ်။ -
2:34 - 2:36ဒါတွေကို ဆဲလ်တစ်ဘက်မှ တစ်ဘက်ကို
အရာတွေ ရွေ့ဖို့ သုံးတဲ့ -
2:36 - 2:40ဆယ်လူလာ အဝေးပြေးလမ်းမကြီးတွေလို့
မှတ်ယူနိုင်ပါတယ်။ -
2:40 - 2:43လမ်းတွေနဲ့ မတူတာက microtubules
တွေက ကြီးထွားပြီး ကျုံ့တယ်။ -
2:43 - 2:44လိုအပ်တဲ့အခါမှာ ပေါ်လာပြီး
-
2:44 - 2:46သူတို့အလုပ် ပြီးတဲ့အခါ
ပျောက်သွားတယ်။ -
2:46 - 2:49ကုန်တွဲ တစ်ဝက်တွေရဲ့ မော်လီကျုး
မူကွဲတွေက မော်တာ -
2:49 - 2:51ပရိုတိန်းတွေလို့ လိုက်ဖက်စွာ ခေါ်တဲ့
ပရိုတိန်းတွေပါ။ -
2:52 - 2:54ဒါတွေက microtubules တစ်လျှောက်
လမ်းလျှောက်နိုင်တယ်၊ -
2:54 - 2:57တစ်ခါတစ်လေ ဧရာမ ကုန်ပစ္စည်းတွေကို
ဒရွတ်တိုက်ဆွဲရင်းပါ။ -
2:57 - 2:59ဥပမာ ၎င်းတို့နောက်က အော်ဂင်နယ်တွေပါ။
-
2:59 - 3:01ဒီထူးခြားတဲ့ မော်တာ ပရိုတိန်းကို
dynein လို့ သိကြပြီး -
3:01 - 3:04အနည်းဆုံး ကျွန်မအတွက်တော့
မြင်းရထားတစ်စီးနီးပါး -
3:04 - 3:07ဆင်တူတဲ့ အစုလိုက် လုပ်ကိုင်နိုင်တယ်လို့
သိကြပါတယ်။ -
3:07 - 3:11မြင်ကြတဲ့အတိုင်းဆဲလ်မှာ ဒီမယုံနိုင်လောက်
အောင် ပြောင်းလဲတဲ့ တက်ကြွတဲ့ နေရာပါ။ -
3:11 - 3:15အဲဒီမှာ အရာတွေဟာ အမြဲမပြတ်
တည်ဆောက်ပြီး တစ်စစီဖျက်ခံရတယ်။ -
3:15 - 3:16ဒါပေမဲ့ တည်ဆောက်မှုတချို့က
-
3:16 - 3:18အခြားဟာတွေထက် တစ်စစီဖြုတ်ဖို့
ပိုခက်ခဲတယ်။ -
3:18 - 3:20တည်ဆောက်မှုတွေဟာ အချိန်ကိုက်နည်းနဲ့
-
3:20 - 3:24တစ်စစီဖြုတ်ခံရတာ သေချာစေရန်
ခေါ်ယူဖို့ အထူးအားတွေ လိုအပ်တယ်။ -
3:24 - 3:26ဒီအလုပ်ကို ဒီလို ပရိုတင်းတွေက
တစ်ပိုင်းတစ်စ လုပ်တယ်။ -
3:26 - 3:28ဒီမုန့်လက်ကောက်ပုံ ပရိုတင်းတွေက
-
3:28 - 3:30ဆဲလ်ထဲမှာ မျိုးအစားများစွာရှိတယ်။
-
3:30 - 3:32အခြေခံအနေနဲ့ ပရိုတင်းတစ်ခုစီကို
ဗဟိုပေါက်မှှ -
3:32 - 3:35ဆွဲယူရင်း အားလုံးဟာ တည်ဆောက်မှုတွေကို
ဆုတ်ဖြဲဖို့ လုပ်ဆောင်တယ် ထင်ရတယ်။ -
3:35 - 3:38ဒီလိုမျိုး ပရိုတင်းတွေ ကောင်းကောင်း
အလုပ်မလုပ်တဲ့အခါ -
3:38 - 3:41တစ်စစီဖြုတ်ခံရတယ်လို့ ထင်ရတဲ့
ပရိုတင်း အမျိုးအစားတွေဟာ -
3:41 - 3:43တစ်ခါတစ်ရံ အတူတူ ကပ်ပြီး
ပေါင်းရုံးသွားတယ်။ -
3:43 - 3:47ဒါက အယ်လ်ဇိုင်းမားလိုမျိုး
ဆိုးဝါးတဲ့ ရောဂါတွေ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်တယ်။ -
3:47 - 3:49အခု နျူကလိယကို တစ်ချက်ကြည့်ရအောင်။
-
3:49 - 3:52ဒါက DNA ရဲ့ ပုံစံထဲမှာ ကျွန်မတို့ရဲ့
genome ကို ထည့်ထားတယ်။ -
3:52 - 3:54ဆဲလ်အားလုံးအတွင်းမှာ
-
3:54 - 3:58DNA ကို ထွေပြားတဲ့ ပရိုတင်းတစ်စုံနဲ့
စောင့်ရှောက် ထိန်းသိမ်းထားတယ်။ -
3:58 - 4:01DNA ကို histones လို့ခေါ်တဲ့
ပရိုတင်းတွေက ရစ်ပတ်ထားတယ်။ -
4:01 - 4:05ဒါက ဆဲလ်တွေကို နျူကလိယ အတွင်းမှာ ဧရာမ
DNA ပမာဏတွေကို ထုတ်ပိုးဖို့ ဖြစ်စေတယ်။ -
4:05 - 4:08ဒီစက်တွေကို chromatin ပုံစံသစ်ဆောက်သူ
တွေလို့ ခေါ်ပြီး -
4:08 - 4:11သူတို့ အလုပ်လုပ်ပုံက
အခြေခံအားဖြင့် ဒီ histones တွေနားက -
4:11 - 4:12DNA ဆီ လှစ်ကနဲသွားပြီး
-
4:12 - 4:16DNA အပိုင်းအစအသစ်ကို
မြင်သာလာစေတယ်။ -
4:16 - 4:19ဒီနောက် ဒီ DNA ကို အခြားစက်ယန္တရားက
မှတ်မိနိုင်တယ်။ -
4:19 - 4:22ဒီဖြစ်ရပ်မှာ ဒီကြီးမားတဲ့ မော်လီကျူးစက်ဟာ
-
4:22 - 4:24ဒါဟာ မျိုးရိုးဗီဇရဲ့ အစလို့
-
4:24 - 4:26ပြောနေတဲ့ DNA ရဲ့
အပိုင်းတစ်ခုကို ရှာနေတယ်။ -
4:26 - 4:28အပိုင်းတစ်ခုကို တွေ့ပြီဆိုတာနဲ့
-
4:28 - 4:30ဒါက အခြေခံအားဖြင့် ပုံစံပြောင်းမှု
အစဉ်အတန်းတစ်ခု ကြုံရတယ်။ -
4:30 - 4:33ဒါက အခြား စက်ယန္တရားကို
ခေါ်ယူဖို့ဖြစ်စေတယ်။ -
4:33 - 4:37တစ်လှည့်ပြန်ပြီး မျိုးရိုးဗီဇတစ်ခုကို
ဖွင့်ဖို့(သို့) ကူးယူခွင့်ပေးတယ်။ -
4:37 - 4:40ဒါဟာ အင်မတန် တင်းကျပ်စွာ
ထိန်းညှိထားတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုပါ။ -
4:40 - 4:43မှားယွင်းတဲ့ အချိန်မှာ
မှားယွင်းတဲ့ မျိုးရိုးဗီဇကို -
4:43 - 4:45ဖွင့်လိုက်ခြင်းဟာ ဆိုးဝါးတဲ့
အကျိုးဆက်တွေရှိနိုင်လို့ပါ။ -
4:45 - 4:48သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ genomes ကို
တည်းဖြတ်ဖို့ ပရိုတင်းစက်တွေ -
4:48 - 4:50အခု သုံးနိုင်ပါတယ််။
-
4:50 - 4:52CRISPR ကို အားလုံး ကြားဖူးကြမယ်
ဆိုတာ သေချာပါတယ်။ -
4:52 - 4:55CRISPR ဟာ အင်မတန် သီးခြားဖြစ်တဲ့
DNA အစဉ်တစ်ခုကိုမှတ်မိ၊ -
4:55 - 4:58ဖြတ်တောက်ဖို့ စီမံထုတ်လုပ်
နိုင်တဲ့ Cas9 လို့ သိကြတဲ့ -
4:58 - 5:00ပရိုတင်းတစ်ခုကို ကောင်းစွာ အသုံးချတယ်။
-
5:00 - 5:02ဒီသာဓကမှာ
-
5:02 - 5:06ပြဿနာဖြစ်တဲ့ DNA အစတစ်စကို ဖြတ်ဖို့
Cas9 ပရိုတင်းတွေကို အသုံးပြုနေတာပါ။ -
5:06 - 5:09ဥပမာ ရောဂါတစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်စေလောက်တဲ့
မျိုးရိုးဗီဇရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပါ။ -
5:09 - 5:11ဒီနောက်အခြေခံအားဖြင့် DNA ရဲ့
-
5:11 - 5:14အစွန်းနှစ်ဖက်ကိုအတူတူ ပြန်ကပ်ဖို့
ဆယ်လူလာ စက်ယန္တရားကို အသုံးပြုတယ်။ -
5:14 - 5:15မော်လီကျူး ပုံရိပ်ဖန်တီးသူ
-
5:15 - 5:19ကျွန်မရဲ့ အကြီးဆုံး စိန်ခေါ်မှု
တစ်ခုက မရေရာမှုကို စိတ်ကူးကြည့်တာပါ။ -
5:19 - 5:22ပြခဲ့တဲ့ လှုပ်ရှားပုံရိပ်အားလုံးဟာ
ကျွန်မရဲ့ ပူးပေါင်းသူတွေမှာရှိတဲ့ -
5:22 - 5:24သတင်းအချက်အလက်ကို
အခြခံကာ ဖြစ်စဉ်တစ်ခု အလုပ်တာ -
5:24 - 5:27တွေးကြပုံ အဆိုကြမ်းတွေကို
ကိုယ်စားပြုတယ်။ -
5:27 - 5:29ဒါပေမဲ့ မော်လီကျူးလုပ်ငန်းစဉ်များစွာအတွက်
-
5:29 - 5:32ကျွန်မတို့က အရာတွေကိုနားလည်တာရဲ့
အစောပိုင်း အဆင့်တွေမှာဆိုတော့ -
5:32 - 5:33သင်ယူစရာ အများကြီးရှိတယ်။
-
5:33 - 5:34အမှန်တရားက
-
5:34 - 5:38ဒီမမြင်နိုင်တဲ့ မော်လီကျူး ကမ္ဘာတွေဟာ
ကျယ်ပြောပြီး အဓိကအားဖြင့် မစူးစမ်းရသေးပါ။ -
5:39 - 5:42ကျွန်မအတွက်တော့ ဒီမော်လီကျူး ရှုခင်းတွေဟာ
-
5:42 - 5:45ကျွန်မတို့ ဝန်းကျင်မှာ မြင်ရတဲ့
သဘာဝ လောကကို စူးစမ်းသလိုပဲ -
5:45 - 5:47စိတ်လှုပ်ရှားစရာကောင်းပါတယ်။
-
5:47 - 5:49ကျေးဇူတင်ပါတယ်။
-
5:49 - 5:52(လက်ခုပ်သံများ)
- Title:
- သက်ဝင်လှုပ်ရှား မော်လီကျူး ကမ္ဘာရဲ့ အံ့ဖွယ်ရာများ။
- Speaker:
- Janet Iwasa
- Description:
-
more » « less
တချို့သော ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ တည်ဆောက်မှုတွေဟာ အားအကောင်း အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းတွေနဲ့တောင် သိပ္ပံပညာရှင် မမြင်နိုင်လောက်အောင်ကို သေးငယ်လွန်းပါတယ်။ ဒါက သက်ဝင်လှုပ်ရှား ရုပ်ပုံများကို ဖန်တီးသူနဲ့ TED ဝိုင်းတော်သား Janet Iwasa ကို ဖန်တီးမှုဖြစ်စေတာပါ။ သူကနေပြီး ၎င်းတို့တွေ အလုပ်လုပ်နိုင်ပုံကို စိတ်ကူးမြင်ယောင်စေတဲ့ ညှို့ယူဖမ်းစားတဲ့ သက်ဝင်လှုပ်ရှား ပုံရိပ်များကို မျှဝေပေးတဲ့အခိုက်မှာ မမြင်နိုင်တဲ့ ကျယ်ပြောလှတဲ့ မော်လီကျူး ကမ္ဘာတွေကို စူးစမ်းလိုက်ပါဦး။
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 06:05
|
sann tint approved Burmese subtitles for The wonders of the molecular world, animated | |
|
Myo Aung accepted Burmese subtitles for The wonders of the molecular world, animated | |
|
|
Myo Aung edited Burmese subtitles for The wonders of the molecular world, animated | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for The wonders of the molecular world, animated | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for The wonders of the molecular world, animated | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for The wonders of the molecular world, animated | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for The wonders of the molecular world, animated | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for The wonders of the molecular world, animated |