Josh Matthews - An Introduction To Rust

--Con người không quan trọng --

--Không có con người trong công nghệ,
chỉ có các phần thay thế được --

(Cười)

Được rồi, bắt đầu thôi.

Tôi sẽ cho các bạn biết
Rust là gì,

tại sao Rust là một phần việc của Mozilla

và khi nào Rust sẽ bắt đầu
là một phần việc của Mozilla.

Bắt đầu thôi.

Rust là một ngôn ngữ lập trình mới

được tạo ra tại Mozilla

và chia sẻ với thế giới.

Mục tiêu

đơn thuần là

cứ khi nào bạn, một lập trình viên,

theo truyền thống

cần tới C++

để đảm bảo, ví dụ như
hiệu suất chẳng hạn,

thì Rust sẽ là lựa chọn thay thế khả thi

trong mọi tình huống.

Sẽ không còn lý do dùng C++ thay vì

dùng Rust,

tương lai lí tưởng là vậy.

Rust khởi đầu là dự án bên lề

của một thành viên Mozilla, Graydon Hoare,

trước năm 2009.

Anh ấy bắt đầu dành toàn thời gian
cho dự án

năm 2009

vì Mozilla thấy ý tưởng và đề xuất:

"Chúng ta có thể dùng vào Firefox...

...và cải thiện sản phẩm
nếu chúng ta hoàn thiện ngôn ngữ này."

Đó là lúc chúng tôi bắt đầu đầu tư
thời gian và tài nguyên cho dự án.

Vài năm sau,

chúng tôi hiện có một đội
thuộc Mozilla Research

dành toàn thời gian
phát triển Rust.

Chúng tôi cho ra
phiên bản 1.0 năm ngoái

và hiện cứ 6 tuần chúng tôi
cho ra một phiên bản mới

chúng tôi vừa cho ra phiên bản 1.13.

Và có một cộng đồng lớn

đang quan tâm đến ngôn ngữ,

nên không chỉ mỗi phát triển viên

ở Mozilla phát triển Rust.

Một số các phát triển viên này
thuộc Nhóm Lõi,

là những người
quyết định tương lai của ngôn ngữ

và giúp định hình hướng phát triển
theo thời gian.

Ngoài nhân viên,

còn có tình nguyện viên

và nhân viên từ các công ti

hiện đang dùng Rust
để phát triển sản phẩm.

Họ cũng giúp định hình hệ sinh thái Rust

với rất nhiều thư viện

hiện đang được phát triển bởi

những người hứng thú với ngôn ngữ.

Rust nhận được rất nhiều lượt tải.
Từ lần thuyết trình cuối của tôi,

đã có thêm 10 triệu lượt tải
và 300 thư viện mới,

nói chung là rất sôi nổi.
Còn có các bạn của Rust,

để tôi giới thiệu với các bạn.

Đây là trang ghi lại rất nhiều các
công ty đã cho chúng tôi biết rằng

họ đang dùng Rust
trong sản xuất...

... và họ rất hào hứng
với triển vọng của Rust.

Tóm lại, rất nhiều thứ hay ho
đang diễn ra.

Tại sao chúng tôi tạo ra Rust

là vì trước đây,

chúng tôi có khoảng
hơn 10 năm dùng Firefox

và Javascript trong Firefox

xin lỗi, C++ và Javascript trong Firefox.

Chúng tôi nhận ra

có một vài vấn đề toàn diện

do việc dùng C++ gây ra,

cụ thể là việc viết code
sử dụng các luồng cục bộ

là rất khó.

Rất dễ viết code sai

và rất dễ viết code
không an toàn

dẫn đến việc tạo ra

các khai thác bảo mật

mà được các chính phủ

và tin tặc

khắp thế giới

lưu trữ và sử dụng nhằm

đánh cắp dữ liệu người dùng

và kiểm soát máy tính,

dùng trình duyệt làm véc-tơ.

Rất nhiều khai thác kiểu này
được công bố hàng năm

bởi các nhà điều tra an ninh

và còn có các cuộc thi tìm xem

ai có thể đánh hạ trình duyệt nhanh nhất.

Chúng tôi tìm cách xử lý vấn đề

qua một ngôn ngữ mới.

Hóa ra

hai vấn đề

mà vừa cản trở việc viết code song song

nhằm tận dụng phần cứng hiện đại

vừa cản trở việc viết code
an toàn và tránh bị khai thác

đều có thể giải quyết

bằng khái niệm "Quyền sở hữu".

Để tôi làm rõ khái niệm cho các bạn.

Khái niệm "Quyền sở hữu"
bao hàm hai ý niệm.

Một là chủ sở hữu của giá trị là ai

và liệu có nhiều chủ sở hữu
cùng một giá trị

hay nhiều người dùng đang chia sẻ
một giá trị hay không.

Hai là khi nào giá trị mới
thực sự hợp lệ.

Chỗ nào trong chương trình

mà việc tương tác với giá trị
mới thực sự an toàn?

Từ đây ta có thể rút ra vài quy tắc.

Nếu chỉ có một chủ sở hữu
cho một giá trị,

có thể hủy giá trị
khi chủ sở hữu ra khỏi tầm vực

vì không còn cách nào
để tham chiếu giá trị đó nữa.

Tương tự, các giá trị
chỉ có một chủ sở hữu

được phép thay đổi

vì không ai quan sát được
việc giá trị bị biến đổi.

Cuối cùng,

trong trường hợp đa chủ sở hữu,

ta cần đưa ra

khái niệm Mượn,

tức là tuy vẫn chỉ có một chủ sở hữu,

người khác có thể quan sát,

khiến giá trị không thể thay đổi.

Một ví dụ tương đồng,

tôi có một sách tô màu
và một cái bút màu

cùng một nhóm bạn,

chúng tôi có thể đề ra vài quy tắc sau.

Cuốn sách và cái bút màu
là sở hữu của tôi.

Tôi đi đâu thì chúng theo đấy.

Tôi bỏ về thì không ai khác
quan sát được cuốn sách

hay tô màu được nữa.

Nhưng tôi có thể cho ai đó
mượn cuốn sách,

nói cách khác là người ta
mượn của tôi.

Tôi không tô màu được
khi người ta mượn

vì thế không hay.

Người tôi cho mượn cũng có thể
cho người khác mượn

với điều kiện là
người đang mượn

phải trả sách cho tôi
trước khi đi

vì tôi là chủ sở hữu,

chỉ tôi mới mang được sách đi.

Một điều nữa,

nếu tôi có bút màu

thì tôi có thể tô màu được

nếu tôi cũng có sách.

Tôi cũng có thể cho mượn bút,

người mượn bút sẽ tô màu được
nếu người ta có sách

nhưng tôi thì không còn
tô màu được nữa

vì chỉ có một cái bút.

Cuối cùng,

nếu tôi muốn về nhưng lại
không có sách trong tay

thì chết rồi, tôi phải đợi
đến khi có người trả lại sách cho tôi

hoặc tôi phải cho sách
cho ai khác và nói

"Tao không còn sở hữu sách nữa,
mày đi mà giải quyết."

Quyền sở hữu ở Rust.

Hình dung ta có một kiểu dữ liệu
gọi là ColouringBook.

Nó cho ta một hàm khởi tạo

trả về một thực thể mới
của kiểu ColouringBook.

Tiếp đó,

ta có một biến tên là book

và ta cho nó

lưu giá trị của kiểu ColouringBook này.

Giờ ta có thể

gọi phương thức colour()

và thay đổi ColouringBook
thế nào đó,

tô màu chẳng hạn.

Ta có thể thay đổi

vì hiện chỉ có một chủ sở hữu.

Để xem chuyện gì xảy ra nếu

ai đó mượn sách?

Ta có thêm một biến
tên là borrowed_book

ta dùng dấu &

để cho biết ta đang mượn giá trị

được lưu trữ trong giá trị tên là book này

- trong biến book.

Đây gọi là Mượn Không Thay Đổi Được.

Không còn có thể

thay đổi giá trị ban đầu nữa

vì nó đã bị mượn.

Ta không thể

tô màu
trong khi ai đó đang mượn sách

như ví dụ tôi nói đến.

Tuy nhiên,

dù một ai khác đã
mượn sách,

người đó cũng chưa tô màu được

do chưa có bút.