< Return to Video

Konfiguracja elektronowa

  • 0:01 - 0:03
    W ostatnich dwóch filmach przeanalizowaliśmy
  • 0:03 - 0:06
    konfiguracje elektronowe atomów, których elektrony
  • 0:06 - 0:10
    znajdują się na podpowłokach s i p.
  • 0:10 - 0:12
    Mamy ten oczywisty problem:
  • 0:12 - 0:14
    poza podpowłokami s i p istnieje też podpowłoka d,
  • 0:14 - 0:17
    o której będziemy mówić teraz. Ten dziwny kształt
  • 0:17 - 0:19
    I na końcu powiem o podpowłoce f
  • 0:19 - 0:22
    o jeszcze bardziej egzotycznych kształtach.
  • 0:22 - 0:24
    Te kształty są bardzo ciekawe, ale
  • 0:24 - 0:26
    nie są zbyt ważne
  • 0:26 - 0:28
    przy określaniu konfiguracji elektronowej atomów.
  • 0:28 - 0:29
    Postawmy więc pytanie:
  • 0:29 - 0:31
    Co się dzieje z konfiguracjami elektronowymi,
  • 0:31 - 0:34
    kiedy dochodzą podpowłoki d i f?
  • 0:34 - 0:36
    Tak ogólnie:
  • 0:36 - 0:38
    ilość powłok elektronowych
  • 0:38 - 0:39
    jest równa numerowi okresu
  • 0:39 - 0:41
    - spójrzmy na układ okresowy
  • 0:41 - 0:44
    [przesunę obraz, żeby mieścił się na ekranie].
  • 0:44 - 0:46
    Numery okresów pojawiałyby się tutaj po lewej stronie,
  • 0:46 - 0:48
    ale wtedy nie byłoby widać całego układu.
  • 0:48 - 0:50
    Więc to jest okres numer 1.
  • 0:50 - 0:52
    [Zapiszę to ciemniejszym kolorem.]
  • 0:52 - 0:58
    Okres 1, 2, 3, 4, 5, 6.
  • 0:58 - 1:00
    Myślę, że udało mi się zmieścić wszystko na ekranie.
  • 1:00 - 1:02
    Czyli każdy rząd pierwiastków to jest okres.
  • 1:02 - 1:07
    W celu ustalenia konfiguracji elektronowej
  • 1:07 - 1:09
    (zrobiliśmy to w poprzednim filmie)
  • 1:09 - 1:12
    przeniesiemy sobie hel
  • 1:12 - 1:15
    [wytnę go i wkleję tutaj]
  • 1:15 - 1:20
    przenieśmy hel do bloku s.
  • 1:20 - 1:22
    Przenosimy hel tutaj.
  • 1:22 - 1:24
    Zaspokoję twoją ciekawość i powiem,
  • 1:24 - 1:27
    że hel jest tutaj w układzie okresowym,
  • 1:27 - 1:30
    ponieważ ma bardzo podobne właściwości
  • 1:30 - 1:34
    do pierwiastków znajdujących się w tej kolumnie, tej grupie.
  • 1:34 - 1:35
    Każda kolumna w układzie okresowym nazywa się grupą.
  • 1:35 - 1:37
    Będziemy jeszcze mówić o elektronach walencyjnych
  • 1:37 - 1:39
    i dlaczego ich ilość ma wpływ na różne właściwości pierwiastków
  • 1:39 - 1:41
    Przy omawianiu konfiguracji elektronowych
  • 1:41 - 1:43
    hel możemy umieścić w bloku s
  • 1:43 - 1:44
    to nie jest trudne do zapamiętania,
  • 1:44 - 1:45
    bo to tylko jeden pierwiastek.
  • 1:45 - 1:49
    Poza tym ma to głęboki sens: 1s1, 1s2 itd.
  • 1:49 - 1:51
    Wszystko, co musisz zrobić, to podzielić układ okresowy na bloki.
  • 1:51 - 1:54
    To jest - mówiłem to już wielokrotnie:
  • 1:54 - 2:00
    to jest blok s.
  • 2:00 - 2:05
    Ten tutaj, po prawej stronie, to blok p.
  • 2:05 - 2:07
    To jest blok p.
  • 2:07 - 2:12
    Ta środkowa część układu to blok d.
  • 2:12 - 2:19
    To jest blok d.
  • 2:19 - 2:20
    Jeśli chcesz ustalać
  • 2:20 - 2:23
    konfiguracje elektronowe wszystkich pierwiastków,
  • 2:23 - 2:25
    musisz pamiętać,
  • 2:25 - 2:28
    że powłoki elektronowe zapełniają się w tej kolejności.
  • 2:29 - 2:32
    Przeanalizujmy teraz wapń.
  • 2:32 - 2:36
    Elektrony walencyjne wapnia to 4s2. Zgadza się? 4s1, 4s2.
  • 2:36 - 2:39
    Zatem czwarta powłoka elektronowa
  • 2:39 - 2:39
    wygląda tak:
  • 2:39 - 2:46
    Wapń to 4s2.
  • 2:46 - 2:49
    A następnie wypełnia się blok d.
  • 2:49 - 2:51
    Co powiedziałem? Chcę zrobić...
  • 2:51 - 2:52
    A więc to jest wapń.
  • 2:52 - 2:55
    A ja chcę zobaczyć, jaką konfigurację elektronową ma żelazo
  • 2:55 - 2:57
    Żelazo jest pierwiastkiem w bloku d.
  • 2:57 - 2:59
    I okazało się
  • 2:59 - 3:00
    to jest rodzaj rzeczy
  • 3:00 - 3:03
    Powiem więcej szczegółów na ten temat w następnym filmie, w przyszłości
  • 3:04 - 3:06
    że tak naprawdę to może zaczynać się
  • 3:06 - 3:08
    na trzeciej powłoce elektronowej
  • 3:08 - 3:10
    okazuje się, że orbitale 4s mają niższą energię niż 3d.
  • 3:10 - 3:13
    Więc najpierw wypełniamy orbitale 4s,
  • 3:13 - 3:16
    a później cofamy się na 3 powłokę i wypełniamy orbitale 3d.
  • 3:16 - 3:19
    Podsumowując, żeby wiedzieć, na której powłoce znajdują się elektrony walencyjne dla pierwiastków bloku d,
  • 3:19 - 3:22
    bierzesz numer okresu (N)
  • 3:22 - 3:24
    i odejmujesz od niego 1 (N - 1)
  • 3:24 - 3:27
    żeby wiedzieć, która powłoka na podpowłoce d jest wypełniona.
  • 3:27 - 3:32
    Dla żelaza to jest 3d. A ile jest tam elektronów? Żelazo ma 1, 2,... 6 elektronów na podpowłoce d trzeciej powłoki.
  • 3:32 - 3:35
    czyli ma 3d6.
  • 3:35 - 3:43
    Tylko pamiętaj, że nie będzie to 4d, tylko 3d!
  • 3:43 - 3:44
    Podkreślam to, bo łatwo się tu pomylić.
  • 3:44 - 3:48
    Ponieważ to jest czwarty okres i od niego odjąłem 1
  • 3:48 - 3:53
    Czyli tam jest 8 elektronów żelaza o najwyższej energii
  • 3:53 - 3:57
    4s2 3d6
  • 3:57 - 3:58
    Gdybym zapytał, ile elektronów
  • 3:58 - 4:01
    jest na najbardziej zewnętrznej powłoce,
  • 4:01 - 4:03
    powiedziałbyś, że są tam dwa elektrony
  • 4:03 - 4:06
    na najbardziej zewnętrznej powłoce dla żelaza
  • 4:06 - 4:09
    Ale jeśli zapytam, która powłoka ma elektrony o najwyższej energii,
  • 4:09 - 4:11
    powiesz, że to ta.
  • 4:11 - 4:17
    Przeanalizujmy teraz całą konfigurację elektronową dla...
  • 4:19 - 4:24
    Weźmy np. miedź.
  • 4:24 - 4:28
    Weźmy miedź
  • 4:28 - 4:31
    Zatem ile ona ma elektronów o największej energii?
  • 4:31 - 4:37
    To będzie: 1, 2, ..., 9 elektronów walencyjnych, czyli tych o najwyższej energii.
  • 4:37 - 4:38
    Chociaż właściwie może lepiej nie analizujmy miedzi w tym momencie.
  • 4:38 - 4:44
    Z miedzią jest trochę trudniej, to wyjątkowy przypadek w kontekście konfiguracji elektronowej.
  • 4:44 - 4:47
    Zróbmy inny przykład.
  • 4:47 - 4:53
    Przeanalizujmy jednak... żelazo. Tak dokładnie.
  • 4:53 - 4:54
    Przepraszam, że się tak nie mogę zdecydować.
  • 4:54 - 4:57
    Zapiszmy całą konfigurację elektronową żelaza.
  • 4:57 - 5:02
    To będzie 1s2 - to pierwsza powłoka elektronowa
  • 5:02 - 5:05
    teraz druga, [zapiszę to kolorem magenta].
  • 5:06 - 5:14
    Teraz druga [na pomarańczowo]: 2s2,
  • 5:14 - 5:18
    a do tego jeszcze mamy 6 elektronów z bloku p
  • 5:18 - 5:20
    Zatem: 2p6.
  • 5:20 - 5:23
    Teraz jesteśmy już na trzeciej powłoce elektronowej.
  • 5:23 - 5:27
    Trzecią powłokę zapiszę na niebiesko.
  • 5:27 - 5:32
    Wypełniam więc trzecią powłokę: 3s2 (pamiętaj: to jest blok s),
  • 5:32 - 5:38
    potem jeszcze elektrony z bloku p: 3p6.
  • 5:38 - 5:42
    To są te elektrony: 1, 2, ... , 6.
  • 5:42 - 5:46
    Teraz będę dopisywał te elektrony.
  • 5:47 - 5:49
    Zrobię to na zielono.
  • 5:49 - 5:51
    Czyli mamy 4s2.
  • 5:51 - 5:54
    4s2.
  • 5:54 - 5:56
    A teraz ta interesująca rzecz z blokiem d.
  • 5:56 - 5:57
    Blok d jest ciekawy
  • 5:57 - 6:00
    Zapełnię teraz podpowłokę d.
  • 6:00 - 6:04
    Jest tam 1, 2, ... , 6 elektronów.
  • 6:04 - 6:06
    Ale to nie jest podpowłoka powłoki czwartej!
  • 6:06 - 6:08
    To jest podpowłoka powłoki -1
  • 6:08 - 6:10
    To jest podpowłoka (4 - 1 = 3) powłoki trzeciej.
  • 6:10 - 6:11
    Czyli te sześć elektronów wygląda tak: 3d6.
  • 6:11 - 6:14
    To samo robiliśmy na początku tego filmu.
  • 6:14 - 6:15
    Ponieważ to jest powłoka trzecia,
  • 6:15 - 6:18
    wpiszę ją tutaj.
  • 6:19 - 6:21
    3d6
  • 6:21 - 6:23
    Skoro chciałem zapisać konfigurację zgodnie
  • 6:23 - 6:25
    ze wzrastającą energią powłok elektronowych,
  • 6:25 - 6:26
    zapisałem tak.
  • 6:26 - 6:28
    Ale mogłem to napisać też w ten sposób:
  • 6:28 - 6:30
    w kolejności wzrastającej energii elektronów.
  • 6:30 - 6:31
    Pamiętaj, powłoki pozwalają określić,
  • 6:31 - 6:32
    jest to najlepsze wyobrażenie
  • 6:32 - 6:34
    jak daleko dane elektrony są od jądra atomowego.
  • 6:34 - 6:38
    W tym przypadku te elektrony, o najwyższej energii,
  • 6:38 - 6:39
    byłyby dalej od jądra,
  • 6:39 - 6:40
    nawet jeśli one...
  • 6:40 - 6:44
    są na wyższym poziomie energetycznym.
  • 6:44 - 6:46
    Więc jeśli chciałbym zapisać to zgodnie z poziomami energetycznymi elektronów
  • 6:46 - 6:48
    - musiałbym przestawić te dwa elementy.
  • 6:48 - 6:49
    Ale w większości chemii
  • 6:49 - 6:50
    to co jest najważniejsze,
  • 6:50 - 6:53
    to co dzieje się na najbardziej zewnętrznej powłoce.
  • 6:53 - 6:55
    To jest interesujące, że chociaż wypełniamy podpowłokę 4s2
  • 6:56 - 6:57
    Kiedy dodajemy coraz więcej elektronów
  • 6:57 - 7:01
    zapełniamy podpowłokę o niższej energii!
  • 7:01 - 7:05
    W przypadku żelaza,
  • 7:05 - 7:07
    kiedy mówimy o elektronach
  • 7:07 - 7:08
    na zewnętrznej powłoce,
  • 7:08 - 7:10
    czyli elektronach walencyjnych,
  • 7:10 - 7:12
    mamy na myśli 4s2 3d6. To są elektrony, które biorą udział w reakcjach chemicznych żelaza.
  • 7:12 - 7:14
    Nazywają się: elektrony walencyjne.
  • 7:14 - 7:15
    Pozwól, że napiszę to lepszym kolorem
  • 7:16 - 7:18
    Elektrony walencyjne
  • 7:18 - 7:22
    Żelazo ma te dwa elektrony walencyjne
  • 7:22 - 7:24
    (bo najbardziej zewnętrzna powłoka to 4s2).
  • 7:24 - 7:25
    Mimo, że ma jeszcze...
  • 7:25 - 7:28
    Nawet po wypełnieniu 4s2 żelazo ma jeszcze 6 dodatkowych elektronów,
  • 7:28 - 7:32
    które zapełniają podpowłokę 3d - te elektrony też biorą udział w tworzeniu wiązań chemicznych.
  • 7:32 - 7:34
    To była podpowłoka d.
  • 7:34 - 7:36
    A co jeśli dochodzi jeszcze podpowłoka f?
  • 7:36 - 7:38
    Albo w ogóle blok f?
  • 7:38 - 7:40
    Blok f to te pierwiastki.
  • 7:40 - 7:42
    W większości układów okresowych
  • 7:42 - 7:44
    lantanowce i aktynowce są zapisane pod układem okresowym.
  • 7:44 - 7:46
    ale tak naprawdę ich miejsce jest tutaj.
  • 7:46 - 7:48
    To jest trudne do wyobrażenia sobie,
  • 7:48 - 7:49
    ale już tłumaczę, dlaczego tak się robi.
  • 7:49 - 7:51
    Bardzo łatwo zrobić układ okresowy z lantanowcami i aktynowcami
  • 7:51 - 7:53
    - wyglądałby tak.
  • 7:53 - 7:55
    Jeśli się je wstawi
  • 7:55 - 7:56
    wszystko przesuwa się w prawo
  • 7:56 - 7:58
    jeśli je wstawisz w środek
  • 7:58 - 7:59
    Ale oczywiście taki układ okresowy
  • 7:59 - 8:02
    nie jest wygodny.
  • 8:02 - 8:04
    Zrobimy teraz to samo, co robiliśmy dla bloku d.
  • 8:04 - 8:09
    To jest blok s, to jest blok f,
  • 8:09 - 8:14
    to jest blok d,
  • 8:14 - 8:18
    a to jest blok p.
  • 8:18 - 8:20
    Przeanalizujmy więc pierwiastki z bloku f,
  • 8:20 - 8:22
    powiedzmy, że chcemy sprawdzić...
  • 8:22 - 8:24
    nie wiem nawet, co to za pierwiastek
  • 8:24 - 8:29
    konfigurację elektronową lantanu o symbolu La.
  • 8:29 - 8:32
    Pierwsze, co robimy, to...
  • 8:32 - 8:36
    ostatni dodatkowy elektron uzupełnia blok f
  • 8:36 - 8:43
    Czyli piszemy f [zapiszę to małą literą].
  • 8:43 - 8:47
    Lantan ma 1 elektron na podpowłoce f.
  • 8:47 - 8:48
    Jest w szóstym okresie,
  • 8:48 - 8:51
    więc ta zapełniona podpowłoka f jest w powłoce (6 - 2 = 4) czwartej.
  • 8:51 - 8:53
    Odejmujesz 2 od numeru okresu, w którym jest dany pierwiastek.
  • 8:53 - 8:55
    Zatem będzie 4f1
  • 8:55 - 8:59
    Potem zapisujesz 6s2. To wynika z układu okresowego.
  • 8:59 - 9:03
    A potem się jeszcze cofasz
  • 9:03 - 9:07
    i zapisujesz elektrony z bloku p, czyli 5p6.
  • 9:07 - 9:12
    Zatem będzie 5p6
  • 9:12 - 9:15
    A na koniec jeszcze wypełniasz podpowłokę d,
  • 9:15 - 9:18
    czyli od tych pierwiastków.
  • 9:18 - 9:20
    Te pierwiastki są w piątym okresie,
  • 9:20 - 9:27
    ale w przypadku podpowłoki d odejmujesz 1, pamiętaj o tym. Czyli będzie 4d10.
  • 9:27 - 9:32
    Idziemy głębiej i zapisujemy 5s2.
  • 9:32 - 9:34
    I tak dalej - coraz bardziej cofasz się w układzie okresowym.
  • 9:34 - 9:35
    To wygląda skomplikowanie na początku, ale pamiętaj
  • 9:35 - 9:37
    Jeśli jesteś w bloku s lub p
  • 9:37 - 9:40
    patrzysz tylko na numer okresu, w którym jesteś
  • 9:40 - 9:41
    No i jeszcze, że kiedy zapełniasz podpowłokę d,
  • 9:41 - 9:46
    to odejmujesz od numeru okresu 1,
  • 9:46 - 9:48
    a kiedy zapełniasz podpowłokę f
  • 9:48 - 9:50
    - to już dla większych pierwiastków -
  • 9:50 - 9:54
    odejmujesz od numeru okresu 2.
  • 9:54 - 9:55
    Może w następnym filmie
  • 9:55 - 9:57
    rozwiążemy jeszcze kilka przykładów konfiguracji elektronowych.
  • 9:57 - 9:58
    Teraz czuję, że czas mi się skończył.
  • 9:58 - 10:00
    Pokażę ci w przyszłości inną drogę
  • 10:00 - 10:01
    do określania konfiguracji elektronowych,
  • 10:01 - 10:03
    które często są na lekcjach chemii.
  • 10:03 - 10:04
    Do zobaczenia wkrótce!
Title:
Konfiguracja elektronowa
Description:

Wstęp do określania konfiguracji elektronowej na podstawie położenia pierwiastka w układzie okresowym

more » « less
Video Language:
English
Duration:
10:04
Ariel Majcher edited Polish subtitles for Electron Configurations
Ariel Majcher edited Polish subtitles for Electron Configurations
Małgorzata Karwowska added a translation

Polish subtitles

Revisions