Zijn Elfs, Klingon, Dothraki en Na'vi echte talen? - John McWhorter
-
0:07 - 0:09Velen vinden het één van de tofste dingen
-
0:09 - 0:10aan 'Game of Thrones'
-
0:10 - 0:12dat de inwoners van de Dothraki Sea
-
0:12 - 0:14hun eigen echte taal hebben.
-
0:14 - 0:16En Dothraki kwam direct na
-
0:16 - 0:20de echte taal die in 'Avatar'
door de Na'vi wordt gesproken. -
0:20 - 0:22Die hadden ze zeker nodig
-
0:22 - 0:23want de Klingons in 'Star Trek'
-
0:23 - 0:25hebben tenslotte al sinds 1979
-
0:25 - 0:27hun eigen taal.
-
0:27 - 0:29En laten we de Elfse talen niet vergeten
-
0:29 - 0:32uit J.R.R. Tolkiens trilogie 'In de ban van de ring',
-
0:32 - 0:35vooral omdat hij de grootvader van de
-
0:35 - 0:37fantasy-kunsttalen is.
-
0:37 - 0:41Een kunsttaal staat voor
een taal die ontworpen is. -
0:41 - 0:43Het is meer dan geheimtaal,
zoals Varkenslatijn, -
0:43 - 0:45en het zijn niet alleen collecties
-
0:45 - 0:47van verzonnen taal zoals Nadsat-lingo,
-
0:47 - 0:48dat de jonge misdadigers
-
0:48 - 0:50in 'A Clockwork Orange' spreken,
-
0:50 - 0:51waar droog, uit het Russisch,
-
0:51 - 0:53toevallig vriend betekent.
-
0:53 - 0:55Wat kunsttalen echte talen maakt,
-
0:55 - 0:57is niet het aantal woorden
dat ze tellen. -
0:57 - 1:00Het helpt natuurlijk wel
om veel woorden te hebben. -
1:00 - 1:02Dothraki heeft duizenden woorden.
-
1:02 - 1:04Na'vi begon met 1.500 woorden.
-
1:04 - 1:08Fans hebben op verschillende websites
steeds meer woorden gecreeërd. -
1:08 - 1:09Maar we kunnen het verschil zien
-
1:09 - 1:11tussen alleen woordenschat
-
1:11 - 1:13en een echte taal
-
1:13 - 1:14door te kijken naar hoe Tolkien
-
1:14 - 1:16het geweldige Elfs heeft samengesteld,
-
1:16 - 1:19een kunsttaal met duizenden woorden.
-
1:19 - 1:22Het kan best dat je
5.000 Russische woorden leert, -
1:22 - 1:25maar nog steeds geen
begrijpelijke zin kunt vormen. -
1:25 - 1:27Een vierjarige zou je eruit kletsen.
-
1:27 - 1:30Dat komt omdat je moet weten
hoe je de woorden samenvoegt. -
1:30 - 1:33Een echte taal heeft een grammatica.
-
1:33 - 1:34Elfs heeft dat.
-
1:34 - 1:36Om van een werkwoord
de verleden tijd te maken -
1:36 - 1:38voeg je in het Engels '-ed' toe.
-
1:38 - 1:40Wash, washed.
-
1:40 - 1:42In het Elfs is 'wash' 'allu',
-
1:42 - 1:45en 'washed' is 'allune'.
-
1:45 - 1:48Echte talen veranderen ook met de tijd.
-
1:48 - 1:51Er is geen enkele taal
die vandaag nog hetzelfde klinkt -
1:51 - 1:53als duizend jaar geleden.
-
1:53 - 1:55Wanneer mensen spreken,
krijgen ze nieuwe gewoontes, -
1:55 - 1:57werpen oude af,
-
1:57 - 1:58ze maken fouten
en worden creatief. -
1:58 - 2:00Vandaag zegt men in het Engels:
-
2:00 - 2:02"Give us today our daily bread"
-
2:02 - 2:04In Oud-Engels zei men:
-
2:04 - 2:08"Urne gedaeghwamlican hlaf syle us todaeg".
-
2:09 - 2:11In kunsttalen veranderen dingen ook.
-
2:11 - 2:13Tolkien bracht oudere
-
2:13 - 2:15en nieuwere versies van Elfs in kaart.
-
2:15 - 2:17Toen de Eerste Elfen in Cuivienen ontwaakten,
-
2:17 - 2:18was het woord voor mensen,
-
2:18 - 2:21in hun nieuwe taal, 'kwendi'.
-
2:21 - 2:22Maar in de talen van één van de groepen
-
2:22 - 2:24die verhuisde, de Teleri,
-
2:24 - 2:27werd 'kwendi' in de loop der tijd 'pendi',
-
2:27 - 2:29de k werd een p.
-
2:29 - 2:31En net als bij echte talen
-
2:31 - 2:34splitsen kunsttalen zoals Elfs
zich af in vele anderen. -
2:34 - 2:37Toen de Romeinen het Latijn
door heel Europa verspreidden -
2:37 - 2:40werden het Frans, Spaans en Italiaans geboren.
-
2:40 - 2:42Als groepen naar andere plaatsen verhuizen,
-
2:42 - 2:44wordt hun manier van spreken ook anders,
-
2:44 - 2:46net als een heleboel andere dingen veranderen.
-
2:46 - 2:49Het Latijnse woord voor hand was 'manus',
-
2:49 - 2:51in het Frans werd het 'main',
-
2:51 - 2:53terwijl het in het Spaans 'mano' werd.
-
2:53 - 2:57Tolkien zorgde ervoor
dat het Elfs ook zoiets deed. -
2:57 - 3:01Terwijl het originele woord 'kwendi'
'pendi' werd voor de Teleri, -
3:01 - 3:04werd het voor de Avari, die
in Midden-Aarde terechtkwamen -
3:04 - 3:05'kindi',
-
3:05 - 3:07en kwam de w te vervallen.
-
3:07 - 3:10De Elfse varianten die Tolkien
het meeste uitwerkte, -
3:10 - 3:12waren Quenya en Sindarijns.
-
3:12 - 3:13Hun woorden verschillen net zo
-
3:13 - 3:15als Franse en Spaanse woorden.
-
3:15 - 3:17In Quenya betekent 'suc' drinken,
-
3:17 - 3:19in Sindarijns is het 'sog'.
-
3:20 - 3:23En zoals je weet zijn talen onlogisch.
-
3:23 - 3:24Dat komt omdat ze veranderen
-
3:24 - 3:27en verandering gaat vaak tegen de logica in,
-
3:27 - 3:28net zoals in een woonkamer
-
3:28 - 3:29of op een boekenplank.
-
3:29 - 3:32Echte talen zijn nooit helemaal logisch.
-
3:32 - 3:34Daarom zorgde Tolkien ervoor
-
3:34 - 3:36dat het Elfs voldoende uitzonderingen had.
-
3:36 - 3:38Veel werkwoorden hebben een vervoeging
-
3:38 - 3:39die je gewoon moet weten.
-
3:39 - 3:41Neem het woord 'know'.
-
3:41 - 3:43De verleden tijd is 'knew'.
-
3:43 - 3:47Er is geen enkele regel
in het Engels die dat kan verklaren. -
3:47 - 3:48Ach ja.
-
3:48 - 3:50In het Elvish is 'know' 'ista',
-
3:50 - 3:53maar 'knew' is 'sinte'.
-
3:53 - 3:54Ach ja.
-
3:54 - 3:57Eerlijk gezegd is het Elfs meer
een schets van een echte taal -
3:57 - 3:59dan een complete taal.
-
3:59 - 4:01Voor Tolkien was het Elfs meer een hobby
-
4:01 - 4:03dan een poging om iets te maken
-
4:03 - 4:05dat mensen echt zouden spreken.
-
4:05 - 4:07Veel van het Elfs dat de personages
-
4:07 - 4:08spreken in de 'In de ban van de ring'-films
-
4:08 - 4:10is verzonnen na Tolkien
-
4:10 - 4:12door toegewijde fans van het Elfs
-
4:12 - 4:14en is gebaseerd op veronderstellingen
over wat Tolkien -
4:14 - 4:16zou hebben bedacht.
-
4:16 - 4:18Meer kunnen we ook niet doen voor het Elfs
-
4:18 - 4:20aangezien er geen echte Elfen zijn
-
4:20 - 4:21om het te spreken.
-
4:21 - 4:24Maar de moderne kunsttalen gaan nog verder.
-
4:24 - 4:27Dothraki, Na'vi en Klingon
zijn ver genoeg ontwikkeld -
4:27 - 4:29om daadwerkelijk te spreken.
-
4:29 - 4:31Er is zelfs een Klingon-vertaling van Hamlet,
-
4:31 - 4:33al zou je wel moeten wennen
-
4:33 - 4:35aan het uitspreken van de k via de huig,
-
4:35 - 4:37dat rare cartooneske ding
-
4:37 - 4:39achter in je keel.
-
4:39 - 4:42Geloof het of niet, dat doe je
in vele talen op de wereld, -
4:42 - 4:45zoals de Eskimo-talen.
-
4:45 - 4:47Elfs spreken is veel makkelijker.
-
4:47 - 4:52Laten we deze introductie
tot de kunsttalen afsluiten -
4:52 - 4:54in het Elfs en de drie andere kunsttalen
die we hebben besproken, -
4:54 - 4:58met een vier-kunsttalige
afscheidsspeech vanuit het hart: -
4:58 - 4:59"A na marie!"
-
4:59 - 5:00"Hajas!"
-
5:00 - 5:02Na'vi's "Kiyevame!"
-
5:02 - 5:03"Qapla!"
-
5:03 - 5:05en "Tot ziens!"
- Title:
- Zijn Elfs, Klingon, Dothraki en Na'vi echte talen? - John McWhorter
- Speaker:
- John McWhorter
- Description:
-
Bekijk de gehele les op: http://ed.ted.com/lessons/are-elvish-klingon-dothraki-and-na-vi-real-languages-john-mcwhorter
Wat hebben het Dothraki van 'Game of Thrones', Na'vi uit 'Avatar', Klingon uit 'Star Trek' en Elfs uit 'In de ban van de ring' met elkaar gemeen? Het zijn allemaal verzonnen fantasytalen, kunsttalen. Kunsttalen hebben alle fantastische ingewikkeldheden van een echte taal: veel woorden, grammaticaregels en ruimte voor onlogische zaken en evolutie. John McWhorter legt uit waarom deze verzonnen talen fans intrigeren ook lang nadat de aftiteling voorbij is.
Les door John McWhorter, animatie door Enjoyanimation.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:21
TED Translators admin edited Dutch subtitles for Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages? | ||
Els De Keyser approved Dutch subtitles for Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages? | ||
Els De Keyser accepted Dutch subtitles for Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages? | ||
Els De Keyser commented on Dutch subtitles for Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages? | ||
Els De Keyser edited Dutch subtitles for Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages? | ||
Els De Keyser edited Dutch subtitles for Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages? | ||
Els De Keyser edited Dutch subtitles for Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages? | ||
Miranda Schuchhard edited Dutch subtitles for Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages? |
Els De Keyser
Er bestaan equivalenten in het Nederlands voor o.m. Elvish en Sindarin: Elfs en Sindarijns.
Ik heb voornamelijk aan de timing gesleuteld.
Verder heb ik de subtitle infobox uit de nieuw editor gebruikt om de lengte van de regels onder controle te houden.
Laat maar weten als je nog vragen of opmerkingen hebt.