Uyqusizlikning sababi nimada?
-
0:07 - 0:09Kechalari uxlolmayapsizmi?
-
0:09 - 0:11Muhim masalalar haqida o'ylayapsizmi?
-
0:11 - 0:12Uzoq safarni kutyapsizmi?
-
0:12 - 0:15Yoki tugallanmagan ish,
yaqinlashib kelayotgan -
0:15 - 0:16nazorat yoki yoqimsiz
-
0:16 - 0:18oilaviy bayram tufayli
tashvishlanyapsizmi? -
0:18 - 0:23Ko'pchilik uchun bunday stress vaqtincha
va uni sabablarini bartaraf etish mumkin. -
0:23 - 0:28Uyqu yo'qolishi haqida tashvishlanayot-
ganingizdan uxlolmayotgan bo’lsangiz-chi? -
0:29 - 0:33Bu muammoli charxpalak
uyqusizlikning - dunyodagi -
0:33 - 0:36eng keng tarqalgan uyqu buzilishinining
asosini tashkil qiladi. -
0:36 - 0:39Uyqusiz tunning sababi har qanday
narsa bo'lishi mumkin: -
0:39 - 0:41juftingizning xurrak otishi,
-
0:41 - 0:42jismoniy og'riq
-
0:42 - 0:44yoki ruhiy kechinmalar.
-
0:44 - 0:48Masalan uzoq vaqt davomida uyquning
yo'qligiga bir necha vaqt zonalarini kesib -
0:48 - 0:52o'tishda biologik ritmlarning
buzilishi, dam olish -
0:52 - 0:56tartibini butunlay yo'q qiladi.
Lekin ko'pincha biz qisqa vaqtgagina -
0:56 - 0:59uyqumizni yo'qotamiz.
Oxir-oqibat, charchoq bizni qutqaradi. -
0:59 - 1:03Biroq, ba'zi surunkali kasalliklar,
masalan, nafas olish tizimi, -
1:03 - 1:05oshqozon-ichak trakti va boshqa
-
1:05 - 1:08kasalliklar charchoqdan ko'ra
kuchliroq bo'lishi mumkin. -
1:08 - 1:10Tunlaringizni qanchalik ko'p uyqusiz
-
1:10 - 1:14o'tkazsangiz, yotoqxona shunchalik kam
dam olish joyi sifatida gavdalanadi va -
1:14 - 1:16bu esa stress olib keladi.
-
1:16 - 1:19Uyqusizlikka chalinganlarda u
uyqu vaqti bilan birga boshlanadi. -
1:19 - 1:22Stress holatida miya
"ur, qoch yoki qotib qol" -
1:22 - 1:27himoya reaktsiyasini boshlab yuboradi.
-
1:27 - 1:32Qon aylanishi bilan Kortizol va adreno-
kortikotrop gormonlar tarqaladi, -
1:32 - 1:35natijada puls va bosim kuchayadi,
bu o'z o'rnida -
1:35 - 1:38uyqusizlikka olib keldi.
-
1:38 - 1:41Bu holatda miya potentsial tahdidlar
bilan to'qnashuvni kutadi, -
1:41 - 1:47va shuning uchun eng kichik noqulaylik
yoki begona shovqinni sezmaslik qiyin. -
1:47 - 1:49Uyqusizlikka chalinganlar uxlab
qolishsa ham -
1:49 - 1:52ularning uyqu sifati pasayadi.
-
1:52 - 1:56Miyamiz uchun energiyaning asosiy
manbai glyukoza bo'lib, sog'lom uyqu bilan -
1:56 - 2:02birga metabolizm kamayadi,
bu bedorlik uchun glukozani saqlaydi. -
2:02 - 2:06PE tadqiqotlari davomida adrenalin nafaqat
uyqusizlik bilan og'rigan bemorlarga -
2:06 - 2:09uxlab qolishiga yo'l qo'ymasligini,
balki ulardagi metabolizmni ham -
2:09 - 2:12tezlatishini aniqlashdi.
Ular uxlayotganda, tananing miya uchun -
2:12 - 2:16saqlagan glyukoza energiya zahiralari
yonib, ortiqcha ish vaqtidek ishlaydi. -
2:16 - 2:19Yomon uyquning bu alomati uyqusizlik bilan
og'riganlarning charchash, -
2:19 - 2:24chalkashlik va stress holatida uyg'oni-
shiga olib keladi, oqibatda bu jarayon -
2:24 - 2:27yana bir bor aylana boshlaydi.
-
2:27 - 2:31Stress va uyqusizlikning bu davrlari
bir necha oy davom etganda, -
2:31 - 2:34surunkali uyqusizlik tashxisi qo’yiladi.
-
2:34 - 2:37Uyqusizlik kamdan-kam hollarda
o'limga olib keladigan -
2:37 - 2:40bo'lsa-da, uning kimyoviy mexanizmlari
tushkunlikka chalinganlar -
2:40 - 2:43panik hujumlarning xurujiga o’xshaydi.
-
2:43 - 2:46Shuning uchun ta'riflangan
muammolarning har biri -
2:46 - 2:50bu ikki tashxis xavfini orttiradi.
-
2:50 - 2:54Baxtimizga, uyqusizlik davrlarini
yengish yo'llari mavjud. -
2:54 - 2:57Haddan tashqari zo'riqishga
olib keladigan stress -
2:57 - 3:00omillarini bartaraf etish uyqusizlikni
davolashda eng keng tarqalgan -
3:00 - 3:04usullardan biridir va quyidagi maslahatlar
tungi uyquni tiklashga yordam beradi. -
3:04 - 3:08Yotoqxona qorong'i va yetarlicha salqin
ekanligiga ishonch hosil qiling, -
3:08 - 3:10bu xayolli tahdidlarning kamayishiga
yordam beradi. -
3:10 - 3:13Faqat krovatingizda uxlang;
uxlolmasangiz, -
3:13 - 3:14yotoqxonadan chiqing
-
3:14 - 3:18va o'qish, meditatsiya yoki
kundalik tutish kabi taskin beruvchi -
3:18 - 3:19mashg'ulotlarni
-
3:19 - 3:20topishga
-
3:20 - 3:21harakat qiling.
-
3:21 - 3:22Metabolizmni boshqaring,
-
3:22 - 3:26tanangiz biologik soatlarga
yo'naltirilishi uchun ma'lum vaqtda -
3:26 - 3:29uxlashga va uyg'onishga rioya
qilishga harakat qiling. -
3:29 - 3:32Bu soatlar yoki sirkad ritm
yorug'likka ham bog'liq, -
3:32 - 3:33shuning uchun kechalari
yorqin nurdan -
3:33 - 3:35qoching,
shunda organizm uxlash vaqti -
3:35 - 3:38kelganini bilib oladi.
Ushbu maslahatlarga qo'shimcha qilib -
3:38 - 3:40shifokor uxlashga yordam
-
3:40 - 3:43beradigan uyqu tabletkalarini
yozib berishi mumkin, ammo uyqusizlikning -
3:43 - 3:47barcha holatlarida yordam beradigan
dorilar mavjud emas. Hamma joyda -
3:47 - 3:50sotiladigan dorilar esa bu kasallikning
takrorlanishiga -
3:50 - 3:53va yomonlashishiga olib kelishi mumkin.
-
3:53 - 3:55Ammo davolanishni boshlashdan oldin,
uyquni -
3:55 - 3:58yo'qolishi, uyqusizlikdan kelib
chiqqanligiga ishonch hosil qiling. -
3:58 - 4:02Surunkali uyqusizlik bilan kasallangan
bemorlarning taxminan -
4:02 - 4:068% uyqu fazasi kechikish sindromi
deb ataladigan -
4:06 - 4:10kamroq tarqalgan irsiy kasallikdan
aziyat chekishadi. Kutish fazasini -
4:10 - 4:15kechiktirish sindromi bo'lgan odamlarda
sirkad ritm 24soatdan ko'proq davom etadi, -
4:15 - 4:20buning natijasida uxlash an'anaviy
uyqu soatlariga to'g'ri kelmaydi. -
4:20 - 4:23Ular ajratilgan vaqtda uxlashda
qiyinchiliklarga uchrashadi, -
4:23 - 4:26lekin ular stressni boshdan
kechirmaydilar. -
4:26 - 4:27Agarda ular imkoniyatga ega
-
4:27 - 4:30bo'lsalar, o'zlari uchun qulay vaqtda
uxlab qolishlari mumkin. -
4:30 - 4:33Bizning uyqu va uyg'onish siklimiz juda
nozik mexanizmligi -
4:33 - 4:36sabab bizning jismoniy va psixologik
muvozanatimiz uchun bu ishda -
4:36 - 4:39muvaffaqiyatsizlikka yo'l
qo'ymaslik muhimdir. -
4:39 - 4:39Ushbu maqsad -
-
4:39 - 4:41barqaror dam olish
tartibini saqlab qolish -
4:41 - 4:44uchun ozgina vaqt va kuch sarflash kerak,
lekin uyqungizni -
4:44 - 4:47yo'qotmaslik uchun haddan
ziyod kuchingizni ishlatmang.
- Title:
- Uyqusizlikning sababi nimada?
- Speaker:
- Den Kvartler
- Description:
-
Tunlari uxlay olmaysizmi? Muhim muammolar haqida bosh qotirasizmi?
Uzoq sayohat haqida o'ylaysizmi? Yoki yakunlanmagan ish uchun bezovta bo'lasizmi? Lekin aslida sizni bezovta qilayotgan bu sizning uyqusizlik haqidagi havotirlaringiz bo'lsa-chi? Bu aslida ham uyqusizlikning asosini tashkil etadi. Uyqusizlik aslida nima? Den Kvartler sizga bu haqda batafsil so'zlab beradi. - Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:03
![]() |
Nazarbek Nazarov approved Uzbek subtitles for What causes insomnia? | |
![]() |
Nazarbek Nazarov accepted Uzbek subtitles for What causes insomnia? | |
![]() |
Nazarbek Nazarov edited Uzbek subtitles for What causes insomnia? | |
![]() |
Guzal Khasan-zoda edited Uzbek subtitles for What causes insomnia? | |
![]() |
Nazarbek Nazarov edited Uzbek subtitles for What causes insomnia? | |
![]() |
Nazarbek Nazarov edited Uzbek subtitles for What causes insomnia? |