CIVIX Explains: Information Pollution

[Mchafuko wa Maelezo]

Mtandao unampa kila mtu katika jamii
sauti katika mazingira ya umma.

Lakini wakati yeyote anaweza kuchapisha
chochote mtandaoni, maelezo huwa mengi.

Baadhi ya maelezo haya yanaaminika,
lakini mengi hayaaminiki.

Kwenye mtandao jamii na mifumo ya
kutafuta, maelezo yote hufanywa kuwa sawa.

Inaweza kuwa vigumu kubaini
kinachotoka kwa chanzo kinachoaminika,

kama vile shirika la kitaalamu la habari,

na kisichoaminika.

Mitandao ya jamii hufanya iwe rahisi
maelezo mabaya kuenea,

inayomaanisha tunasikia zaidi
kuhusu tatizo hili za habari bandia.

Lakini, habari bandia ni nini, haswa?

Kauli hiyo hutumiwa kufafanua
aina zote za maelezo yasiyo sahihi,

kuanzia kwa makala yanayonuiwa
kuwahadaa watu,

hadi meme zinazopotosha
na mada za chambo cha kubofya,

hadi nadharia za uongo.

Baadhi ya watu huita ripoti za habari
wasizopenda kuwa "habari bandia",

kama njia ya kufedhehesha vyanzo
vinavyoaminika,

hali inayozidisha tu kuchanganyikiwa.

Ili kufahamu tatizo la
maelezo yasiyo sahihi mtandaoni,

ni muhimu kuyabainisha na kuyapambanua.

Maelezo yasiyo ya kweli yanaweza
kubainishwa kwa aina mbili:

maelezo ya kupotosha na maelezo ya uongo.

Maelezo ya kupotosha si ya kweli,

lakini mtu anayeyashiriki
anayaamini kuwa ya kweli.

Ingawa maelezo ya kupotosha yanaweza
kudhuru,

lengo lake si kusababisha madhara.

Mifano inaweza kujumuisha hitilafu ya
ukweli

inayosababishwa na kutoelewa,

picha iliyobadilishwa,

au picha halisi inayoonekana
na hadithi iliyotungwa.

Maelezo ya uongo, upande mwingine,

ni maelezo ya kimakusudi yasiyo ya kweli

yanayobuniwa na kushirikiwa ili
kusababisha madhara.

Yana lengo la kuwachanganya
watu kuhusu kilicho kweli,

na kuathiri jinsi wanavyofikiri
na kutenda.

Kwa mfano, uvumi usio wa kweli
uliosambaa kuhusu mgombeaji wa kisiasa

ambao unawafanya wengine
kushuku uaminifu wake.

Kwa pamoja, maelezo yote haya ya
kupotosha na uongo

yanaweza kufikiriwa
kama mchafuko wa maelezo.

Hadithi au machapisho yasiyoaminika
yanaweza kuvutia au kufana,

au kuchochea hisia inayotufanya tutake
kuamini na kuyashiriki kwa marafiki.

Watu huchangia mchafuko wa maelezo kwa
kushiriki maelezo ya uongo na kupotosha.

Kabla ya kuamini au kushiriki
kitu, subiri na ujiulize,

"Nani alibuni hili, na kwa nini?"

Hii ni hatua ya kwanza katika
kukabili mchafuko wa maelezo

ili kuwa raia anayefahamu zaidi.

[Imeletwa kwako na CIVIX]

[Kwa usaidizi wa Kanada]