CIVIX Explains: Algorithms

♪ (muziki) ♪

Kabla ya kuibuka kwa mtandao
kila mtu aliona habari zinazofanana.

Zilitoka kwenye televisheni, redio na
magazeti.

Walinzi wa taarifa walikuwa watu,

huku wahariri wakikagua habari zote

na kuamua zitakazoonyeshwa kwa umma.

Leo, mashirika ya zamani ya habari

yameungwa na
vyanzo vingine vingi mtandaoni;

na kwenye intaneti

mara nyingi ni programu ya kompyuta
inayoamua kitakachotazamwa na watu.

Unapotafuta kwenye wavuti
au kutembelea tovuti ya mtandao jamii,

Kuna maudhui mengi zaidi kiasi kwamba
mfumo unahitajika kuchuja matokeo.

Ili kutabiri mtumiaji angependa
kuona nini,

mifumo ya mtandaoni hutumia algoriti.

Algoriti ni kundi la maagizo

yanayoambia kompyuta
jinsi ya kutekeleza majukumu fulani

kama vile jinsi ya kupanga maelezo.

Algoriti hubaini maudhui utakayoonyeshwa

kulingana na mseto
wa kilicho maarufu

na kinachojua kuhusu
mtazamo na mambo yanayokuvutia.

Unapofungua akaunti kwenye mtandao jamii

kuna uwezekano utatoa
maelezo ya msingi

kama vile jina, jinsia na umri wako.

Huenda ukashiriki maelezo mengine
bila hata kugundua.

Kila wakati unapopenda, kushiriki,
au kutoa maoni kwenye chapisho

maelezo hayo huhifadhiwa
na kutumiwa kubuni wasifu wako.

Kwenye wavuti pana,
vitendo vingi unavyofanya

hufuatiliwa na vinaweza kufikiwa
na algoriti za mtandao jamii.

Inaweza kushangaza

kiasi ambacho algoriti inaweza
kujifunza kukuhusu kupitia vitendo vyako.

Data hii unayoweka ni muhimu

kwa sababu mifumo ya mtandaoni
hupata pesa kwa kuuza matangazo.

Watangazaji watalipa ili kuwafikia watu

wenye uwezekano mkubwa wa kuvutiwa
na ujumbe wao.

Kadri mfumo unavyokujua

ndivyo unaweza kukuonyesha maudhui
na matangazo yaliyowekewa mapendeleo.

Algoriti zinaweza kukuhimiza
uendelee kubofya, kupitia au kutazama

kwa kuonyesha maudhui
yaliyo maarufu, yanayovutia au mapya

kwa sababu lengo
ni kushikilia umakini wako

Algoriti zinaweza kufadhili maudhui
ya ajabu, ya uongo au yanayopotosha.

Kuna nyakati ambapo algoriti
zinaweza kuwa muhimu, kwa mfano,

wakati huduma ya kutiririsha muziki
inapendekeza wimbo mpya

kulingana na ulichosikiliza awali.

Lakini wakati algoriti zinabaini
habari au taarifa tunazoona

huenda athari zikawa kubwa zaidi.

Wakati maelezo
yamebadilishwa ili kutufaa sisi tu,

tunaweza kuishia katika hali ya
mapendeleo.

Mapendeleo hutokea
wakati tunaonyeshwa tu maelezo

ambayo tuna uwezekano wa kuyakubali.

Kuwa katika hali ya kupendelea kunaweza
kutufanya tusikubali maoni

ambayo ni tofauti na yetu binafsi.

Hili linaweza kuwa na athari mbaya
kwa demokrasia

ambayo inawahitaji raia kuwasikiliza
wengine na kuelewana.

Kufahamu ni kwa nini tunaona
tunachoona mtandaoni

kunaweza kutusaidia kuwa
watumiaji makini zaidi wa maelezo.

Mipasho yetu kamwe haitupi picha kamili

kwa hivyo tunahitaji kujenga desturi ya
kutafuta habari

na maelezo kutoka kwa vyanzo mbalimbali.

♪ (muziki) ♪