WEBVTT 00:00:06.982 --> 00:00:08.912 16. yüzyılın ortalarında 00:00:08.912 --> 00:00:14.582 Andreas Vesalius adında genç ve yetenekli bir anatomist şaşırtıcı bir şey keşfetti: 00:00:14.582 --> 00:00:19.002 Dünyadaki en ünlü insan anatomisi metinleri yanlıştı. 00:00:19.002 --> 00:00:22.652 Tek yanlışlık insan vücudunun detayları ile ilgili değildi, 00:00:22.652 --> 00:00:26.662 apelerin ve diğer memelilerin organları da yanlış betimlenmişti. 00:00:26.662 --> 00:00:28.792 Vesalius haklı olduğunu bilse de 00:00:28.792 --> 00:00:30.512 yanlışlıkları ortaya çıkarmak 00:00:30.512 --> 00:00:37.329 tıp tarihinin en ünlü hekimi olan Bergamalı Galen'e meydan okumak demekti. 00:00:37.329 --> 00:00:39.429 Peki, kimdi bu adam? 00:00:39.429 --> 00:00:46.259 Neden doktorlar ölümünden 1.300 yıl sonra bile ona karşı olmaktan hala çekiniyorlar? NOTE Paragraph 00:00:46.259 --> 00:00:48.697 Milattan sonra 129 yılında doğan Galen 00:00:48.697 --> 00:00:53.667 henüz gençken tıp eğitimi almak için evden ayrılıp Akdeniz'e yol aldı. 00:00:53.667 --> 00:00:56.797 Eve anatomiye meraklı, yetenekli 00:00:56.797 --> 00:00:59.617 ve gösteriye tutkun bir cerrah olarak döndü. 00:00:59.617 --> 00:01:02.897 Neşeli bir şekilde anatomi yarışmalarına katıldı, 00:01:02.897 --> 00:01:05.897 doktor arkadaşlarının yanlışlarını ortaya çıkarmaya istekliydi. 00:01:05.897 --> 00:01:09.057 Bir ispatında bir domuzun sinirlerinden birini bağlayarak 00:01:09.057 --> 00:01:12.157 domuzun sesini kaybetmesine neden oldu. 00:01:12.157 --> 00:01:15.018 Bir diğerinde bir maymunun karnını deşti 00:01:15.018 --> 00:01:17.558 ve meslektaşlarına düzeltmeleri için meydan okudu. 00:01:17.558 --> 00:01:19.678 Yapamadıklarında ise o yaptı. 00:01:19.678 --> 00:01:24.998 Bunlar, ona şehrin gladyatörlerinin cerrahı mevkisini kazandırdı. 00:01:24.998 --> 00:01:31.553 En sonunda arenayı terk ederek dört Roma İmparatorunun kişisel doktoru oldu. NOTE Paragraph 00:01:31.564 --> 00:01:34.814 Akranları semptomları ve onların kaynağını tartışırken 00:01:34.814 --> 00:01:37.824 Galen saplantılı bir şekilde anatomi çalışıyordu. 00:01:37.824 --> 00:01:41.634 Her organın belirli bir işlevi olduğundan emindi. 00:01:41.634 --> 00:01:45.554 Roma hükümeti insan kadavralarıyla çalışmayı yasakladığından dolayı 00:01:45.554 --> 00:01:49.814 Galen, yerine hayvanlar üzerinde sayısız teşrih gerçekleştirdi. 00:01:49.814 --> 00:01:51.382 Bu kısıtlamalarla bile 00:01:51.382 --> 00:01:56.822 kapsamlı araştırmaları dikkate değer kesinlikte sonuçlara ulaşmasını sağladı. NOTE Paragraph 00:01:56.822 --> 00:01:59.533 Galen'in en önemli katkılarından biri 00:01:59.533 --> 00:02:03.923 kalbin değil de beynin vücudu yönettiği düşüncesiydi. 00:02:03.923 --> 00:02:08.163 Bu teorisini canlı bir ineğin kafatasını açarak doğruladı. 00:02:08.163 --> 00:02:11.043 Beynin farklı bölümlerine baskı uygulayarak 00:02:11.043 --> 00:02:14.563 farklı alanlar ile belli işlevler arasında bağlantı kurdu. 00:02:14.563 --> 00:02:18.963 Diğer deneyler, duyusal sinirlerini motor sinirlerinden ayırt edebilmesini sağladı, 00:02:18.965 --> 00:02:21.505 idrarın böbreklerde üretildiğini kanıtladı 00:02:21.505 --> 00:02:25.935 ve solunumun kaslar ve sinirler tarafından kontrol edildiğini ortaya çıkardı. NOTE Paragraph 00:02:25.935 --> 00:02:30.655 Ancak tüm bu çılgınca deneyler beraberinde olağanüstü yanlış kanılara da neden oldu. 00:02:30.655 --> 00:02:35.664 Galen kanın vücutta sürekli devir yaptığını hiçbir zaman fark etmedi. 00:02:35.664 --> 00:02:40.722 Onun yerine, karaciğerin sürekli sonsuz bir kan stoğu ürettiğine inandı, 00:02:40.722 --> 00:02:45.525 bu stok organlara olan tek yön gezide tamamen tükeniyordu. 00:02:45.525 --> 00:02:51.555 Galen ayrıca popüler Humoral Patoloji Teorisi'ni sağlamlaştırmakla da biliniyor. 00:02:51.555 --> 00:02:56.585 Yüzyıllar önce Hipokrat tarafından ortaya atılan bu yanlış hipotez 00:02:56.585 --> 00:02:58.825 birçok tıbbi sorunu 00:02:58.825 --> 00:03:02.975 humoral denilen dört vücut sıvısındaki dengesizliğe dayandırıyordu. 00:03:02.975 --> 00:03:06.344 Doktorlar bu sıvıların dengesini düzeltmek için 00:03:06.344 --> 00:03:09.825 kan almak ve kusmak gibi tehlikeli tedaviler uyguladı. 00:03:09.825 --> 00:03:13.405 Dolaşım sistemi hakkında az bilgisi olan Galen, 00:03:13.405 --> 00:03:16.095 bazen ölümcül sonuçları olmasına rağmen 00:03:16.095 --> 00:03:19.355 bu tedavilerin güçlü bir destekçisiydi. NOTE Paragraph 00:03:19.355 --> 00:03:21.355 Maalesef, Galen'in egosu 00:03:21.355 --> 00:03:25.945 tüm keşiflerinin son derece önemli olduğuna inanmasına neden oldu. 00:03:25.945 --> 00:03:30.785 Anatomiden beslenmeye ve doktorun hastaya yaklaşımına kadar her şeyi kaleme aldı, 00:03:30.785 --> 00:03:35.515 korunmalarını sağlamak için yazılarını özenle listeledi. 00:03:35.515 --> 00:03:37.424 Sonraki 13 yüzyıl boyunca 00:03:37.424 --> 00:03:42.254 Galen'in üretken koleksiyonu diğer tüm tıp çalışmalarına yön verdi. 00:03:42.254 --> 00:03:47.006 Metinleri, yeni doktor nesillerine öğretilen standart eser haline geldi, 00:03:47.006 --> 00:03:51.820 dolayısıyla doktorlar Galen'in fikirlerini öven yeni makaleler yazdı. 00:03:51.820 --> 00:03:55.456 İnsan kadavralarını bizzat inceleyen doktorlar bile 00:03:55.456 --> 00:03:58.726 tam tersini gösteren net kanıtlara rağmen 00:03:58.726 --> 00:04:01.866 Galen'in hatalarını şaşırtıcı bir biçimde tekrarladılar. 00:04:01.866 --> 00:04:06.466 Bu esnada zıt fikirleri sunmaya cesareti olan birkaç doktor ise 00:04:06.466 --> 00:04:09.290 ya yok sayılıyor ya da onlarla alay ediliyordu. NOTE Paragraph 00:04:09.290 --> 00:04:13.500 1.300 yıl boyunca Galen'in mirası dokunulamaz kaldı– 00:04:13.500 --> 00:04:18.316 ta ki Rönesans anatomisti Vesalius onun aleyhinde konuşana kadar. 00:04:18.316 --> 00:04:20.503 Önde gelen bir bilim insanı ve eğitmen olarak 00:04:20.503 --> 00:04:24.313 otoritesi zamanındaki birçok genç doktorunu etkiledi. 00:04:24.313 --> 00:04:25.563 Ancak bütün bunlara rağmen 00:04:25.563 --> 00:04:30.753 kan dolaşımının doğru bir tanımının yapılması bir yüzyıl daha aldı, 00:04:30.753 --> 00:04:35.583 Humoral Patoloji Teorisi'nin zayıflaması ise üzerine iki yüzyıl daha. 00:04:35.583 --> 00:04:41.052 İnşallah, Galen'in deneylerinin faydasını alıp daha az doğru 00:04:41.052 --> 00:04:44.162 olanlarına eşit derecede itimat etmeyiz. 00:04:44.162 --> 00:04:46.056 Ancak bir o kadar değerli olan şey de 00:04:46.056 --> 00:04:51.076 bilimin sürekli gelişen, kanıtı her zaman egonun üstünde tutması gereken 00:04:51.076 --> 00:04:53.944 bir süreç olduğunu hatırlamaktır.