گەردەلوول چۆن دروست دەبێت؟ جەیمس سپان
-
0:07 - 0:09ئەوان پێم دەڵێن ڕاوکەری گەردەلول.
-
0:09 - 0:12کاتێک با هەڵدێت
و مەرجەکان ڕاستن، -
0:12 - 0:15دەچمە ناو ئۆتۆمبێلەکەمەوە
و بەدوای زریانی توند دەکەوم. -
0:15 - 0:20تۆ دەڵێیت "شێت؟" لەوانەیە، بەڵام بەڕاستی
من بۆ ئەوەی دەربارەیان فێربم. -
0:20 - 0:23دەمەوێت ئەوەی دەیزانم لەگەڵت بەشی بکەم.
-
0:23 - 0:28تۆرنادۆکان بە خێرایی ستوونەکان دەخولانەوە
لە هەوا کە لە ناو زریاندا دروست دەبێت -
0:28 - 0:31پەیوەندی بە زەویەوە هەیە لە
ڕێگەی پلوسکەوە لە هەور. -
0:31 - 0:33کاتێک ئەوە ڕوودەدات
لە زەوی دادەدڕن، -
0:33 - 0:37مەترسیەکی گەورە لەسەر ژیان
و موڵک دروست دەکات. -
0:37 - 0:40لەبەر ئەمە، پەیمامێکی زۆر باش هەیە
بۆ لێکۆڵینەوە لەم جۆرە شتانە، -
0:40 - 0:45بەڵام ڕاستی ئەوەیە، هێشتا زۆرێک هەیە
نازانین گەردەلول چۆن دروست دەبێت. -
0:45 - 0:47ئەو مەرجانەی کە ڕەنگە
ببنە ھۆی یەک گەردەلول -
0:47 - 0:50پێویست ناکات ببیتە هۆی یەکێکی تر.
-
0:50 - 0:54بەڵام ئێمە زۆر شت فێربووین لەو کاتەی خەڵک
سەرەتا دەستیان کرد بە تۆمارکردنی گەردەلول، -
0:54 - 0:59ەک چۆن نیشانەکان بناسینەوە
کاتێک یەکێک لە ئاسماندا دروست بوو. -
0:59 - 1:01تۆ لەگەڵ گەشتەکە دێیت؟
-
1:01 - 1:05گەردەلولەکان بە هەورەتریشقە دەست پێدەکات
بەڵام نەک هەر هەورە بروسکەیەک. -
1:05 - 1:10ئەمانە بەتایبەتی بەهێزن، هەورە تریشقەی
قووچن پێی دەڵێن خانەی سوپەر. -
1:10 - 1:14دەگاتە ٥٠٠٠٠ پێ بەرز،
بای بەهێز دەهێنن، -
1:14 - 1:19بەردی گەورەی تەرزە، هەندێک جار لافاو
هەروەها، بروسکەی گەورەش. -
1:19 - 1:22ئەمانە جۆرە زریانێکن
کە گەدەلولەکان دەتاشێت، -
1:22 - 1:26بەڵام تەنھا ئەگەر مەرجی زۆر تایبەت ھەبێت،
-
1:26 - 1:31ئاماژانەی دەتوانین پێوانەوچاودێری بکەین کە
هەوڵ دەدەین پێشبینی ڕەشەبا بکەین. -
1:31 - 1:35بەرزبوونەوەی هەوا یەکەم پێکهاتەیە پێویستە
بۆ گەردەلول بۆ گەشەسەندن. -
1:35 - 1:38هەر زریانێک دروست بێت
کاتێک چڕبوونەوە ڕوودەدات، -
1:38 - 1:40بەرهەمی لاوەکی هەورەکان.
-
1:40 - 1:42چڕبوونەوە گەرمی دروست دەکات،
-
1:42 - 1:47و گەرمی دەبێتە ئەو وزەیەی کە دەچێتە
ڕەشنووسی گەورەی ئاسمانی. -
1:47 - 1:50تا زیاتر چڕبوونەوە ھەبێت
هەورە گەردەلولەکان گەورەتر دەبن، -
1:50 - 1:53ڕەشنووسەکانی سەرەوە بەهێزتر دەبن.
-
1:53 - 1:57لە خانەی سوپەردا، ئەم بارستە هەواییە
بەرزە بە تایبەتی بەهێزە. -
1:57 - 2:02لەگەڵ سەرکەشی هەوا، دەتوانێت ئاڕاستە
بگۆڕێت و دەست بە جووڵەی خێراتر بکات. -
2:02 - 2:05لە کۆتای، لە بنکەی گەردەلوولەکە،
ئەگەر شێ زۆر بێت، -
2:05 - 2:08کە بناغەیەکی هەوری گەورە گەشە
دەکات، پێدانی گەردەلوولەکە -
2:08 - 2:11دواتر شتێکی پێبدات،
ئەگەر ئەوەنە دوور بێت. -
2:11 - 2:16کاتێک هەموو ئەم شتانە لە جێی خۆیانن،
گێژاوێک دەتوانێت گەشە بکات بەو زریانە. -
2:16 - 2:21و دروستکردنی بۆرییەکی فراوانی درێژ لە
خولانەوەی ئەو هەوایەی بەرەو سەرەوە دەڕوات. -
2:21 - 2:23ئێمە ئەمە بە میسۆسیلۆن ناودەبەین.
-
2:23 - 2:25دەرەوە، فێنک، وشک و ھەوای نقووم بوو
-
2:25 - 2:28دەست دەکات بە سوڕانەوە لە
دواوەی ئەم میسۆسیلۆنە، -
2:28 - 2:31پێکهێنانی ئەوەی کە ناسراوە
بە دواوەی دواوە. -
2:31 - 2:35ئەم سیناریۆیە نائاساییه دروست
دەبێت جیاوازییەکی گەرمی وشک -
2:35 - 2:39لە نێوان هەواکەی ناو
میسۆسیلۆن و هەوای دەرەوە، -
2:39 - 2:43بنیاتنانی ئاستێک لە ناسەقامگیری
کە ڕێگە بە گەردەلول دەدات بۆ گەشەکردن. -
2:43 - 2:46پاشان، بەشی خوارەوەی
میسۆسایکلۆن توندتر دەبێت، -
2:46 - 2:48خێرایی با زیاد دەکات.
-
2:48 - 2:52ئەگەر، و ئەوە شتێکی گەورەیە ئەگەر،
پلووسکەی هەوا بجوڵێت بۆ خوارەوە -
2:52 - 2:55بۆ ناو ئەو بنکە هەورە شێدارە گەورەیە،
لە خوارەوەی زریانی سەرەکی، -
2:55 - 2:59ئەو دەمژێت و دەیسوڕێنێت
بۆ ناو دیواری خولاوی هەور، -
2:59 - 3:03پێکهێنانی بەستەرێک لە نێوان
ئەو ڕەشەبایە کە دروستی کرد و زەویەکە. -
3:03 - 3:05دووەم ئەو بۆرییەی هەوری
لێدەدات و بەر زەوی دەکەوێت، -
3:05 - 3:08دەبێتە گەردەلوول.
-
3:08 - 3:13زۆربەیان بچوک و کورتن بای ٦٥-١١٠
میل لە کاتژمێرێکدا بەرهەم دەهێنن، -
3:13 - 3:19بەڵام ئەوانی تر ماوەی زیاتر لە کاتژمێرێک،
بەرهەم هێنانی ٢٠٠میل لە کاتژمێرێکدا. -
3:19 - 3:21جوانن بەڵام ترسناکن،
-
3:21 - 3:24بەتایبەتی ئەگەر تۆ یان
شارەکەت لەسەر ڕێی بن. -
3:24 - 3:28لەو حاڵەتەدا، هیچ کەسێک،
تەنانەت من وەک ڕاوکەری تۆرنادۆ، -
3:28 - 3:31چێژ لە تەماشاکردنی شت ئەبینین.
-
3:31 - 3:35وەک هەموو شتێک، ھەرچۆنێک،
گەردەلوولەکان بەرەو کۆتایی دێن. -
3:35 - 3:38کاتێک جیاوازی پلەی گەرمی نامێنێت
و بارودۆخەکان زیاتر جێگیر دەبن، -
3:38 - 3:40و شێی ھەوا وشک دەبێت،
-
3:40 - 3:46زریانە سەرەکییەکە تەوژم لە دەست دەدات
و گەردەلوولەکە بۆ ناوەوە گلداداتەوە. -
3:46 - 3:50هەرچەندە، کەشناسی و ڕاوکەرەکانی زریان
وەک من لەسەر تەماشاکردن دەمێنێتەوە، -
3:50 - 3:56سەیرکردن، هەمیشە سەیرکردن بۆ بینین ئەگەر
گەردەلولەکە دووبارە پەتە درێژەکەی بڵاوبکاتەوە.
- Title:
- گەردەلوول چۆن دروست دەبێت؟ جەیمس سپان
- Description:
-
more » « less
بینینی وانەی تەواو: http://ed.ted.com/lessons/how-do-tornadoes-form-james-spann
گەردەلوولەکان توندوتیژترین زریانن لەسەر زەوی، لەگەڵ خێرایی با کە دەتوانێت لە ٢٠٠ میل لە کاتژمێرێکدا تێپەڕ بێت. چۆن ئەم گەردەلولانە تۆقێنەرانە دروست دەبن؟ کەشناسی جیمز سپان ڕووناکی لەسەر ماوەی ژیانی گەردەلولەکان دادەڕێژێت کاتێک لە هەورە بروسکاوی سوپەرسێڵەوە بۆ هەڵتۆێنەری ترسناک پێش ئەوەی لە کۆتاییدا بەرەو هەوایەکی باریک هەڵوەشابێتەوە .
وانە لەلایەن جیمز سپان، وێنەی جوڵاو لەلایەن ستۆدیۆی پرۆڤینسیا.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:12
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for How do tornadoes form? - James Spann | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for How do tornadoes form? - James Spann | |
|
Derin Dlsos edited Kurdish (Central) subtitles for How do tornadoes form? - James Spann | |
|
|
Derin Dlsos edited Kurdish (Central) subtitles for How do tornadoes form? - James Spann |