Konu sağlığa geldiğinde Amerikalılar ne düşünüyor?

Rebecca Onie, Amerika'da sağlık konusunda düşünüldüğü kadar derin bir şekilde bölünmüş olmadığımızı belirtiyor. Tüm dikkatleri üzerine çeken bu konuşmada Onie, ekonomik, politik ve ırksal ayrımlarda bile Amerikalıların iyi yaşamak için neye ihtiyaç duydukları konusunda hemfikir olduklarını gösteren araştırmaları paylaşıyor ve hem sağlık hizmetleri kuruluşlarına, hem de hastalara bizi neyin kızdırdığına değil, neyin sağlıklı yapacağına odaklanmalarını söylüyor.

Bugün, bizler bölünmüş bir ülkeyiz

ya da en azından bize öyle söyleniyor.

Göçle, eğitimle, silahlarla

ve sağlıkla ayrıştırıldık.

Sağlık hizmeti kötü ve kaba,

hatta öyle kaba ki diğer her şeyin sesini
bastırmakla tehdit ediyor.

Sağlık hizmeti bir insan hakkıdır!
Mücadele et!

Hey, hey! Obama'nın hizmeti değişmelidir!

Peki ya tüm bu sesin altında

bölünmüş değilsek?

Peki ya sorgulamadığımız şeyler

en az fikir ayrılığı yaşadığımız
konular ise?

Doğru soruları sormaya
başladığımızda ortaya çıkıyor ki,

cevaplar korkunç,

çünkü sağlık hizmetleri üzerine değil,
daha önemli bir şey üzerine hemfikiriz:

Sağlığın kendisi üzerine.

Yirmi yıldır, tek bir soruya
takılı kaldım:

Ne yapalım, sağlıklı olmak için
hepimizin ihtiyaç duyduğu şey ne?

1995'te bir üniversite öğrencisi olarak,

Boston'da çok yoğun bir hastanede
hekimlerle aylarımı geçirdim,

onlara şunu sordum,

''Hastalarınızın sağlıklı olmak
için en çok ihtiyaç duyduğu şey nedir?''

ve her defasında daha önce yüzlerce kez

farklı varyasyonlarını duymuş
olduğum hikâyeyi anlattılar.

Dedikleri şöyle: ''Astım hastası
biri geldiğinde,

ona gerekli ilaçları yazıyorum.

Ama biliyorum ki evi küf ve
rutubetle kaplı.

Ya da kulağı iltihap kapmış bir çocuğa
antibiyotik veriyorum,

fakat evinde yiyecek hiçbir şey
olmadığını da biliyorum.

Ve hastalara bu konuları hiç sormuyorum
çünkü yapabileceğim hiçbir şey yok."

Şimdi düşününce, hastaların gerçek anlamda
sağlıklı olabilmeleri için tasarlanmış

bir doktor randevusu oluşturmak
çok da zor olmamalı.

Tam da bu yüzden ''Health Leads''
(Sağlık Öncüleri)'i kurdum.

Health Leads, binlerce doktorun ve
hastabakıcının hastalarına

şunu sormasını sağlıyor.

''Sağlıklı olmak için neye
ihtiyacın var?''

Onlar da ilaç yerine
o şeyi reçeteye yazıyorlar.

Bunlar, meyveler, sebzeler,
kış ayları için ısıtma,

ilaçlarını buzdolabında saklayabilmeleri
için elektrik gibi şeyler.

Sonra biz hastaları, kendi
topluluklarında bu imkânlara

doğru yönlendiriyoruz.

Yöntem işe yarıyor.

Mass General Hastanesi'nde
yapılan araştırmada,

hastalara temel ihtiyaçları sağlamak,

tansiyon ve kolesterolde
iyileşme gösterme ile ilişkilendiriliyor,

bir nevi piyasaya hiçbir
yan etkisi olmayan

yeni bir ilaç sunmak gibi bir şey.

Peki 20 yıl sonrasına gelelim, ne değişti?

Artık, sağlık çıktılarının yalnızca
yüzde 20'sini

tıbbi bakımın oluşturduğu ve bunun aksine

neredeyse yüzde 70'ini sağlık davranışları

ve sağlığın toplumsal belirleyicileri
dedimiz şeylerin,

yani bir doktor odasında
ya da bir hastanede

olmadığımız her an, hayatta yaşadığımız

her şeyin oluşturduğu biliniyor.

Sağlık yöneticileri artık bizlere sık sık,

posta kodumuzun genetik kodumuzdan daha
önemli olduğunu hatırlatıyor.

Hatta, bir süre önce,
sağlık alanında bir yayın,

Sosyal Sağlık Belirleyicileri'ni

''Yılın Keyif-Veren Kelimesi''

olarak seçme cesaretinde bulundu.

Tabii bazı çalışmalar da oldu.

Geçtiğimiz on yıl boyunca, önde giden altı
sağlık hizmetleri kuruluşu

ve sigortacıları 600 milyon dolardan
fazla parayı

bebek ölüm oranını azaltıp

ortalama yaşam süresini
arttırdığı gerekçesiyle,

karşılanabilir konut yapımına harcadı.

Ama lütfen dürüst olalım.

Bizim 3,5 trilyon dolarlık
sağlık hizmeti sistemimiz

esasında sağlık oluşturmak
için mi yaratılmıştı?

Kesinlikle hayır.

Sağlıklı yiyeceklere erişimi ele alalım.

Kısa bir süre önce, genç bir erkek çocuk
kilo kaybı nedeniyle Baltimore'da

bir hastaneye getirildi.

Tam çocuğun doktorları acaba hangi
metabolik panel ya da kan testlerini

yapsak diye şekilden şekle girerken,

meslektaşlarımdan biri,
sesli bir şekilde sordu:

''Aç olabileceği aklınıza
hiç geliyor mu?''

O an öğrendik ki bu çocuk evden
kovulmuştu ve tam anlamıyla

haftalardır ağzına tek lokma koymamıştı.

Çocuk, sonunda biri bunu sorduğu için çok
rahatladığını söyledi.

Bir şekilde, bir hastaya ''Aç mısın?''
diye sormanın,

çoğunlukla başarısız olduğumuz ya da
bütünüyle sorgulamayı unuttuğumuz,

sağlık hizmeti olarak bilinen şeyin

çok dışında olduğu;

doktorların, bir hastanenin eğer aç bir
acil servis hastasıysanız yalnızca

iki tane ücretsiz sandviç alabileceğiniz

anlamına gelen ''Üçüncü Sandviç Yok''
politikaları yüzünden

yakındığı fakat olabildiğince
emar çekilmesini istediği;

2016'da Teksas'ta sağlıklı yiyeceklere

erişim sağlamak yerine,
kötü beslenme üzerine

1,2 milyar dolarlık
tıbbi masrafın yapıldığı;

Medicare ve Medicaid
Merkezleri programının

aç insanların, bazıları
gıdalara erişebilsin,

bazılarını da gıdalar hakkında bilgi
alabilsin diye katmanlara ayırdığı,

bu ülkede aç insanlar için hiçbir şey
yapmamanın sıradanlaştığı

gerekçesini öne süren bir
sağlık sistemi yarattık.

Ve bu sadece yiyecek.

Aynısı konaklama, elektrik
içinde geçerli...

Uzun lafın kısası, sağlık hizmeti
değişiyor olabilir,

ancak bu değişim kesinlikle yeterli değil
ve yeterince hızlı değil.

Doktorlarımıza, hastalarımıza hatta
vatandaşlarımıza

yanlış soruları soruyoruz.

Sağlık hizmeti hakkında sorup
bu konuda tartışıyoruz

fakat seçmenler sağlık konusunda
ne düşünüyor?

Bu sorumuzu kimse cevaplayamadı,
bu yüzden yeni bir girişim oluşturduk

ve ülke çapında insanlara

''Sağlıklı olmak için ihtiyacınız
olan şey nedir?'' diye sormaları için

bir anket şirketiyle anlaştık.

Bu konuda en şaşırtıcı şeyse aslında
hiç kimsenin sağlık hizmeti derken neden

bahsettiğimiz hakkında ufacık bir
fikrinin olmamasıydı.

Seçmenler sağlığın toplumsal
belirleyicilerinin keyif veren

bir kelime olduğunu düşünmüyor.

Tam tersine nefret ediyorlar.

''Hangi eğitimsiz insan uydurdu
bu kelimeyi?''

diyen bile çıktı aralarından.

Benim favorimse ''Beni öldürüyorsunuz.''

diyen adamdı.

Fakat sağlık hizmeti konusunda
tüm bu kelime

saçmalıklarını bir kenara koyduğumuzda,

neyin sağlığı yarattığını
çok iyi biliyoruz.

Kuzey Carolina'da Charlotte'u ele alalım.

İki odak grubumuz vardı.

İlki Afroamerikan Demokratik
kadınların olduğu grup,

diğeriyse beyaz ırktan
Cumhuriyetçi kadınlar.

Onlara şunu sorduk:
''Yüz dolarınız olsa,

bunu topluluğunuza sağlık
almak için nasıl harcardınız?''

Görünen o ki, cevapları son yüzde
noktasına kadar neredeyse aynıydı.

Önce, sağlık hizmetinin, sağlığı sadece
biraz etkilediği konusunda anlaştılar.

Bu yüzden paralarının çoğunu
hastane ya da klinikler

dışındaki yerlere harcamak istediler.

İkinci olarak, paralarının yüzde 19'unu
karşılanabilir konut için,

yaklaşık yüzde 25'ini sağlıklı yiyeceklere

erişim için harcayarak, sağlığı oluşturan
şeyler konusunda anlaştılar.

Eminim ki, '' Tesadüftür'' diye
düşünüyorsunuz.

Ama tesadüf değil.

Seattle'daki Beyaz ve Latin erkek
kararsız seçmenler,

Cleveland'daki beyaz ve afroamerikan
demokratik seçmenler,

Dallas'taki beyaz erkek Cumhuriyetçiler,

Kuzey Carolina, Hendersonville'deki düşük
gelirli beyaz Demokratlar:

Hepsinin cevabı şaşırtıcı derecede benzer.

Hepsi paralarını, hastaneler

ya da sağlık merkezleri yerine,
sağlıklı yiyecekler

ve güvenli barınma
üzerine harcamayı seçtiler.

Doğru soruyu sorduğunuzda,

her şey daha net ortaya çıkıyor:

Bu ülkede sağlık hizmetleri konusunda
çatlaklarımız olabilir,

fakat sağlık konusunda hepimiz hemfikiriz.

Anlamakta zorlandığım şey neden olduğuydu.

Neden sağlık konusunda hemfikiriz?

Sağlık konusunda hemfikiriz,
çünkü sağlık bir ortak akıl.

Hepimiz biliyoruz ki daha sağlıklı
hâle getirmeye çalıştığımız şeyler --

ilaçlar ve tıbbi bakım --

aslında daha en başında hasta olmamamız,

sağlıklı olmamız için
gerekli şeyler değil.

Fakat aynı zamanda, ortak deneyimlerimiz
nedeniyle hemfikiriz.

5.000 hastanın yer aldığı bir çalışmada,

özel sağlık sigortasına sahip, yani bir
yerde çalışan hastaların yüzde 24'ü

hâlâ yiyecek sıkıntısı çekiyordu

ve barınacak yer, ulaşım ve diğer temel

imkânları bulma konusunda zorlanıyordu.

Yüzde 24'ü.

Aynı şeyi kendi odak
gruplarımızda da gördük.

Neredeyse her seçmen zorluk çekmenin
ne demek olduğunu

ya kendilerinden, ya ailelerinden ya da
komşularından

dolayı çok iyi biliyordu.

Charlotte'te beyaz Cumhuriyetçi
kadınlardan biri elinde kocaman kola

bardağıyla uyanık kalmaya çalışan
bir garsondu.

Çok yorgun görünüyordu.

Öyleydi de.

Bize iki işte çalıştığını, ama yine de

Y'ye üye olmaya yetecek
parası olmadığını söyledi

ama önemli değildi aynı şekilde
spora da gidemiyordu,

çünkü benzin almaya parası yetmiyordu

ve her gün evden işe, işten eve

16 km yürüyordu.

Onu dinlerken, benzer
bir paniği kendimde hissettim.

Çocukluğumdan kalma bir şeyi.

10 yaşındayken,

babam salonda depresyonlarından
birinin pençesinde,

yerde uzanıyordu.

Yanına eğildiğimde, bana kendini
öldürmek istediğini söyledi.

Babam ölmedi,

ama çalışmak için çok çabaladı.

Ailem ayakta kaldı,

fakat çok sendeledik,

her şey için sadece

annemin öğretmenlik maaşına güveniyorduk.

Küçücük bir çocukken bile, finansal
ve duygusal çöküşün

gölgesinde yaşadığımızı biliyordum.

Söylemesi çok zor

fakat bu işi yapmamın asıl
nedeninin bu olduğunu

kendime itiraf etmem 25 yılımı aldı.

Babamın iyileşmesi için sağlık
hizmetine ihtiyacı vardı,

fakat sağlıklı olması için, ailemin
başka bir şeye ihtiyacı vardı,

o da yeterli bir gelirimiz olmasıydı.

Bunu bilerek, ki çoğu benden
daha iyi biliyordu,

temel ihtiyaçlarımızın elimizden kayıp
gideceğini gördüğümüz anki o panik.

Odak gruplarımızdaki
seçmenler için çözüm ortadaydı.

Charlotte'ta beyaz Cumhuriyetçi bir
kadının da söylediği gibi,

''Paranızın tümünü sağlık
hizmetlerine harcayacağınıza,

karşılanabilir konut için harcayın.

Yani, alın ve farklı bir
şekilde dağıtın.''

Anlaşılan o ki, doğru dili kullandığında

ve doğru soruları sorduğunda,

cevaplar önemli derecede açık ve
hemfikir olunmuş

hâle geliyor.

Bildiğimiz tek şey ise, tüm bu
gürültüye rağmen,

bu ülkede sağlık hizmetleri için planın,

aslında hiç plan olmaması.

Fakat bir siyasetçinin yasa tasarısından,

aday birinin platformundan,
düşünce kuruluşlarının

politik beyanından daha güçlü
bir şeyimiz var.

Ortak aklımız ve ortak deneyimlerimiz var.

Öyleyse soruyorum, bir sağlık hizmetleri
yöneticisi olsanız:

Kaç tane hastanızın yiyecek
sıkıntısı çektiğini

ya da ay sonunda kirasını ödemekte
zorlandığını bilebilir miydiniz?

Bu veriler sizin yönetiminize
ve primlerinize

şekil verecek şekilde
puantaj kartınızda yer alır mıydı?

Bir siyasetçi olsaydınız:

Sağlık hizmetlerinin karmaşık dünyasında
savaşmaya devam mı ederdiniz,

yoksa Demokratik
ve Cumhuriyetçiler de dâhil

seçmenlerinizin de bildiği,
sağlığı yaratan şeylerin

iyi maaş, sağlıklı yiyecek

ve güvenli barınma olduğu
konusu üzerinde mi

çalışırdınız?

Ve hepimiz için,
bu ülkenin vatandaşları için,

bizi sağlıklı olmak için neye ihtiyacımız
olduğu konusunda uzmanlar yapan,

hepimizin doğru olduğunu bildiğimiz,

ortak akıl ve ortak deneyimlerimiz

konusunda güvenmelerini isteyecek miyiz?

Görünen o ki, bu aslında

fikirleri değiştirmekle ilgili değil.

Daha güçlü bir şey ile ilgili.

Sorduğumuz soruları değiştirmek

ve birbirimizin cevaplarını duyabilmek
için kuru gürültüyü bastırmakla ilgili.

Bu, biz hastaların, hekimlerin,

hasta bakıcıların, sağlık hizmeti

yöneticilerinin hatta

biz insanların, hemfikir olduğu

radikal olabilirlikle ilgili.

Ve artık, çok geç kalınmış olsa da

zaman, cesaretimizi toplayıp

o cevapları duyma

ve ona göre hareket etme zamanı.

Teşekkür ederim.

(Alkış)