Het Gents

Het Antwerps is volgens Becanus
de oudste taal ter wereld.

Het Limburgs is het Chinees
van West-Europa.

Het West-Vlaams is
de taal van de toekomst..

..want het is een vereenvoudiging
van het Nederlands.

Wat zijn de geheimen van het sappige dialect
dat ze daar spreken?

Het is er heel leuk en je kunt er heel goed
zwemmen aan de Blaarmeersen.

Een zoektocht naar de geheimen
van 't Gents.

Ik heet Roger Van Bockstaele.

Ik ben deken van de wijk Patershol
en lid van de Gentsche Sosseteit.

We zijn in de mooiste stad
van Vlaanderen.

We hebben prachtige monumenten,
gezellige pleintjes en waterlopen.

Maar belangrijker is onze taal.

We hebben een mooie taal en
de Gentenaars spreken dat graag.

Ze spreken van: "Pruimentrekker."

"Nen boterham met huuflakke. Biezebeize."

"Pletshuufd. Altemets. Vree wijs."

Maar buiten de stad
spreken ze boers.

Ik ga dat niet negatief benaderen,
maar ik moet zeggen:

Gents is Gents en al de rest is anders.

Professor, is het waar wat Roger zegt?

Is Gents echt zo uniek,
of is hij wat aan het opscheppen?

Een Gentenaar durft al eens op te scheppen,
maar het is echt waar.

Uit allerlei onderzoek blijkt dat Gents
een uniek dialecteiland is..

..tegenover het platteland.
Het is uniek in West-Europa.

Vergelijk het met Antwerpen.

Wie in Antwerpen gaat wonen,
past zich aan aan het Antwerps.

En tegelijkertijd breidt
het stads-Antwerps uit..

..over de Kempen enzovoort.

Het stads-Brugs daarentegen krimpt ineen
en bestaat nog amper.

Gents zit daar mooi tussenin.

Het verovert geen centimeter grond..

..buiten, laten we zeggen, de stadsgrenzen.

Het is heel leuk als je Gents kunt praten.

Een niet-Gentenaar heeft er wel
problemen mee.

Een Gentenaar neemt zijn tijd.
Al zijn klinkers zijn lang.

"Zuipen. Drumen. Bougeren."

"Vermusen. Veloraajen."

Het langgerekt en luid praten is ontstaan
in de fabrieken.

Vooral in de weverijen
waar het lawaai oorverdovend was.

De mensen waren half doof.

Daarom moest je naar elkaar roepen
en zongen ze meer:

"Hoe loate ès't?"

"Wadde?"

"Huurde 't nie, dan? Nieje."

Dus langgerekt en luid praten.

Bedankt. Het is een zeer sappig verhaal.

Maar professor, is het waar?

Sappig is het in elk geval,
dat moet ik beamen.

En het is in elk geval zo
dat in het platste Gents..

..die klinkers extra lang gerekt worden.

Het is een mooi verhaal,
maar het is een stadslegende.

Gents is zo mooi dat onze inwijkelingen..

..de nieuwe Gentenaars, de taal overnemen.

Hoor onze Turk Bayram.
- Maatje, alles goed?

Hoe is het met uw mooie vrouw?
- Het is eten en drinken.

Alsteblieft. Dank u.

Het is hier de ideale plaats..

..om een bijzonder kenmerk
van het Gents te aanhoren:

De hoge r.

"Rebarber. Erweten."

"Een grute ruuie kule.
Prinsessebunen. Broccoli."

De overgang van het Gents dialect
naar het boers, met alle respect..

..wordt aan de Zwijnaardse Steenweg
gemarkeerd.

Hier spreken ze Gents, daar Zwijnaards.

Ik blijf hier,
jullie gaan naar het platteland.

Op naar Zwijnaarde, waar de zwijnen wonen.

Het is nog een heel eind.
Maar we zullen een staplied zingen.

Liefst een staplied over de boeren.

Zie de boerinnekes de rokskes zwaaien

Van achter en van voor,
ge ziet er lossendoor

Laat ze maar zwaaien, laat ze maar gaan

Dus vanaf hier spreken ze dus boers.
- Normaal wel.

Dus die man daar bijvoorbeeld
zou boers spreken.

Goeiemiddag. Hoe maakt u het?

Heel goed. Goeiemiddag.

We zijn hier in Zwijnaarde.

Wat mij opvalt...
We komen van de andere kant..

..en daar praten ze Gents.
- Ja.

Jij praat geen Gents.
- Geen Gents meer.

Jij praat Zwijnaards.
- Wij kunnen maar één taal: Zwijnaards.

Daarjust in Gent heb ik horen zeggen:
"luupen, luupen." (= lopen)

Maar jullie zeggen dat anders.
- Wij "luppen" hier. Wij "luppen".

Wij kwamen naar hier "geluupen".

..en op het einde waren we meer
aan het "luppen".

Wij "luppen".
- Die taal verandert, hè.

Dat verandert een beetje.

En zitten. "Zi:te" in het Gents.
En bij jullie is dat...

Wij "zidden". "Zidden".

"Zidden". En de t wordt een d.

We "zidden" hier op een stoel.
Zet u maar op een stoel.

Ik heb nog geen stoel gekregen.
Dan kan ik moeilijk "zidden"..

De tweeklanken zijn ook
een groot verschil..

..tussen het Gents
en hier op het platteland.

In Gent spreken ze van "fèène".
Het is "ne fèène".

Maar hier zeggen jullie..

Het is "ne fèn". "Ne fèn."

"Fèène" tegenover "fèn".
- Het is "ne fèn".

Mag ik je iets vragen?

Die Gentenaars noemen jullie taal boers.

Wat hebben jullie daarop te zeggen?

Dat we een goed gezegde hadden.

Hadden de boeren niet gescheten,
de Gentenaars hadden geen eten.

Roger, mijn vriend.

Dan gaan we nu de afsluiter doen
zoals afgesproken. Goed.

Recht in de camera. Ja. Actie.

Bedankt om te kijken.

Volgende week zijn we hier weer
bij 'Man over woord'.

En dan ga ik praten over een "koeketiene".

Het is heel leuk, maar volgende week gaat
het niet meer over het Gents.

Oké? Actie.
- Maar er is nog zoveel te vertellen.

Er zijn nog zoveel zaakjes te doen.