Σβάντε Πάαμπο: Στοιχεία DNA του Νεάντερταλ μέσα μας

Μοιράζοντας τα αποτελέσματα μίας μαζικής, παγκοσμίου εμβέλειας μελέτης, ο γενετιστής Σβάντε Πέεμπο παρουσιάζει τις αποδείξεις DNA ότι οι πρώτοι άνθρωποι σμίξανε με τους Νεάντερταλ αφότου μετακινηθήκαμε εκτός Αφρικής. (Ναι, πολλοί απο εμάς έχουμε Νεάντερταλ DNA). Παρουσιάζει επίσης πώς ένα μικροσκοπικό οστό από ένα μικρό δάκτυλο ήταν αρκετό για να αναγνωριστεί ένα εντελώς νέο ανθρώπινο είδος.

Αυτό για το οποίο θα ήθελα να σας μιλήσω

είναι τι μπορούμε να μάθουμε μελετώντας τα γονιδιώματα

των ζώντων ανθρώπων

καθώς και των εξαφανισμένων.

Πρώτα, όμως

θέλω να σας υπενθυμίσω εν συντομία αυτά που ήδη ξέρετε:

ότι τα γονιδιώματά μας, το γενετικό μας υλικό,

είναι αποθηκευμένο σχεδόν σ' όλα τα κύτταρα του σώματός μας

σε χρωμοσώματα με τη μορφή DNA,

το διάσημο αυτό μόριο με το σχήμα διπλής έλικας.

Η γενετική πληροφορία

περιέχεται (στο DNA) με τη μορφή αλληλουχίας

τεσσάρων βάσεων

που γράφονται σε συντομία με τα γράμματα A, T, C και G.

Η πληροφορία αυτή υπάρχει δύο φορές

-- μία σε κάθε αλυσίδα--,

το οποίο είναι σημαντικό

διότι όταν σχηματίζονται νέα κύτταρα, αυτές οι αλυσίδες ανοίγουν,

νέες αλυσίδες συντίθενται με τις παλιές ως οδηγούς

με μία διαδικασία σχεδόν τέλεια.

Μα τίποτα, βέβαια, στη φύση

δεν είναι απόλυτα τέλειο,

έτσι κάποιες φορές γίνεται ένα λάθος

και ένα λάθος γράμμα τοποθετείται .

Μπορούμε να δούμε το αποτέλεσμα

τέτοιων μεταλλάξεων

όταν συγκρίνουμε αλληλουχίες DNA

μεταξύ όσων είμαστε στην αίθουσα, για παράδειγμα.

Αν συγκρίνουμε το γονιδίωμά μου με το δικό σας

περίπου κάθε 1200-1300 γράμματα

θα υπάρχουν διαφορές μεταξύ μας.

Αυτές οι μεταλλάξεις συσσωρεύονται

περίπου σε συνάρτηση με το χρόνο.

Άρα, αν προσθέσουμε και έναν χιμπατζή, θα δούμε

περισσότερες διαφορές. Περίπου 1 στα 100 γράμματα

θα διαφέρει από ένα χιμπατζή.

Αν ενδιαφέρεται κανείς για την ιστορία

ενός κομματιού DNA ή όλου του γονιδιώματός,

μπορεί να ανακατασκευάσει την ιστορία του DNA

βάσει των διαφορών που παρατηρεί.

Γενικά, απεικονίζουμε τα πιστεύω μας για αυτή την ιστορία

με τη μορφή δέντρων σαν και αυτό.

Σ' αυτή την περίπτωση είναι πολύ απλό.

Οι δύο ανθρώπινες αλληλουχίες DNA

μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο πολύ πρόσφατα.

Πιο πίσω υπάρχει ένας κοινός πρόγονος με τους χιμπατζήδες.

Επειδή αυτές οι μεταλλάξεις

συμβαίνουν κατά προσέγγιση σε συνάρτηση με το χρόνο

μπορεί κανείς να μετατρέψει αυτές τις διαφορές

σε υπολογισμό του χρόνου,

όπου οι δύο ανθρώποι, τυπικά,

μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο περιπού 500.000 χρόνια πριν

ενώ με τους χιμπατζήδες

5.000.000 χρόνια πριν, αντίστοιχα.

Οπότε, αυτό που έγινε τα τελευταία χρόνια

είναι ότι αναπτύχθηκαν τεχνολογίες υπολογισμού

που μας επιτρέπουν να δούμε γρήγορα πολλά κομμάτια DNA.

Σε λίγες ώρες, μπορούμε

να προσδιορίσουμε ένα ολόκληρο ανθρώπινο γονιδίωμα.

Ο καθένας από μας, βέβαια, περιέχει δύο ανθρώπινα γονιδιώματα

-ένα από τη μητέρα και ένα από τον πατέρα μας.

Το μήκος τους είναι περίπου τρία δις τέτοιων γραμμάτων.

Και θα βρούμε ότι τα δύο γονιδιώματα σε μένα

ή το ένα γονιδίωμά μου που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε,

θα έχουν γύρω στις 3 εκατομμύρια διαφορές

με τη σειρά τους.

Αυτό που μπορείτε τότε να αρχίσετε να κάνετε

είναι να πείτε, «Πώς έχουν αυτές οι γενετικές διαφορές

κατανεμηθεί σε όλο τον κόσμο;»

Όταν το κάνετε αυτό,

μπορείτε να βρείτε κάποια γενετική παραλλαγή στην Αφρική.

Αν κοιτάξετε εκτός Αφρικής,

θα βρείτε λιγότερη γενετική παραλλαγή.

Αυτό είναι περίεργο, φυσικά,

επειδή έξι ως οκτώ φορές λιγότερα άτομα

ζουν στην Αφρική από ό,τι εκτός Αφρικής.

Παρ' όλα αυτά οι άνθρωποι στην Αφρική

έχουν μεγαλύτερη γενετική παραλλαγή.

Επιπλέον, σχεδόν όλες αυτές οι γενετικές παραλλαγές

που βλέπουμε εκτός Αφρικής

έχουν συγγενικές αλληλουχίες DNA

με αυτές που μπορείτε να βρείτε μέσα στην Αφρική.

Αλλά αν κοιτάξετε στην Αφρική,

υπάρχει ένα στοιχείο της γενετικής παραλλαγής

που δεν συγγενεύει στενά με τα αντίστοιχα εκτός Αφρικής.

Μία θεωρία για να εξηγηθεί αυτό

είναι ότι ένα μέρος της αφρικανικής παραλλαγής, αλλά όχι όλη,

βγήκε εκτός και αποίκισε τον υπόλοιπο κόσμο.

Μαζί με τις μεθόδους χρονολόγησης αυτών των γενετικών

διαφορών, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα

ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι--

άνθρωποι που δεν διαφέρουν ουσιαστικά από εσάς και εμένα--

εξελίχθηκαν στην Αφρική, πολύ πρόσφατα,

μεταξύ 100 και 200.000 χρόνων πριν.

Μεταξύ 100 και 50.000 χρόνων πριν περίπου

βγήκε εκτός Αφρικής

και αποίκισε τον υπόλοιπο κόσμο.

Μ' αρέσει συχνά να λέω

ότι από τη σκοπιά της γονιδιωματικής,

είμαστε όλοι Αφρικανοί.

Μπορεί να ζούμε μέσα στην Αφρική

ή σε πολύ πρόσφατη εξορία.

Μια άλλη συνέπεια

αυτής της πρόσφατης προέλευσης των σύγχρονων ανθρώπων

είναι ότι οι γενετικές παραλλαγές

γενικά κατανέμονται ευρέως στον κόσμο,

σε πολλά μέρη

και τείνουν να διαφέρουν βαθμιδωτά,

τουλάχιστον κάτω από μία πανοραμική άποψη.

Και επειδή υπάρχουν πολλές γενετικές παραλλαγές

και έχουν διαφορετικές διαβαθμίσεις,

σημαίνει ότι αν προσδιορίσουμε μια ακολουθία DNA--

ένα γονιδίωμα από ένα άτομο--

μπορούμε να υπολογίσουμε με μεγάλη ακρίβεια

από πού προέρχεται αυτό το άτομο,

υπό τον όρο ότι οι γονείς ή παππούδες

δεν έχουν μετακινηθεί πάρα πολύ.

Αλλά μήπως αυτό σημαίνει,

όπως πολλοί άνθρωποι νομίζουν,

ότι υπάρχουν τεράστιες γενετικές διαφορές μεταξύ

πληθυσμιακών ομάδων --π.χ. σε διαφορετικές ηπείρους;

Μπορούμε να ξεκινήσουμε να κάνουμε τέτοιες ερωτήσεις.

Υπάρχει, για παράδειγμα, ένα έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη

να προσδιορίσει τις αλληλουχίες χιλίων ατόμων

--τα γονιδιώματά τους-- από διαφορετικά μέρη του κόσμου.

Έχουν προσδιορίσει 185 Αφρικανούς

από δύο πληθυσμούς στην Αφρική.

[Εχουν] προσδιορίσει περίπου ίδια ποσότητα ατόμων

στην Ευρώπη και στην Κίνα.

Μπορούμε να πούμε πόση ποικιλομορφία εντοπίζουμε,

πόσα γράμματα διαφέρουν

σε μία τουλάχιστον από αυτές τις μεμονωμένες ακολουθίες.

Και είναι πολλά: 38 εκατομμύρια μεταβλητές θέσεις.

Μπορούμε έπειτα να αναρωτηθούμε: υπάρχουν απόλυτες

διαφορές μεταξύ Αφρικανών και μη-Αφρικανών;

Ίσως η μεγαλύτερη διαφορά

που μπορεί να φανταστεί κανείς.

Και με την απόλυτη διαφορά--

εννοώ τη διαφορά

όπου άτομα μέσα στην Αφρική σε μια συγκεκριμένη θέση,

όπου όλα τα άτομα --100 τοις εκατό-- έχουν ένα γράμμα,

και όλος ο κόσμος εκτός Αφρικής έχει άλλο γράμμα.

Η απάντηση σ' αυτό είναι ότι μεταξύ των εκατομμυρίων διαφορών,

δεν υπάρχει ούτε μία τέτοια θέση.

Αυτό μπορεί να προκαλεί έκπληξη.

Ίσως ένα άτομο να μη κατηγοριοποιήθηκε σωστά.

Έτσι μπορεί να χαλαρώσουμε λίγο το κριτήριο

και να ρωτήσουμε: πόσες θέσεις βρίσκουμε

όπου το 95 τοις εκατό των ανθρώπων στην Αφρική έχουν

μία παραλλαγή,

το 95 τοις εκατό μία άλλη παραλλαγή,

και ο αριθμός αυτός είναι 12.

Αυτό είναι πράγματι πολύ περίεργο.

Σημαίνει πως όταν μελετάμε πληθυσμούς

και παρατηρήσουμε ένα άτομο από την Αφρική

και ένα άτομο από την Ευρώπη ή την Ασία,

δεν μπορούμε, για μια θέση στο γονιδίωμα με ακρίβεια 100%,

να προβλέψουμε τι θα φέρει αυτό το άτομο.

Και μόνο για 12 θέσεις

μπορούμε να ελπίζουμε σε 95% επιτυχία.

Αυτό μπορεί να προκαλεί έκπληξη, καθώς

μπορούμε, φυσικά, να κοιτάξουμε αυτούς τους ανθρώπους

και να πούμε εύκολα από που ήρθαν αυτοί ή οι πρόγονοί τους.

Αυτό σημαίνει

πως αυτά τα χαρακτηριστικά που εξετάζουμε

και τόσο εύκολα παρατηρούμε --

χαρακτηριστικά προσώπου, χρώμα δέρματος, δομή μαλλιών--

δεν καθορίζεται από συγκεκριμένα γονίδια με μεγάλες επιπτώσεις,

αλλά από πολλές διαφορετικές γενετικές παραλλαγές

που φαίνεται να ποικίλουν σε συχνότητα

μεταξύ διαφορετικών περιοχών του κόσμου.

Υπάρχει κάτι άλλο με τα γνωρίσματα

που παρατηρούμε εύκολα μεταξύ μας

και πιστεύω ότι αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε,

Αυτό είναι ότι, κυριολεκτικά,

αυτά βρίσκονται στην επιφάνεια των σωμάτων μας.

Είναι αυτό που μόλις είπαμε--

χαρακτηριστικά προσώπου, δομή μαλλιών, χρώμα δέρματος.

Υπάρχουν επίσης μια σειρά από χαρακτηριστικά

που διαφέρουν μεταξύ των ηπείρων

που έχουν να κάνουν με το πώς μεταβολίζουμε τα τρόφιμα

που καταναλώνουμε ή που έχουν να κάνουν

με τον τρόπο που το ανοσοποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει

τα μικρόβια που προσπαθούν να εισβάλουν στα σώματά μας.

Αυτά είναι όλα τα τμήματα των οργανισμών μας

όπου εμείς αλληεπιδρούμε άμεσα με το περιβάλλον μας,

σε μία απευθείας αντιπαράθεση, τολμώ να πω.

Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς

πώς ιδιαίτερα εκείνα τα τμήματα των οργανισμών μας

επηρεάστηκαν γρήγορα από την επιλογή του περιβάλλοντος

και μετέθεσαν συχνότητες των γονιδίων

που σχετίζονται με αυτά.

Αλλά εάν κοιτάξουμε σε άλλα τμήματα των οργανισμών μας

όπου δεν αλληλεπιδρούμε άμεσα με το περιβάλλον

-- τα νεφρά, το συκώτι, τις καρδιές μας--

δεν υπάρχει τρόπος να πούμε,

εξετάζοντας μόνο αυτά τα όργανα,

από ποιο μέρος του κόσμου μπορεί να προέρχονται.

Υπάρχει και κάτι άλλο ενδιαφέρον

που προκύπτει από αυτή τη διαπίστωση.

Οι άνθρωποι έχουν πρόσφατη κοινή καταγωγή στην Αφρική

και όταν εμφανίστηκαν αυτοί οι άνθρωποι

περίπου 100.000 χρόνια πριν,

δεν ήταν μόνοι στον πλανήτη.

Υπήρχαν άλλες μορφές των ανθρώπων γύρω,

οι πιο γνωστοί ίσως, οι Νεάντερταλ

--αυτές τις εύρωστες μορφές ανθρώπων,

συγκρινόμενοι στα αριστερά

με ένα μοντέρνο ανθρώπινο σκελετό στα δεξιά--

που υπήρχαν στη Δυτική Ασία και Ευρώπη

εδώ και αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.

Επομένως, μια ενδιαφέρουσα ερώτηση είναι,

τι συνέβη όταν συναντηθήκαμε;

Τι απέγιναν οι Νεάντερταλ;

Για να ξεκινήσει να απαντά τέτοιες ερωτήσεις,

η ερευνητική μου ομάδα --εδώ και 25 χρόνια--

ερευνά τη μεθοδολογία εξαγωγής DNA

από κατάλοιπα του Νεάντερταλ

και εξαφανισμένων ζώων

τα οποία είναι δεκάδες χιλιάδων ετών.

Αυτό συνεπάγεται πολλά τεχνικά θέματα

όπως πώς μπορεί να εξαχθεί το DNA,

πώς μπορεί να προσδιοριστεί σε μία αλληλουχία.

Πρέπει να εργαστούμε πολύ σχολαστικά

για την αποφυγή επιμόλυνσης των πειραμάτων

με DNA από τον εαυτό μας.

Αυτή η διαδικασία, σε συνδυασμό με τις μεθόδους

που επιτρέπουν τον ταχύτατο προσδιορισμό αλληλουχίας

πολλών μορίων DNA, μας επέτρεψε πέρυσι

να παρουσιάσουμε την πρώτη έκδοση του γονιδιώματος

Νεάντερταλ, ώστε ο κάθε ένας από εσάς

να μπορεί να δει στο Διαδίκτυο, το γονιδίωμα Νεάντερταλ

ή τουλάχιστον το 55% του γονιδιώματος

που καταφέραμε να ανακατασκευάσουμε μέχρι στιγμής.

Μπορείτε να αρχίσετε να το συγκρίνετε με τα γονιδιώματα

των ανθρώπων που ζουν σήμερα.

Μία ερώτηση

που μπορεί να θέλετε να κάνετε

είναι, τι συνέβη όταν συναντηθήκαμε;

Σμίξαμε ή όχι;

Και ο τρόπος για να θέσουμε αυτό το ερώτημα

είναι να εξετάσουμε τον Νεάντερταλ της Νότιας Ευρώπης

και να τον συγκρίνουμε με γονιδιώματα

των ανθρώπων που ζουν σήμερα.

Εξετάζουμε στη συνέχεια

να γίνει αυτό με ζευγάρια ατόμων

ξεκινώντας με δύο Αφρικανούς,

ελέγχοντας τα δύο αφρικανικά γονιδιώματα,

βρίσκοντας σημεία όπου διαφέρουν μεταξύ τους,

και σε κάθε περίπτωση ψάχνουμε: ποιο μοιάζει με Νεάντερταλ;

Ταιριάζει ο ένας Αφρικανός ή ο άλλος;

Θα περιμέναμε να μην υπάρχει καμία διαφορά,

καθώς οι Νεάντερταλ δεν βρέθηκαν ποτέ στην Αφρική.

Θα έπρεπε να ισοβαθμούν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να

βρίσκονται πιο κοντά στον ένα Αφρικανό απ' ότι στον άλλο.

Και πράγματι έτσι είναι.

Στατιστικά μιλώντας, δεν υπάρχει διαφορά στο πόσο συχνά

οι Νεάντερταλ ταιριάζουν με ένα Αφρικανό ή άλλο Αφρικανό.

Αλλά είναι διαφορετικά

αν ελέγξουμε έναν Ευρωπαίο και έναν Αφρικανό.

Σε αυτή την περίπτωση, σημαντικά πιο συχνά,

ένας Νεάντερταλ ταιριάζει με έναν Ευρωπαίο

σε σχέση με τον Αφρικανό.

Το ίδιο συμβαίνει αν εξετάσουμε έναν Κινέζο

έναντι ενός Αφρικανού.

ο Νεάντερταλ θα ταιριάξει με τον Κινέζο πιο συχνά.

Αυτό μπορεί επίσης να προκαλεί έκπληξη

αφού οι Νεάντερταλ δεν υπήρξαν ποτέ στην Κίνα.

Γι' αυτό και το μοντέλο εξήγησης που προτείναμε είναι

είναι ότι όταν οι σύγχρονοι ανθρώποι ήρθαν από την Αφρική

κάποια στιγμή πριν από 100.000 χρόνια,

συναντήθηκαν με τους Νεάντερταλ.

Προφανώς, αυτό συνέβη πρώτα στη Μέση Ανατολή,

όπου ζούσαν ήδη Νεάντερταλ.

Αν στη συνέχεια αναμείχθηκαν μεταξύ τους,

τότε αυτοί οι σύγχρονοι άνθρωποι

που έγιναν οι πρόγονοι

όλων εκτός Αφρικής

μετέφεραν αυτό το στοιχείο Νεάντερταλ του γονιδίωματός τους

στον υπόλοιπο κόσμο.

Σήμερα, οι άνθρωποι που ζουν εκτός Αφρικής

έχουν περίπου 2,5% του DNA τους

από τους Νεάντερταλ.

Έχοντας ένα γονιδίωμα Νεάντερταλ

ως σημείο αναφοράς

και έχοντας τις τεχνολογίες

για να εξετάσουμε τα αρχαία κατάλοιπα

και να εξάγουμε το DNA,

μπορούμε να το εφαρμόσουμε και σε άλλα μέρη του κόσμου.

Το πρώτο μέρος που το κάναμε αυτό είναι η Νότια Σιβηρία,

στα βουνά Αλτάι,

σε έναν τόπο που ονομάζεται Ντενίσοβα,

μια σπηλιά σε αυτό το βουνό,

όπου αρχαιολόγοι το 2008

βρήκαν ένα μικρό μικρό κομμάτι οστού

--αυτό είναι ένα αντίγραφό του--

που συνειδητοποίησαν πως προήλθε από την τελευταία φάλαγγα

του μικρού δακτύλου ενός ανθρώπου.

Ήταν τόσο καλά διατηρημένο

που μπορέσαμε να προσδιορίσουμε το DNA του ατόμου,

σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό

από ό,τι για το Νεάντερταλ,

και ξεκινήσαμε να το συσχετίζουμε με το γονιδίωμα του

Νεάντερταλ και σύγχρονων ανθρώπων.

Διαπιστώσαμε ότι αυτό το άτομο

έχει κοινή προέλευση για τις ακολουθίες του DNA του

με τους Νεάντερταλ πριν από περίπου 640.000 χρόνια.

Ακόμα πιο πίσω, πριν 800.000 χρόνια

έχει κοινή προέλευση

με τους σύγχρονους ανθρώπους.

Το άτομο αυτό προέρχεται από έναν πληθυσμό

που έχει κοινή προέλευση με τους Νεάντερταλ,

πολύ πίσω αλλά έπειτα ακολουθεί μια μεγάλη ανεξάρτητη ιστορία.

Ονομάζουμε αυτή την πληθυσμιακή ομάδα

που περιγράφουμε για πρώτη φορά

από αυτό το μικροσκοπικό κομμάτι οστού,

Ντενίσοβαν,

από τον τόπο όπου εντοπίστηκαν πρώτη φορά.

Μπορούμε στη συνέχεια να ελέγξουμε για τους Ντενίσοβαν

τα ίδια με τους Νεάντερταλ:

Αναμείχθηκαν με προγόνους των σύγχρονων ανθρώπων;

Κάνοντας αυτή την ερώτηση,

και συγκρίνοντας το γονιδίωμα του Denisovan

με ανθρώπους ανά τον κόσμο,

δεν βρίσκουμε, περιέργως, κανένα

αποδεικτικό στοιχείο του DNA του Ντενίσοβαν σε κανένα

πληθυσμό που ζει σήμερα ακόμη και κοντά στη Σιβηρία.

Το βρίσκουμε όμως στην Παπούα-Νέα Γουινέα

και σε άλλα νησιά της Μελανησίας και του Ειρηνικού.

Αυτό κατά πάσα πιθανότητα σημαίνει

ότι οι Ντενίσοβαν ήταν πιο εξαπλωμένοι στο παρελθόν,

δεδομένου ότι δεν θεωρούμε ότι οι πρόγονοι των Μελανησίων

υπήρξαν ποτέ στη Σιβηρία.

Από τη μελέτη αυτών των γονιδιωμάτων

των εξαφανισμένων ανθρώπων, αρχίζουμε

να καταλήγουμε σε μια εικόνα του πώς έμοιαζε ο κόσμος

όταν οι σύγχρονοι άνθρωποι άρχισαν να βγαίνουν εκτός Αφρικής.

Στη Δύση, υπήρχαν Νεάντερταλ.

Στην Ανατολή, υπήρχαν Ντενίσοβαν--

ίσως και άλλες μορφές ανθρώπων

που δεν έχουν ακόμη περιγραφτεί.

Δεν γνωρίζουμε που βρίσκονταν τα σύνορα μεταξύ αυτών

των ανθρώπων, ξέρουμε όμως ότι στη Νότιο Σιβηρία

υπήρχαν και Νεάντερταλ και Ντενίσοβαν

τουλάχιστον κάποια στιγμή στο παρελθόν.

Έπειτα οι σύγχρονοι άνθρωποι εμφανίστηκαν κάπου

στην Αφρική, βγήκαν εκτός Αφρικής, ίσως στη Μέση Ανατολή.

Συναντούν τους Νεάντερταλ, σμίγουν με αυτούς,

συνεχίζουν να εξαπλώνονται σε όλο τον κόσμο

και κάπου στην Νοτιοανατολική Ασία,

συναντούν τους Ντενίσοβαν, σμίγουν μαζί τους

και συνεχίζουν προς τον Ειρηνικό.

Τότε αυτές οι πρώτες μορφές των ανθρώπων εξαφανίζονται,

αλλά συνεχίζουν να ζουν κατά κάποιο τρόπο και σήμερα,

σε μερικούς από εμάς--

πληθυσμοί εκτός Αφρικής έχουν 2,5% του DNA τους

από τους Νεάντερταλ

και πληθυσμοί στη Μελανησία

στην πραγματικότητα έχουν επιπρόσθετα 5% περίπου

από τους Ντενίσοβαν.

Μήπως αυτό σημαίνει τελικά ότι υπάρχει

κάποια βασική διαφορά

μεταξύ των ανθρώπων, εντός και εκτός Αφρικής,

λόγω του ότι πληθυσμοί εκτός Αφρικής

έχουν αυτό το παλιό στοιχείο στο γονιδίωμά τους

από αυτά τα εξαφανισμένα είδη των ανθρώπων,

ενώ οι Αφρικανοί δεν το έχουν;

Δεν νομίζω πως είναι αυτή η περίπτωση.

Προφανώς, οι σύγχρονοι άνθρωποι

εμφανίστηκαν κάπου στην Αφρική.

Εξαπλώθηκαν σε όλη την Αφρική, φυσικά,

και υπήρχαν παλαιότερες μορφές των ανθρώπων εκεί.

Δεδομένου ότι αναμειχθήκαμε σε άλλο μέρος

είμαι αρκετά σίγουρος ότι μια μέρα,

όταν θα έχουμε ίσως ένα γονιδίωμα

και αυτών των πρώιμων μορφών στην Αφρική,

θα βρούμε ότι κι αυτοί έχουν αναμειχθεί

με τους πρώτους σύγχρονους ανθρώπους στην Αφρική.

Συνοψίζοντας,

τι έχουμε μάθει από τη μελέτη γονιδιωμάτων

των σημερινών ανθρώπων

και των εξαφανισμένων;

Μαθαίνουμε πολλά πράγματα,

αλλά ένα πράγμα που θεωρώ σημαντικό να υπογραμμίσω

είναι ότι πιστεύω πως πάντα αναμειγνυόμασταν.

Σμίξαμε με αυτές τις παλαιότερες μορφές των ανθρώπων

όπου κι αν συναντηθήκαμε μαζί τους,

και έκτοτε αναμειγνυόμαστε μεταξύ μας.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

(Χειροκροτήματα)