The psychology of narcissism - W. Keith Campbell

Rất lâu trước bức ảnh tự sướng đầu tiên,

Người Hy Lạp, La Mã cổ đại
có 1 truyền thuyết

về một người có đôi chút ám ảnh
bởi vẻ ngoài của mình.

Truyền thuyết kể rằng,

Narcissus là một anh chàng đẹp trai,
đi khắp thế giới để tìm nửa kia của mình.

Sau khi từ chối nữ thần Echo,

anh ta thoáng thấy hình bóng mình
trên một dòng sông

và đem lòng yêu nó.

Không thể rời mắt khỏi hình bóng đó,

Narcissus chết đuối.

Một đóa hoa mọc lên nơi anh ta chết,
được gọi là hoa Narcissus - hoa thủy tiên.

Truyền thuyết ấy mô tả
định nghĩa cơ bản về sự ái kỷ,

tự cao và đôi khi tự hại.

Nhưng đó không chỉ là loại hình tính cách
thường xuất hiện ở mục tư vấn.

Đây là một tổ hợp các đặc điểm được phân
loại và nghiên cứu bởi các nhà tâm lí học

Định nghĩa khoa học của sự ái kỷ
là sự tự cao quá lớn về bản thân.

Từ nhiều góc độ khác nhau,
người ái kỷ cho rằng mình đẹp hơn,

thông minh hơn,

và quan trọng hơn tất cả mọi người,

và họ xứng đáng được sự quan tâm đặc biệt.

Các nhà tâm lí học công nhận 2 dạng ái kỷ
là đặc điểm nhân cách, đó là:

"tự mãn, tự cao" và "mặc cảm, tự ti"

Còn có bệnh rối loạn nhân mãn,

một dạng nghiêm trọng hơn,
sẽ được nhắc đến ở phần sau

"Tự cao" là triệu chứng thường gặp nhất,

biểu hiện qua tính cách hướng ngoại,

muốn làm chủ,

và khao khát được chú ý.

Những người này tìm kiếm
sự chú ý và quyền lực,

đôi khi là chính trị gia,

người nổi tiếng,

hoặc các nhà lãnh đạo văn hóa.

Đương nhiên, không phải ai theo đuổi vị
trí quyền lực trên đều là người ái kỷ.

Nhiều người xuất phát từ lí do tích cực,

như khám phá tiềm năng của bản thân,

hoặc giúp cuộc sống
mọi người trở nên tốt đẹp hơn.

Nhưng những người ái kỷ
tìm kiếm quyền lực

bởi vị thế và sự chú ý đi kèm với nó.

Ngược lại, những người ái kỷ tự ti
có thể rất ít nói và hướng nội.

Họ có ý thức mạnh mẽ về quyền của mình,

nhưng rất dễ cảm thấy bị đe dọa hoặc coi thường

Ở cả hai trường hợp, mặt trái của sự
tự luyến bộc lộ thông qua tiếp xúc lâu dài

Người ái kỉ thường tỏ ra ích kỉ,

Nên những nhà lãnh đạo dạng này thường
đưa ra quyết định mạo hiểm và phi đạo đức,

và những người ái kỉ có thể không
thành thật và chung thủy với bạn đời.

Khi cái nhìn lạc quan về bản thân
bị thách thức,

họ có thể trở nên
rất hung dữ và nóng giận.

Đây có thể coi là một căn bệnh mà
người mắc bệnh cảm thấy rất thoải mái,

trong khi những người xung quanh
cảm thấy khổ sở.

Ở mức cực độ,

hành vi này còn được phân loại là
một dạng rối loạn tâm lí

gọi là rối loạn nhân cách ái kỉ.

Nó ảnh hưởng từ 1% đến 2% dân số,

thường là nam giới.

Chẩn đoán này thường dành
cho lứa tuổi trưởng thành.

Những người trẻ tuổi, đặc biệt là trẻ em,
có xu hướng lấy bản thân làm trung tâm,

nhưng đây có thể là một điều
bình thường trong quá trình phát triển.

Cuốn "Chẩn đoán và thống kê"
tái bản lần thứ 5

của Hiệp hội Tâm lí học Hoa Kì

miêu tả một số đặc điểm tính cách liên
quan đến chứng rối loạn nhân cách ái kỉ.

Bao gồm cái nhìn tự mãn về bản thân,

khó khăn trong việc đồng cảm,

mong muốn đặc quyền,

và nhu cầu được kính trọng và chú ý.

Những đặc điểm trên sẽ
phản ánh bệnh rối loạn nhân cách

khi nó ảnh hưởng cuộc sống của người đó
và gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng.

Hãy tưởng tượng, thay vì
chăm sóc vợ/chồng và con cái

bạn lại coi họ là một nguồn đem lại
sự ngưỡng mộ và chú ý cho bản thân

Hoặc thay vì tìm kiếm

những phản hồi mang tính
chất xây dựng về bản thân,

bạn lại phản bác những người
cố gắng giúp bạn

và khăng khăng là họ sai.

Vậy, nguyên nhân nào dẫn đến bệnh ái kỉ?

Nghiên cứu trên những cặp song sinh cho
thấy sự ảnh hưởng về di truyền là khá lớn

mặc dù ta không biết loại
gene nào đã được nghiên cứu

Nhưng môi trường sống
cũng là yếu tố liên quan,

Cha mẹ nào hay đặt con làm trung tâm

có thể dẫn đến sự tự cao ở đứa trẻ.

Ngược lại, cha mẹ lạnh nhạt và kiểm soát
sẽ dẫn đến sự tự ti ở người con.

Sự ái kỉ thường xảy ra nhiều hơn

ở những nền văn hóa coi trọng
cá nhân và sự thể hiện bản thân.

Ví dụ như ở Mỹ,

Ái kỷ là một đặc điểm nhân cách
phổ biến từ những năm 1970

khi chủ nghĩa cộng đồng của những năm 60

nhường chỗ cho sự phát triển cá nhân

và sự đi lên của chủ nghĩa vật chất.

Gần đây, mạng xã hội cũng góp phần
thúc đẩy khả năng thể hiện bản thân,

dù vậy, cũng phải chú ý rằng

chưa có bằng chứng nào cho thấy
mạng xã hội dẫn đến ái kỉ.

Đúng hơn, nó là phương tiện để người ái
kỉ tìm kiếm địa vị xã hội và sự chú ý.

Vậy, liệu có cách nào giúp người ái kỉ
cải thiện đặc điểm tính cách tiêu cực này?

Câu trả lời là có.

Bất cứ điều gì đem đến sự
phản ánh chân thực về hành vi

hoặc giúp nâng cao sự quan
tâm đến mọi người

như là tâm lí trị liệu, hoặc học cách
đồng cảm, có thể rất hữu dụng

Điều khó khăn ở đây là

đối với những người
rối loạn nhân cách ái kỉ,

sự rèn luyện nâng cao bản thân
có thể là một thách thức

Đối với họ, nhìn nhận bản thân ở một
góc độ không tốt là rất khó khăn.