Ekonomik bağımlılığın gerçek bedeli

Mali durumunuzun kontrolünden vazgeçmek -- gönüllü olarak veya değil -- sizi güçsüz bırakabilir, hatta bazı durumlarda bir istismar döngüsüne kıstırabilir. Bu son derece kişisel konuşmasında, muhasebeci Gibson kendi ekonomik bağımlılıktan kurtulma hikâyesini paylaşıyor ve kendi parasından sorumlu olmanın özgürlüğünü arzu edenlere faydalı ve gerçekçi tavsiyeler veriyor.

Büyüdüğüm ailede, tüm
parayı babam yönetirdi

ama nedense, sekiz veya dokuz yaşımdayken

kendisi bana parayla ilgili
şeyler öğretmeye başladı.

Mutfak masasında otururduk
ve bana banka defterlerini gösterirdi.

Tabii bunlar, internet öncesi günlerdi,

o zamanlarda bilgilerimizi
küçük defterlerde saklardık.

Babam bana o hesaplarda
nasıl para biriktirdiğini

ve faturaları nasıl ödediğini gösterirdi.

Bana ne zaman parayla
ilgili bir şey öğretse

"Annene sakın söyleme," diyerek bitirirdi.

(Gülüşmeler)

Bunu neden söylediğini
bugün bile bilmiyorum

ama bildiğim şey şu ki,

mutfak masasında oturan
o sekiz yaşındaki kız için

bu "Tek kelime bile etme,"
anlamına geliyordu.

Yıllar sonra, ilk kez bir işe
girdiğimde babam şöyle dedi:

"Bana çekini getir, senin
adına bankaya yatırırım."

Yıllar önce bana öğrettiği
şeyler yüzünden,

ona "Hesap defterimi istiyorum," dedim.

Şaşırtıcı bir şekilde, onu bana verdi.

O andan itibaren, 16 yaşımda

kendi paramı yönetmeye başladım.

Üniversiteye devam ettim ve sonra
mali müşavir olarak kariyerime başladım

ancak öğrenci borçları, kendi daireme
taşınmak ve yeni bir işe girmek derken

borçlarımın biriktiği, onları ödediğim,
daha sonra daha da çok borç biriktirdiğim

bir hızlı trene binmiş gibi oldum.

Yıllar sonra, evlendikten ve hiç
beklemediğim bir anda boşandıktan sonra,

masraflarını karşılayamadığım bir ev
ve ödeyemediğim faturalarla kalakaldım.

Merak ediyor olabilirsiniz,

"İnsanların parasını yönetme
konusunda eğitimli,

beceri sahibi bir insanın
başına bu nasıl gelir?"

Küçükken öğrendiğim yaşam
tarzına geri dönmüştüm:

tüm parayı bir kişinin yönettiği düzene.

Ekonomik gücümü başkasına devretmiştim

ve ekonomik olarak bağımlı
bir duruma gelmiştim.

Ekonomik bağımlılık, kişinin
parasal durumunun

bir insana, bir işe veya bir
duruma bağlı olması

ve kapana kısılmış hissetmesidir.

Bu insanlar iki kategoriye ayrılır:

Kendi seçimi ile bağımlı olanlar ve seçim
hakkı olmadan bağımlı olanlar.

Kendi seçimi ile bağımlı olanlar,

ekonomik güçlerini ve katılım haklarını
başkasına devretmiş olanlardır.

Kişisel ilişkilerde veya iş
ilişkilerinde bu görülebilir,

bir insan para ile ilgilenmek istemez,

bu yüzden sorumluluğu bir eşe, partnere

veya muhasebeci ya da menajer gibi
bir profesyonele bırakır.

Benim durumum buydu.

Ben tüm günümü insanların paralarını
idare ederek geçiriyordum,

bu yüzden kocamın bizim
paramızı yönetmekle ilgilenmesi

ve bu işte iyi olması beni rahatlamıştı.

Ben özgürdüm!

16 yaşımdaki o ilk işimden beri ilk defa

paramı yönetmekle yükümlü
olmak zorunda değildim.

Anlamayı başaramadığım şey ise
özgürlükmüş gibi hissettiğim şeyin

aslında bağımlılık oluşuydu.

Hatam, paramızla ne olup bittiğiyle
ilgilenmemem ve bunu anlamamamdı.

Bunu kendiniz de yaşamış olabilirsiniz

veya ünlülerin ve profesyonel sporcuların
paralarını yönetmeleri için

ailelerine, arkadaşlarına
veya başkalarına güvenip

ekonomik güçlerini
devretmeyi seçtikleri için

sonunda beş parasız, iflas etmiş
ve ihanete uğramış durumda kaldıkları

hikâyeleri duymuş olabilirsiniz.

Kendi seçimleri olmadan
ekonomik açıdan bağımlı olanlar

ekonomik durumları yüzünden
kapana kısılmış hisseder.

Mutsuz oldukları veya tacize uğradıkları
bir iş veya kariyerde olabilirler

ancak oradan ayrılmaya güçleri yetmez.

Başka bir durumda da,

hastalık, boşanma veya başka
bir kötü olay yaşadığı için

ailesinin veya arkadaşlarının yanına
taşınmak zorunda kalmış bir kişi

ekonomik yönden başkalarına
bağımlı olmuş olabilir.

Kaçımız, artık kendine
bakamayacak durumda

ve başkalarına güvenmek zorunda olan,

hatta bazen onlara paralarını, evlerini
ve diğer varlıklarını devreden

yaşlı bir ebeveyne veya akrabaya
sahip birini tanıyoruz?

Seçim olmadan oluşan başka bir ekonomik
bağımlılık türü de finansal istismardır.

Finansal istismar, bir partneri korkutmak
ve kontrol etmek için kullanılan,

taciz temelli bir davranış örüntüsüdür.

Kurbanları bir ilişki içindedir ve karşı
taraf onlar üzerinde güç sahibidir

çünkü ayrılmak için ihtiyaç duydukları
paraya, bilgiye, kaynaklara ve desteğe

erişimleri yoktur.

Allstate Foundation'ın Purple Purse
adında, aile içi şiddet kurbanlarına

mali güçlendirme yoluyla yardım etmeyi
hedeflediği bir programı var.

Raporlarına göre yüzde 99 oranında,

yani her yüz aile içi şiddet
vakasının 99'unda,

finansal istismar, kurbanları
ilişkide kalmaya zorluyor.

Purple Purse, finansal istismara
"görünmez silah" diyor

çünkü görünür istismar
morluk ve yaralar bırakırken

finansal istismar bırakmıyor.

Finansal istismar ve finansal bağımlılık
gözle görülmeyen duygusal izler bırakıyor.

Bunlardan bazıları umutsuzluk,
suçluluk, utanç, depresyon,

özgüven eksikliği ve öz saygı.

Ekonomik bağımlılık da görünmez
çünkü kimse bu konuda konuşmuyor.

Peki neden?

Çünkü kimse duygusal yaralarını
göstermek istemiyor

ve evlerimizde, işlerimizde
ve topluluklarımızda

bize para konusunu açmamamız öğretildi.

Bu sorun hakkında konuştuğum birçok insan

durumu anlayabiliyor
ve kendi hikâyeleri de var

ancak kendi hikâyelerini
kimseye anlatmıyorlar.

Mutfak masasında bana
"Sakın anlatma," denildiğinde

kimseye anlatmadım.

Çok uzun zaman önce öğrendiğim bu kuralı
çiğnemek, benim için şu an bile zor.

Peki, ne yapabilirim?
Siz ne yapabilirsiniz?

Bu görünmez silahı etkisiz hale
getirmek için topluca ne yapabiliriz?

Üç sorunu çözebiliriz.

İlk sorun, farkındalığın az olması

çünkü para hakkında bilgi sahibi
olmak ve para sahibi olmak

her zaman çözüm değil.

Örneğin ben, para idaresi konusunda
eğitimli ve tecrübeliydim

ama bu ekonomik olarak
bağımlı olmamı engellemedi.

Peki neden?

Büyürken sahip olduğum inançlar
ve deneyimler yüzünden.

Tüm parayı tek kişi yönetir.

Boşandıktan sonra, hayatımı ekonomik
ve duygusal olarak baştan kurmam gerekti.

O yüzden her kişisel
gelişim kursuna gittim

ve bulabildiğim tüm kişisel gelişim
kitaplarını aldım.

İçinde büyüdüğüm ailenin dinamiklerini

ve onların ekonomik gücümü
devretmemde nasıl bir rol oynadığını

o zaman anlamaya başladım.

İçinizdeki yaraların, berelerin
farkına vardıkça

ekonomik bağımlılıktan
kurtulmaya başlayabiliyorsunuz.

Diğer sorun, finansal okuryazarlık
hakkında bilgi eksikliği.

Finansal okuryazarlık, kişinin parası
konusunda bilinçli kararlar vermesi için

gerekli olan bilgi ve beceriye
sahip olmasıdır.

Birikim, yatırım, bütçe oluşturma
ve borçlanma gibi konuları içerir.

2018'de, yalnızca 17 eyalet

lise müfredatında finansal
okuryazarlık dersini zorunlu tuttu.

Bu bilgi, Amerikalıların yüzde 66'sının
finansal okuryazar olmadığını gösteren

son araştırmalarla uyuşuyor.

Eğer ekonomik olarak
bağımlı bir durumdaysanız

paranızın durumunu gözden geçirerek

paranızla ilgili kendi
kararlarınızı vererek

veya karar verilmesine
katkıda bulunarak işe başlayın.

Eğer bir finansal istismar durumundaysanız

bilginize erişim sağlayın.

Kredi kartı ekstreleri, sosyal sigorta
bilgileri ve hesap şifreleri gibi

finansal belgeleri arayın.

Son sorun, destek verme
ve alma konusundaki eksiklik.

Birçok insan, internette ve yerel
topluluklarında, onlara para konusunda

sağlıklı alışkanlıklar edinmek ve bunları
sürdürmekte yardımcı olabilecek

ücretsiz kaynaklar olduğunu bilmiyor.

Eğer finansal istismar mağduruysanız

Purple Purse gibi
ücretsiz kaynaklar da var.

Destek vermek ise

ekonomik yönden bağımlı kişileri,
yargılamadan ve eleştirmeden dinlemektir.

Bu, kendi hikâyenizi paylaşmayı da içerir

çünkü hikâyenizi paylaştığınız zaman
başkalarını güçlendirirsiniz

ve onlara, kendi hikâyelerini baştan
yazma iznini vermiş olursunuz.

Umuyorum ki kendi hikâyemi
paylaşmam sayesinde

daha çok insan ekonomik bağımlılığın
ne olduğunu öğrenecek,

kendi hikâyesini paylaşacak

ve hepimizin ekonomik
olarak özgür olabilmesi için

bu gizli kalmış soruna ışık tutma
amacıyla başkalarıyla bağlantı kuracak.

(Alkış)