Co Indeks Społecznego Postępu mówi o twoim kraju

Często mówimy o Produkcie Krajowym Brutto, jakby został „wręczony nam przez Boga na kamiennych tablicach". Jest to jednak pojęcie stworzone przez ekonomistę w latach 20 XX wieku. Potrzebny jest nam bardziej efektywny miernik, odpowiadający wyzwaniom XXI wieku - mówi Michael Green. Chodzi o Indeks Postępu Społecznego. Z wdziękiem i humorem prelegent pokazuje nam, jak można wykorzystać to narzędzie do oceny społeczeństw na podstawie trzech najistotniejszych obszarów. Odkrywa też przed nami, jak ogromnie taka ocena zmienia pozycję poszczególnych krajów na arenie międzynarodowej.

4 stycznia 1934

młody człowiek dostarczył
do Kongresu USA raport,

który po 80 latach

wciąż kształtuje życie
wszystkich obecnych na tej sali,

wciąż kształtuje życie
wszystkich na tej planecie.

Ten młody człowiek nie był politykiem,

nie był biznesmenem,

aktywistą społecznym

ani przywódcą duchowym.

Był najbardziej
nieprawdopodobnym z bohaterów:

ekonomistą.

Nazywał się Simon Kuznets,

a raport przez niego
dostarczony miał tytuł:

"Dochód Narodowy, 1929-1932".

Możecie myśleć,

że to suchy i nudny raport.

I macie absolutną rację.

Suchy jak pieprz.

Jednak na tym raporcie opiera się

dzisiejszy pomiar sukcesu państw,

znany najlepiej pod nazwą:
produkt krajowy brutto,

PKB.

PKB definiował i kształtował nasze życie,

przez ostatnie 80 lat.

A dziś chcę mówić

o innym sposobie mierzenia postępu państw,

innym sposobie definiowania
i kształtowania naszego życia

na następne 80 lat.

Najpierw, musimy zrozumieć,

dlaczego PKB zdominował nasze życie.

Raport Kuznetsa został dostarczony

w momencie kryzysu.

Gospodarka USA popadała

w Wielki Kryzys,

a rząd z trudem szukał rozwiązania.

Było to trudne, bo rządzący
nie wiedzieli, co się działo.

Nie mieli danych, ani statystyk.

W raporcie Kuznetsa dostali

wiarygodne dane na temat

produktywności amerykańskiej gospodarki,

z aktualizacją dla każdego roku.

Uzbrojeni w te informacje

politycy mogli w końcu

znaleźć sposób na wyjście z kryzysu.

Ponieważ wynalazek Kuznetsa

okazał się tak użyteczny,

rozpowszechniono go na całym świecie.

Dziś każdy kraj

prowadzi statystyki PKB.

Jednak w tym pierwszym raporcie,

sam Kuznets umieścił ostrzeżenie.

Znajduje się we wstępie.

Na stronie siódmej, autor pisze:

"Poziom dobrobytu narodu

nie powinien być określany

na podstawie wysokości dochodu narodowego,

opisanego wyżej".

Nie jest to najlepszy slogan na świecie

i jest ubrany w ostrożny język ekonomisty.

Jednak jego przesłanie było jasne:

PKB to narzędzie,

umożliwiające nam zmierzenie
postępu ekonomicznego.

Nie jest to miara naszego dobrobytu.

Nie powinniśmy też kierować się nim
przy podejmowaniu wszystkich decyzji.

Jednak zignorowaliśmy
ostrzeżenie Kuznetsa.

W obecnym świecie

wielkość PKB jest miarą sukcesu

w gospodarce globalnej.

Nasi politycy chwalą się wzrostem PKB.

Rynki finansowe upłynniają się,

a biliony dolarów kapitału

krążą po świecie

w zależności od tego,

PKB których krajów idzie w górę,

a których w dół.

Nasze społeczeństwa

stały się maszynami do produkcji PKB.

Wiemy jednak, że PKB ma wady.

Nie bierze pod uwagę środowiska.

Zalicza bomby i więzienia do postępu.

Nie umie policzyć szczęścia,
ani relacji społecznych.

Nic nie mówi o sprawiedliwości.

Czy to niespodzianka, że nasz świat

maszerujący w rytm PKB,

balansuje na krawędzi
katastrofy ekologicznej

i jest pełen złości oraz konfliktów?

Potrzebujemy lepszego sposobu oceny
naszych społeczeństw,

bazującego na prawdziwych faktach,
ważnych dla prawdziwych ludzi.

Czy wystarcza mi jedzenia?

Czy umiem czytać i pisać?

Czy mam zapewnione bezpieczeństwo?

Czy mam prawa?

Czy żyję w społeczeństwie, w którym
nie dotyka mnie dyskryminacja?

Czy przyszłość moja i moich dzieci
będzie wolna od katastrofy ekologicznej?

Oto pytania, na które PKB

nie może odpowiedzieć.

Oczywiście były w przeszłości próby

wyjścia poza ramy PKB.

Sądzę jednak,

że w chwili obecnej

jesteśmy gotowi
na rewolucję miary postępu.

Jesteśmy gotowi, bo widzieliśmy

podczas kryzysu ekonomicznego w 2008 roku,

jak nasze uwielbienie
dla wzrostu ekonomicznego

sprowadziło nas na manowce.

Widzieliśmy podczas
Arabskiej Wiosny Ludów,

że kraje takie jak Tunezja,

domniemane gwiazdy gospodarki,

okazały się społeczeństwami

pełnymi niezadowolenia.

Jesteśmy gotowi, bo dziś mamy technikę

umożliwiającą zebranie i analizę danych

w sposób, jakiego nie mógłby
wyobrazić sobie Kuznets.

Dziś chciałbym przedstawić wam
Indeks Postępu Społecznego.

Jest to miara dobrobytu społecznego,

całkowicie odrębna od PKB.

To zupełnie nowy sposób
patrzenia na świat.

Indeks Postępu Społecznego

definiuje dobre społeczeństwo,

bazując na trzech obszarach.

Po pierwsze, czy każdy ma warunki
do zaspokojenia podstawowych potrzeb:

jedzenia, picia,
schronienia, bezpieczeństwa?

Po drugie, czy każdy ma dostęp

do elementów niezbędnych
do poprawy poziomu życia:

edukacji, informacji, opieki zdrowotnej
oraz zdrowego środowiska?

I po trzecie, czy każdy ma możiiwość

dążenia bez przeszkód do swoich celów,

podążania za marzeniami i ambicjami?

Czy ludzie mają prawa,

wolność wyboru,

wolność od dyskryminacji

i dostęp do najbardziej
zaawansowanej wiedzy na świecie?

Te 12 elementów

tworzy razem ramy
Indeksu Postępu Społecznego.

A dla każdego z tych 12 elementów

mamy wskaźniki obrazujące
postęp poszczególnych państw.

Nie są to wskaźniki wysiłku czy chęci,

ale prawdziwych osiągnięć.

Nie liczymy, ile pieniędzy państwo
wydaje na opiekę zdrowotną,

mierzymy długość i jakość życia ludzi.

Nie sprawdzamy, czy rząd wprowadza
ustawy antydyskryminacyjne,

sprawdzamy, czy ludzie
doświadczają dyskryminacji.

Ale chcecie wiedzieć,

kto jest na szczycie, prawda?
(Śmiech)

Wiedziałem.

Pokażę wam.

Pokażę wam na tym wykresie.

Proszę.

Na osi pionowej umieściłem
tutaj postęp społeczny.

Im wyżej, tym lepiej.

A potem, dla porównania,

dla zabawy,

na osi poziomej wstawiłem
wielkość PKB na mieszkańca.

Im dalej na prawo, tym większa wartość.

Państwo posiadające

najwyższy wskaźnik
postępu społecznego na świecie,

państwo numer jeden

to Nowa Zelandia.

(Brawa)

Dobra robota!

Nigdy tam nie byłem, muszę się wybrać.

(Śmiech)

Państwo o najniższym postępie społecznym,

przykro mi to mówić, to Czad.

Nigdy tam nie byłem,
może w przyszłym roku.

(Śmiech)

A może za dwa lata.

Wiem, co teraz myślicie:

"Nowa Zelandia ma wyższe PKB

niż Czad!".

Trafne spostrzeżenie.

Ale pozwólcie, że pokażę

dwa inne kraje.

Oto Stany Zjednoczone,

znacznie bogatsze od Nowej Zelandii,

lecz z niższym poziomem
postępu społecznego.

A tutaj mamy Senegal,

ma wyższy poziom
postępu społecznego niż Czad,

a ten sam poziom PKB.

O co chodzi? Popatrzcie.

Pokażę resztę państw świata,

132, które udało nam się ocenić,

każde symbolizowane przez kropkę.

Mnóstwo kropek.

Oczywiście nie mogę omówić wszystkich,

więc przybliżę wam kilka.

Najwyższe notowanie z państw G7
uzyskała Kanada.

Mój kraj, Wielka Brytania,

wypadł przeciętnie,

ale co z tego,

przynajmniej pokonaliśmy Francuzów.

(Śmiech)

(Brawa)

Teraz spójrzmy na wschodzące gospodarki.

najlepiej z państw BRICS,
miło powiedzieć, radzi sobie Brazylia.

(Brawa)

Dalej, cieszmy się!

Naprzód, Brazylio!

Pokonała RPA,

Rosję,

Chiny,

oraz Indie.

Daleko po prawej stronie,

mamy kraj o bardzo wysokim poziomie PKB,

ale o znikomym postępie społecznym,

chodzi o Kuwejt.

Tuż nad Brazylią

mamy superpotęgę postępu społecznego.

To Kostaryka.

Poziom postępu społecznego

dorównuje niektórym państwom
zachodniej Europy.

podczas gdy PKB jest znacznie niższe.

Slajd jest już mniej przejrzysty

i chciałbym trochę się cofnąć.

Zabiorę więc państwa

i wstawię linię trendu.

Pokazuje ona typowe zależności

między PKB a postępem społecznym.

Pierwsze, co rzuca się w oczy,

to chaos wokół linii trendu.

To dowodzi empirycznie,

że PKB to nie przeznaczenie.

Na każdym poziomie PKB na głowę

mamy szanse na większy postęp społeczny,

ryzyko mniejszego postępu również.

Po drugie widać,

że w przypadku biednych krajów,

krzywa biegnie stromo pod górę.

Mówi nam to,

że jeżeli w biednych krajach

PKB wzrośnie chociaż trochę,

a te pieniądze zostaną zainwestowane

w lekarzy, pielęgniarki, zasoby wody,

urządzenia sanitarne i tym podobne,

inwestycje znacząco oddziałują
na postęp społeczny.

To dobra wiadomość, widzieliśmy
w ciągu ostatnich 20, 30 lat

wielu ludzi wyciągniętych z biedy

dzięki wzrostowi gospodarczemu
oraz dobrej polityce

w biedniejszych krajach.

Ale patrząc na dalszą część krzywej

widać, że zaczyna
przypominać linię poziomą.

Każdy kolejny dolar PKB

kupuje coraz mniej postępu społecznego.

Coraz większa część światowej populacji

mieszka po tej stronie krzywej,

więc PKB staje się

coraz mniej użyteczne

w roli krzewiciela postępu.

Pokażę wam to na przykładzie Brazylii.

Oto Brazylia:

postęp społeczny 70 na 100,

PKB per capita
około 14 tysięcy dolarów rocznie.

Brazylia znajduje się powyżej krzywej.

Brazylia radzi sobie dosyć dobrze

z przekuwaniem PKB w postęp społeczny.

Ale w jakim kierunku podąży teraz?

Powiedzmy, że Brazylia

przyjmie odważny plan ekonomiczny

podwojenia PKB w przyszłej dekadzie.

Lecz jest to tylko połowa planu.

Jest to nawet mniej niż połowa planu,

bo jak Brazylia chce
ukształtować postęp społeczny?

Brazylio, można zwiększyć

wzrost gospodarczy,

zwiększyć PKB,

pozostając w miejscu lub cofając się

w postępie społecznym.

Nie chcemy, żeby z Brazylią

stało się tak, jak z Rosją.

Chcielibyśmy, żeby Brazylia

nauczyła się jeszcze efektywniej
napędzać postęp społeczny za pomocą PKB,

upodabniając się do Nowej Zelandii.

Brazylia powinna postawić
postęp społeczny na pierwszym miejscu

w swoim planie rozwoju.

Bo nie chodzi jedynie
o wzrost ekonomiczny,

ale żeby towarzyszył mu postęp społeczny.

Taka właśnie jest rola
Indeksu Postępu Społecznego:

rozszerza dyskusję na temat rozwoju,

żeby nie ograniczała się do PKB,

lecz obejmowała też ogólny,
zrównoważony postęp,

realnie ulepszający ludziom życie.

Nie chodzi tu jedynie o państwa.

W tym roku z kolegami z Imazon,

organizacji non profit tutaj w Brazylii,

stworzyliśmy pierwszy regionalny
Indeks Postępu Społecznego.

Obejmuje on region Amazonii.

Jest to obszar wielkości Europy,
24 miliony ludzi,

jedna z najuboższych części kraju.

Oto wyniki,

z pogrupowaniem

na prawie 800 różnych mikroregionów.

Dzięki tym szczegółowym informacjom

o realnych warunkach życia

w tej części kraju

Imazon oraz ich pozostali partnerzy

z rządu, biznesu i społeczeństwa

mogą wspólnie opracować

plan rozwoju,

który naprawdę poprawi warunki,

chroniąc przy tym
cenne światowe dziedzictwo,

jakim jest Puszcza Amazońska.

A to tylko początek.

Można stworzyć Indeks Postępu Społecznego

dla każdego stanu, regionu, miasta,
czy innej jednostki terytorialnej.

Wszyscy znamy i kochamy TEDx,

a to jest Postęp Społeczny-x.

To narzędzie, którego może użyć każdy.

Choć czasem mówi się inaczej,

PKB nie zostało nam wręczone przez Boga
na kamiennych tablicach.

(Śmiech)

To miernik wymyślony w XX wieku

będący odpowiedzią na wyzwania XX wieku.

W XXI stuleciu

stajemy przed nowymi wyzwaniami,

jak starzenie się społeczeństw,
otyłość, czy zmiany klimatyczne.

Żeby im stawić czoła,

potrzebujemy nowych narzędzi mierniczych,

nowych sposobów na ocenę postępu.

Wyobraźcie sobie, co by było,

gdybyśmy mogli zmierzyć,
ile organizacje charytatywne,

wolontariusze, organizacje pozarządowe

wnoszą do społeczeństwa.

Gdyby firmy konkurowały ze sobą

nie tylko na podstawie
wkładu ekonomicznego,

ale też wkładu w postęp społeczny.

Gdybyśmy mogli rozliczać polityków

z tego, jak bardzo naprawdę
poprawili ludziom warunki życia.

Gdybyśmy mogli pracować wspólnie,

rząd, przedsiębiorstwa,
społeczeństwo, ja, ty,

i uczynić to stulecie
stuleciem postępu społecznego.

Dziękuję.

(Brawa)