Antik Roma'nın en ünlü doktoru - Ramon Glazov

Dersin tamamını görüntüleyin: https://ed.ted.com/lessons/ancient-rome-s-most-notorious-doctor-ramon-glazov

16. yüzyılda Andreas Vesalius adında bir anatomi uzmanı şaşırtıcı bir şey keşfetti: Dünyanın en ünlü insan anatomisi metinleri yanlıştı. Vesalius haklı olduğunu bilse de bu yanlışları ortaya çıkarmak tıp tarihinin en ünlü hekimi olan Bergamalı Galen'e meydan okumak demekti. Peki, kimdi bu adam? Neden ölümünden 1.300 yıl sonra bile ona saygı duyuluyor ve ondan korkuluyordu? Ramon Glazov, tıp tarihinin en saygın doktorunu anlatıyor.

Dersi veren Ramon Glazov, yöneten Anton Bogaty.

16. yüzyılın ortalarında

Andreas Vesalius adında genç ve yetenekli
bir anatomist şaşırtıcı bir şey keşfetti:

Dünyadaki en ünlü insan
anatomisi metinleri yanlıştı.

Tek yanlışlık insan vücudunun
detayları ile ilgili değildi,

apelerin ve diğer memelilerin
organları da yanlış betimlenmişti.

Vesalius haklı olduğunu bilse de

yanlışlıkları ortaya çıkarmak

tıp tarihinin en ünlü hekimi olan
Bergamalı Galen'e meydan okumak demekti.

Peki, kimdi bu adam?

Neden doktorlar ölümünden 1.300 yıl sonra
bile ona karşı olmaktan hala çekiniyorlar?

Milattan sonra 129 yılında doğan Galen

henüz gençken tıp eğitimi almak için
evden ayrılıp Akdeniz'e yol aldı.

Eve anatomiye meraklı, yetenekli

ve gösteriye tutkun
bir cerrah olarak döndü.

Neşeli bir şekilde
anatomi yarışmalarına katıldı,

doktor arkadaşlarının yanlışlarını
ortaya çıkarmaya istekliydi.

Bir ispatında bir domuzun
sinirlerinden birini bağlayarak

domuzun sesini kaybetmesine neden oldu.

Bir diğerinde bir maymunun karnını deşti

ve meslektaşlarına
düzeltmeleri için meydan okudu.

Yapamadıklarında ise o yaptı.

Bunlar, ona şehrin gladyatörlerinin
cerrahı mevkisini kazandırdı.

En sonunda arenayı terk ederek dört
Roma İmparatorunun kişisel doktoru oldu.

Akranları semptomları
ve onların kaynağını tartışırken

Galen saplantılı bir şekilde
anatomi çalışıyordu.

Her organın belirli bir işlevi
olduğundan emindi.

Roma hükümeti insan kadavralarıyla
çalışmayı yasakladığından dolayı

Galen, yerine hayvanlar üzerinde
sayısız teşrih gerçekleştirdi.

Bu kısıtlamalarla bile

kapsamlı araştırmaları dikkate değer
kesinlikte sonuçlara ulaşmasını sağladı.

Galen'in en önemli katkılarından biri

kalbin değil de beynin
vücudu yönettiği düşüncesiydi.

Bu teorisini canlı bir ineğin
kafatasını açarak doğruladı.

Beynin farklı bölümlerine
baskı uygulayarak

farklı alanlar ile belli işlevler
arasında bağlantı kurdu.

Diğer deneyler, duyusal sinirlerini motor
sinirlerinden ayırt edebilmesini sağladı,

idrarın böbreklerde üretildiğini kanıtladı

ve solunumun kaslar ve sinirler tarafından
kontrol edildiğini ortaya çıkardı.

Ancak tüm bu çılgınca deneyler beraberinde
olağanüstü yanlış kanılara da neden oldu.

Galen kanın vücutta sürekli devir
yaptığını hiçbir zaman fark etmedi.

Onun yerine, karaciğerin sürekli
sonsuz bir kan stoğu ürettiğine inandı,

bu stok organlara olan
tek yön gezide tamamen tükeniyordu.

Galen ayrıca popüler Humoral Patoloji
Teorisi'ni sağlamlaştırmakla da biliniyor.

Yüzyıllar önce Hipokrat tarafından ortaya
atılan bu yanlış hipotez

birçok tıbbi sorunu

humoral denilen dört vücut
sıvısındaki dengesizliğe dayandırıyordu.

Doktorlar bu sıvıların
dengesini düzeltmek için

kan almak ve kusmak gibi
tehlikeli tedaviler uyguladı.

Dolaşım sistemi hakkında
az bilgisi olan Galen,

bazen ölümcül sonuçları
olmasına rağmen

bu tedavilerin güçlü bir destekçisiydi.

Maalesef, Galen'in egosu

tüm keşiflerinin son derece önemli
olduğuna inanmasına neden oldu.

Anatomiden beslenmeye ve doktorun hastaya
yaklaşımına kadar her şeyi kaleme aldı,

korunmalarını sağlamak için
yazılarını özenle listeledi.

Sonraki 13 yüzyıl boyunca

Galen'in üretken koleksiyonu
diğer tüm tıp çalışmalarına yön verdi.

Metinleri, yeni doktor nesillerine
öğretilen standart eser haline geldi,

dolayısıyla doktorlar Galen'in fikirlerini
öven yeni makaleler yazdı.

İnsan kadavralarını bizzat
inceleyen doktorlar bile

tam tersini gösteren net kanıtlara rağmen

Galen'in hatalarını şaşırtıcı
bir biçimde tekrarladılar.

Bu esnada zıt fikirleri sunmaya
cesareti olan birkaç doktor ise

ya yok sayılıyor ya da onlarla
alay ediliyordu.

1.300 yıl boyunca Galen'in mirası
dokunulamaz kaldı–

ta ki Rönesans anatomisti Vesalius
onun aleyhinde konuşana kadar.

Önde gelen bir bilim insanı
ve eğitmen olarak

otoritesi zamanındaki
birçok genç doktorunu etkiledi.

Ancak bütün bunlara rağmen

kan dolaşımının doğru bir tanımının
yapılması bir yüzyıl daha aldı,

Humoral Patoloji Teorisi'nin
zayıflaması ise üzerine iki yüzyıl daha.

İnşallah, Galen'in deneylerinin
faydasını alıp daha az doğru

olanlarına eşit derecede itimat etmeyiz.

Ancak bir o kadar değerli olan şey de

bilimin sürekli gelişen, kanıtı her zaman
egonun üstünde tutması gereken

bir süreç olduğunu hatırlamaktır.