Zeitgeist: Moving Forward - ENG MultiSub [FULL MOVIE]

Edit subtitles

0:04 - 0:08

Доройтон мөхөж буй нийгэм дэх урлаг
0:08 - 0:14

тэрхүү доройтлыг илэрхийлэх ёстой.
0:14 - 0:20

харин нийгэмд гүйцэтгэх
үүргээсээ няцахыг хүсээгүй л бол
0:20 - 0:25

урлаг хорвоо ертөнцийг
өөрчлөгддөгөөр харуулах ёстой.
0:25 - 0:29

Бас өөрчлөгдөхөд нь туслах ёстой.
0:29 - 0:32

-Эрнст Фишер
0:32 - 0:34

Зээлийн төлбөрөөс зайлсхийх гэсэн
0:34 - 0:37

засгийн газрын төлөвлөгөөний эсрэг бослого...
0:37 - 0:39

бараа бүтээгдэхүүний
илүүдэл нийлүүлэлт байгаа учраас
0:39 - 0:41

ажилгүйдэл нэмэгдсээр байгаа
0:41 - 0:45

ингэж нэмэгдэхээс ч өөр аргагүй...
0:45 - 0:46

энэ бол бүгд зээлж авсан мөнгө...
0:46 - 0:50

энэ өрийг өөр улс орны банкууд эзэмшдэг...
0:51 - 0:55

Хувь хүний зээл хэлбэрээр мөнгийг...
0:55 - 0:57

...амтыг нь дамжуулдаг филтертэй тамхи...
0:57 - 1:01

45 градусын ликёр...чамд халуун байна уу!...
1:01 - 1:04

АНУ Ираныг бөмбөгдөх үү?
1:04 - 1:07

Иран дахь террорист халдлагыг
Америк санхүүжүүлж байна...
1:08 - 1:10

Эмээ минь гайхалтай хүн байсан юм.
1:10 - 1:14

Тэр монополи яаж тоглохийг надад заасан.
1:14 - 1:18

Тэр энэ тоглоомын нэрийг
эзэмших гэж ойлгодог байсан юм.
1:18 - 1:19

Эмээ чадах чинээгээр их зүйл цуглуулдаг бөгөөд
1:19 - 1:23

эцэст нь тэр тоглоомын эзэн болсон.
1:23 - 1:25

Тэгээд нэг л зүйлийг надад байнга хэлдэг байсан.
1:25 - 1:27

Тэр над руу хараад:
1:27 - 1:31

"Нэг л өдөр чи өөрөө үүнийг
тоглож сурнаа" гэж хэлдэг байв.
1:31 - 1:34

Нэг зун би бараг өдөр бүр монопол тоглосон юм.
1:34 - 1:37

тэгээд тэр зундаа үнэхээр сайн тоглож сурсан.
1:37 - 1:40

Тэгээд бүгдийг өөрийн болгох нь ялалт байгуулах
1:40 - 1:43

цорын ганц арга зам юм байна гэж би ойлгосон.
1:43 - 1:45

Бас мөнгө болон эд хөрөнгө бол илүү оноо авах
1:45 - 1:48

арга зам гэдгийг ойлгосон.
1:48 - 1:49

Харин тэр зун дуусах үед би
1:49 - 1:52

эмээгээсээ ч илүү хэрцгий болсон байсан.
1:52 - 1:55

Учир нь хожихын тулд юу ч хийхэд бэлэн байсан юм.
1:56 - 1:59

Тэгээд би эмээтэй дахиад тоглосон.
1:59 - 2:02

Би түүнд байсан бүх зүйлийг нь авч эцсийн ганц
2:02 - 2:04

доллараа өгөөд бүрэн ялагдахыг нь харсан.
2:06 - 2:11

Гэхдээ түүнд надад зааж
сургах дахиад нэг зүйл байсан юм.
2:11 - 2:14

Эмээ маань хэлэхдээ:
2:14 - 2:17

"Одоо эргээд л энэ бүгд хайрцагандаа орно.
2:20 - 2:23

Тэр олон байшин, буудлууд
2:23 - 2:26

Төмөр зам, нийтийн үйлчилгээний компаниуд...
2:26 - 2:29

Бүх үл хөдлөх хөрөнгө, нөгөө сайхан мөнгө...
2:30 - 2:33

Одоо бүгд буцаад хайрцагандаа орно.
2:35 - 2:37

Үнэндээ энэ бүгд чинийх байгаагүй.
2:38 - 2:41

Нэг хэсэгтээ л энэ бүхэнд шохоорхсон байх.
2:42 - 2:45

Гэхдээ энэ бүхэн чамайг
тоглож эхлэхээс өмнө байж л байсан.
2:46 - 2:50

чи байхгүй ч гэсэн энэ байх л болно.
Тоглогчид ирж л байдаг-явж л байдаг.
2:52 - 2:54

Байшин, бас машин...
2:55 - 2:57

Хэргэм зэрэг, хувцас хэрэглэл...
2:57 - 2:59

бие махбодь чинь хүртэл."
3:00 - 3:04

Учир нь миний олсон,
цуглуулсан, хэрэглэсэн бүхэн маань
3:04 - 3:07

буцаад л хайрцгандаа орж би
хов хоосон л үлдэх нь үнэн.
3:08 - 3:10

Тэгвэл та хамгийн дээд албан тушаалд хүрчихээд
3:10 - 3:12

хамгийн мундаг худалдан авалт хийчихээд
3:12 - 3:14

хамгийн тансаг байшин авчихаад
3:14 - 3:15

санхүүгийн аюулгүй байдлаа бүрэн хангачихаад
3:15 - 3:17

эсвэл хүрч болох амжилтын дээд оргилд
3:17 - 3:20

гарчихаад...
3:20 - 3:23

Өөрөөсөө асуугаарай...
3:23 - 3:26

Тэр бүх сэтгэл хөдлөл, амжилтын
3:26 - 3:28

баяр бахдал чинь дуусахаар...
3:29 - 3:32

Тэгээд цааш яана гэж?
3:32 - 3:34

Хаа хүрэхээ мэдэхгүйгээр хэдий болтол
3:35 - 3:38

зам дагаж алхах юм бэ?
3:40 - 3:42

Хэзээ ч ханаж цадахгүй
3:42 - 3:44

гэдгээ чи өөрөө мэдэж байгаа.
3:46 - 3:48

Өөрөөсөө тэгвэл асуугаад үз л дээ:
3:49 - 3:52

Амьдралд юу чухал гэж?
4:49 - 4:50

Тэд нар янзтай!
4:52 - 4:54

Тэд бас баян!
4:56 - 4:58

Тэд бас бүтэлгүйтсэн!
5:03 - 5:05

Америкийн №1 Шоу эргэж ирлээ!
5:31 - 5:38

Gentle Machine Продакшн үзүүлж байна.
5:43 - 5:51

Питер Жозефийн бүтээл
5:56 - 5:58

Би Нью-Йоркт залуу байхдаа
5:58 - 6:00

төрийн далбаандаа тангараг өргөхөөс
6:00 - 6:03

татгалздаг байлаа.
6:05 - 6:08

Мэдээж хэрэг би захирлын өрөөнд дуудагдсан.
6:08 - 6:11

Тэр яагаад үнэнч байхаа батлах
хүсэлгүй байгааг минь асуусан.
6:11 - 6:13

Бүгд хүсдэг гэж үү?
6:13 - 6:16

Нэгэн цагт дэлхий хавтгай
гэдэгт бүгд итгэдэг байсан. Гэвч
6:16 - 6:18

тэгж бодлоо гээд хавтгай болчихгүй гэж би хэлсэн.
6:18 - 6:22

Америк орон байгаа бүх зүйлээрээ бусад улс үндэстэн
6:22 - 6:23

соёл иргэншилд
6:23 - 6:25

өртэй бөгөөд
6:25 - 6:27

харин үүний оронд газар дэлхий болон
6:27 - 6:28

түүн дээр амьдарч
6:28 - 6:30

буй хүмүүст үнэнчээ батлах нь
6:31 - 6:33

илүү дээр гэж хэлсэн. Энэ бол намайг сургуулиа
6:33 - 6:35

орхихоос өмнө болсон явдал.
6:36 - 6:38

Тэгээд би унтлагын өрөөгөө лаборатори болгоод
6:39 - 6:41

шинжлэх ухаан болон байгалийн талаар
6:41 - 6:42

суралцаж эхэлсэн.
6:43 - 6:44

Харин дараа нь
6:44 - 6:46

бүх юм байгаль ертөнцийн хуульд
6:46 - 6:48

захирагддаг бөгөөд хүн, нийгэм
6:48 - 6:50

энэ хуулиас ангид биш
6:50 - 6:53

юм байна гэдгийг ойлгосон.
6:54 - 6:57

Үүний дараа 1929 онд
6:57 - 6:59

бидний нэрлэдэгээр
6:59 - 7:00

"Их Хямрал" эхэлсэн.
7:01 - 7:04

Үйлдвэрүүд байсаар атал яагаад сая сая хүмүүс
7:04 - 7:07

ажилгүй, гэр оронгүй болж, өлсгөлөнд нэрвэгдэж
7:07 - 7:10

байгааг ойлгоход хэцүү байсан.
7:10 - 7:13

Нөөц баялаг хэвээрээ байсан.
7:13 - 7:15

Эдийн засгийн тоглоомын дүрэм
7:15 - 7:18

худал, үндэсгүй юм байна гэдгийг
7:18 - 7:20

би дараа нь ойлгосон юм.
7:21 - 7:24

Энэ явдлын дараахан дэлхийн
7:24 - 7:27

2-р дайн эхэлж улс орнууд системтэйгээр
7:27 - 7:30

бие биенээ хөнөөж эхэлсэн юм.
7:30 - 7:33

Харин дайнд зарцуулсан хөрөнгө мөнгө
7:33 - 7:35

эвдэрч сүйрсэн нөөц баялгаар
7:35 - 7:36

дэлхий дээрх
7:36 - 7:38

хүн бүрийн хэрэгцээг хангаж болох
7:38 - 7:42

байсныг би бүр сүүлд нь тооцож мэдсэн юм.
7:43 - 7:46

Хүн төрөлхтөн оршин тогтнож
7:46 - 7:50

эхэлсэн цагаас хойш
7:50 - 7:53

үнэт нөөц баялгыг зах зээлийн эдийн засаг
7:53 - 7:56

ашиг орлого нэрийн дор зогсолтгүй
7:56 - 8:00

устгаж, гарздахыг би харлаа.
8:00 - 8:03

Нийгмийн үнэт зүйлс хуурмаг материаллаг байдал
8:03 - 8:07

утга учиргүй хэрэглээнд хүртлээ
8:07 - 8:10

дордохыг харлаа.
8:10 - 8:13

Эрх чөлөөт нийгэм дэхь улс төрийн тогтолцоог
8:13 - 8:16

мөнгө ба түүний нөлөө
8:16 - 8:18

хяналтдаа оруулахыг харлаа.
8:20 - 8:22

Би одоо 94 настай.
8:22 - 8:24

Гэвч миний үзэл бодол
8:24 - 8:26

75 жилийн өмнө байсантай
8:26 - 8:29

яг адил байна.
8:31 - 8:34

Үүнийг өөрчлөх ёстой.
8:38 - 8:46

[ЗАЙТГАЙСТ]
8:46 - 8:53

[ЗАЙТГАЙСТ: УРАГШЛАХ НЬ]
9:00 - 9:03

[Цөөн боловч итгэл үнэмшил бүхий хүмүүс
9:03 - 9:06

нийгмийг өөрчилж чадна гэдэгт бүү эргэлз.
9:06 - 9:08

Үнэндээ энэ бол цорын ганц арга зам.
9:08 - 9:09

-Маргарет Мийд]
9:10 - 9:13

1-р хэсэг: Хүний мөн чанар
9:13 - 9:16

Хэрэв та эрдэмтэн бол
9:16 - 9:19

таны толгойд Колагийн эсрэг Пепси, Грекийн эсрэг
9:19 - 9:23

Трояанчууд гэдэгтэй адилаар
9:23 - 9:25

"байгалийн мөн чанар ба хүмүүжил" гэдэг ойлголт
9:25 - 9:27

шингэсэн байх нь тодорхой.
9:27 - 9:31

Гэхдээ "мөн чанар ба хүмүүжил" гэдэг нь
9:31 - 9:34

нөлөөллийн хүчин зүйлийн талаархи
9:34 - 9:36

дэндүү энгийн илэрхийлэл юм.
9:36 - 9:40

Харин энэ бол эд эс эрчим хүчээ хэрхэн
9:40 - 9:42

олж авдагаас эхлээд
9:42 - 9:45

бид хувь хүний түвшинд хэн нэгэн болоход нөлөөлдөг
9:45 - 9:48

тэдгээр хүчин зүйлүүд юм.
9:48 - 9:51

Гэтэл үнэн хэрэгтээ энэ нь байгалийн бүхий л
9:51 - 9:54

шалтгаан нөхцлийг хялбарчлах
9:54 - 9:57

гэсэн алдаатай ангилал юм.
9:57 - 10:00

Нэг талдаа амьдрал бол ДНК бөгөөд бурхны
10:00 - 10:04

ариун тагш гээд бусад бүх зүйл үүнээс хамааралтай...
10:04 - 10:06

Харин нөгөө тал буюу
10:06 - 10:07

нийгмийн шинжлэх ухааны хувьд
10:08 - 10:09

бид 'нийгмийн амьтад' бөгөөд
10:09 - 10:13

биологи бол ердөө л эд эсийн цуглуулга.
10:13 - 10:16

Хүмүүс биологоос хамааралгүй.
10:16 - 10:19

Гэвч энэ хоёр хандлага хоёулаа алдаатай.
10:19 - 10:21

Учир нь биологийн процесс
10:21 - 10:23

хүрээлэн буй орчноос хамааралгүйгээр
10:23 - 10:25

хэрхэн явагддагийг ойлгох
10:25 - 10:27

бараг боломжгүй юм.
10:28 - 10:30

[Энэ бол Генетик]
10:30 - 10:34

Хамгийн солиотой бөгөөд аюултай
10:34 - 10:36

бас хавтгайрсан ойлголтуудын
10:36 - 10:38

нэг бол "зан авир генетикийн шалтгаантай"
10:38 - 10:42

гэж үздэг явдал юм.
10:42 - 10:43

Тэгвэл энэ юу гэсэн үг вэ?
10:43 - 10:46

Мэдэх хүнд нь энэ бол орчин цагийн
10:46 - 10:49

биологийн нарийн ширийн зүйл, харин бусад
10:49 - 10:52

хүмүүсийн хувьд:
10:52 - 10:54

биологи, генетикт үндэслэсэн
10:54 - 10:57

амьдралыг үзэх үзэл;
10:57 - 11:00

гени бол өөрчлөх боломжгүй;
11:00 - 11:03

бас зайлсхийх аргагүй;
11:03 - 11:06

засч залруулах гэж хүчин чармайлт
11:06 - 11:08

гаргах шаардлагагүй;
11:08 - 11:11

нэгэнт өөрчлөх, зайлсхийх боломжгүй учраас
11:11 - 11:15

сайжруулах гэж хүч хөрөнгө зарах шаардлагагүй зүйл...
11:15 - 11:18

Гэвч энэ бол утгагүй ойлголт.
11:21 - 11:23

[Өвчин эмгэг]
11:24 - 11:27

ADHD гэх мэт өвчин нь шизофренитэй
11:27 - 11:29

адил генетикийн хувьд
11:29 - 11:32

програмчлагдсан эмгэг гэдэг нийтлэг ойлголт байдаг.
11:32 - 11:33

Үнэн хэрэгтээ энэ эсрэгээ юм.
11:33 - 11:35

Генийн хувьд програмчлагдсан зүйл гэж огт байхгүй.
11:35 - 11:37

Харин хүн амд маш ховор
11:37 - 11:39

тохиолддог
11:39 - 11:43

цөөн хэдэн өвчин эмгэг л
11:43 - 11:46

генийн шалтгаантай байдаг.
11:46 - 11:48

Маш ярвигтай эмгэгүүдэд
11:48 - 11:52

генийн урьтач нөхцөлүүд байдаг боловч нөхцөл
11:52 - 11:56

байна гэдэг нь шууд тийм өвчин байна гэсэн үг биш.
11:56 - 12:00

Өвчлөлийн эх үүсвэрийг эд эс,
генээс хайх ажил хэн нэг нь
12:00 - 12:04

энэ талаар бодохоос ч өмнө бүтэлгүйтсэн юм.
12:04 - 12:08

Учир нь ихэнх өвчин эмгэгт
генетик шалтгаантай байдаггүй.
12:08 - 12:11

Зүрхний өвчин, хавдар, саа
12:11 - 12:17

үе мөчний болон цусны бөөмийн өвчлөл
12:17 - 12:19

сэтгэцийн эмгэгүүд, донтолт...
12:19 - 12:21

эдгээрийн өвчний алийг ч гени үүсгэдэггүй.
12:21 - 12:26

Жишээ нь хөхний хавдрын хувьд,
хавдартай 100 эмэгтэй тутмын
12:26 - 12:28

зөвхөн 7 нь хөхний хавдрын генитэй байдаг.
12:28 - 12:30

Үлдэх 93-т нь ийм гени байдаггүй.
12:30 - 12:33

Тэгвэл хавдрын генитэй эдгээр 100 эмэгтэй
12:33 - 12:36

бүгдээрээ хавдараар өвдчихдөггүй.
12:37 - 12:39

[Зан авир]
12:39 - 12:43

Гени зөвхөн хүн ямар зан авир
12:43 - 12:47

гаргахыг тодорхойлогч биш.
12:47 - 12:51

Харин орчиндоо ямар байдлаар
хариу үйлдэл үзүүлэх хувилбарыг өгдөг.
12:51 - 12:55

Өөрөөр хэлбэл хүүхдийн өсч торних насанд
12:55 - 12:59

тохиолддог гадаад хүчин зүйлүүд нь генид нөлөөлж
12:59 - 13:02

тодорхой төрлийн
13:02 - 13:04

генийг идэвхжүүлэх эсвэл
13:04 - 13:08

зогсоох байдлаар тухайн хүүхэд орчин
13:08 - 13:12

нөхцөлдөө нийцэж хөгжих чиг
замыг нь тодорхойлж өгдөг.
13:12 - 13:14

Жишээ нь:
13:14 - 13:18

Монтреалд хийгдсэн судалгаагаар
13:18 - 13:21

амь хорлосон (ихэвчлэн залуучууд) хүмүүсийн тархинд
13:22 - 13:24

задлан шинжилгээ хийж үзэхэд
13:24 - 13:26

хүүхэд байхдаа хүчирхийлэлд
13:26 - 13:30

өртсөн амиа хорлогчийн тархины эд эсэд генетикийн
13:30 - 13:33

өөрчлөлт орсон байсан нь тогтоогдсон.
13:33 - 13:37

Харин бусад хүмүүсийн
тархинд ийм өөрчлөлт байгаагүй.
13:37 - 13:39

Энэ нь эпигенетик нөлөөлөл юм.
13:39 - 13:42

"эпи" гэдэг нь дээр нь байх
13:42 - 13:45

гэсэн утгатай бөгөөд эпигенетик нөлөөлөл нь
13:45 - 13:51

тодорхой генийг идэвхжүүлж,
эсвэл идэвхийг нь зогсоож байдаг.
13:51 - 13:54

Шинэ Зеландын Дунедин
13:54 - 13:56

гэдэг хотод хэдэн мянган хүнийг
13:56 - 14:01

төрөхөөс нь эхлээд 20 нас хүртэл нь
14:01 - 14:05

судлах ажил хийгдсэн байдаг.
14:06 - 14:11

Хүчирхийлэл үйлдэхэд нөлөөлсөн байж болох
14:11 - 14:15

генийн мутац буюу хэвийн бус генийг
14:15 - 14:18

тухайн хүн хүүхэд байхдаа
14:18 - 14:21

хүчирхийлэлд өртөж байсан нөхцөлд л зөвхөн
14:21 - 14:25

олж тогтоох
14:25 - 14:29

боломжтойг олж мэдсэн.
14:29 - 14:32

Өөрөөр хэлбэл, хэвийн бус генитэй хүүхэд
14:32 - 14:34

бусдаас илүү харгис хэрцгий байх магадлалгүй бөгөөд
14:34 - 14:37

хэрэв хүүхэд байхдаа хүчирхийлэлд өртөөгүй бол
14:37 - 14:39

хэвийн генитэй хүмүүсээс ч бага
14:39 - 14:42

хүчирхийлэл үйлдэх магадлалтай.
14:43 - 14:45

Гени бүхний эхлэл төгсгөл гэдгийг үгүйсгэх
14:45 - 14:47

гайхалтай жишээ бий.
14:47 - 14:50

Жишээ нь хулганаас аль нэг генийг нь
14:50 - 14:52

бүр мөсөн авчихаж болдог гайхалтай арга байдаг.
14:52 - 14:55

Ийм хулгана болон түүний үр
зулзага огт тийм генигүй болдог.
14:55 - 14:56

Ингээд тэр генийг устгачихаж байгаа юм.
14:56 - 14:58

Хэрэв тухайн гени нь
14:58 - 15:00

юм сурах ой санамжтай
15:00 - 15:04

холбоотой бол энэ туршилтаараа та
15:04 - 15:06

тэр генийг устгаад үр дүнд нь
15:06 - 15:08

юу ч сурдаггүй хулганатай болно гэсэн үг.
15:08 - 15:10

Аан! оюун ухааны генийн суурь гэж үү!
15:10 - 15:14

Энэ судалгаанд төдийлэн үнэлгээ аваагүй боловч
15:14 - 15:16

хэвлэл мэдээллийнхэн олж харсан зүйл бол
15:16 - 15:20

генийг нь устгачихсан хулганыг
15:20 - 15:22

хэвийн хулганыхаас илүү сонирхолтой
15:22 - 15:25

орчин нөхцөлд байлгаж,
өдөөхөд тухайн хулгана сэтгэцийн
15:25 - 15:28

хомсдолыг даван туулж чадсан байдаг.
15:28 - 15:32

Тэгэхээр хэн нэг нь "Өө энэ бол генийн шалтгаантай
15:32 - 15:35

зан авир" гэж хэлэх юм бол
15:35 - 15:39

энэ нь амьд организм гадаад орчиндоо
15:39 - 15:41

ямар байдлаар хариу үзүүлэхэд
15:41 - 15:44

генийн нөлөөлөл байдаг эсвэл
15:44 - 15:46

уг организм гадны орчин нөхцөл дэх
15:46 - 15:49

бэрхшээлийг даван туулахад
15:49 - 15:51

гени нөлөө үзүүлдэг
15:51 - 15:53

гэж ойлгож байна гэсэн үг.
15:53 - 15:57

Гэвч дийлэнх хүмүүс ингэж бодохгүй гэдгийг та мэдэж
15:57 - 16:00

байгаа байх. Харин үүний оронд
16:00 - 16:02

энэ бол "зөвхөн гени" гэдэг
16:02 - 16:04

хэвшсэн хувилбарыг эхэлж
16:04 - 16:07

бодох бөгөөд энэ нь генийг сайжруулах
16:07 - 16:09

үйл явдлын түүхээс холгүй юм.
16:09 - 16:11

Энэ бол нийтлэг тархсан буруу
16:11 - 16:14

ойлголт бөгөөд нэлээд аюултай зүйл юм.
16:14 - 16:17

Хүчирхийллийг
16:17 - 16:21

биологийн талаас нь тайлбарлах...
16:21 - 16:23

бас таамаглах нь аюултай.
16:23 - 16:26

Энэ нь эндүүрэлд хүргэхээс
16:26 - 16:28

гадна хор уршигтай.
16:28 - 16:31

Яагаад гэвэл ийм тайлбарт
16:31 - 16:33

итгэчихсэн хүн:
16:33 - 16:35

хүнийг харгис хэрцгий
16:35 - 16:37

болоход нөлөөлдөг нөхцлийг
16:37 - 16:40

өөрчлөх "боломж бидэнд байхгүй"
16:40 - 16:44

бидний хийж чадах зүйл бол тэднийг хорьж шийтгэх
16:44 - 16:46

эсвэл цаазлах явдал
16:46 - 16:49

бас хүчирхийлэгч болоход хүргэдэг
16:49 - 16:53

нийгэм соёлын нөхцөл байдлыг өөрчлөх
16:53 - 16:56

гэсний хэрэггүй. Учир нь энэ "огт хамаагүй"
16:56 - 16:58

гэж хэлэх болно.
16:58 - 17:03

Генетикийн талаархи ийм ойлголт өнгөрсөн ба одоогийн
17:03 - 17:06

түүхэн болоод нийгмийн хүчин зүйлийг үл ойшооход
17:06 - 17:08

хүргэж байгаа бөгөөд Люис Менандын
17:08 - 17:10

Нью Йоркер сэтгүүлд
17:10 - 17:12

бичсэнээр:
17:12 - 17:16

"аливаа сайн, муу зүйлийн бүх тайлбар нь
17:16 - 17:18

бүгд генид байна.
17:18 - 17:20

Хүн хамгийн эрх чөлөөтэй, хөгжиж
17:21 - 17:23

дэвшсэн улсад амьдарч байж
17:23 - 17:25

ямар юмандаа сэтгэл дундуур байж
17:25 - 17:29

эсвэл сөрөг муу зан үйлд орооцолдох юм бэ?
17:29 - 17:31

Энэ системдээ биш.
17:31 - 17:33

Харин хаа нэгтээ арга зүйн алдаа байна." гэжээ.
17:34 - 17:36

Ер нь зөв илэрхийлжээ.
17:36 - 17:39

Тиймээс бүх зүйл гени гэдэг ойлголт нь маш олон
17:39 - 17:41

хэвийн бус зан үйлийг
17:41 - 17:45

бий болоход нөлөөлдөг эдийн засаг, нийгэм
17:45 - 17:48

улс төрийн хүчин зүйлүүдийг
17:48 - 17:51

үл харгалзах шалтгаан болдог.
17:53 - 17:55

[Бодит судалгаа: Донтолт]
17:56 - 17:58

Донтолтыг ихэвчлэн
17:58 - 18:00

мансууруулах бодистой шууд холбож ойлгодог.
18:00 - 18:02

Гэхдээ илүү өргөн утгаар нь
18:02 - 18:04

авч үзвэл үүнийг би
18:04 - 18:07

удаан хугацааны дараа гарах
18:07 - 18:09

сөрөг үр дагаварыг үл хайхран
18:09 - 18:12

хэсэгхэн зуурын тайвширлыг эдлэх гэсэн
18:12 - 18:15

зан авир гэж тодорхойлно.
Донтолтын үед хүн өөртөө хяналт
18:15 - 18:18

тавих чадваргүй болж хэдий болихыг
18:18 - 18:21

хүсэвч чадахгүй нөхцөлд хүрдэг.
18:21 - 18:23

Гэтэл мансууруулах бодистой
18:23 - 18:24

холбоотойгоос гадна өөр олон
18:24 - 18:26

төрлийн донтолт байдаг.
18:26 - 18:29

Жишээ нь ажилдаа донтох, дэлгүүр хэсэх,
18:29 - 18:31

видео тоглоом, интернэтэд донтох гэх мэт...
18:31 - 18:33

Эрх мэдлийн донтолт гэж бас бий. Эрх мэдэлтэй хүмүүс
18:33 - 18:36

улам илүүг хүсч, үүндээ хэзээ ч сэтгэл ханадаггүй.
18:36 - 18:40

Компани корпорациуд улам ихийг олох гэж донтдог.
18:40 - 18:42

Эд зүйл, хөрөнгө баялаг
18:42 - 18:45

маань газрын тостой холбоотой болхоор бид газрын
18:45 - 18:47

тосонд бас донтчихсон.
18:47 - 18:50

Тэгвэл энэ донтолтын сөрөг үр дагаварыг хараач.
18:50 - 18:53

Юм юманд донтсоноос болж амьдарч буй газар
18:53 - 18:55

дэлхийгээ сүйтгэж байна.
18:55 - 18:57

Гэтэл энэ бүх донтолтийн нийгмийн
18:57 - 18:59

үр дагавар нь Ийстсайд дахь миний
18:59 - 19:04

өвчтөнүүдийн хар тамхины донтолтоос ноцтой байна.
19:04 - 19:08

Харамсалтай нь донтолтыг мундаг,
сайхан юм шиг үзэх болжээ.
19:08 - 19:11

Тамхины үйлдвэрлэлээс их
ашиг олсон компаний захирал
19:11 - 19:14

илүү урамшил авч
19:15 - 19:19

үүнийхээ төлөө ямар нэг хуулийн хариуцлага хүлээхгүй.
19:19 - 19:22

Харин ч бүр өөр том корпорациудын
19:22 - 19:24

ТУЗ-ын хүндлэл хүлээсэн гишүүн.
19:24 - 19:27

Гэтэл тамхинаас болж жил бүр
19:27 - 19:31

5.5 сая хүн үхэж байна.
19:31 - 19:35

АНУ-д гэхэд жилд 400,000 хүнийг тэд алж байна.
19:36 - 19:38

Тэгвэл энэ хүмүүс юунд донтсон гээч? Энэ бол мөнгө.
19:38 - 19:40

Ердийн донтогч донтолтоо хүлээн
19:40 - 19:42

зөвшөөрдөггүйн адилаар
19:42 - 19:44

тэд ч бас дэндүү донтсон болохоор
19:44 - 19:48

хийж байгаа зүйлийнхээ уршигийг үгүйсгэдэг.
19:48 - 19:50

Гэхдээ ямар ч үнэ цэнээр хамаагүй
19:50 - 19:53

ашиг орлогод донтохыг хүндэтгэн үзэж болох юм.
19:53 - 19:56

Гэвч юуг хүлээн зөвшөөрөх, юуг хүндэтгэх вэ? гэдэг
19:56 - 19:59

өнөөгийн нийгэмд дурын асуудал болчихсон бөгөөд
19:59 - 20:01

хор уршиг нь их байх тусам
20:01 - 20:03

донтолтыг хүндэтгэж үзэх болсон.
20:06 - 20:08

[Хуурмаг түүх]
20:08 - 20:11

Мансууруулах бодис донтуулах
нөлөөтэй гэж бүгл ойлгодог.
20:11 - 20:14

Бас хар тамхины эх үүсвэртэй нь тэмцэж байж
20:14 - 20:16

донтолтыг зогсооно гэдэг
20:16 - 20:18

ойлголт дээр мансуурлын
эсрэг тэмцэл үндэслэж байдаг.
20:18 - 20:22

Донтолт гэдгийг өргөн утгаар нь авч үзвэл ямар ч зүйл
20:22 - 20:24

угаасаа донтуулагч биш.
20:24 - 20:27

Ямар ч бодис, эм тан донтуулагч биш бөгөөд
20:27 - 20:29

ямар ч зан авир донтох шинж чанаргүй.
20:29 - 20:32

Дэлгүүр хэсэх дон тусчихгүйгээр
олон хүн худалдан авалт хийж чаддаг.
20:32 - 20:34

Бас хүн болгон их идэх донтой болчихдоггүй.
20:34 - 20:37

Хундага вино уусан хүн болгон архичин болдоггүй.
20:37 - 20:40

Харин чухам юу донтолтод
өртөмтгий болгож байгаа нь чухал.
20:40 - 20:44

Учир нь донтолт гэдэг бол
аливаа нөлөөнд автамтгай хүн
20:44 - 20:47

болон ямар нэг донтуулах нөлөөтэй бодис эсвэл
20:47 - 20:52

зан үйлийн нийлбэр байдаг.
20:52 - 20:55

Донтуулагч нь ямар нэг эм, эсвэл бодис биш.
20:55 - 20:57

Харин тухайн хүн ямар нэг бодис эсвэл зан үйлд
20:57 - 21:01

хэр амархан автагдах эсэх нь гол асуудал.
21:01 - 21:02

[Гадаад орчин нөхцөл]
21:03 - 21:04

Ямар учраас зарим хүмүүс
21:04 - 21:06

донтолтод өртөмтгий байдгийг ойлгохын тулд
21:06 - 21:09

тухайн хүний өнгөрсөн амьдралыг харах ёстой.
21:09 - 21:14

Донтолт генийн шалтгаантай гэдэг
21:14 - 21:17

хуучирсан ойлголт
21:17 - 21:20

шинжлэх ухааны хувьд нотлогддоггүй.
21:21 - 21:24

Бодит байдал дээр амьдралын тодорхой нэг нөхцөл
21:24 - 21:26

байдал хүнийг аливаад өртөмтгий болгодог.
21:26 - 21:30

Амьдралын нөхцөл, хүний хувийн зан ааш нь
21:30 - 21:33

сэтгэл зүйн хэрэгцээг тодорхойлохоос гадна
21:33 - 21:36

сэтгэцийг хэлбэрийг тодорхойлдог.
21:36 - 21:39

Харин энэ процесс эхийн умайд байхад эхэлдэг.
21:41 - 21:43

[Төрөхийн өмнөх үе]
21:43 - 21:45

Хэрэв эхчүүдийг жирэмсэн байх
21:45 - 21:48

үед нь стресст оруулах юм бол энэ нь
21:49 - 21:50

хүүхэд донтолтод өртөх магадлалыг
21:50 - 21:53

нэмэгдүүлэх ул мөр үлдээдэг нь батлагдсан.
21:53 - 21:55

Учир нь сэтгэл зүйн болон нийгмийн орчин
21:55 - 21:57

нөхцөл ургийн хөгжилд тодорхой нөлөө үзүүлдэг.
21:57 - 22:02

Тэгэхээр хүний биологи эхийн хэвлийд байхаас эхлэн
22:02 - 22:07

гадны нөлөөнд орж, програмчлагдаж байдаг.
22:07 - 22:09

Гадаад орчин зөвхөн эхээс төрснөөс эхлэхгүй.
22:09 - 22:11

Харин үр хөврөл үүссэнээр, ураг эхийн биенээс гормон
22:11 - 22:15

эрдэс бодис гэх мэт бүхий л зүйлийг хүлээн авч
22:15 - 22:18

эхэлснээр хүний гадаад орчин нөхцөл
22:18 - 22:19

бий болж эхэлдэг.
22:19 - 22:22

Үүний нэг
22:22 - 22:24

том жишээ нь:
22:24 - 22:28

1944 онд Нацистууд Голландыг
22:28 - 22:30

эзэлснийхээ дараа бүх хүнсний
22:30 - 22:32

зүйлийг нь Герман руу зөөчихсөн.
22:32 - 22:35

Гурван сарын турш хүмүүс өлсгөлөнд нэрвэгдэж
22:35 - 22:37

хэдэн арван мянган хүн өлсөж үхсэн.
22:37 - 22:39

Харин тэр өлсгөлөнгийн уршиг юу байсан гэвэл:
22:39 - 22:44

өлсгөлөнгийн үеэр 3-аас 9 сартай байсан ургийн
22:44 - 22:48

бие махбод нэг онцгой нөлөөллийг амссан.
22:48 - 22:51

Ураг 3-аас 9 сартайдаа гадаад орчноо мэдэрч
22:51 - 22:54

эхээсээ хангалттай хэмжээний хоол тэжээл
22:54 - 22:57

авч байгаа эсэх зэрэг
22:57 - 23:00

мэдээллийг авч, суралцаж эхэлдэг
23:00 - 23:02

цаг үе байдаг.
23:02 - 23:07

Энэ үедээ өлсгөлөн байсан бол хүүхдийн бие яг тийм
23:07 - 23:09

байдлаар програмчлагдаж
23:09 - 23:14

сахар, өөх тосоор байнга дутагдаж байсан учраас
23:14 - 23:16

бие махбод нь тэр болгоныг цуглуулж эхэлдэг.
23:16 - 23:20

Эхийн хэвлийд байхдаа өлсгөлөнд нэрвэгдсэн хүн
23:20 - 23:22

хагас зуун жилийн дараа
23:22 - 23:25

гэхэд даралт ихсэх, таргалах, бодисын солилцооны
23:25 - 23:27

эмгэгтэй болох өндөр магадлалтай.
23:27 - 23:31

Энэ бол гадаад орчин нөхцлийн нөлөө.
23:31 - 23:34

Хээлтэй байхад нь стресст
оруулсан лабораторийн амьтдын
23:34 - 23:36

үр зулзага хүртэл
23:36 - 23:38

иймэрхүү төстэй гаж эмгэг, өвчлөлд өртдөг.
23:38 - 23:42

Жишээ нь Англид хийгдсэн
судалгаагаар, жирэмсэн үедээ
23:42 - 23:45

хүчирхийлэлд өртсөн эмэгтэйн
23:45 - 23:47

эхэс ердийнхөөс илүү
23:47 - 23:50

хэмжээний стрессийн даавар ялгаруулдаг бөгөөд
23:50 - 23:52

тэдгээр эхчүүдээс төрсөн хүүхэд 7, 8 настайгаас эхлэн
23:52 - 23:56

ямар нэг донтолтод өртөх магадлалтай болдог.
23:56 - 23:59

Тэгэхээр эхийн умайн стресс сэтгэцийн янз бүрийн
23:59 - 24:01

өвчлөлийн суурийг тавьдаг байх нь.
24:01 - 24:04

Израйлд 1967 оны дайны үед жирэмсэн
24:04 - 24:07

байсан эхчүүдийн хүүхдэд хийсэн
24:07 - 24:12

судалгаагаар эдгээр эмэгтэйчүүдээс
24:12 - 24:14

төрсөн хүүхдүүд бусад хүүхдийг бодвол
24:14 - 24:17

илүү шизофренээр өвчилж байсан нь
24:17 - 24:19

харагдсан.
24:19 - 24:22

Харин төрөхийн өмнөх нөхцөл байдал хүний хөгжилд
24:22 - 24:26

чухал нөлөөтэйг харуулах энэ
мэт нотолгоо хангалттай байдаг.
24:28 - 24:30

[Бага нас]
24:30 - 24:32

Хүний хөгжил, ялангуяа
24:32 - 24:33

тархи, сэтгэцийн хөгжил төрсний дараах
24:33 - 24:35

гадаад орчин нөхцөлд
24:35 - 24:37

явагддаг.
24:37 - 24:40

Унага эхээс төрсөн эхний өдрөө л
24:40 - 24:42

хурдлан давхиж чаддаг.
24:42 - 24:46

Үүнтэй харьцуулвал бид бараг хөгжөөгүй гэсэн үг.
24:46 - 24:50

Хүн ой, ой гаран, бүр 2 нас хүртлээ энэ хэмжээний
24:50 - 24:52

тэнцвэр, булчингийн хүч, харааны
24:52 - 24:54

чадварыг бий болгож чаддаггүй.
24:54 - 24:57

Учир нь унаганы тархи эхийн хэвлийд
24:57 - 24:59

байхдаа хөгжиж байдаг бол
24:59 - 25:02

хүний хувьд энэ процесс эхээс төрсний дараа эхэлдэг
25:02 - 25:04

бөгөөд биднийг оюун ухаант хүн болгодог
25:04 - 25:09

их тархи хангалттай хэмжээнд хөгжиж томрох
25:09 - 25:11

хувьслын энгийн шаардлагатай
25:11 - 25:14

энэ холбоотой байдаг.
25:14 - 25:17

Яг энэ үед 2 хөл дээрээ алхаж эхэлдэг бөгөөд улмаар
25:17 - 25:18

бидний аарцаг нарийсч ирдэг.
25:18 - 25:21

Ингэж бид нарийн аарцаг, том толгойтой болдог.
25:21 - 25:23

Тиймээ, та таачихлаа. Бид дутуу хөгжилтөй төрдөг.
25:23 - 25:25

Энэ нь бусад амьтдын тархи хэвлийд байхдаа хөгждөг
25:25 - 25:26

харин биднийх
25:26 - 25:29

төрсний дараа, ихэнхдээ
25:29 - 25:31

хүрээлэн буй орчны нөлөөнд хөгждөг гэсэн үг.
25:31 - 25:35

Ньюрал Дарвинизмын онолоор бол
25:35 - 25:38

орчноосоо хангалттай мэдээлэл авч байгаа хэлхээ
25:38 - 25:41

бүрэн хөгжих бөгөөд харин мэдээлэл аваагүй нь
25:41 - 25:44

зөв хөгжихгүй эсвэл бүр хөгжихгүй ч байх магадлалтай.
25:44 - 25:47

Хэрэв цоо эрүүл нүдтэй хүүхдийг
25:47 - 25:49

харанхуй өрөөнд 5 жил байлгавал тэр хүүхэд
25:49 - 25:52

үлдсэн амьдралынхаа туршид сохор болж үлдэнэ.
25:52 - 25:55

Учир нь хараа хөгжихөд заавал
гэрлийн долгио шаардлагатай бөгөөд
25:55 - 25:58

гэрэл байхгүй бол төрөх үед хэвийн
25:58 - 26:00

байсан харааны эд эс
26:00 - 26:04

хатангиршиж үхэх бөгөөд дахин шинэ хэлхээ үүсэхгүй.
26:06 - 26:08

[Ой санамж]
26:08 - 26:11

Хэдийгээр сэргээн санах ой санамж
26:11 - 26:15

бараг байхгүй боловч бага насан дахь
26:16 - 26:18

амьдралын туршлага
26:18 - 26:22

насанд хүрсэн хүний зан авирыг тодорхойлдог гэж үздэг.
26:22 - 26:24

Хүнд үндсэн хоёр төрлийн ой санамж байдаг:
26:24 - 26:27

Сэргээн санах буюу тодорхой ой санамж нь
26:27 - 26:30

тодорхой факт, үйл явдал, нөхцөл байдлыг
26:30 - 26:32

сэргээн санах боломжийг олгодог.
26:33 - 26:35

Гэхдээ сэргээн санах ой санамжийг
26:35 - 26:37

кодлон хадгалдаг тархины хэсэг
26:37 - 26:40

хүүхэд 1 нас 6 сар хүртэл огт хөгжиж эхэлдэггүй бөгөөд
26:40 - 26:42

бүүр хойно бүрэн хөгжиж дуусдаг.
26:42 - 26:45

Ийм учраас бид 18 сартай байхаас өмнөх
26:45 - 26:47

ямар нэг зүйлийг сэргээн санадаггүй.
26:47 - 26:48

Харин нөгөө ой санамж нь
26:48 - 26:50

далд буюу сэтгэл хөдлөлийн ой санамж юм.
26:50 - 26:53

Хүүхдэд тохиолдох сэтгэл хөдлөл болон
26:53 - 26:57

түүний нөлөөлөл нь түүний мэдрэлийн тогтолцоонд
26:57 - 27:00

нервийн хэлхээ хэлбэрээр хоногшин үлдэж
27:00 - 27:02

ямар нэг ой санамжгүйгээр
27:02 - 27:03

идэвхжихэд бэлэн хадгалагдаж байдаг.
27:03 - 27:05

Энд тодорхой жишээ авч үзье.
27:05 - 27:07

Багадаа үрчлэгдсэн хүмүүс ихэнхдээ
27:07 - 27:10

үрчлүүлсэнээ хүлээн зөвшөөрч чаддаггүй.
27:10 - 27:11

Тэд үрчлүүлсэнээ санадаггүй.
27:11 - 27:13

Тэдэнд ямар нэг сэргээн санах мэдээлэл байхгүй
27:13 - 27:15

учраас төрүүлсэн эхээсээ салсан мөчөө санадаггүй.
27:15 - 27:19

Гэхдээ хагацаж салсан, хаягдсанаас үүдсэн сэтгэл
27:19 - 27:21

хөдлөлийн ой санамж тархинд үлддэг.
27:21 - 27:22

Тиймээс ийм хүмүүс сөрөг хандлагыг
27:22 - 27:24

бусдаас илүү мэдрэх, өөрийгөө
27:24 - 27:27

нүд үзүүрлэгдэж, ялгаварлагдаж
27:27 - 27:29

байгаад гутрах, бухимдах магадлал
27:29 - 27:30

өндөртэй байдаг.
27:30 - 27:32

Үрчлүүлсэн хүн болгон ийм байдаггүй.
27:32 - 27:34

Гэхдээ далд ой санамж байгаа учраас ийм
27:34 - 27:36

шинж тэдгээр хүмүүст илүү хүчтэй илэрдэг.
27:36 - 27:39

Судалгааны ном зохиол болон хувийн
27:39 - 27:43

туршлагаас харахад бараг бүх
27:43 - 27:47

гүнзгий донтогчид хүүхэд байхдаа
27:47 - 27:49

ноцтой хүчирхийлэлд өртөж,
27:49 - 27:52

сэтгэл санааны хохирол амссан байдаг.
27:52 - 27:54

Тэдний сэтгэл хөдлөлийн болон далд
27:54 - 27:56

ой санамж нь аюул, занал
27:56 - 28:00

дүүрэн ертөнц, итгэж болохгүй асран хүмүүжүүлэгчид
28:01 - 28:03

эсвэл итгэхэд хэцүү
28:03 - 28:06

харилцаа холбоог байнга сануулж
28:06 - 28:08

байдаг учраас тэд хэн нэгэнтэй
28:08 - 28:10

дотно харилцаа үүсгэхээс зайлсхийх
28:10 - 28:12

өөрсдөд нь туслах гэсэн
28:12 - 28:14

асрамжлагч, эмч
28:14 - 28:17

бусад хүмүүст итгэдэггүйгээс гадна хорвоо дэлхийг
28:17 - 28:20

найдваргүй газар гэж үзэх нь элбэг байдаг.
28:20 - 28:25

Энэ бол далд ой санамжын үйлдэл бөгөөд
28:25 - 28:29

зарим үед огт санахгүй үйл
явдал хүртэл ийм нөлөөтэй байдаг.
28:32 - 28:34

[Хүртэхүй]
28:34 - 28:37

Дутуу төрсөн хүүхдийг инкубаторт хэдэн долоо
28:37 - 28:39

хоног эсвэл сараар байлгаж
28:39 - 28:42

аппарат, төхөөрөмжөөр амьдралыг нь дэмждэг.
28:42 - 28:44

Тэгвэл эдгээр хүүхдүүдэд өдөр бүр
28:44 - 28:46

10 минут нуруунд нь иллэг массаж хийж өгч байвал
28:46 - 28:50

тэдний тархины хөгжлийг дэмждэг болох нь батлагдсан.
28:50 - 28:52

Тиймээс хүртэхүй бол хүүхдийн хөгжилд
28:52 - 28:56

маш чухал бөгөөд үүнгүйгээр
нялхас өсч торниж чадахгүй.
28:56 - 28:59

Хүртэхүй гэдэг хүнд ямар чухал
28:59 - 29:01

суурь хэрэгцээ болохыг энэ харуулж байна.
29:01 - 29:04

Эцэг эхчүүдийг хүүхдээ битгий ав, битгий тэвэр
29:04 - 29:07

айж, уйлж байгаа хүүхдээ битгий аргад
29:07 - 29:13

эсвэл хүүхдээ шөнөжин ганцааранг нь унтуулж бай
29:13 - 29:15

гэх мэт харамсалтай хандлага өнөөгийн манай
29:15 - 29:16

нийгэмд нийтлэг байдаг.
29:16 - 29:19

Гэтэл энэ нь хүүхдэд жинхэнэ хэрэгтэй зүйл байдаг
29:19 - 29:22

бөгөөд магадгүй тэр хүүхэд чимээгүй болж унтах үед
29:22 - 29:24

эцэг эхдээ орхигдож, хамгаалалтгүй
29:24 - 29:27

болсны хариу үйлдэл болж тэдний тархины
29:27 - 29:30

үйл ажиллагаа саатдаг. Харин үүний уршгаар
29:30 - 29:32

тэдний далд ой санамжид яг тийм
29:32 - 29:34

харгис хэрцгий хорвоо ертөнц хоногшиж үлддэг.
29:36 - 29:37

[Хүүхэд нас]
29:38 - 29:43

Ийм ялгаатай байдлууд
амьдралын эхний жилүүдэд бий болдог.
29:43 - 29:48

Амьдралын сайн сайхан эсвэл хүнд хэцүү байдлын
29:48 - 29:51

талаархи эцэг эхчүүдийн туршлага нь
29:51 - 29:53

жирэмсэн байх үеийн
29:53 - 29:55

сэтгэл санааны дарамт, ажлын өдрийн
29:55 - 29:57

дараа уур уцаартай ирж, үр хүүхдээ
29:57 - 29:59

загнаж зандрах байдлаар
29:59 - 30:03

үр хүүхдэд дамждаг бөгөөд
30:03 - 30:06

энэ нь бидний сайн мэдэх болсон
30:06 - 30:10

хүүхдийн хөгжилд маш хүчтэй нөлөө үзүүлдэг.
30:10 - 30:15

Энэ мэдрэмтгий байдал нь
зүгээр нэг хувьслын алдаа биш юм.
30:15 - 30:17

Ийм шинж чанар өөр амьтан ургамалд ч байдаг.
30:17 - 30:21

Ургамалд хүртэл гадаад орчиндоо
30:21 - 30:23

дасан зохицох процесс явагддаг.
30:23 - 30:28

Харин хүмүүсийн хувьд энэ нь
нийгмийн харилцааны асуудал.
30:28 - 30:31

Тиймээс хүүхэд ахуй амьдралд
30:31 - 30:35

хичнээн хайр халамж хүртэж,
ямар бэрхшээлтэй тулгарах нь
30:35 - 30:40

таны өсч торних хорвоо ертөнцийн эхлэл юм.
30:40 - 30:42

Амьдрахын тулд тэмцэлдэх хэрэгтэй газар
30:42 - 30:43

өсч торниж байгаа бол араа харж,
30:43 - 30:47

биеээ хамгаалж, бас хэнд ч итгэхгүй байж сур...
30:47 - 30:50

Харин хүмүүс харилцан ойлголцож, хамтарч ажилладаг
30:50 - 30:55

бие биенээ энэрч хайрладаг,
аюулгүй байдал нь бусадтай
30:55 - 30:59

тогтоох сайн харилцаанд үндэслэдэг нийгэмд
30:59 - 31:01

шал өөр сэтгэл хөдлөлийн
31:01 - 31:03

болон оюун ухааны хөгжил хэрэгтэй.
31:03 - 31:07

Бага балчир насны мэдрэмтгий байдал гэж
31:07 - 31:11

үүнийг хэлж байгаа бөгөөд эцэг эх хүүхдээ
31:11 - 31:14

хүмүүжүүлэх нь нэг ёсны амьдралын туршлага
31:14 - 31:17

дамжуулах далд систем юм.
31:17 - 31:20

Хүүхэд байхад үндсэндээ хоёр
зүйл буруу болох магадлалтай
31:20 - 31:23

гэж Британийн хүүхдийн сэтгэл зүйч Виникот хэлжээ.
31:23 - 31:26

Нэг нь болох ёсгүй зүйл болох
31:26 - 31:30

нөгөө нь болох ёстой зүйл болохгүй өнгөрөх.
31:30 - 31:34

Эхний бүлэгт нь Ийстсаид дахь миний өвчтөнүүд болон
31:34 - 31:36

донтогчдод тохиолдсон
31:36 - 31:39

айж цочмоор хүчирхийлэл, доромжлол багтана.
31:40 - 31:42

Энэ бол болох ёсгүй боловч болж өнгөрсөн зүйлс.
31:42 - 31:46

Харин дараа нь хүүхэд болгонд хэрэгтэй боловч
31:46 - 31:49

тэр болгон аваад байдаггүй
31:49 - 31:51

дарамтгүй, тохирсон, байнгын
31:51 - 31:53

эцэг эхийн анхаарал халамж байдаг.
31:53 - 31:55

Эдгээр хүүхдүүд эцэг эхдээ хаягдаж
31:55 - 31:58

хүчирхийлэлд өртөөгүй боловч
31:58 - 32:00

өнөөгийн нийгэм дэх
32:00 - 32:03

дарамт стресс зэргээс болж
хүүхдүүддээ сэтгэл санааны
32:03 - 32:05

хувьд хангалттай анхаарал
32:05 - 32:08

халамж тавих эцэг эхчүүд алга.
32:08 - 32:14

Эцэг эх нь байгаа ч сэтгэл зүйн хувьд анхаарал тавихгүй
32:14 - 32:17

байгаа энэ нөхцлийг сэтгэл санааны хувьд үр хүүхдээ
32:17 - 32:19

орхигдуулах гэж сэтгэл зүйч Аллан Шоор нэрлэжээ.
32:20 - 32:23

Хүчирхийлэл харгислалын
32:23 - 32:27

шалтгааныг олж мэдэхийн тулд би
32:27 - 32:32

амьдралынхаа сүүлийн 40
орчим жилийг хүн амины хэрэгтэн
32:32 - 32:34

хүчирхийлэгч гэх мэт нийгэм өөрөө бий болгосон
32:34 - 32:38

хамгийн харгис хэрцгий хүмүүстэй ажиллаж өнгөрөөсөн.
32:38 - 32:42

Гэтэл шорон гяндан дахь хамгийн харгис
32:42 - 32:45

гэгдэх гэмт хэрэгтнүүд
32:45 - 32:48

хүүхэд байхдаа байж болох хамгийн хүнд хэлбэрийн
32:48 - 32:51

хүчирхийллийн хохирогч болсон байдгийг олж мэдсэн.
32:51 - 32:55

Өнөөгийн нийгэмд хүүхдүүд
32:55 - 32:59

ийм гүн гүнзгий, ноцтой байдлаар үл ойшоогдож
32:59 - 33:01

орхигдож байсныг
33:01 - 33:04

таамаглаж байсангүй.
33:04 - 33:08

Тэдний ихэнх нь эцэг эх болон ойр дотны хүмүүс нь
33:08 - 33:11

амь насыг нь хөнөөх гэсэн оролдлогын
33:11 - 33:15

золиос эсвэл гэр бүл, дотны хэн нэг нь
33:15 - 33:18

амь насаа алдсан аллагын гэрч болсон байдаг.
33:19 - 33:24

Бүх юм бусад бүх юмнаас хамаардаг, нэг бүхэл олноос
33:24 - 33:27

бүрдэж, харин олон нь нэг зүйл
болдог гэж Будда хэлсэн байдаг.
33:27 - 33:30

Аливааг хүрээлэн буй
орчноос нь ангид ойлгох боломжгүй.
33:30 - 33:38

Нар, салхи, газар дэлхий навчинд шингэсэн гэсэн үг.
33:39 - 33:41

Энэ ойлголт бидний хүрээлэн буй орчин, ялангуяа
33:41 - 33:44

хүний хөгжлийн хувьд үнэн
бодитой болох нь харагдаж байна.
33:44 - 33:47

Хүний хөгжлийн "био, сэтгэл зүй, нийгмийн"
33:47 - 33:50

мөн чанар гэдэг бол энэ
ойлголтын шинжлэх ухааны нэр томьёо
33:50 - 33:52

бөгөөд энэ нь хүний биологи бол
33:52 - 33:54

нийгэм, сэтгэл зүйн орчин нөхцөлөөс
33:54 - 33:57

хамааралтай болохыг илэрхийлдэг.
33:57 - 34:02

Бүр тодорхой хэлбэл Калифорнийн
34:02 - 34:07

их сургуулийн сэтгэц судлаач
Даниел Сиегэл "Хүмүүс хоорондын
34:07 - 34:10

мэдрэлийн биологи" гэдэг нэр томьёо буюу
34:10 - 34:12

хүний нервийн систем яаж ажиллах нь
34:12 - 34:15

хүмүүс хоорондын харилцаанаас
34:15 - 34:17

ихээхэн хамааралтай гэдэг ойлголтыг гаргаж ирсэн.
34:17 - 34:20

Энэ харилцаанд юуны өмнө эцэг эх,
гэр бүлийн харилцаа
34:20 - 34:23

дараа нь амьдралд тохиолдох бусад дотны хүмүүс
34:23 - 34:26

эцэст нь тухайн нийгмийн харилцаа бүхэлдээ багтана.
34:26 - 34:28

Тиймээс хүний мэдрэл сэтгэцийн
34:28 - 34:31

үйл ажиллагааг түүний өсч торнисон болон
34:31 - 34:35

одоо байгаа орчин нөхцөлөөс салгаж ойлгох
34:35 - 34:38

боломжгүй бөгөөд энэ нь
34:38 - 34:40

бүхий л амьдралын туршид харилцан хамааралтай.
34:40 - 34:42

Ялангуяа хүний оюун ухаан дөнгөж
34:42 - 34:45

хөгжиж, бусдаас хамааралтай байгаа нөхцөлд
34:45 - 34:49

бас өндөр настай болж, үхэхийн цагт бүр үнэн юм.
34:52 - 34:53

[Соёл]
34:53 - 34:57

Хүн төрөлхтөн бараг бүх
төрлийн нийгэмд амьдарч ирсэн.
34:57 - 35:02

Ан ав хийж, хоол хүнсээ хувааж, эд зүйл солилцож
35:02 - 35:04

амьдарч байсан нийгэм
35:04 - 35:06

энэ дундаас хамгийн тэгш эрхтэй нь байсан байх...
35:07 - 35:10

Зарим нэг нь багахан хэмжээний
35:10 - 35:13

ан ав хийдэг боловч ихэвчлэн
35:13 - 35:15

байгалиас хоол хүнсээ олж авдаг
35:15 - 35:17

бөгөөд их ойрхоны биш боловч
35:17 - 35:20

ойр дотны хүмүүстэй амьдралынхаа
35:20 - 35:22

дийлэнх хэсгийг өнгөрөөдөг
35:22 - 35:24

бүлүүдийн бүтэц нь байнга хувиран
35:24 - 35:26

өөрчлөгдөж байдаг, тийм ч их
35:26 - 35:28

материаллаг соёл байхгүй нийгэмд
35:28 - 35:31

хүн төрөлхтөн түүхийнхээ ихэнхи хэсгийг өнгөрөөсөн.
35:31 - 35:35

Харин энэ нь маш өөр амьдрал,
ертөнцийг бий болгодог.
35:35 - 35:39

Үүний нэг онцлог бол тэнд
хамаагүй бага хүчирхийлэл гардаг.
35:39 - 35:41

Хүн төрөлхтний түүхэн дэх
35:41 - 35:43

тэр цаг үед зохион байгуулалттайгаар
35:43 - 35:47

хүчирхийлэл үйлдэх явдал гарч байсангүй.
35:47 - 35:50

Тэгвэл бид яг хаана буруу замаар явчихав?
35:50 - 35:54

Хүчирхийлэл бол нийтлэг зүйл биш.
35:54 - 35:58

Хүн төрөлхтөнд адил тэгш
хэмжээгээр хуваарилчихсан зүйл биш.
35:58 - 36:03

Хүчирхийллийн хэмжээ,
цар хүрээ нийгэм бүрт адилгүй байдаг.
36:03 - 36:07

Бараг хүчирхийлэл гардаггүй нийгэм байхад
36:07 - 36:11

өөрсдийгөө тэр чигээр нь хөнөөчихдөг нь ч бий.
36:11 - 36:14

Жишээ нь Амиш, Менноти, Хаттер гэх мэт
36:14 - 36:18

хүчирхийллийг үл тэвчдэг Анабаптист шашны
36:18 - 36:21

бүлгүүдийн нэг болох Хаттерчуудын
36:21 - 36:24

дунд ямар ч аллага, хүн амины
36:24 - 36:28

хэрэг гарсан түүх байдаггүй.
36:29 - 36:33

Дэлхийн 2-р дайн гэх мэт томоохон дайны
36:33 - 36:35

үед цэрэгт алба хаахаас татгалздаг
36:35 - 36:37

хүмүүс олон байдаг байсан.
36:37 - 36:40

Тэд цэрэгт явснаас шоронд
суухыг илүүд үзэж байсан юм.
36:40 - 36:42

Израйлын Киббутзим хэмээх арал дээр
36:42 - 36:46

гэмт хэрэг маш бага гардаг. Тиймээс гэмт хэрэг үйлдсэн
36:46 - 36:49

хүмүүсийг хүчирхийлэлгүй
36:49 - 36:51

амьдралд сургахын тулд
36:51 - 36:54

шүүх тэднийг Киббутзимд
36:54 - 36:56

амьдруулахаар явуулдаг.
36:56 - 36:59

Яагаад гэвэл хүмүүс тэнд
хүчирхийлэлгүй амьдарч чаддаг.
36:59 - 37:02

Амьдарч байгаа нийгэм нь хүнийг тодорхойлдог.
37:02 - 37:08

Бидний өргөн утгаараа шашин шүтлэг,
ертөнцийг үзэх үзэл,
37:08 - 37:11

хэл соёлын нөлөө бүхий нийгэм.
37:11 - 37:15

Амьдрал гэм нүгэл, эсвэл гайхамшиг эсэхийг
37:15 - 37:18

бодох эс бодохыг, бас өнөөдөр хэрхэн амьдрахад
37:18 - 37:21

хойд нас хамаатай юу эсвэл энэ огт утгагүй
37:21 - 37:23

зүйл үү гэдгийг нийгэм бидэнд зааж өгдөг.
37:24 - 37:27

Нийгмийг бид хувь хүнийг, эсвэл нийт олныг дээдэлсэн
37:27 - 37:29

нийгэм гэж тодорхойлж ярьдаг.
37:29 - 37:32

Тэгвэл ийм ялгаатай нийгмүүдэд ялгаатай хүмүүс
37:32 - 37:34

ялгаатай үзэл бодол, бас тархи, сэтгэхүй
37:34 - 37:36

байдаг гэж би бодож байна.
37:36 - 37:40

Америкт бид хамгийн их хувь
хувиа боддог нийгэмд амьдарч
37:40 - 37:44

байгаа бөгөөд капитализм
таныг ямар нэг пирамидын оройд
37:44 - 37:48

мацах нөхцлийг олгодог
хэдий ч аюулгүй байх баталгаа нь
37:48 - 37:51

улам улам багасч байдаг.
Өөрөөр хэлбэл нийгэм олон анги
37:51 - 37:54

давхаргатай болох тусам бидний найз нөхөд
37:54 - 37:58

адил тэнцүү харьцах хүмүүсийн тоо цөөрч
37:58 - 38:01

харин оронд нь янз бүрийн ялгаатай байдал
38:01 - 38:06

төгсгөлгүй зиндаа, шатлал бий болж...
38:06 - 38:09

эцэст нь ойр дотно харилцах хүнгүй амьдрал
38:09 - 38:11

улам л энэрэнгүй бус нийгэм бий болж байна.
38:14 - 38:17

[Хүний мөн чанар]
38:18 - 38:22

Харин энэ биднийг хүний мөн чанар гэж юу болохыг
38:22 - 38:26

шинжлэх ухааны үүднээс ойлгож мэдэх гэсэн
38:26 - 38:28

бараг боломжгүй цэг дээр авчирдаг.
38:28 - 38:31

Бидний бодит мөн чанар
38:31 - 38:33

зөвхөн төрөлхийн мөн чанараар
38:33 - 38:36

хязгаарлагдах учиргүй.
38:36 - 38:38

Бид өөр ямар ч амьтдаас илүү
38:38 - 38:40

нийгэм, соёлын онцлогыг бий болгож чаддаг.
38:40 - 38:45

Олон янзын итгэл үнэмшлийн систем, гэр бүлийн бүтэц
38:45 - 38:48

эсвэл хүүхэд хүмүүжүүлэх арга зүй гээд л...
38:48 - 38:51

Олон төрөл зүйлийг бий болгох
бидний чадвар үнэхээр гайхалтай.
38:52 - 38:55

Өрсөлдөөнд суурилсан нийгэмд
38:56 - 39:01

нэг хүн нөгөөгөө ямар ч энэрэх сэтгэлгүйгээр
39:01 - 39:03

байнга ашиглаж мөлжиж байдаг.
39:03 - 39:06

Бусдын асуудал бэрхшээлээс ашиг олох
39:06 - 39:09

эсвэл ашиг олох зорилгоор асуудал бэрхшээл
39:09 - 39:12

үүсгэдэг энэ зан авирын шалтгааныг
39:12 - 39:15

хэзээ өөрчлөгдөхгүй хүний мөн чанар
39:15 - 39:19

мэтээр өнөөгийн үзэл суртал итгүүлэн үнэмшүүлдэг.
39:19 - 39:21

Ийм учраас хүмүүс төрөлхийн өрсөлдөөнч бөгөөд
39:21 - 39:23

зөвхөн өөрийгөө бодож, хувиа хичээдэг гэсэн
39:23 - 39:27

ташаа ойлголт нийгэмд байдаг.
39:27 - 39:30

Бодит байдал дээр энэ эсрэгээрээ.
39:30 - 39:32

Хүн гэдэг талаасаа бидэнд бодит хэрэгцээ байдаг.
39:32 - 39:34

Тэгвэл зөвхөн энэ бодит
хэрэгцээг тодорхойлох замаар л
39:35 - 39:37

хүний мөн чанарыг ярих ганц боломж бидэнд бий.
39:37 - 39:40

Бидэнд ойр дотны, найз нөхдийн харилцаа, хайрлагдах
39:40 - 39:43

хаа нэг газар хамаарах, хүлээн зөвшөөрөгдөх
39:43 - 39:47

бусдад харагдах гэх мэт хэрэгцээ бий.
39:48 - 39:50

Энэ хэрэгцээгээ хангаж чадвал
39:50 - 39:52

хүн нөхөрсөг, хамтач, энэрэнгүй
39:52 - 39:58

бусдыг гэх сэтгэл зүрхтэй болж хөгждөг.
39:58 - 40:01

Тэгвэл...
40:01 - 40:03

өнөөгийн нийгэмд маш цөөн хүн
40:03 - 40:06

энэ хэрэгцээгээ хангаж байгаа учраас
40:06 - 40:09

хүний мөн чанарын гажуудлыг харах бид харах болсон.
40:09 - 40:12

Бид хүний мөн чанарыг ярьж болно.
40:12 - 40:14

Гэхдээ зөвхөн хүний төрөлх, суурь
40:14 - 40:16

хэрэгцээ гэдэг талаас нь
40:16 - 40:19

буюу хангаснаар эсвэл хязгаарласнаар
40:19 - 40:22

тодорхой зан авирт хүргэдэг хэрэгцээ
40:22 - 40:24

талаас нь авч үзэх ёстой.
40:27 - 40:29

Тиймээс...
40:29 - 40:32

хүнийг янз бүрийн нөхцөл байдалд дасан зохицож
40:32 - 40:34

амьдрах боломжийг олгодог хүний бие организм нь
40:34 - 40:38

мөн адил тодорхой суурь хэрэгцээ болон
40:38 - 40:42

гадаад орчны шаардлагын
дагуу програмчлагдсан байдгийг
40:42 - 40:44

ухамсарласан цагт л
40:45 - 40:48

нийгмийн зайлшгүй хүчин зүйл бий болно.
40:48 - 40:51

Бидний бие махбодид шим тэжээл
40:51 - 40:55

хэрэгтэй байдгийн адилаар
хүний тархи хөгжлийн бүх шатандаа
40:55 - 40:57

эерэг хүчин зүйлийг
40:58 - 41:00

шаардаж, харин сөрөг нөлөөллөөс
41:00 - 41:03

хамгаалахыг хүсч байдаг.
41:03 - 41:05

Харин болох ёстой зүйл болохгүй байх...
41:06 - 41:08

эсвэл болох ёсгүй зүйл болох нь...
41:08 - 41:11

сэтгэцийн болон бусад өвчин эмгэг үүсэхээс гадна
41:11 - 41:15

сөрөг муу зан үйл бий болох
41:15 - 41:18

үүд хаалгыг нээдэг.
41:18 - 41:21

Бид анхаарлаа гадагш хандуулж, бодит нөхцөл
41:21 - 41:24

байдлыг харгалзаж үзэх замаар
41:24 - 41:26

бий болгосон нийгэм маань
41:26 - 41:29

бидний эрүүл мэндийг хамгаалж чадаж байгаа
41:29 - 41:32

эсэхийг өөрсдөөсөө асуух ёстой.
41:32 - 41:34

Өнөөгийн нийгэм, эдийн засгийн
41:34 - 41:36

тогтолцоо хүн, нийгмийн хөгжил
41:36 - 41:40

дэвшилд эерэг нөлөө үзүүлж чадаж байна уу?
41:40 - 41:44

Эсвэл энэ тогтолцоо хүн нийгмийн
41:44 - 41:49

сайн сайхныг хангахад хэрэгтэй хувьсал хөгжлийн
41:49 - 41:51

үндсэн нөхцөл шаардлагын
41:51 - 41:54

эсрэг үйлчлээд байна уу?
42:12 - 42:17

[2-р хэсэг: Нийгмийн патологи]
42:18 - 42:21

Өнөөдөр нуран унахад бэлэн болчихсон нийгэм
42:21 - 42:25

бас энэ бүх асуудал, бэрхшээл
42:25 - 42:27

хэзээ эхэлсэн юм бол гэж та асуух байх?
42:28 - 42:31

[Зах зээл]
42:31 - 42:33

Зах зээлийн ойлголт Жон Локоос эхлэдэг.
42:33 - 42:36

Тэр өмч гэдэг ойлголтыг авчирсан.
42:36 - 42:41

Мөн хувийн эрх болон өмчтэй холбоотой дараахь
42:41 - 42:43

3 нөхцөлийг гаргаж ирсэн:
42:43 - 42:45

Юуны өмнө бусдад өгөх хангалттай
42:45 - 42:47

илүүдэл байх шаардлагатай.
42:47 - 42:51

Харин энэ илүүдэлд таны
хөдөлмөр шингэсэн байх ёстой.
42:51 - 42:54

Таны хөдөлмөрөө хорвоо ертөнцөд хольж хутгаснаар
42:54 - 42:56

бүтээгдэхүүн олж авах эрхтэй болно.
42:56 - 42:59

Нэгэнт хүн бүрт хангалттай илүүдэл байгаа
42:59 - 43:02

тэгээд тэр нь муудахгүй
43:02 - 43:04

бас та үүнийгээ гарздахыг
зөвшөөрөхгүй учраас бүх юм ОК.
43:04 - 43:07

Жон Лок төр засгийн талаарх
сургааль дээрээ их удаан ажилласан
43:07 - 43:10

бөгөөд тэр үеэс хойш энэ нь улс төр
43:10 - 43:14

эдийн засаг, эрх зүйн ойлголтын судар ном болсон.
43:14 - 43:17

Бас одоо ч үзэж судалсаар л байгаа.
43:17 - 43:20

Жон Лок нөхцөлүүдээ дөнгөж хэлээд
43:20 - 43:22

таныг хувийн өмчтөн болох эсэхээ шийдэж амжаагүй
43:22 - 43:24

байтал чинь хувийн өмчийн онолоо
43:24 - 43:28

хамгаалах маш үнэмшилтэй, бас их сайн үндэслэл
43:28 - 43:30

гаргачихна...
43:30 - 43:31

Тэр үүнийгээ шууд л
43:31 - 43:34

ганц өгүүлбэрт багтаагаад хэлнэ.
43:34 - 43:36

"Мөнгийг хүмүүс чимээгүй л
43:36 - 43:39

хүлээн зөвшөөрсөн" болохоор байгаа юм...
43:39 - 43:40

гэж хэлсэн мөртлөө
43:40 - 43:44

нөгөө нөхцөлүүд нь хүчингүй
болсон эсэх талаар юу ч хэлээгүй.
43:44 - 43:46

Үнэндээ яг ийм зүйл болсон.
43:46 - 43:48

Тэгвэл одоо бидэнд
43:48 - 43:51

таны өөрийн хөдөлмөрөөр олсон эд хөрөнгө байна.
43:51 - 43:54

Өө үгүй юм байна. Мөнгө хөдөлмөрийг худалдаж авдаг.
43:54 - 43:55

Тиймээс бусдад хангалттай
43:55 - 43:58

илүүдэл байх эсэх нь, бас энэ нь
43:58 - 44:00

мууддаггүй байх эсэх асуудал одоо хамаагүй.
44:00 - 44:02

учир нь мөнгө бол алттай адил юм.
44:02 - 44:04

Алт юуг ч бохирдуулдаггүйтэй адилаар
44:04 - 44:07

үр ашиггүй гарз хохирлын
хариуцлагыг үүрэх учиргүй гэж тэр хэлсэн.
44:07 - 44:10

Бид алт, мөнгө гэж металын тухай биш харин түүний
44:10 - 44:12

нийгэмд үзүүлдэг нөлөөллийн талаар ярьж байна.
44:12 - 44:14

Энэ бол дахиад л нэг логикгүй үндэслэл.
44:14 - 44:18

Бас түүний бодож олсон хамгийн
44:18 - 44:21

цочирдмоор логик хууран мэхлэлт боловч
44:21 - 44:25

хөрөнгө өмчлөгчдийн сонирхолд яв цав нийцдэг.
44:26 - 44:29

Дараа нь Адам Смит энд нэмэгддэг бөгөөд
44:29 - 44:31

тэр үүн дээр шашныг авч үздэг.
44:31 - 44:33

Бурхан энэ бүхнийг бүтээсэн.
44:33 - 44:35

Энэ бол түүний эрх.
44:35 - 44:37

Харин одоо "энэ бүх зүйл зөвхөн бурхных биш"
44:37 - 44:39

гэдгийг Смит ч бас хэлж байна гэж Жон Лок хэлсэн.
44:39 - 44:41

Тэр шууд утгаар нь хэлээгүй боловч
44:41 - 44:43

философийн утгаараа үнэхээр болж байгаа зүйл.
44:43 - 44:47

зарчмын хувьд энэ бол зөвхөн
хувийн өмчийн асуудал биш...
44:47 - 44:49

Энэ бүгд угаасаа байх ёстой буюу заяагдсан зүйл.
44:49 - 44:52

Хөдөлмөрийг худалдаж авдаг
хөрөнгө оруулагчид ч бас заяагдмал.
44:52 - 44:55

Тэдний худалдаж авдаг бусдын хөдөлмөр эсвэл
44:55 - 44:57

хуримтлуулах эд хөрөнгө, тэгш бус байдалд хэмжээ
44:57 - 44:59

хязгаар гэж байхгүй. Бас л заяагдмал асуудал.
44:59 - 45:03

Дараа нь тэр үүн дээрээ
45:03 - 45:07

өгүүлбэр хавчуулж дараахь санааг нэмсэн...
45:08 - 45:11

Хүмүүс эд бараа гаргаж худалдах буюу нийлүүлэхэд
45:11 - 45:16

эрэлт бүхий нөгөө хэсэг нь худалдаж авдаг.
45:16 - 45:20

Тэгвэл эрэлт нийлүүлэлтийн тэнцвэрийг
45:20 - 45:21

бид яаж хангах вэ? эсвэл
45:21 - 45:23

эдгээр нь хэрхэн тэнцвэрээ олдог вэ?
45:23 - 45:26

гэдэг асуулт эдийн засгийн онолын
45:26 - 45:28

үндсэн асуудлын нэг юм...
45:28 - 45:32

гэж хэлээд: Харин энэ тэнцвэрийг бий болгогч нь
45:32 - 45:34

"Зах зээлийн үл үзэгдэгч гар юм" гэж хариулсан.
45:34 - 45:37

"Бурхан" одоо л бодитой нөлөө үзүүлэх нь.
45:37 - 45:41

Жон Локийн хэлснээр бурхан бидэнд
45:41 - 45:46

зөвхөн эд хөрөнгө болон
45:46 - 45:47

түүний "заяамал" эрхийг өгөөгүй.
45:47 - 45:51

Харин энэ тогтолцоо буюу
"бурхан" өөрөө бидэнд байна.
45:52 - 45:55

Энэ ишлэлийг олохын тулд
45:55 - 45:58

"Улс үндэстний эд баялаг" номыг
45:58 - 46:00

бүгдийг унших хэрэгтэй гэж Смит хэлдэг.
46:00 - 46:03

Тэрээр бас: хомсдол гачигдал нь
46:03 - 46:07

ядуучуудын үржин олшрохыг хязгаарладаг
46:07 - 46:11

бөгөөд тэдний үр хүүхдийг
байхгүй болгохоос өөр сонголт
46:11 - 46:14

байгаль ертөнцөд байхгүй гэж хэлсэн.
46:14 - 46:19

Тэгвэл хувьслын онолыг
Дарвинаас бүр өмнө хамгийн муу
46:19 - 46:21

хэлбэрээр нь тэр урьдчилан хэлсэн байх нь.
46:21 - 46:24

Энэ хүмүүсийг "хөдөлмөрлөгчид" гэж тэр нэрлэсэн.
46:24 - 46:27

Ялгаварлах үзэл энд
угаасаа байсан бөгөөд тоо томшгүй
46:27 - 46:32

олон хүүхдийн амь насыг юу ч бодолгүй
46:32 - 46:35

хөнөөж байсныг тэр
46:35 - 46:38

бодохдоо: нөгөө үл үзэгдэх гар нь эрэлт нийлүүлтийг
46:38 - 46:40

хангах ажлаа хийж байна гэж итгэж байжээ.
46:40 - 46:43

Тэгэхээр "Бурхан" ямар ухаантай юм бэ?
46:43 - 46:46

Тэгвэл экологийг үгүй хийж байгаа, амьдралд
46:46 - 46:51

хор хөнөөлтэй бүх зүйлд тухайн үед Смитэд
46:51 - 46:55

байсантай адил гени удамшчихсан
46:55 - 46:59

болохыг та харж байгаа байх.
47:00 - 47:03

Адам Смит гэх мэт эдийн засгийн философчдын
47:03 - 47:05

бий болгосон чөлөөт зах зээлийн болон капиталист
47:05 - 47:08

системын онолыг авч үзэхэд энэхүү
47:08 - 47:10

"зах зээл"-ийн анхны
47:10 - 47:13

зорилго нь амьдралын суурь хэрэгцээний
47:13 - 47:17

бүтээгдэхүүн, эд зүйлийг худалдаалах явдал байсан.
47:17 - 47:20

Гэтэл ирээдүйд хамгийн ашиг орлоготой
47:20 - 47:22

эдийн засгийн салбар нь санхүүгийн
47:22 - 47:25

арилжаа буюу нийгэмд хэрэгтэй
47:25 - 47:27

бодит зүйл бүтээдэггүй
47:27 - 47:29

зүгээр л мөнгийг өөрөөр нь
47:29 - 47:31

эргэлдүүлээд мөнгө бий болгодог байдаг
47:31 - 47:33

хөрөнгө оруулалтын бизнес болчих юм гэж
47:33 - 47:35

Адам Смит огт бодоогүй байх.
47:36 - 47:38

Гэвч Смитын бодсон зорилгоос үл хамаарч
47:38 - 47:41

энэ онолын үндэс буюу мөнгийг
47:41 - 47:46

эд бараа мэт үзэх болсоноор энэхүү гажиг тогтолцооны
47:46 - 47:50

үүд хаалга бүрэн нээлттэй хоцорсон юм.
47:50 - 47:52

Нийгмийн тогтолцоо нь ямар байхаас
47:52 - 47:55

үл хамаарч өнөөдөр бүх улс орны эдийн засагт
47:55 - 47:59

зөвхөн мөнгө олохын тулд л мөнгө хэрэгтэй гэж үздэг.
47:59 - 48:02

Үл үзэгдэгч гар гэх өөрийн шашны үзэлтэй холбож
48:02 - 48:06

их нууцлаг байдлаар Адам Смит тайлбарладаг
48:06 - 48:08

зүйлийн цаад санаа нь
48:08 - 48:10

мөнгө хэмээх энэ зохиомол зүйлийн төлөөх
48:10 - 48:12

хувиа бодсон хүсэл эрмэлзэл нь
48:12 - 48:15

ямар нэг ид шидээр хүн, нийгмийн хөгжил
48:15 - 48:18

түүний сайн сайхны илэрхийлэгч болох явдал.
48:19 - 48:22

Харин бодит байдал дээр мөнгөний урамшил буюу
48:22 - 48:26

"мөнгөний үнэ цэнэ" гэдэг ойлголт нь
48:26 - 48:29

"амьдралын үнэ цэнэ" гэж нэрлэж болох
48:29 - 48:32

амьдралын суурь хэрэгцээ сонирхлоос бүх
48:32 - 48:34

бүрэн тасарчихсан.
48:35 - 48:38

Учир нь эдийн засгийн ухаан энэ хоёр ойлголтыг
48:38 - 48:40

ялгаж салгаж чадахгүй
48:40 - 48:42

төөрөлдсөн байдаг.
48:42 - 48:45

Мөнгөний үнэ цэнэ нь амьдралын үнэ цэнийг
48:45 - 48:47

бий болгодог гэж тэд боддог.
48:47 - 48:50

Тиймээс бараа бүтээгдэхүүн
их зарагдаж ДНБ өсөх тусам
48:50 - 48:52

амьдрал дээшилнэ.
48:52 - 48:55

Тэгэхээр нийгмийн эрүүл мэндийн
48:55 - 48:58

үндсэн шалгуураар ДНБ-ийг ашиглаж болно
48:58 - 49:00

гэж үздэг.
49:00 - 49:01

Нөгөө төөрөгдөл яг энд байгаа юм.
49:01 - 49:03

Энд мөнгөний үнэ цэнэ буюу бараа бүтээгдэхүүн
49:03 - 49:05

худалдсанаас олсон ашиг орлогыг л
49:05 - 49:08

яриад байдаг бөгөөд
49:08 - 49:12

үүнийгээ тэд амьдралын нөхөн үржихүйтэй андуурдаг.
49:12 - 49:16

Ийм учраас та бид анхнаасаа л мөнгөний болон
49:16 - 49:18

амьдралын үнэ цэнийг бүрэн
49:19 - 49:21

хутгачихсан ойлголт авдаг.
49:21 - 49:24

Тэгэхээр мөнгөний үнэ цэнэ ямар ч утга учиргүй болох
49:24 - 49:26

тусам аюултай болж байгаа
49:27 - 49:29

зохион байгуулалттай төөрөгдөлд
49:29 - 49:31

орчихоод байна.
49:31 - 49:33

Энэ бол биднийг сүйрэлд
49:33 - 49:37

хүргэх системын гажиг.
49:38 - 49:41

[Машины ертөнцөд тавтай морил]
49:41 - 49:45

Өнөөгийн нийгэмд улс орны хөгжил дэвшлийг
49:45 - 49:47

хүмүүсийн эрүүл мэнд, баяр баясгалан
49:47 - 49:51

итгэлцэл, нийгэм дэх
тогтвортой байдал талаас нь дүгнэж
49:51 - 49:54

ярьж байхыг та ховор сонссон байх.
49:54 - 49:56

Харин эдгээрийг дотоодын нийт бүтээгдэхүүн
49:56 - 49:58

хэрэглэгчийн үнийн индекс
49:58 - 50:01

үнэт цаасны ханш, инфляцийн
түвшин гэх мэт эдийн засгийн
50:01 - 50:04

хийсвэр ойлголтоор дамжуулан
50:04 - 50:06

илэрхийлдэг.
50:06 - 50:08

Гэвч эдгээр нь хүний амьдралын чанартай холбоотой
50:08 - 50:11

бодит үнэ цэнийг илэрхийлж чадна гэж үү?
50:11 - 50:13

Мэдээж үгүй. Энэ бүх үзүүлэлтүүд нь
50:13 - 50:17

мөнгөний үнэ цэнэтэй
холбоотой бөгөөд өөр илүү юу ч биш.
50:17 - 50:20

Жишээлбэл, ДНБ бол худалдсан
50:20 - 50:23

бараа, үзүүлсэн үйлчилгээний өртгийг л хэмждэг.
50:24 - 50:26

Харин энэ үзүүлэлтийг тухайн улс орны хүн амын
50:26 - 50:29

"амьдралын стандарт"-тай холбоотой гэж итгүүлдэг.
50:29 - 50:32

2009 онд АНУ-ын эрүүл мэндийн салбарт 2.5 триллион
50:32 - 50:35

доллар буюу ДНБ-ний
50:35 - 50:38

17% нь зарцуулагдсан бөгөөд
50:38 - 50:42

энэ нь эдийн засгийн үзүүлэлтэд эерэг нөлөө үзүүлсэн.
50:42 - 50:43

Энэ логикоор бол
50:43 - 50:46

эмнэлгийн үйлчилгээ нэмэгдэх тусам
50:46 - 50:48

АНУ-ын эдийн засаг илүү сайн байх нь...
50:48 - 50:51

Нэгэнт энэ нь өсөлт авчирдаг, ажлын байр
50:51 - 50:53

бий болгодог, бас эдийн засагчдын хэлдгээр
50:53 - 50:56

амьдралын чанарыг нэмэгдүүлдэг юм бол
50:56 - 50:59

үүнийг 3 эсвэл бүр 5
триллион доллар болчихвол яасийн...
50:59 - 51:01

Гэхдээ хүлээгээрэй.
51:01 - 51:04

Эрүүл мэндийн үйлчилгээ яг үнэндээ юу хэлээд
51:04 - 51:07

байна вэ?
51:07 - 51:11

Тиймээ. Өвчтэй хүмүүс олон байх тусам Америкийн
51:11 - 51:13

эдийн засаг сайн байна.
51:13 - 51:17

Энэ хэтрүүлэг эсвэл увайгүй хандлага биш.
51:17 - 51:19

Хэрэв сайн бодох юм бол
51:19 - 51:21

ДНБ гэдэг нь бодит байдал
51:21 - 51:24

хүн нийгмийн эрүүл саруул байдлыг
51:24 - 51:26

илэрхийлэгч биш
51:26 - 51:28

харин үйлдвэрлэлийн үр ашиггүй
51:28 - 51:30

байдал болон нийгмийн
51:30 - 51:32

доройтлын хэмжүүр болдог.
51:32 - 51:36

Өөрөөр хэлбэл ДНБ өсөх тусам хүн,
нийгэм, байгаль орчны
51:36 - 51:38

хэвийн байдал улам
51:38 - 51:41

алдагдахад хүрч байна.
51:41 - 51:44

Ашиг олохын тулд проблем үүсгэх хэрэгтэй.
51:45 - 51:48

Хүний амь насыг аварч, байгалийн тэнцвэр
51:48 - 51:51

шударга ёсыг бий болголоо гээд энэ онолын
51:51 - 51:53

дагуу ашиг орлого олж чадахгүй.
51:53 - 51:56

Ямар ч ашиг олохгүй.
51:56 - 51:58

"Хууль баталж гарга
51:58 - 52:00

тэгээд бизнестэй бол" гэж үг бий.
52:00 - 52:03

Магадгүй хуульч эсвэл хэн
нэгнийг бизнестэй болгоно гэсэн үг.
52:03 - 52:05

Гайтид болсон газар хөдлөлт
52:05 - 52:07

бизнес бий болгосонтой адилаар гэмт хэрэг ч
52:07 - 52:09

бас бизнес гэсэн үг.
52:09 - 52:12

Өнөөдөр бараг 2 сая хүн АНУ-д шорон гянданд
52:12 - 52:13

хоригдож байна.
52:14 - 52:16

Тэдний олон нь хэдэн хүн хорьж байгаадаа
52:16 - 52:17

үндэслэн Воол Стрийтэд
52:17 - 52:19

хувьцаа арилждаг Америкийн Хорих Корпораци
52:19 - 52:21

Вакенхат гэх мэт хувийн
52:21 - 52:24

корпорациудын шоронд хоригдож байна.
52:24 - 52:26

Энэ бол өвчин эмгэг.
52:26 - 52:28

Гэвч энэ нь эдийн засгийн
52:28 - 52:32

онолын өөрийн нь тусгал юм.
52:32 - 52:36

Тэгвэл энэ эдийн засгийн тогтолцоо гэж юу юм бэ?
52:36 - 52:39

Эдийн засгийн тогтолцооны хөдөлгөгч хүч нь юу вэ?
52:39 - 52:41

Энэ бол хэрэглээ
52:41 - 52:44

буюу сонгодог
52:44 - 52:46

зах зээлийн эдийн засгийн
52:46 - 52:48

үндэс талаас нь авч үзэх юм бол
52:48 - 52:50

бүрэн зогсоох, эсвэл процессыг нь сааруулах
52:50 - 52:53

юм бол өнөөгийн нийгмийн тогтолцоо
52:53 - 52:55

оршин тогтох боломжгүй болж
52:55 - 52:56

мэдэх мөнгөний арилжаа
52:56 - 52:58

солилцооны нэг хэлбэр юм.
52:58 - 53:01

Энд ажилчин, ажил олгогч, болон хэрэглэгч гэсэн
53:01 - 53:03

үндсэн гурван оролцогч
53:03 - 53:05

байдаг.
53:05 - 53:08

Ажилчин орлогын төлөө хөдөлмөрөө ажил олгогчид
53:08 - 53:11

худалддаг бол ажил олгогч бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ
53:11 - 53:13

мөн адил орлогын төлөө хэрэглэгчид
53:13 - 53:16

худалддаг. Харин хэрэглээний эргэлтийг зогсолтгүй
53:16 - 53:18

байлгахын тулд ажилчин
53:18 - 53:20

ажил олгогч хоёул хэрэглэгчийн
53:20 - 53:23

үүрэг гүйцэтгэж мөнгө зарцуулж байдаг.
53:23 - 53:25

Өөрөөр хэлбэл, дэлхийн зах зээлийн ажиллах зарчим нь
53:25 - 53:28

хэрэглээг зогсолтгүй үргэлжлүүлж, хангалттай
53:28 - 53:30

хэмжээний мөнгийг эргэлтэнд байлгах
53:30 - 53:32

бараа бүтээгдэхүүний эрэлт нийгэмд үргэлж байна
53:32 - 53:35

гэсэн таамаглал дээр үндэслэгддэг.
53:35 - 53:37

Хүмүүсийн хэрэглээ их байх тусам
53:37 - 53:39

эдийн засгийн өсөлт бий болох бөгөөд
53:39 - 53:42

машин ажилласаар байх болно...
53:42 - 53:44

Гэхдээ, түр хүлээ
53:44 - 53:47

Эдийн засаг гэдэг чинь "Арвилан, хэмнэх" гэсэн
53:47 - 53:48

ойлголт биш гэж үү?
53:49 - 53:51

Энэ нэр томьёо үр ашгийг
нэмэгдүүлэх, хадгалан нөөцлөх
53:51 - 53:55

хаягдал, гарздлыг бууруулахтай холбоотой биш гэж үү?
53:55 - 53:58

Тэгвэл илүү их хэрэглэхийг шаарддаг өнөөгийн
53:58 - 54:01

тогтолцоо арвилан хэмнэж
54:01 - 54:03

чадна гэж үү?
54:03 - 54:05

Үгүй... энэ чадахгүй.
54:05 - 54:09

Харин зах зээлийн тогтолцооны
зорилго нь хүний амьдралд
54:09 - 54:11

шаардлагатай эд зүйлсийг үйлдвэрлэх
54:11 - 54:14

түүхий эд материал, түүний түгээлтийг
54:14 - 54:16

үр ашигтай байлгах эдийн засгийн
54:16 - 54:18

жинхэнэ утга санааны эсрэг юм.
54:18 - 54:21

Жишээ нь бидний хэрэглэдэг газрын тос
54:21 - 54:23

үүсч бий болохын тулд хэдэн сая жил болдог...
54:23 - 54:25

эрдэс бодис нь үүсэхийн тулд хэдэн тэрбум жил
54:25 - 54:29

болдог нөөц баялаг нь
хязгаартай гариг дээр бид амьдардаг.
54:30 - 54:33

Тэгэхээр "эдийн засгийн өсөлт" гэж хийсвэр ойлголтын
54:33 - 54:35

төлөө хэрэглээг санаатайгаар
54:35 - 54:38

нэмэгдүүлдэг системтэй байна
54:38 - 54:42

гэдэг бол солиорол.
54:42 - 54:45

Үр ашиг гэдэг бол хаягдалгүй байх явдал.
54:45 - 54:47

Хаягдалгүй байх ий?
54:47 - 54:50

Өнөөгийн тогтолцоо өмнө байсан ямар ч системээс
54:50 - 54:53

хамаагүй илүү хаягдал гарздалтай.
54:53 - 54:56

Амьдрал болон түүний бүтэц тогтолцооны бүх
54:56 - 54:58

шатанд бэрхшээл, хямрал
54:58 - 55:00

сүйрэл нүүрлэж байна.
55:00 - 55:03

Сүүлийн 30 жилд гарсан сэтгүүлүүдэд
55:03 - 55:06

амьд байгалийн бүх тогтолцоо,
55:06 - 55:09

нийгмийн хөтөлбөрүүд
55:09 - 55:11

бас бидний цэвэр усны нөөц доройтолд
55:11 - 55:13

орсноос өөр зүйлийг бичсэнгүй.
55:14 - 55:16

Аюулд өртөөгүй амьд байгалийн
55:16 - 55:17

ямар нэг хэлбэрийг нэрлэх гээд үз.
55:17 - 55:18

Та чадахгүй байх.
55:19 - 55:22

Үнэндээ аюулд өртөөгүй зүйл гэж алга.
55:22 - 55:25

Гэтэл энэ ямар шалтгаант
холбоотойг ч бид мэдэхгүй байна.
55:25 - 55:27

Бид шалтгаант холбоог нь мэдэхийг огт хүсэхгүйгээр
55:27 - 55:30

цааш үргэлжлүүлээд байх сонирхолтой.
55:30 - 55:32

Илэрхий болж бүтэхгүй байхад нэг л зүйлээ дахин дахин
55:32 - 55:35

хийгээд байх нь хамгийн ухаангүй явдал.
55:35 - 55:37

Үнэн хэрэгтээ та бид эдийн засгийн тогтолцоо биш
55:38 - 55:40

харин эдийн засгийн эсрэг тогтолцоог
55:40 - 55:44

хэрэглэж байгаа гэж би хэлнэ.
55:45 - 55:47

[Эдийн засгийн эсрэг тогтолцоо]
55:47 - 55:49

Өрсөлдөөнд суурилсан зах зээл нь
55:49 - 55:51

"хамгийн бага үнээр аль болох чанартай бүтээгдэхүүн
55:51 - 55:55

үйлдвэрлэхийг эрмэлздэг" гэдэг ойлголт байдаг.
55:56 - 55:59

Энэ бол үр дүнд нь чанартай бүтээгдэхүүн
55:59 - 56:01

үйлдвэрлэгддэг гэдэг таамаглалд үндэслэн
56:01 - 56:03

өрсөлдөөнийг зөвтгөдөг өдөөн идэвхжүүлэх
56:03 - 56:06

зорилготой ойлголт юм.
56:06 - 56:09

Хэрэв би өөртөө ширээ хийвэл
56:09 - 56:11

аль болох удаан хэрэглэхийн тулд
56:11 - 56:13

мэдээж хамгийн эдэлгээтэй
56:13 - 56:16

материалыг ашиглана.
56:17 - 56:19

Дахиж хийхийн тулд илүү цаг хүч, материал
56:19 - 56:21

гарздана гэдгийг мэдсээр байж
56:21 - 56:24

чанар муутай зүйл хийх гэж үү?
56:25 - 56:28

Энгийн амьдралын түвшинд энэ ухаалаг явдал.
56:28 - 56:30

Харин зах зээлийн ертөнцөд ийм хандлагыг
56:30 - 56:32

илэрхий ухаалаг бус гэж үзэхээс гадна
56:32 - 56:34

ийм сонголт ч байдаггүй.
56:34 - 56:36

Үйлдвэрлэгч өрсөлдөх чадвартай байхын зэрэгцээ
56:36 - 56:38

бүтээгдэхүүнээ хямд байлгах хүсэлтэй үед
56:38 - 56:40

хамгийн чанартай бүрээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ гэдэг
56:41 - 56:43

боломжгүй зүйл.
56:43 - 56:46

Хамгийн үр ашигтай, стратегийн хувьд
56:46 - 56:49

тогтвортой, шинжлэх ухааны дэвшилтэт
56:49 - 56:51

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ
56:51 - 56:53

гэдэг математикийн хувьд боломжгүй учраас
56:53 - 56:56

бараг бүх зүйл үйлдвэрлэгдэж, худалдаанд гарсан
56:56 - 56:59

даруйдаа чанаргүй болдог.
56:59 - 57:01

Учир нь ажиллах хүчний зардлаас эхлээд
57:01 - 57:04

түүхий эд, баглаа боодлын
57:04 - 57:06

гээд үйлдвэрлэлийн
57:06 - 57:08

бүхий л шатанд өртөг зардлыг
57:08 - 57:10

бууруулж, хэмнэлт гаргахыг
57:10 - 57:13

зах зээлийн систем өөрөө шаарддаг.
57:13 - 57:15

Бүтээгдэхүүнээ өрсөлдөхүйц бас
57:15 - 57:18

хямд байлгахын тулд яг ижил зүйл хийж
57:18 - 57:21

байгаа компанитай өрсөлдөх гэхээсээ
57:21 - 57:23

илүү бүтээгдэхүүнээ худалдан авах
57:23 - 57:26

боломжтой байлгахын тулд энэ стратегийг хэрэглэдэг.
57:27 - 57:30

Тогтолцооны энэ гарздалтай үр дагаварыг
57:30 - 57:34

зайлшгүй Хоцрогдол гэж нэрлэж болох юм.
57:34 - 57:37

Гэхдээ энэ бол том проблемын ердөө нэг хэсэг.
57:38 - 57:41

Ном, сурах бичигт бичигддэггүй зах зээлийн эдийн
57:41 - 57:44

засгийн нэг үндсэн зарчим бол:
57:44 - 57:45

"Хэрэглээний
57:45 - 57:48

цикл буюу эргэлтийг зогсоохгүйн тулд аливаа зүйлийг
57:48 - 57:50

удаан хугацаанд хэрэглэгдэхээр
57:50 - 57:54

хийж болохгүй" гэдэг ойлголт юм.
57:54 - 57:57

Өөрөөр хэлбэл эд зүйл тодорхой хугацаанд
57:57 - 58:00

эвдэрч, дуусч, ашиглалтаас гардаг байх ёстой.
58:01 - 58:04

Үүнийг "Төлөвлөгөөт хоцрогдол" гэж нэрлэдэг.
58:04 - 58:08

Төлөвлөгөөт хоцрогдол бол бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч
58:08 - 58:11

корпорациудын зах зээлийн
стратегийн ноён нуруу нь байдаг.
58:11 - 58:13

Үйлдвэрлэгчдийн зарим нь
58:13 - 58:15

энэ стратегийг хүлээн зөвшөөрдөг
58:15 - 58:17

боловч илүү чанартай бүтээгдэхүүн
58:17 - 58:20

хийх боломж олгох шинэ технологийг үл тоомсорлож
58:20 - 58:23

эсвэл бүр нуун дарахын
58:23 - 58:25

зэрэгцээгээр өмнө дурдсан
58:25 - 58:28

Зайлшгүй Хоцрогдлоор халхавчлахыг оролддог.
58:29 - 58:31

Энэ тогтолцоо өөрөө хаягдал, гарздал
58:31 - 58:33

ихтэй учраас чанартай, удаан хэрэглэгдэх
58:33 - 58:36

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхийг дэмждэггүй байж болно.
58:36 - 58:38

Харин бараа бүтээгдэхүүн удаан
58:38 - 58:41

ашиглахдах нь байнгын хэрэглээ, болон зах зээлийн
58:41 - 58:45

системд муу гэдгийг Төлөвлөгөөт Хоцрогдол
58:45 - 58:47

зориуд хүлээн зөвшөөрдөг.
58:48 - 58:50

Өөрөөр хэлбэл бүтээгдэхүүн чанартай байх нь
58:50 - 58:54

эдийн засгийн өсөлттэй урвуу хамааралтай
58:54 - 58:57

бөгөөд, ийм учраас аливаа бүтээгдэхүүний ашиглагдах
58:57 - 58:59

хугацааг богино байлгах зорилготой
58:59 - 59:01

арга хэмжээнүүд байдаг.
59:02 - 59:06

Үнэндээ энэ тогтолцоо өөрөөр оршин тогтож чадахгүй.
59:06 - 59:09

Тэнгис далай шиг их хэмжээгээр нь газарт булж байгаа
59:09 - 59:12

хог хаягдал бол энэ хоцрогдлын бодит байдал.
59:13 - 59:15

Өнөөдөр засч, шинэчлээд хэрэглэж болохуйц
59:15 - 59:17

бас алт, зэс, колтан гэх мэт
59:17 - 59:20

олборлож авахад хэцүү метал эд ангид нь
59:20 - 59:22

байдаг, тун бага өртгөөр
59:22 - 59:25

үйлдвэрлэсэн олон тэрбум
59:25 - 59:27

гар утас, комьютер гэх мэт эд зүйлс ердөө л
59:27 - 59:31

аль нэг эд анги нь эвдэрсэн, эсвэл хоцрогдож
59:31 - 59:33

хэрэггүй болсон учраас тэр их
59:33 - 59:36

хогийн овоонд дарагдан хэвтэж байна.
59:36 - 59:38

Харамсалтай нь үйлдвэрлэл, хэрэглээний талаасаа
59:38 - 59:41

энэ нь мундаг юм шиг санагдаж болох ч
59:41 - 59:43

нөөц баялаг нь хязгаартай гариг дээр
59:43 - 59:48

энэ бол илэрхий үр ашиггүй явдал юм.
59:48 - 59:49

Товчоор хэлбэл:
59:49 - 59:52

"Үр ашигтай байдал, Тогтвортой байдал
59:52 - 59:56

Хадгалан нөөцлөх нь өнөөгийн системийн дайсан."
59:56 - 59:59

Байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөг нь үл харгалзан
59:59 - 60:01

бараа бүтээгдэхүүнийг зогсолтгүй
60:01 - 60:03

үйлдвэрлэдэгтэй адилаар үйлчилгээний
60:04 - 60:07

салбар ч мөн ингэж ажилладаг.
60:08 - 60:10

Гэвч бодит байдал дээр оршиж байгаа
60:10 - 60:13

асуудал, бэрхшээлийг
60:13 - 60:15

шийдвэрлэхэд мөнгөний ашиг тус гэж алга.
60:15 - 60:16

Жишээ нь анагаах ухааны
60:16 - 60:19

салбарынхны хавдрыг эмчлэх туйлын зорилго нь
60:19 - 60:22

нөгөө талдаа маш олон ажлын байр
60:22 - 60:27

бас олон триллионы орлогыг
үгүй хийх шалтгаан байдаг.
60:27 - 60:28

Нэгэнт энэ сэдвийн хувьд...
60:29 - 60:32

Энэ тогтолцоонд гэмт хэрэг, терроризм бол сайн зүйл.
60:32 - 60:34

Ашгийн төлөөх хувийн шоронг эс тооцвол
60:34 - 60:36

эдгээр нь цагдаагийн байгууллагыг
60:36 - 60:39

ажилтай байлгаж, өндөр үнэтэй аюулгүй байдлын
60:39 - 60:41

эд зүйлс шаарддаг учраас ядаж л
60:41 - 60:44

эдийн засгийн хувьд хэрэгтэй.
60:44 - 60:45

Тэгвэл дайны хувьд?
60:46 - 60:49

Америкийн цэргийн үйлдвэрлэл бол
60:49 - 60:52

үйл олноор хөнөөх зэвсэг үйлдвэрлэж
60:52 - 60:55

хамгийн их ашиг олдог.
60:55 - 60:58

Эхлээд бүхнийг дэлбэлж
нураагаад дараа ашиг олохын тулд
60:58 - 61:01

дахин барьж босгох гэдэг
тоглоом дээр энэ үйлдвэрлэл тогтдог.
61:01 - 61:04

Иракийн дайны дараахь тэрбум долларын ашигтай
61:04 - 61:06

гэрээнүүдээс бид үүнийг илэрхий харсан.
61:07 - 61:09

Эцэстээ нийгэм дэх сөрөг шинжүүд нь
61:09 - 61:11

үйлдвэрлэл хөгжих үндэс болон хувирч
61:11 - 61:14

харин байгаль орчныг хамгаалах,
61:14 - 61:17

тогтвортой байдлын асуудлыг шийдвэрлэх
61:17 - 61:20

хүсэл сонирхол нь эдийн засгийн
61:20 - 61:25

тогтвортой байдалтай зөрчилдөхөд хүрдэг.
61:26 - 61:27

Тийм болхоор дотоодын нийт бүтээгдэхүүн
61:27 - 61:31

өснө гэдэг нь бодит ба зохиомол хэрэгцээ
61:31 - 61:33

нэмэгдэж байна гэсэн үг бөгөөд
61:33 - 61:35

тэрхүү хэрэгцээ нь ихэвчлэн үр ашиггүй
61:35 - 61:39

байдлаас үүдэлтэй байдаг.
61:39 - 61:44

Тиймээс нэмэгдсэн хэрэгцээ
гэдэг нь үр ашиггүй байна гэсэн үг.
61:45 - 61:47

[Үнэт зүйлсийн тогтолцооны эмгэг]
61:48 - 61:49

Бидний мэдэх Америк мөрөөдөл
61:49 - 61:51

хэмжээ хязгааргүй хэрэглээнд үндэслэж байдаг.
61:51 - 61:53

Хүмүүс аж жаргалтай байхын тулд
61:53 - 61:55

тодорхой хэмжээний
61:55 - 61:57

материаллаг эд зүйлс эзэмших,
61:57 - 62:00

улам илүү ихийг олж авах хэрэгтэй гэж
62:00 - 62:03

хэвлэл мэдээлэл, зар сурталчилгаа
62:03 - 62:06

зогсолтгүй өсөх хүсэлтэй корпорациуд
62:06 - 62:09

бидэнд итгүүлж, Америкчууд болон
62:09 - 62:11

дэлхий дахины тархийг угаадаг
62:11 - 62:14

бодит байдал дээр энэ мөрөөдөл үндэслэдэг.
62:14 - 62:16

Энэ бол худлаа.
62:16 - 62:20

Хүмүүс яагаад эцсийн үр нөлөө нь экологт
62:20 - 62:22

хор нөлөөтэй ийм байдлаар
62:22 - 62:25

худалдан авалт хийдэг юм бэ?
62:25 - 62:28

Энэ бол ердөө сонгодог дасан зохицол.
62:28 - 62:32

Ямар нэг амьд организмд нөлөөлөх нөхцлийг
62:32 - 62:36

бий болгоход аяндаа таны хүссэн зан авир
62:36 - 62:38

эсвэл зорилго зорилт биелнэ.
62:38 - 62:41

Тэд технологийн дэвшлийг ашиглаж
62:41 - 62:43

хэрхэн нялх хүүхдийн оюун ухаанд нэвтэрч байгаа,
62:43 - 62:44

хүүхдүүдийн сонсож байгаа зүйл нь тэднийг
62:44 - 62:47

ямар нэг брэндийн нөлөөлөлд оруулж байгаа
62:47 - 62:49

талаар гайхуулж ярьдаг болсон.
62:49 - 62:52

Хүмүүс бид ямар гэнэн тэнэг байгааг
62:52 - 62:53

та үүнээс харж байгаа биз дээ?
62:53 - 62:55

Хүмүүсийг гэнэн тэнэг байхаар сургадаг.
62:55 - 62:59

Энэ бол үнэ цэнийн тогтолцооны гажиг.
62:59 - 63:02

Хэрэв хүний оюун ухааны уян хатан чанарын
63:02 - 63:03

нотолгоо байдаг бол,
63:03 - 63:06

эсвэл тэрхүү оюун санаа
63:06 - 63:08

гадаад орчин нөхцөлдөө
63:08 - 63:10

хэрхэн амархан дасч,
63:10 - 63:13

дагалдан өөрчлөгддөг болохын баталгаа
63:13 - 63:15

байдаг бол тэр нь худалдаа, зах зээлийн
63:15 - 63:18

зар сурталчилгааны ертөнц байж таарна.
63:18 - 63:21

Магадгүй 10 долларын өртгөөр гадаадад
63:21 - 63:23

үйлдвэрлэсэн түрийвчийг 4000 доллараар авч,
63:24 - 63:27

зөвхөн дэлгүүр хэсэхийн тулд
63:28 - 63:29

газраар хөлхөдөг "хэрэглэгч" гэж
63:29 - 63:33

өөрсдийгөө нэрлэсэн програмчлагдсан
63:33 - 63:36

роботуудыг бий болгодог
63:36 - 63:38

тархи угаах ажиллагаа ямар өндөр түвшинд
63:38 - 63:40

явагддагыг та мэдээд гайхна.
63:40 - 63:43

Зөвхөн ямар нэг брэндийн нэр хүнд, статус
63:43 - 63:46

соёлыг илэрхийлэгч болчихсон.
63:46 - 63:48

Нийгэмд итгэлцэл
63:48 - 63:52

нэгдэл нягтралыг бий болгодог эртний
63:52 - 63:55

уламжлал нь жилд хэдэн удаа өөр хоорондоо
63:55 - 63:57

хэрэггүй хог солилцдог материаллаг үнэ цэнэ
63:57 - 64:01

болж хувирсан ч юм шиг.
64:01 - 64:04

Тэгвэл гэр бүл, найз нөхдийн хүрээнд
64:04 - 64:06

зиндаа, статус харуулах эд зүйл хүсч мөрөөддөг
64:06 - 64:09

байдалд бүр хүүхэд байхаасаа автсан нь
64:09 - 64:11

тодорхой байхад бидний олонхи яагаад
64:11 - 64:15

дэлгүүр хэсч, худалдан аваад байдаг юм бэ?
64:15 - 64:18

Аливаа нийгмийн үндэс суурь нь тодорхой
64:18 - 64:20

үнэ цэнэ, хэм хэмжээ байдаг.
64:20 - 64:23

Тэгвэл зах зээлийн тогтолцоо
64:23 - 64:25

хэвийн ажиллах гол шаардлага болох хэрэглээг
64:25 - 64:28

хүмүүсийн үнэ цэнэ дэмжиж байгаа нөхцөлд л
64:28 - 64:31

өнөөгийн нийгэм оршин тогтох боломжтой.
64:31 - 64:34

75 жилийн өмнө Америк болон
64:34 - 64:37

хөгжингүй улс дахь нэг хүний хэрэглээ
64:37 - 64:38

өнөөгийнхтэй харьцуулахад 1 дахин бага байсан.
64:39 - 64:41

Орчин үеийн хэрэглээний соёл гэдэг бол
64:41 - 64:43

улам их хэрэглээг бий болгох гэсэн бодит
64:43 - 64:46

шаардлагын дагуу зохиосон
64:46 - 64:48

бас тулган хүлээлгэсэн зүйл.
64:48 - 64:51

Ийм учраас ихэнх корпориациуд бүтээгдэхүүн
64:52 - 64:55

бий болгохоосоо илүү түүний зар сурталчилгаанд
64:55 - 64:57

илүү их хөрөнгө зарцуулдаг.
64:57 - 65:01

Тэд хуурмаг хэрэгцээ бий болгох ажлыг сайн хийдэг.
65:02 - 65:05

Энэ нь ч үр дүнгээ өгдөг.
65:05 - 65:07

[Эдийн засагчид]
65:08 - 65:12

Одоогийн эдийн засагчид бол
яг үнэндээ эдийн засагчид биш.
65:12 - 65:14

Тэд бол зөвхөн мөнгөний үнэ цэнийг
65:14 - 65:16

ухуулан сурталчлагчид бөгөөд
65:16 - 65:18

тэдний онол нь аль нэг эсвэл хоёр тал
65:18 - 65:21

ашиг олох үед үнэн зөв мэт харагддаг
65:22 - 65:24

билэгдлийн зүйлийн солилцоо байдаг.
65:24 - 65:26

Гэвч тэд бодитой оршин байгаа өөрчлөгдөн хувирдаг
65:26 - 65:28

ертөнцөөс бүр мөсөн тасарчихсан байдаг.
65:28 - 65:32

Охайо мужид нэгэн настай хүн цахилгааны
65:32 - 65:35

төлбөрөө өгч чадахгүйд хүрчээ. Харин эрчим хүчний
65:35 - 65:38

компани цахилгааныг нь
салгаснаас болж тэр нас барсан.
65:38 - 65:40

Цахилгаан салгасан тэдний шалтгаан нь
65:40 - 65:41

өвгөн төлбөрөө төлдөггүй учраас
65:41 - 65:44

цахилгаанаар хангах нь компанид ашиггүй учраас.
65:45 - 65:46

Та үүнийг зөв гэж бодож байна уу?
65:46 - 65:48

Энэ үүрэг хариуцлагыг
65:48 - 65:50

цахилгааныг таслах эрчим хүчний
65:51 - 65:54

компани биш харин
65:54 - 65:55

хэрэглэгчийн хувьд цахилгааны төлбөрөө
65:55 - 65:57

төлөх чадвартай байхад нь туслаж
65:57 - 65:59

хүнлэг байж чадаагүй түүний
65:59 - 66:01

хөршүүд, найз нөхөд хүлээх ёстой.
66:01 - 66:03

Хммммм...
66:03 - 66:04

Би зөв сонссон уу?
66:04 - 66:06

Мөнгөгүйн улмаас нас барсан
66:06 - 66:08

тэр хүний үхлийн хариуцлагыг
66:08 - 66:09

бусад хүмүүс хүлээх ёстой гэж
66:09 - 66:11

энэ хүн хэлэв үү?
66:11 - 66:13

туслах ёстой байсан гэж үү?
66:14 - 66:15

Милтон Фрийдмэны сурталчилдаг энэ
66:15 - 66:18

тогтолцооноос болж цайны газрын үйлчлэгчид
66:18 - 66:22

цөөн хэдэн задгай мөнгө өгөх эсвэл
66:22 - 66:24

тэрбумаараа өлсгөлөнд нэрвэгдээд
66:24 - 66:26

үхэх гэж байгаа хүмүүст хэдэн шил даршилсан огурцы
66:26 - 66:28

өгч сурахын тулд илүү их зар сурталчилгаа
66:28 - 66:32

бидэнд хэрэгтэй шиг байна.
66:33 - 66:35

Үүний онолын үндэс суурь нь
66:35 - 66:37

Милтон Фрийдмэн, Ф.Хэяк, Жон Кэйн,
66:37 - 66:39

Лудвиг Вон Мисэ эсвэл хэн нэг
66:39 - 66:42

томоохон зах зээлийн эдийн засагчийн
66:42 - 66:43

онол философи байх эсэхээс үл хамаарч
66:43 - 66:46

мөнгөнөөс өөр зүйл байх нь тун ховор.
66:46 - 66:48

Энэ бол яг шашинтай адилхан.
66:48 - 66:50

Энэ нь хэрэглээний анализ,
66:50 - 66:53

тогтворжуулах бодлого, алдагдлын
66:53 - 66:56

зарцуулалт, нийлмэл эрэлт гэх мэт хүний
66:56 - 66:59

суурь хэрэгцээ, байгалийн нөөц бололцоо,
66:59 - 67:03

үр ашигтай байдлыг тэтгэх амьдралын практикийг
67:03 - 67:07

үгүйсгэж, харин хувийн эрх ашгаа хамгаалан,
67:07 - 67:09

мөнгөний төлөө хоорондоо өрсөлдвөл
67:09 - 67:12

тогтвортой, эрүүл, тэнцвэртэй нийгэм
67:12 - 67:14

бий болно гэж итгүүлдэг
67:14 - 67:17

бас огт дуусдаггүй, өөрийгөө эшлэж, өөртөө
67:18 - 67:22

үндэслэсэн яриа байдаг.
67:22 - 67:25

Энэ онол сургаалд амьдралын
67:25 - 67:27

ямар ч зохицуулалт гэж байхгүй.
67:27 - 67:28

Тэд чухам юу хийгээд байгаа хэрэг вэ?
67:28 - 67:32

Тэдний хийж байгаа зүйл бол
мөнгөний үнэ цэнийг ашиглах
67:32 - 67:35

Ердөө л хамааралтай байж болох бүхэнд
67:35 - 67:39

мөнгөний үнэ цэнийг ашиглах явдал.
67:39 - 67:41

Нэгд: Энд бодит амьдралын зохицуулалт байхгүй...
67:41 - 67:43

ямар ч зохицуулалт байхгүй!
67:43 - 67:46

Хоёрт: Үүнд оролцогчид нь бүгд өөрийгөө өсгөн
67:46 - 67:49

нэмэгдүүлэх гэсэн давуу байдал эрэлхийлэгчид байдаг.
67:49 - 67:51

Тэд өөрсдөөсөө бусад юуг ч боддоггүй бөгөөд
67:51 - 67:53

өөртөө юу илүү олж авч болохыг л боддог.
67:53 - 67:57

Өөрийгөө бусдаас давуу байлгах
67:57 - 67:59

боломж хайх нь тэдний хувьд хамгийн
68:00 - 68:03

зөв зүйтэй ойлголт бөгөөд давуу байх ганц
68:03 - 68:05

зорилго нь мөнгө, эд материал байдаг.
68:05 - 68:08

Тэгвэл нийгэм соёлын харилцаа гэж байна уу?
68:08 - 68:11

Зөвхөн давуу байдал олж авсаны хариуд л байдаг.
68:11 - 68:14

Байгалийн нөөц баялаг хамааралтай юу?
68:14 - 68:17

Ухаж ашиглахаас бусад тохиолдолд ямар ч хамаагүй.
68:17 - 68:22

Жам ёсоор оршин амьдрах гэр бүл гэж байна уу?
68:22 - 68:24

Байхгүй. Аливаа эд зүйлтэй
68:24 - 68:27

байхын тулд тэдэнд мөнгө хэрэгтэй.
68:27 - 68:28

Тэгвэл эдийн засаг ямар нэг байдлаар
68:28 - 68:30

хүний хэрэгцээг харгалзан үзэх ёсгүй гэж үү?
68:30 - 68:35

Энэ хамгийн чухал асуудал биш юм гэж үү?
68:35 - 68:38

Өө! "хэрэгцээ" гэдэг үг таны үгийн санд байхгүй л дээ.
68:38 - 68:41

Та энэ үгийг "хүсэл" гэдэг үгтэй нийлүүлчихсэн.
68:41 - 68:43

Тэгвэл хүсэл гэж юу вэ? Энэ бол
68:43 - 68:46

худалдан авалт хүссэн бэлэн мөнгөний эрэлт гэсэн үг.
68:46 - 68:48

Хэрэв энэ нь бэлэн мөнгөний эрэлт юм бол
68:48 - 68:50

хэрэгцээтэй ямар ч хамааралгүй.
68:50 - 68:52

Учир нь хэн нэгэн хүнд мөнгөний хэрэгцээ байхгүй
68:52 - 68:55

харин ундны усны маш их хэрэгцээтэй байж болно.
68:55 - 68:59

Эсвэл жорлонгийн алтан суултуур авах гэсэн
68:59 - 69:00

мөнгөний эрэлт ч байж болно. Тэгвэл мөнгө хаашаа
69:01 - 69:02

явах уу? Нөгөө алтан суултуур луу явах байх.
69:02 - 69:04

Харин үүнийг эдийн засаг гэж хэлэх үү?
69:04 - 69:07

Үнэндээ энэ талаар сайн бодох юм бол
69:07 - 69:10

энэ нь хүний оюун сэтгэлгээний түүхэн дэх
69:10 - 69:13

хамгийн хачин төөрөгдөл болж таардаг.
69:14 - 69:16

[Мөнгөний тогтолцоо]
69:16 - 69:20

Бид зах зээлийн тогтолцоог авч үзлээ.
69:20 - 69:22

Гэхдээ энэ тогтолцоо бол үнэндээ
69:22 - 69:25

дэлхийн эдийн засгийн онол сургаалын хагас нь.
69:25 - 69:28

Харин нөгөө хагас нь бол "Мөнгөний тогтолцоо" юм.
69:28 - 69:31

Зах зээлийн тогтолцоо нь үйлдвэрлэл, хөдөлмөр,
69:31 - 69:34

түгээлтийн явцад хүмүүс ашгийн төлөө хоорондоо
69:34 - 69:36

өрсөлдөх явдлыг зохицуулдаг бол
69:36 - 69:40

мөнгөний тогтолцоо нь зах зээлийн тогтолцоо
69:40 - 69:42

хэрэгжих суурь нөхцлийг хангадаг
69:42 - 69:44

банк, санхүүгийн байгууллагаас тогтоосон
69:44 - 69:46

бодлого, үйл ажиллагааны багц байдаг.
69:46 - 69:49

Үүнд зээлийн хүү, өр, мөнгөний нийлүүлэлт,
69:49 - 69:52

инфляци гэх мэт бидний байнга
69:52 - 69:55

сонсдог нэр томьёо багтана.
69:55 - 69:57

"Тохиромжтой арга хэмжээг урьтаж авах нь
69:57 - 70:00

илүү ноцтой арга хэмжээ сүүлд авахаас
70:00 - 70:04

биднийг чөлөөлнө" гэж мөнгөний эдийн засагчдын
70:04 - 70:08

ярихыг сонсож та бид үсээ зулгааж байх хооронд
70:08 - 70:10

энэ тогтолцооны мөн чанар, үр нөлөө нь
70:10 - 70:12

үнэн хэрэгтээ тун тодорхой байдаг.
70:13 - 70:14

Улс орны буюу
70:14 - 70:16

дэлхий нийтийн эдийн засгийг
70:16 - 70:18

зохицуулдаг үндсэн 3 зүйл байдаг.
70:18 - 70:19

Үүний нэг нь нөөцийн банкны үйл ажиллагаа буюу
70:19 - 70:22

огт хоосноос мөнгө хэвлэдэг банкууд.
70:22 - 70:24

Нөгөө нь мөнгөний хүү.
70:24 - 70:27

Та зээл аваад дараа нь авсанаасаа
70:27 - 70:30

илүүг төлөх хэрэгтэй болдог. Өөрөөр хэлбэл
70:30 - 70:33

дахиж шинээр мөнгө хэвлэж байж таны зээлийн хүүг
70:33 - 70:37

төлөх мөнгийг та зээл авснаараа бий болгодог.
70:37 - 70:39

Бид хязгааргүй өсөлт
шаарддаг тогтолцоонд амьдарч байна.
70:39 - 70:43

Энэ бол хуурамч хөрөнгө оруулалтын тогтолцоо.
70:43 - 70:45

Ямар ч зүйл хязгааргүй өсч хөгждөггүй.
70:46 - 70:47

Энэ бол боломжгүй.
70:47 - 70:49

"Хүний биед тодорхой хязгаараас
70:49 - 70:51

хэтэрч өсч хөгждөг цорын ганц зүйл бол хавдар"
70:51 - 70:53

гэж нэрт сэтгэл зүйч Жэймс Хиллмэн бичжээ.
70:54 - 70:56

Энд зөвхөн мөнгөний хэмжээ өсөөд байдаггүй.
70:56 - 70:57

Хэрэглэгчийн тоо хэмжээ бас өсч байдаг.
70:57 - 71:00

Хэрэглэгчид хүүтэй мөнгө зээлж улам илүү
71:00 - 71:03

их мөнгө бий болгодог бөгөөд энэ нь
71:03 - 71:05

тодорхой хязгаартай дэлхий дээр боломжгүй.
71:05 - 71:08

Хүмүүс бол мөнгө бий болгох хэрэгсэл буюу
71:08 - 71:10

энэ тогтолцоог нураачихгүйн тулд шаардлагатай
71:10 - 71:12

мөнгийг бий болгох хэрэгсэл юм. Гэвч энэ нуран
71:12 - 71:15

уналт яг одоо болж байна.
71:15 - 71:18

Мөнгөний тогтолцооны талаар мэдэх ёстой
71:18 - 71:20

ердөө хоёр зүйл бий:
71:20 - 71:23

Нэгд: бүх мөнгийг өр үүсгэж байж бий болгодог.
71:23 - 71:26

Мөнгө бол үнэт цаас, бонд, байрны зээл эсвэл
71:26 - 71:28

зээлийн картаар олсон эсэхээс үл хамаарч
71:28 - 71:31

ердөө мөнгөн хэлбэрт оруулсан өр юм.
71:31 - 71:33

Өөрөөр хэлбэл, бүх төлөгдөөгүй өрийг
71:33 - 71:35

яг одоо, нэг зэрэг төлөх болбол
71:35 - 71:39

гүйлгээнд нэг ч доллар үлдэхгүй.
71:39 - 71:44

Хоёрт: гаргаж байгаа бүх зээлд
71:44 - 71:46

хүү тооцдог бөгөөд уг хүүг төлөх мөнгө
71:46 - 71:49

тухайн үед гүйлгээнд ерөөсөө байдаггүй.
71:49 - 71:52

Цорын ганц зарчмыг зээл тогтоох бөгөөд
71:52 - 71:55

тэр зарчим нь мөнгөний нийлүүлэлт.
71:55 - 71:58

Тэгэхээр бүх өрийг яг одоо төлөх
71:58 - 72:01

болоход гүйлгээнд доллар үлдэхгүйгээс гадна
72:01 - 72:04

хаана ч байхгүй, бас яагаад ч
72:05 - 72:10

төлөх боломжгүй маш их өр гарч ирнэ.
72:11 - 72:15

Энэ бүхний үр дүнд зайлшгүй хоёр зүйл гарч ирнэ.
72:15 - 72:16

Инфляци
72:16 - 72:18

бас дампуурал.
72:18 - 72:22

Инфляцийн хувьд энэ бараг бүх улс оронд
72:22 - 72:23

нийтлэг үзэгдэл болсон бөгөөд үүнийг
72:23 - 72:25

гол шалтгаан болох зээлийн
72:25 - 72:28

хүүг төлөх, тогтолцоог хэвийн байлгахын тулд
72:29 - 72:30

хийдэг байнгын
72:30 - 72:34

мөнгөний нийлүүлэлттэй тун амархан холбож болдог.
72:34 - 72:36

Харин дампуурлын хувьд
72:36 - 72:39

өр төлбөрийн сүйрэл хэлбэрээр илэрдэг.
72:39 - 72:42

Энэ сүйрэл хувь хүн, бизнес, төр засаг
72:42 - 72:44

гээд бүгдэд тохиолдох бөгөөд
72:44 - 72:47

ихэвчлэн хүүгийн төлбөрийг хийх ямар ч
72:47 - 72:49

боломжгүй болсон үед үүсдэг.
72:50 - 72:52

Гэхдээ зах зээлийн тогтолцооны хувьд
72:52 - 72:56

энд зарим сайн тал бий...
72:56 - 72:59

Учир нь өр төлбөр нь дарамт шахалт,
72:59 - 73:01

цалингийн боолчлолыг бий болгодог.
73:01 - 73:04

Өр төлбөртэй хүн бусдыг бодвол
73:04 - 73:06

бага цалин авах магадлалтай бөгөөд
73:06 - 73:08

хямд хөдөлмөрлөх хүч болж хувирдаг.
73:08 - 73:11

Тиймээс санхүүгийн боломжгүй ажилчин олон
73:11 - 73:14

байх нь корпорациудад ашигтай.
73:14 - 73:18

Яг ийм байдал улс орнуудад хүртэл хамаатай...
73:18 - 73:21

Юу гэвэл үндэстэн дамнасан корпорациудын
73:21 - 73:23

төлөөлөгч болох Дэлхийн банк, Олон улсын
73:23 - 73:26

валютын сан нь хүнд байдалд орсон
73:26 - 73:28

улсуудад маш их зээлийг өндөр хүүтэй өгч
73:28 - 73:30

харин нөгөө улс бүр дампуурч
73:30 - 73:32

төлбөрөө төлж чадахгүй болсон хойно
73:32 - 73:34

хатуу арга хэмжээ авах бөгөөд
73:34 - 73:36

корпорациуд орж ирэн ажиллах нөхцөл
73:36 - 73:37

муутай үйлдвэрүүд байгуулж,
73:38 - 73:41

байгалийн баялгийг нь цөлмөж эхэлдэг.
73:41 - 73:45

Энэ бол зах зээлийн ашигт байдал.
73:45 - 73:47

Гэхдээ хүлээгээрэй-бас өөр зүйл бий:
73:47 - 73:48

Юу гэвэл бодитой юм бүтээхийн оронд
73:48 - 73:51

мөнгийг худалдаж бас худалдан авч байдаг
73:51 - 73:53

үнэт цаасны зах зээл гэж нэрлэдэг
73:53 - 73:56

мөнгөний болон зах зээлийн тогтолцооны
73:56 - 73:59

холимог байдаг.
74:00 - 74:02

Тэгээд өр төлбөр үүсэхээр тэд яадаг гээч?
74:02 - 74:05

Яг тийм-тэд өр төлбөрийг худалддаг.
74:05 - 74:09

Тэд ашиг олохын тулд өрийг худалдаж, худалдан авдаг.
74:09 - 74:11

Тэд зээлийн солилцоо, баталгаажсан
74:11 - 74:14

төлбөрийн үүрэг гэх мэт ойлгоход төвөгтэй
74:14 - 74:16

үнэт цаасны хэлбэрүүдийг Европын эдийн засгийг
74:16 - 74:19

сүйрүүлэх шахсан Голдмэн Саакс болон
74:19 - 74:20

Грекийн хуйвалдаантай адил
74:20 - 74:23

бүхэл бүтэн улс орны
74:23 - 74:26

өр төлбөрийг нууж халхавчлахад ашигладаг.
74:26 - 74:29

Үнэт цаасны зах зээл болон Воол Стрийт бол
74:29 - 74:32

мөнгөний үнэ цэнэ гэгчээс төрөн гарсан
74:32 - 74:35

шинэ түвшин дэх солиорол юм.
74:36 - 74:37

Энэ зах зээлийн тухай таны
74:37 - 74:40

мэдэх ёстой зүйлүүд Воол Стрийт сэтгүүлд
74:41 - 74:42

хэдэн жилийн өмнө хэвлэгдсэн юм.
74:42 - 74:45

Уг өгүүлэл "Тархи нь гэмтэлтэй
хөрөнгө оруулагчийн сургамж" нэртэй байсан.
74:45 - 74:48

Энэ өгүүлэлд яагаад бага зэргийн тархины
74:48 - 74:50

гэмтэлтэй хүмүүс хэвийн хүмүүсийг бодвол
74:50 - 74:52

илүү сайн хөрөнгө оруулагч
74:52 - 74:55

болж чаддагийг тайлбарласан юм.
74:55 - 74:57

Тэгвэл яагаад? Учир нь тархи нь гэмтэлтэй
74:57 - 74:59

хүмүүс бусдыг ойлгож хүлээн авах чадваргүй байдаг.
74:59 - 75:02

Та бусдыг ойлгох чадваргүй бол
75:02 - 75:04

сайн хөрөнгө оруулагч болох талтай бөгөөд
75:04 - 75:09

гаргаж байгаа шийдвэр, хийж байгаа арилжаа нь
75:09 - 75:11

бусад хөөрхий хүмүүст яаж нөлөөлөх
75:11 - 75:14

талаар огт боддоггүй эсвэл
75:14 - 75:17

ямар нэг гэмшил төрдөггүй хүмүүсийг
75:17 - 75:19

Воол Стрийт бий болгодог.
75:19 - 75:21

Тэд ийм роботуудыг бий болгодог.
75:21 - 75:24

Энэ хүмүүс ямар ч сэтгэлгүй.
75:24 - 75:27

Нэгэнт бусдад юу ч өгөхийг хүсдэггүй учраас
75:27 - 75:29

тэд ердөө л роботууд, жинхэнэ
75:29 - 75:31

алгоритмын худалдаачид.
75:31 - 75:34

Голдмэн Саакс тэрхүү арилжааны асуудалд орохдоо
75:34 - 75:37

Нью Йоркийн Хөрөнгийн биржийн дэргэд компьютер
75:38 - 75:40

суурилуулсан байсан. Энэ компьютер нь
75:41 - 75:43

бирж дээрх арилжааг урьдчилан явуулж
75:43 - 75:46

их хэмжээний захиалгыг биржэд оруулах
75:46 - 75:47

замаар нэг, таван центээр нь
75:47 - 75:50

биржээс ашиг олдог.
75:50 - 75:52

Энэ бол өдөржингөө мөнгө урсан орно гэсэн үг.
75:52 - 75:55

Тэд өнгөрсөн жил ямар ч уналтгүйгээр
75:55 - 75:58

тасралтгүй 30-60 хоног арилжаа хийж
75:58 - 76:00

өдөр бүр сая сая долларыг олж байсан.
76:00 - 76:04

Энэ статистикийн хувьд боломжгүй.
76:04 - 76:06

Намайг Воол Стрийтэд ажиллаж байхад
76:06 - 76:08

бүх зүйл авлигаар явдаг байсан.
76:08 - 76:12

Брокерууд менежерийг хахуулдана.
76:12 - 76:15

Менежер харин бүсийн арилжааны менежерыг
76:15 - 76:17

бүсийн арилжааны менежер
76:17 - 76:19

үндэсний арилжааны менежерийг хахуулдана.
76:19 - 76:20

Энэ бол тогтсон ойлголт.
76:20 - 76:24

Зул сарын үеэр ямар брокер хамгийн их урамшуулал
76:24 - 76:26

авдаг гээч? Энэ бол хянан шалгагч ажилтан.
76:26 - 76:29

Хянан шалгагч ажилтан тэнд өдөржин сууж
76:29 - 76:30

ямар нэг арилжааны дүрэм зөрчигдөж
76:30 - 76:32

байгаа эсэх, арилжаалагчид хуульд "нийцүүлэн"
76:32 - 76:34

ажиллаж байгаа эсэхийг хянаж байдаг.
76:34 - 76:36

Мэдээж хянан шалгагч ажилтныг
76:36 - 76:38

хахуулдаж болох хүртэл
76:38 - 76:41

тэд хуульд нийцүүлдэг.
76:41 - 76:43

Тэгвэл энэ заль мэх яагаад бүтэн тогтолцоо болов?
76:43 - 76:45

Энэ аль хэдийн дагалдах үзэгдэл байхаа
76:45 - 76:46

больж өөрөө тогтолцоо болсон.
76:46 - 76:49

Энэ Вүүдий Аллений хэлдэг онигоо шиг болсон:
76:49 - 76:52

Эмчээ манай дүү өөрийгөө тахиа гэж бодоод байна
76:52 - 76:54

гэхэд эмч "эм уулга" тэгээд зүгээр
76:54 - 76:56

болно гэхэд тэр үгүй ээ эмчээ та
76:56 - 76:57

биднийг ойлгохгүй байна. бидэнд өндөг
76:57 - 76:59

хэрэгтэй байгаа юм гэж хариулжээ.
76:59 - 77:00

За тийм байж.
77:01 - 77:03

Тэгэхээр хураамж, бонусын мөнгө олохын тулд
77:03 - 77:05

банк хооронд
77:05 - 77:06

хийгддэг худал
77:06 - 77:07

мэдээллийн арилжаа нь
77:07 - 77:11

хэдийгээр хэзээ ч буцааж төлөгдөх найдваргүй
77:11 - 77:14

худал мэдээ, мэдээллийн арилжаа боловч
77:14 - 77:17

дотоодын нийт бүтээгдэхүүнийг нэмэгдүүлдэг
77:17 - 77:20

АНУ-ын эдийн засгийн гол хөдөлгүүр болчихож.
77:20 - 77:23

Тэд огт хоосон зүйлийг бий болгож,
дахин баталгаажуулдаг.
77:23 - 77:26

Хэрэв би амны алчуур дээрээ 20 тэрбум доллар
77:26 - 77:28

гэж бичээд түүнийгээ Ж.П.Морганд өгөөд харин
77:29 - 77:32

Морган бас 20 тэрбум гэж алчуур дээр
77:32 - 77:34

бичээд надад өгч хоорондоо солилцоод
77:34 - 77:38

дараа нь энэ ажлын хураамж гэж 1%-ийг нь
77:38 - 77:40

бие биедээ өгчихвөл Зул сарын гайгүй бонус авчихна.
77:40 - 77:43

Эцэст нь тэрбумын үнэтэй
амны алчууруудыг эдийн засаг
77:43 - 77:47

шингээж чадахгүй болж, өрөө төлүүлэхийн тулд
77:47 - 77:50

төр засагт хандах хүртэл бид ня-бо бүртгэлийн
77:50 - 77:53

дэвтэртээ бодит үнэ цэнэгүй 20 тэрбумын амны
77:53 - 77:55

алчуураа бүртгэчихээд л сууна.
77:55 - 77:58

Воол Стрийт болон дэлхийн бусад хөрөнгийн зах
77:58 - 78:01

зээлээс болж өнөөдөр 700 орчим триллион
78:01 - 78:04

долларын үнэ бүхий дериватив нэртэй
78:04 - 78:06

хуурамч авлага нурж
78:06 - 78:08

унахад бэлэн хүлээж байна.
78:08 - 78:10

Энэ бол дэлхийн нийт
78:10 - 78:12

бүтээгдэхүүнээс 10 дахин илүү
78:12 - 78:14

мөнгөн дүн юм.
78:14 - 78:16

Анх банкнаас мөнгө зээлж
78:16 - 78:18

үйл ажиллагаа эхлэж байсан
78:19 - 78:21

корпорациуд болон банкуудын өрийг
78:21 - 78:22

төр засаг төлөхийг бид зөндөө харсан.
78:23 - 78:26

Тэгвэл одоо аварга том корпорациуд олон улсын
78:26 - 78:28

банкуудаар дамжуулан бүхэл бүтэн улсын
78:28 - 78:30

өр төлбөрийг төлөхийг харах боллоо.
78:31 - 78:34

Тэгвэл гариг дэлхийг өрнөөс нь яаж салгахав?
78:34 - 78:38

Өр төлбөргүй улс орон гэж одоо хаана ч байхгүй.
78:39 - 78:42

Бидний мэдэх улс орнуудын өр төлбөрийн
78:42 - 78:46

асуудал ердөө л эхлэл нь.
78:46 - 78:49

Зөвхөн АНУ-д гэхэд хугацаа нь ойртсон хүүг
78:49 - 78:53

төлөхийн тулд хүмүүсийн орлогын татварыг
78:53 - 78:57

65% хүртэл нэмэгдүүлэх тооцоо гарсан байдаг.
78:57 - 79:00

Дэлхийн улс орнуудын 60% нь ойрын хэдэн арван жилд
79:01 - 79:05

дампуурна гэж эдийн засагчид үзэж байна.
79:06 - 79:09

Гэхдээ хүлээгээрэй.
79:09 - 79:12

Товчоор хэлбэл бодит амьдралд
79:12 - 79:14

байхгүй "өр" гэдэг
79:14 - 79:16

энэ ойлголтоос болж
79:16 - 79:19

хорвоо ертөнц дампуурч байна.
79:20 - 79:22

Энэ бол бидний зохиосон тоглоомын нэг хэсэг
79:22 - 79:26

бөгөөд олон тэрбум хүний хэвийн амьдралыг
79:26 - 79:28

золиослож байна.
79:28 - 79:32

Олноор нь ажлаас халж байна,
майхан хотууд бий болж,
79:32 - 79:36

ядуурал нэмэгдэж, санхүүгийн хатуу арга хэмжээ авч,
79:36 - 79:40

сургуулиуд хаагдаж, өлсгөлөн газар авч байна.
79:40 - 79:44

Эдгээр бүх асуудал энэ зохиомол зүйлээс болж байна.
79:44 - 79:47

Бид ийм тэнэг мулгуу юм уу?!
79:49 - 79:51

Хөөе Ангараг гариг аа! Найз аа.
79:51 - 79:53

Дүүдээ туслаач?
79:55 - 79:57

Том болж үз дүү минь.
80:04 - 80:06

Санчир аа! Юу байна даа найзаа?
80:07 - 80:09

Дээхнэ чамтай нэг уугисан үүлэнцэрийг танилцуулсныг
80:09 - 80:10

чи санаж байна уу?
80:12 - 80:13

Сонсооч дэлхий.
80:13 - 80:15

Бид чамаас үнэхээр залхаж байна.
80:16 - 80:18

Чамд бүх юм байхад чи бүгдийг үрж гарздах юм.
80:19 - 80:21

Чамд хангалттай нөөц баялаг бийг чи мэднэ.
80:21 - 80:23

Чи яагаад том болж
80:23 - 80:25

хариуцлагатай байж сурдаггүй юм бэ?
80:25 - 80:27

Чи ээжийгээ өрөвдмөөр болгож байна.
80:33 - 80:34

Чи өөрөө өөртөө эзэн шүү найз минь.
80:35 - 80:37

Тиймээ.
80:43 - 80:45

[Олон нийтийн эрүүл мэнд]
80:46 - 80:48

Өнөөгийн дэлхийн эдийн
80:48 - 80:51

засгийн тогтолцоо, түүнийг бий болгогч
80:51 - 80:54

хаягдал, гарздалын машин болох зах зээлийн
80:54 - 80:57

систем, өрийн машин болох мөнгөний систем гээд
80:57 - 81:00

бүх зүйлийг авч үзэхэд энэ бүх
81:00 - 81:03

тогтолцоонд хамааралтай нэг л
81:03 - 81:05

үр дагавар байдаг.
81:06 - 81:07

Энэ бол тэгш бус байдал.
81:08 - 81:11

Давуу байдал болон эрх мэдлийн
81:11 - 81:15

төвлөрөл бий болгодог эсвэл
81:15 - 81:18

хэрэгтэй эсэх нь хамаагүй
81:18 - 81:20

үйлдвэрлэл бий болгодог энэхүү
81:20 - 81:22

зах зээлийн тогтолцоо нь
81:22 - 81:24

ямар ч бодитой хувь нэмэр
81:24 - 81:25

оруулдаггүй мөртлөө жилд
81:25 - 81:29

300 сая долларын цалин авдаг
81:29 - 81:32

даатгалын сангийн менежерийг бий болгодог.
81:32 - 81:35

Гэтэл өвчин эмчлэх арга зам сүвэгчилж
81:35 - 81:37

хүн төрөлхтөнд туслах гэсэн эрдэмтэн
81:37 - 81:41

аз байвал 60 мянган доллар авч байдаг.
81:41 - 81:44

Тэгвэл мөнгөний тогтолцоо
81:44 - 81:47

анги давхаргын ялгааг шууд бий болгодог.
81:47 - 81:48

Жишээ нь:
81:49 - 81:52

надад 1 сая доллар байгаад түүнийгээ 4%-ийн хүүтэй
81:52 - 81:54

хадгалууллаа гэж бодьё.
81:54 - 81:56

Тэгвэл би жилд 40 000 доллар олно.
81:56 - 81:59

Гэхдээ нийгэмд ямар ч хувь нэмэр оруулахгүй.
81:59 - 82:02

Би доод түвшний хүн бөгөөд машин эсвэл байр
82:02 - 82:04

авахын тулд зээл авлаа гэж бодьё.
82:04 - 82:06

Тэгвэл тэр саятанд очих
82:06 - 82:07

4%-ийн ашгийг
82:08 - 82:12

зээлийн хүү хэлбэрээр би төлнө гэсэн үг.
82:12 - 82:15

Баячуудад төлбөр хийхийн тулд ядуусаас хулгайлдаг
82:15 - 82:19

явдал бол мөнгөний тогтолцооны
үндэс суурь, нэг шинж юм.
82:19 - 82:23

Үүнийг бүтцийн ангичлал гэж нэрлэж болох юм.
82:23 - 82:26

Нийгмийн анги давхаргыг шударга бус зүйл
82:26 - 82:28

хэзээд үзэж ирсэн боловч хүмүүс
82:28 - 82:30

үүнийг зүгээр л хүлээн зөвшөөрдөг.
82:30 - 82:35

Гэтэл дэлхийн бүх хөрөнгийн 40%-ийг
хүн амын ердөө 1% нь эзэмшиж байна.
82:36 - 82:38

Эд материалын тэгш бус
82:38 - 82:40

байдлыг эс тооцвол нийтийн эрүүл мэндэд
82:40 - 82:42

сөргөөр нөлөөлөх ямар нэг зүйл
82:42 - 82:47

тэгш бус байдал гэдэг өнгөц
ойлголтын ард оршиж байна.
82:47 - 82:50

Өнөөгийн хүмүүс нийгэм дэх материаллаг хөгжил,
82:50 - 82:53

хэзээ ч байгаагүй их эд баялаг болон зовлон бэрхшээл
82:53 - 82:55

хоорондын эсрэг тэсрэг байдлын учир
82:56 - 82:59

шалтгааныг олж чадахгүй болчихож.
82:59 - 83:02

Хүүхэд залуучуудын дунд
83:02 - 83:05

гарч байгаа мансуурал, донтолт, хүчирхийлэл
83:05 - 83:08

сэтгэцийн өвчлөлийн байдлаас харахад
83:08 - 83:11

манай нийгэмд ямар нэг зүйл маш буруу байгаа
83:11 - 83:13

тодорхой.
83:13 - 83:16

Хэд зууны турш оршиж ирсэн
83:16 - 83:20

тэгш бус байдаг гэдэг энэ ойлголт
83:20 - 83:23

нийгмийг хуваан бутаргаж,
доройтуулагч болохыг энэ бүх
83:23 - 83:25

мэдээлэл харуулж байна.
83:25 - 83:29

Тэгвэл энэ ойлголт миний
бодсоноос илүү бодитой болжээ.
83:29 - 83:32

Тэгш бус байдал сэтгэл
зүйн болон нийгмийн маш хүчтэй
83:32 - 83:35

нөлөөтэй. Сэтгэцийн хувьд дээд зэргийн эсвэл
83:35 - 83:38

дутуу доогуур мэт мэдрэмж гэх мэт.
83:38 - 83:40

Энэ мэт хагарал, хуваагдал бий.
83:40 - 83:44

Магадгүй хүндлэл, эсвэл доромжлолоос болж
83:44 - 83:46

хэн нэгэн юмны адаг, ёроолд
орчихсон мэт санагдах гэх мэт.
83:46 - 83:48

Тийм болхоор магадгүй хамгийн тэгш бус
83:48 - 83:51

нийгэмд гэмт хэрэг их байдаг нь үүнтэй холбоотой.
83:51 - 83:54

Доромжлогдох, эсвэл үл
тоомсорлогдох нь хүчирхийлэл
83:54 - 83:56

өдөөх нэг шалтгаан болдог.
83:56 - 84:00

Хүчирхийллээс сэргийлэх
84:00 - 84:04

хамгийн чухал, цорын ганц суурь зарчим
84:04 - 84:07

байдаг бол тэр нь
84:07 - 84:10

"Адил тэгш" байдал юм.
84:10 - 84:12

Хүчирхийллийн хэмжээнд
84:12 - 84:14

хамгийн гол хүчин зүйл бол
84:14 - 84:17

тухайн нийгэм дэх тэгш байдал болон тэгш бус байдлын
84:18 - 84:20

харьцаа юм.
84:21 - 84:23

Энэ бол үндсэндээ тухайн нийгэм дэх процесс
84:23 - 84:25

буюу үйл ажиллагааны саатал юм.
84:25 - 84:28

Тэгш бус байдал нэмэгдэхэд зөвхөн ганц нэг саатал
84:28 - 84:30

гажуудал гардаггүй.
84:30 - 84:32

Гэмт хэрэг, эрүүл мэнд гээд нийгмийн бараг бүх зүйл
84:32 - 84:35

үүнд хамаатай.
84:35 - 84:38

Эрүүл мэндийн салбар дахь
хамгийн санаа зовоосон асуудал
84:38 - 84:43

бол ядуу байх алдаа гаргаж болохгүй.
84:43 - 84:45

Эсвэл ядуу зүдүү төрж болохгүй.
84:45 - 84:48

Мөнгөгүй бол та үүнийгээ эрүүл мэндээрээ төлнө.
84:48 - 84:52

Жишээ нь эрүүл мэндийн
нийгэм эдийн засгийн муруй гэж
84:52 - 84:54

ойлголт байдаг. Нийгэм эдийн засгийн
84:54 - 84:57

статусын хувьд зиндаа доошлох тусам
84:57 - 84:59

янз бүрийн эмгэг тусч
84:59 - 85:01

таны эрүүл мэнд муудна.
85:01 - 85:03

Наслалт буурах, нялхсын эндэл
85:03 - 85:05

нэмэгдэх гээд
85:05 - 85:06

байж болох бараг зүйлд нөлөөлнө.
85:06 - 85:09

Тэгвэл яагаад энэ эрүүл мэндийн муруй
85:09 - 85:12

гэж зүйл оршсоор байна вэ?
85:12 - 85:14

Хамгийн энгийн хариулт нь:
85:14 - 85:16

хэрэв та хүнд өвдсөн бол та
хөдөлмөрлөх чадваргүй буюу
85:16 - 85:19

эдийн засгийн хувьд үр ашиггүй.
85:19 - 85:22

Ийм байдлаар эрүүл мэнд,
нийгэм эдийн засгийн ялгаа үүсгэдэг.
85:22 - 85:23

Гэхдээ энэ бол
85:23 - 85:25

10 настай хүүхдийн одоогийн
85:25 - 85:26

нийгэм эдийн засгийн статус
85:26 - 85:28

дээр үндэслэж хэдэн арван жилийн дараахь
85:28 - 85:31

тэдний эрүүл мэндийн байдлыг таамаглахтай адил
85:31 - 85:32

энгийн хялбар асуудал биш.
85:32 - 85:34

Энэ бол шалтгааны асуудал
85:34 - 85:37

Дараагийн шалтгаан- бол тодорхой.
85:37 - 85:39

Учир нь ядуус эмнэлгийн үйлчилгээ авах мөнгөгүй...
85:39 - 85:41

Энэ үнэхээр эмнэлгийн үйлчилгээ
85:41 - 85:42

авч чадаж байгаа эсэх асуудал мөн үү?
85:42 - 85:44

Үгүй. үйлчилгээ энд ямар ч хамаагүй. Яагаад гэвэл
85:44 - 85:46

бүх нийтийн үнэ төлбөргүй эрүүл мэндийн үйлчилгээтэй
85:46 - 85:48

улс орнуудад хүртэл энэ муруй яг адил байдаг.
85:48 - 85:50

Ингээд дараагийн 'энгийн жишээ':
85:50 - 85:52

Дунджаас доогуур амьдралтай байх тусмаа
85:52 - 85:54

та тамхи татах, архинд орох гэх мэт
85:54 - 85:58

янз бүрийн эрсдэлтэй зуршилтай болох магадлалтай.
85:58 - 86:02

Мэдээж эдгээр нь нөлөөлдөг
боловч боломжит хувилбаруудын
86:02 - 86:04

зөвхөн 3/1-ийн шалтгаан болдогийг судалгаа харуулсан.
86:04 - 86:06

Тэгэхээр юу үлдэв?
86:06 - 86:09

Юу үлдсэн бэ гэхээр ядуурлын
86:09 - 86:11

СТРЕСС-тэй холбоотой их асуудал байна.
86:11 - 86:15

Тэгэхээр ядуу байх тусам та Билл Гэйтсийн
86:15 - 86:18

ардах нэг долларын орлоготой хүн болно...
86:18 - 86:20

энэ улс оронд та ядуу байх тусам
86:20 - 86:22

таны эрүүл мэнд тааруу байна.
86:22 - 86:24

Энэ бидэнд маш чухал зүйл хэлж байна:
86:24 - 86:26

ядуурал эрүүл мэнд хоёрын шалтгаант холбоо нь
86:26 - 86:30

ядуу байгаад биш харин
өөрсдийгөө ядуу гэж боддогтой холбоотой.
86:30 - 86:36

Стресс хүний эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлдөг болох нь
86:36 - 86:38

улам бүр тодорхой болж байна.
86:38 - 86:41

Харин стресс бий болгож байгаа гол эх сурвалж нь
86:41 - 86:43

нийгмийн харилцааны чанар бөгөөд
86:44 - 86:45

энэ харилцааны чанарыг
86:45 - 86:47

бууруулдаг ямар нэг хүчин зүйл байгаа бол
86:48 - 86:51

тэр нь нийгэм дэх анги давхаргын ялгаа юм.
86:51 - 86:53

Материаллаг эд баялагаас үл хамаарч
86:53 - 86:55

анги давхарга бүхий нийгэмд амьдрах стресс нь
86:55 - 86:59

маш өргөн хүрээний эрүүл мэндийн проблемыг
86:59 - 87:03

үүсгэдэг бөгөөд тэгш бус байдал их байх тусам
87:03 - 87:07

асуудал бэрхшээл нэмэгддэгийг
шинжлэх ухаан харуулсан.
87:07 - 87:11

Адил тэгш нөхцөлтэй улс оронд
87:12 - 87:15

хүний наслалт өндөр, хар тамхи мансуурал
87:16 - 87:20

сэтгэцийн өвчлөл бага байдаг.
87:20 - 87:22

Адил тэгш улс оронд
87:22 - 87:25

нийгмийн капитал буюу
87:25 - 87:28

хүмүүс бие биедээ итгэх чадвар,
87:28 - 87:32

боловсролын түвшин өндөр байдаг бол
87:32 - 87:37

амиа хорлох явдал
87:37 - 87:39

гэмт хэрэг, хүчирхийлэл
87:39 - 87:42

бага байдаг.
87:42 - 87:44

Энэ цааш зөндөө үргэлжлэнэ:
87:44 - 87:48

Нялхсын эндэгдэл, хэт таргалалт, өсвөр насны
87:48 - 87:50

жирэмслэлт адил тэгш улс оронд бага.
87:50 - 87:52

Бас хамгийн сонирхолтой нь:
87:52 - 87:56

шинэ технологи адил тэгш улсад илүү хөгждөг бөгөөд
87:56 - 88:00

энэ нь өрсөлдөөн, анги давхарга бүхий нийгэмд нээлт
88:00 - 88:04

шинэ санаачлага илүү гэдэг
хуучин ойлголтыг үгүйсгэдэг.
88:05 - 88:07

Түүнчлэн нийгэм, эдийн засгийн
88:07 - 88:08

статусын хувьд дээрээс доошлох
88:08 - 88:11

тусам янз бүрийн өвчин эмгэгийг нийгэмд тараадаг
88:11 - 88:14

болохыг Вайт Холл хэмээх Их Британид хийгдсэн
88:14 - 88:15

судалгаа харуулсан.
88:15 - 88:18

Жишээ нь дээд анги давхаргын хүмүүстэй
88:18 - 88:20

харьцуулахад хамгийн доод шатлалын хүн
88:20 - 88:23

зүрхний өвчлөлөөр өвдөх магадлал
88:23 - 88:25

4 дахин их байдаг нь тогтоогдсон.
88:25 - 88:29

Эмнэлгийн үйлчилгээ авч байгаа
эсэхээс үл хамаарч яг ийм л байдаг.
88:29 - 88:33

Тиймээс санхүүгийн статус доогуур байх тусам
88:33 - 88:36

тухайн хүний эрүүл мэнд тааруу байна гэсэн үг.
88:36 - 88:39

Энэ үзэгдэл бол Нийгэм-сэтгэл зүйн стресс гэдэг
88:39 - 88:41

нэр томьёоноос гаралтай бөгөөд
88:41 - 88:44

өнөөгийн нийгмийн бүхий л гажуудлын
88:44 - 88:47

эх үүсвэр болсон.
88:47 - 88:48

Үүний шалтгаан юу вэ?
88:48 - 88:51

Мэдээж Мөнгө-Зах зээлийн тогтолцоо.
88:52 - 88:54

Үгүй. Энэ бол өрөөсгөл ойлголт:
88:54 - 88:56

Харин хамгийн гол байгаль орчныг сүйдлэгч...
88:56 - 89:00

хог хаягдал, бохирдлын хамгийн гол эх үүсвэр...
89:00 - 89:02

хүчирхийлэл, дайн дажин, гэмт хэрэг, ядуурал
89:03 - 89:07

хүнлэг бус явдлынн хамгийн гол өдөөгч...
89:07 - 89:11

хүн нийгмийн сэтгэцийн өвчлөл,
89:11 - 89:14

мэдрэлийн стрессийн шалтгаан...
89:14 - 89:18

Бас гариг дэлхийн тогтвортой байдал, сайн сайханд
89:18 - 89:21

биднийг хүргэх шинэ арга зүйд шилжих
89:21 - 89:24

нөхцлийг хязгаарлан, боогдуулж
89:24 - 89:27

байгаа саатлын эх үүсвэр бол...
89:27 - 89:31

аль нэг Засаг төр, хууль тогтоомж биш...
89:31 - 89:35

эсвэл аль нэг корпораци, банкны картел ч биш...
89:35 - 89:37

бас хүний мөн чанар, эсвэл ..
89:38 - 89:42

хэсэг бүлэг нууц удирдан дарангуйлагчид ч биш юм.
89:43 - 89:44

Үнэндээ энэ бол:
89:44 - 89:46

Нийгэм-эдийн засгийн тогтолцоо болон
89:46 - 89:49

түүний үндэс суурь өөрөө юм.
90:05 - 90:10

[3-р хэсэг: Эх дэлхий төсөл]
90:11 - 90:13

Бидэнд хүн төрөлхтний соёл иргэншлийг
90:13 - 90:16

шинээр бүтээн байгуулах боломж олдлоо гэж бодьё.
90:16 - 90:18

Бид дэлхийтэй яг адилхан
90:18 - 90:21

гаригийг нээж олсон бөгөөд шинэ гариг
90:21 - 90:23

дэлхийн хоёрын ялгаа нь тэр шинэ гариг дээр
90:23 - 90:25

ямар нэг соёл иргэншил
90:25 - 90:27

үүсч бий болоогүй байна гэж төсөөлье.
90:27 - 90:29

Ямар нэг улс орон, хотууд байхгүй,
90:29 - 90:33

улс төрчид байхгүй, бохирдолгүй,
90:33 - 90:35

зөвхөн онгон цэвэр байгаль орчин.
90:36 - 90:38

Тэгвэл бид юу хийх вэ?
90:38 - 90:40

Мэдээж бид юуны өмнө зорилготой байх учиртай.
90:40 - 90:44

Энэ зорилго нь амьдрах, оршин тогтнох явдал.
90:44 - 90:48

Гэхдээ зүгээр нэг амьдрах биш харин эрүүл
90:48 - 90:49

хэвийн, сайн сайхан амьдрах.
90:49 - 90:52

Бидний ихэнх ямар нэг зовлон
90:52 - 90:54

зүдгүүргүй амьдрахыг хүсдэг.
90:54 - 90:57

Тэгвэл энэхүү соёл иргэншлийн
90:57 - 90:59

үндэс нь алс ирээдүйд хүн төрөлхтөнд
90:59 - 91:01

сөргөөр нөлөөлөх аливаа хүчин зүйлсээс
91:01 - 91:04

зайлсхийхийн зэрэгцээ хүмүүсийн
91:04 - 91:05

материаллаг хэрэгцээг
91:05 - 91:07

харгалзсан, хүний амьдралд
91:07 - 91:09

аль болох тохиромжтой, тогтвортой байх ёстой.
91:10 - 91:14

"Тогтвортой байдал" гэдэг
энэ зорилгыг ухамсарласнаар
91:14 - 91:17

дараагийн асуудал бол "арга зам".
91:17 - 91:19

Бид ямар арга замыг ашиглах вэ?
91:19 - 91:20

Юу боломжтойг харцгаая.
91:20 - 91:25

Нийгмийн харилцааг зохицуулах байгаа
ганц арга бол улс төр гэдгийг бид мэднэ.
91:25 - 91:28

Тэгвэл нийгмийн загварчлалын
талаар бүгд найрамдахчууд,
91:28 - 91:32

либералчууд, эсвэл социалистууд юу мэдэх вэ?
91:33 - 91:36

Хммм... Тэд юу ч мэдэхгүй.
91:36 - 91:38

За тэгвэл шашны хувьд?
91:38 - 91:42

Нөгөө бүтээгч бурхан нь ямар
нэг арга зам зааж өгсөн байх...
91:42 - 91:44

Үгүй дээ... Би юу ч олоогүй.
91:44 - 91:47

Тэгвэл бидэнд юу үлдэв?
91:47 - 91:50

"Шинжлэх ухаан" гэж нэг зүйл харин байна.
91:50 - 91:54

Шинжлэх ухааны арга зүй нь аливаа шинэ санааг эхлээд
91:54 - 91:57

сорьж туршихыг шаарддаг онцлогтой.
91:57 - 92:01

Гэвч шинжлэх ухаанд бүх
асуудлын үнэнийг үгүйсгэх боломжтой.
92:01 - 92:04

Өөрөөр хэлбэл улс төр, шашныг бодвол
92:04 - 92:06

шинжлэх ухаанд биеэ тоох
92:06 - 92:09

явдал байдаггүй бөгөөд аливаа
ойлголт мэдлэгийг хэзээ нэгэн
92:09 - 92:11

цагт үгүйсгэх боломжийг хүлээн зөвшөөрдөг.
92:11 - 92:14

Ямар ч зүйлд баригддаггүй
бөгөөд байнга хувьсаж байдаг.
92:15 - 92:17

Энэ хангалттай жам ёсны сонсогдож байна.
92:17 - 92:21

Тэгвэл 21-р зууны шинжлэх ухаан, технологийн мэдлэг
92:21 - 92:22

болон хүн төрөлхтөнд
92:23 - 92:25

"тогтвортой байдал" бий болгох
92:25 - 92:27

зорилтдоо тулгуурлан
92:27 - 92:31

шинэ бүтээн байгуулалтыг хэрхэн эхлэх вэ?
92:31 - 92:33

Юуны өмнө асуух зүйл бол:
92:33 - 92:35

Оршин амьдрахын тулд бидэнд юу хэрэгтэй вэ?
92:35 - 92:38

Хариулт нь мэдээж гариг дэлхийн нөөц баялаг.
92:39 - 92:42

Бидний уудаг ус, хэрэглэдэг эрчим хүч
92:42 - 92:46

эд зүйл хийх, орон байр барихад хэрэгтэй түүхий эд гээд
92:46 - 92:49

оршин амьдрахад шаардлагатай бүхий л
92:49 - 92:52

зүйлийг энэ гариг бидэнд өгдөг.
92:52 - 92:54

Тиймээс эхлээд
92:54 - 92:59

ямар нөөц баялаг, хаана байгааг тодорхойлох нь чухал.
92:59 - 93:01

Энэ нь бид судалгаа явуулах хэрэгтэй гэсэн үг.
93:01 - 93:05

Өөрөөр хэлбэл зэсийн нөөцөөс эхлээд эрчим хүч гаргах
93:05 - 93:09

салхины эх сурвалж, цэвэр ус, далай тэнгис дэх
93:09 - 93:13

загасны нөөц, хүнсний зүйл тариалах
93:13 - 93:15

үржил шимт газар гэх мэт
93:15 - 93:17

энэ гариг дээрх бүхий л
93:17 - 93:20

бодит нөөц баялаг хаана, ямар хэмжээтэй
93:20 - 93:25

байгааг тодорхойлно гэсэн үг юм.
93:25 - 93:27

Нэгэнт бид түүхий эдийг удаан
93:27 - 93:29

хугацаанд ашиглах ёстой учраас
93:29 - 93:34

зөвхөн хаана, хичнээн байгааг тодорхойлохоос гадна
93:34 - 93:36

хэрэглээг нь хянах ёстой.
93:36 - 93:39

Жишээ нь ийм эд зүйлийн гачигдалд орчихгүй
93:39 - 93:40

байх хэрэгтэй.
93:40 - 93:43

Энэ бол хэрэглэх хэмжээгээ хянахаас гадна
93:43 - 93:46

ой мод дахин ургах, булаг шанд сэргэх
93:46 - 93:49

хугацааг тооцох замаар байгалийн
93:49 - 93:52

нөхөн сэргэх боломжийг харгалзана гэсэн үг.
93:52 - 93:56

Үүнийг "Динамик Тэнцвэр" гэж нэрлэдэг.
93:56 - 94:00

Өөрөөр хэлбэл, ой модыг нөхөн ургахаас нь илүү хурдан
94:00 - 94:04

огтолж хэрэглээд байвал бидэнд асуудал тулгарна.
94:04 - 94:07

Тэгэхээр нөөц баялаг гэдэг зүйл
94:07 - 94:09

энд тэнд тархаж байрласан нөхцөлд
94:09 - 94:11

тэдгээрийн хэрэглээг яаж хянах вэ?
94:12 - 94:15

Жишээ нь: эрдэс бодисын
томоохон уурхайнууд Африк тивд
94:15 - 94:18

газрын тосны асар их нөөц Ойрх дорнодод
94:18 - 94:21

далайн түрлэгийн эрчим хүчний
боломж Атлант болон Хойд Америкт
94:21 - 94:26

цэнгэг усны хамгийн их нөөц Бразилд байна.
94:26 - 94:30

Мэдээж энд шинжлэх ухааны шийдэл бий.
94:30 - 94:32

Үүнийг "Системийн онол" гэдэг.
94:32 - 94:36

Хүний биологиос эхлээд дэлхийн агаар мандал,
94:36 - 94:39

газрын татах хүч, нарны систем гээд байгалийн бүхий л
94:39 - 94:43

бүрэлдэхүүн хэсгүүд
харилцан хамаарал бүхий нэг бүхэл
94:43 - 94:48

тогтолцоо болохыг системийн онол хүлээн зөвшөөрдөг.
94:48 - 94:51

Эд эс нийлж эрхтнийг бүтээдэг, харин эрхтнүүд
94:51 - 94:53

хүний биеийг бүтээдэгтэй адилаар
94:53 - 94:56

бас хүний бие махбод ус,
агаар, хүнс хоолгүйгээр амьдарч
94:56 - 95:01

чадахгүйгээс хойш бид эх
дэлхийтэй салшгүй холбоотой.
95:01 - 95:03

Үүнээс цааш яах вэ?
95:03 - 95:06

Бид нөөц баялаг болон
хэрэглээний талаархи мэдээлэлд
95:06 - 95:10

тулгуурлан нөөц баялгийг удирдах системийг буюу
95:10 - 95:14

гариг дээрх бүх төрлийн нөөцийг тооцож, зохицуулах
95:14 - 95:17

"Дэлхийн нөөц баялагийн
менежментийн систем"-ыг бий болгоно.
95:17 - 95:21

Урт хугацаанд тогтвортой оршин амьдрахад
95:21 - 95:26

бидэнд үүнээс өөр сонголт байхгүй.
95:26 - 95:30

Одоо бид үйлдвэрлэлийг авч үзье.
95:30 - 95:31

Энэ бүх нөөцийг бид яаж ашиглах вэ?
95:31 - 95:35

Үйлдвэрлэлийн процесс ямар байх,
тогтвортой байдлыг
95:35 - 95:38

хангахын тулд бид юуг
95:38 - 95:42

харгалзан үзэх хэрэгтэй вэ?
95:42 - 95:45

Юуны өмнө бид аливаа нөөц баялгийг
95:45 - 95:47

байнга хадгалан хамгаалахыг хичээх ёстой.
95:48 - 95:51

Дэлхийн нөөц баялаг хязгаартай.
95:51 - 95:54

Тиймээс бид бодлого, "стратегитэй" байх ёстой.
95:54 - 95:57

"Стратегийн хадгалан хамгаалалт" бол түлхүүр.
95:57 - 96:00

Хоёр дахь зүйл бол зарим нөөц баялаг үр ашгийн хувьд
96:00 - 96:03

бусад нөөц баялагтай
харьцуулахад тийм ч сайнгүй байдаг.
96:03 - 96:06

Үнэндээ зарим зүйлийн хэрэглээ хүрээлэн
96:06 - 96:08

буй орчин болон бидний эрүүл мэндэд
96:08 - 96:10

маш муу нөлөө үзүүлдэг.
96:11 - 96:15

Жишээ нь: газрын тос болон чулуун нүүрс нь яаж ч
96:15 - 96:19

боловсруулсан орчиндоо маш
их хорт бодис ялгаруулдаг.
96:19 - 96:22

Тиймээс энэ төрлийн нөөцийг бид зөвхөн зайлшгүй
96:22 - 96:26

тохиолдолд л ашигладаг байх нь зүйтэй.
96:26 - 96:31

Харин бидэнд нар-салхи-далайн
түрлэг-газрын гүний дулааны
96:31 - 96:35

гээд эрчим хүч үйлдвэрлэх их боломж байна.
96:35 - 96:39

Тиймээс чухам ямар нөөцийг ашиглах, тэдгээрийн
96:39 - 96:44

үйлдвэрлэл, хэрэглээнээс хүн болон хүрээлэн буй
96:44 - 96:47

орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөллөөс
96:47 - 96:51

хэрхэн сэргийлэх талаар бодитой төлөвлөх болно.
96:51 - 96:54

Энэ бол "Стратегийн аюулгүй байдал" бөгөөд
96:54 - 96:58

"Стратегийн хадгалан хамгаалалт"-тай хослох учиртай.
96:58 - 97:00

Гэхдээ үйлдвэрлэлийн стратеги үүгээр дуусахгүй.
97:00 - 97:03

Үйлдвэрлэлийн процесст шаардлагатай
97:04 - 97:07

"Үр ашгийн стратеги" гэж зүйл бидэнд хэрэгтэй.
97:07 - 97:09

Энэ стратегийн хүрээнд үндсэн
97:09 - 97:12

3 зарчмыг бид дагаж мөрдөх ёстой.
97:12 - 97:15

Нэгд: бидний үйлдвэрлэх эд зүйлс
97:15 - 97:17

аль болох удаан хэрэглэгдэхээр хийгдэх ёстой.
97:17 - 97:19

Мэдээж хэдий их эд зүйлс хэрэглэгдэхгүй
97:20 - 97:23

болно төдий хэмжээгээр шинээр үйлдвэрлэхийн тулд
97:23 - 97:25

орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөллөөс
97:25 - 97:27

Хоёрт: эд зүйлийг нэгэнт ашиглах
97:27 - 97:30

боломжгүй болсон бол аль болох
97:30 - 97:35

их хэмжээгээр дахин ашиглах хэрэгтэй.
97:35 - 97:38

Тиймээс үйлдвэрлэлийн загвар дизайныг
97:38 - 97:41

хийхдээ дахин ашиглах нөхцлийг тооцох ёстой.
97:42 - 97:46

Гуравт: богино хугацаанд хоцрогдол бий болдог
97:46 - 97:50

электроникийн гэх мэт салбарт
эд ангийг нь сольж, шинэчлэх
97:50 - 97:52

байдлаар бүтээгдэхүүнийг
97:52 - 97:55

зохион бүтээж, үйлдвэрлэдэг байх шаардлагатай.
97:55 - 97:59

Зөвхөн нэг эд анги нь эвдэрсэн эсвэл хуучирсан
97:59 - 98:03

бол бид бүхэл бүтэн компьютерийг гаргаж хаядаг.
98:03 - 98:07

Тиймээс технологийн өөрчлөлтийг тооцож, эд ангийг нь
98:07 - 98:11

хэсэг хэсгээр нь сольж болдог, зөвхөн нэг стандарт
98:11 - 98:16

загвар дизайнтай бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэнэ гэсэн үг.
98:16 - 98:19

"Стратегийн хадгалан хамгаалалт", "Стратегийн аюулгүй
98:19 - 98:23

байдал" болон "Стратегийн үр ашиг"-ийн
98:23 - 98:26

механизм нь хүний хийсвэр санаа
98:26 - 98:29

бодлоос ангид цэвэр техникийн асуудал.
98:29 - 98:32

Тиймээс эдгээр стратегийг бид компьютерт
98:32 - 98:35

програмчлах бөгөөд энэ нь
холбогдох өгөгдлийг тооцоолон
98:35 - 98:37

бодож үнэлгээ өгсөнөөр хамгийн зөв,
98:37 - 98:41

тогтвортой үйлдвэрлэлийг сонгож хөгжүүлэх
98:41 - 98:43

боломжийг бидэнд олгоно.
98:44 - 98:46

Энэ ярвигтай сонсогдож байж магад.
98:46 - 98:49

Гэхдээ энэ бол ердөө л
98:49 - 98:50

тооцоолон бодох асуудал бөгөөд
98:50 - 98:53

үүнтэй төстэй тооцоолон бодож шийдвэр
98:53 - 98:55

гаргах, хянах систем аль хэдийн зарим нэг
98:55 - 99:00

салбарт ашиглагдаж байна.
Харин одоо дараагийн түвшинд.
99:00 - 99:01

Тэгээд...
99:01 - 99:05

Одоо бид үр ашиг, хадгалан хамгаалалт, аюулгүй
99:05 - 99:08

байдлыг нэмэгдүүлэх зорилгоор програмчлах
99:08 - 99:10

боломжтой Нөөцийн менежментын болон
99:10 - 99:14

Үйлдвэрлэлийн менежментийн системтэй боллоо.
99:14 - 99:17

Бүх зүйлийг тооцож, хяналт тавих чадвар
99:17 - 99:21

хүний оюун ухаанд эсвэл хэсэг бүлэг хүмүүст байхгүй.
99:21 - 99:25

Үүнийг компьютер гүйцэтгэх ёстой.
99:26 - 99:29

Энэ одоо биднийг Түгээлтийн шатанд авчирна.
99:29 - 99:32

Тогтвортой байдлын стратеги энд ямар хамаатай вэ?
99:32 - 99:34

Хоёр цэгийн хоорондох хамгийн богино
99:34 - 99:37

зай бол шулуун шугам гэдгийг бид мэднэ.
99:37 - 99:41

Нэгэнт тээврийн хэрэгсэлд түлш,
эрчим хүч шаардлагатай
99:41 - 99:44

нөхцөлд тээвэрлэх зай бага
байх тусам үр ашигтай гэсэн үг.
99:44 - 99:48

Бүтээгдэхүүнийг аль нэг тивд
үйлдвэрлээд өөр тивд тээвэрлэх нь
99:48 - 99:51

тухайн бүтээгдэхүүнийг уг тивд яагаад ч үйлдвэрлэн
99:51 - 99:54

бий болгох боломжгүй нөхцөлд утгатай.
99:54 - 99:57

Хэрэв үгүй бол энэ гарздал.
99:57 - 100:00

Бид үйлдвэрлэлийг тухайн орон нутагт явуулж чадвал
100:00 - 100:03

тээвэрлэлт шуурхай бөгөөд эрчим хүч бага шаардана.
100:04 - 100:06

Үүнийг бид "Орон зайн стратеги" гэж нэрлэнэ.
100:06 - 100:08

Энэ нь түүхий эд, бэлэн бүтээгдэхүүн
100:08 - 100:10

эсэхээс үл хамаарч аливаа зүйлийн
100:10 - 100:14

тээвэрлэлтийг аль болох багасгана гэсэн үг.
100:14 - 100:17

Түүнчлэн ямар бүтээгдэхүүнийг яах гэж
100:17 - 100:20

тээвэрлэж байгааг мэдэх нь тун ач холбогдолтой...
100:20 - 100:23

Харин энэ бол Эрэлт гэдэг ойлголттой холбоотой.
100:23 - 100:25

Эрэлт гэдэг бол эрүүл, чанартай амьдрахад
100:25 - 100:28

хүнд хэрэгцээ, шаардлагатай зүйлс гэсэн үг.
100:28 - 100:30

Хүний материаллаг хэрэгцээ нь
100:30 - 100:33

цэвэр ус, хүнс хоол, орон байр
100:33 - 100:36

гэх мэтээс эхлээд хувь хүн болон олон нийт
100:37 - 100:40

амрах, зугаацан цэнгэх зориулалт бүхий хүний
100:40 - 100:43

болон нийгмийн эрүүл мэндэд
100:43 - 100:48

ач холбогдол бүхий эд зүйлүүдээс бүрддэг.
100:48 - 100:50

Тэгэхээр бид дахиад нэг судалгаа хийнэ гэсэн үг.
100:50 - 100:53

Хүмүүс бодит хэрэгцээгээ тодорхойлж, харин
100:53 - 100:56

тэрхүү эрэлт дээр үндэслэж үйлдвэрлэл явуулна.
100:56 - 100:59

Янз бүрийн бүтээгдэхүүний эрэлт газар бүр өөр
100:59 - 101:03

байхаас гадна өөрчлөгдөх учраас илүүдэл, эсвэл
101:03 - 101:07

хомсдлоос сэргийлэхийн тулд
"Эрэлт / Түгээлтийн хяналтын
101:07 - 101:10

систем"-ийг бий болгох шаардлагатай.
101:10 - 101:12

Мэдээж энэ шинэ санаа биш.
101:12 - 101:15

Ийм системийг томоохон сүлжээ дэлгүүрүүд
101:15 - 101:18

барааны нийлүүлэлтээ хянахад ашигладаг.
101:18 - 101:22

Харин энэ удаа бид үүнийг дэлхийн хэмжээнд ашиглана.
101:22 - 101:26

Гэвч тодорхой бүтээгдэхүүний бодит ашиглалтыг
101:26 - 101:30

тооцохгүйгээр эрэлт гэдгийг бүрэн ойлгохгүй.
101:30 - 101:34

Ашиглах эсэх нь хамаагүй юм болгоныг худалдан авч
101:34 - 101:39

эзэмших нь утга учиртай юу?
101:39 - 101:43

Үгүй. Энэ бол дэндүү үр ашиггүй байдал.
101:43 - 101:47

Хэн нэгэнд ямар нэг эд зүйл өдөр бүр зөвхөн 45 минутын
101:47 - 101:49

хугацаагаар хэрэгтэй гэж бодьё.
101:49 - 101:51

Харин тухайн эд зүйлийг
101:51 - 101:53

бусад хүмүүст яг хэрэгцээтэй үед нь
101:53 - 101:56

өгч байвал илүү үр ашигтай.
101:56 - 101:59

Олонхи хүмүүс тухайн эд зүйл биш харин түүний
101:59 - 102:01

гүйцэтгэх үүрэг өөрт нь хэрэгтэйг мартдаг.
102:01 - 102:03

Эд зүйлийг хэрэгцээтэй болгодог шинж нь
102:03 - 102:05

түүний гүйцэтгэх үүрэг гэдгийг
102:05 - 102:08

бид ухамсарлснаар бидний мэдэх
102:08 - 102:11

"өмчлөл" гэдэг зүйл эдийн засаг, байгаль орчны
102:11 - 102:14

талаасаа логикгүй, бас дэндүү гарздалтай
102:14 - 102:18

болохыг харж байна.
102:18 - 102:23

Тиймээс бидэнд "Стратеги хэрэглээ" гэж зүйл хэрэгтэй.
102:23 - 102:25

Энэ нь хүн амын хэрэгцээг
102:25 - 102:27

шаардлагатай үед нь хангах
102:27 - 102:29

боломжийг олгох
102:29 - 102:30

"Эрэлт Түгээлтийн Хяналтын
102:30 - 102:35

систем"-ийн үндэс суурь байх болно.
102:35 - 102:38

Хэрэглээний эд зүйлийг түгээх
102:38 - 102:40

үйлчилгээний төвүүд хүн ам
102:40 - 102:42

төвлөрсөн газарт ойрхон байрлах бөгөөд
102:42 - 102:46

хүмүүс төвд ирж хэрэгтэй зүйлээ авах
102:46 - 102:49

бөгөөд уг зүйлээ хэрэглэж дууссаны дараа
102:49 - 102:52

буцаан өгдөг байх болно...
102:52 - 102:55

Өнөөгийн номын сантай адилаар.
102:55 - 102:57

Эдгээр төвүүд өнөөгийн дэлгүүр адил
102:57 - 103:00

хүмүүс оршин сууж буй газар байрлахаас гадна
103:00 - 103:04

зарим үйлчилгээний төвүүд зөвхөн тодорхой төрлийн
103:04 - 103:07

эд зүйлийг хэрэглэх боломжтой газар байрлана.
103:07 - 103:11

Ингэснээр тээвэрлэлтийг хэмнэнэ.
103:11 - 103:14

Энэхүү Эрэлтийн Хяналтын систем бий болж
103:14 - 103:17

Үйлдвэрлэлийн Менежментийн болон Нөөцийн
103:17 - 103:20

Менежментийн системүүдтэй нэгдсэнээр
103:20 - 103:23

хязгаартай нөөц баялгийн тогтвортой байдлыг
103:23 - 103:26

хангах замаар стратегийн хэрэгцээт
103:26 - 103:29

бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх, түүнийгээ
103:29 - 103:33

хамгийн ухаалаг, үр ашигтай аргаар түгээх
103:33 - 103:36

боломжийг бидэнд олгох
103:36 - 103:38

дэлхийн хэмжээний
103:38 - 103:40

эдийн засгийн менежментийн
103:40 - 103:43

нэгдсэн тогтолцоо бий болно.
103:43 - 103:47

Гариг дэлхий дээр жинхэнэ тогтвортой байдлыг
103:47 - 103:50

бий болгох, хадгалан хамгаалах
103:50 - 103:53

үр ашигтай байх бодлогод
103:53 - 103:56

тулгуурласан логик учир зүйтэй, бодит туршлагад
103:56 - 104:01

үндэслэсэн энэхүү процесс нь хүн төрөлхтний түүхэнд
104:01 - 104:06

өмнө байгаагүй нэгэн боломжийг бий болгож чадна.
104:06 - 104:08

Энэ бол элбэг хангалуун байдал...
104:08 - 104:11

Гэхдээ хүн амын нэг хэсэгт биш харин бүх
104:11 - 104:15

соёл иргэншилд.
104:16 - 104:18

Энэхүү эдийн засгийн модел буюу
104:18 - 104:21

дэлхийн нөөц баялгийн хариуцлагатай
104:21 - 104:24

менежмент болон бүх хүн төрөлхтний
104:24 - 104:26

сайн сайхныг хамгийн
104:26 - 104:28

үр ашигтай тогтвортой арга замаар
104:28 - 104:31

баталгаажуулах энэ процессыг
104:31 - 104:32

"НӨӨЦӨД СУУРИЛСАН ЭДИЙН ЗАСАГ"
104:32 - 104:35

гэж нэрлэж болох юм.
104:35 - 104:38

Энэ санааг анх 1970-аад онд нийгмийн
104:38 - 104:41

бүтцийн инженер Жак Фрэско гаргажээ.
104:41 - 104:44

Орчин цагийн нийгмийн хөгжил нь байгаль орчин болон
104:44 - 104:49

нийгмийн бусад хүчин зүйлтэй зөрчилдөх хандлагатай
104:49 - 104:51

бөгөөд хэрэв өөрчлөхгүй бол
104:51 - 104:54

бид өөрсдийгөө сүйрүүлэхэд хүрэхийг тэр ойлгосон.
104:54 - 104:56

Таны хэлж байгаа бүх зүйлийг бидний өнөөгийн
104:56 - 104:59

мэдлэгт тулгуурлан бүтээн бий болгох боломжтой юу?
104:59 - 105:03

Эсвэл энэ мэдлэгт үндэслэн
зөвхөн таамаглаж байна уу.
105:03 - 105:06

Бүгдийг бид одоогийн мэдлэгээ ашиглан бүтээж чадна.
105:06 - 105:09

Дэлхийн дээр зохих өөрчлөлт хийхэд 10 жил хэрэгтэй.
105:09 - 105:12

Дэлхийг диваажингийн цэцэрлэг болгох эсэх
105:12 - 105:14

сонголт таны гарт байна.
105:14 - 105:16

Цөмийн зэвсэг хөөцөлдсөн тэнэглэл...
105:16 - 105:18

цэрэг зэвсгийн үйлдвэрлэл...
105:18 - 105:20

асуудал бэрхшээлээ хэдийнэ
105:20 - 105:23

авлига хээл хахуульд автсан улс төрийн аль нэг
105:23 - 105:26

намыг сонгосноор шийдвэрлэх гэсэн горьдлого...
105:26 - 105:27

Би дахиад хэлье:
105:27 - 105:30

Коммунизм, социализм, фашизм...
105:30 - 105:34

Демократууд бас либералууд бүгд
105:34 - 105:37

сайн сайхан амьдралыг хүсдэг байгууллагууд.
105:37 - 105:40

Үнэн хэрэгтээ Негрүүдийн эсвэл Польшуудын
105:40 - 105:42

Еврейчүүдийн эсвэл Грекүүдийн эсвэл эмэгтэйчүүдийн
105:42 - 105:45

проблем гэж байхгүй. Зөвхөн хүний проблем л бий.
105:45 - 105:48

Би хэн нэгнээс айхгүй; Би хэн нэгний төлөө ажилдаггүй;
105:48 - 105:49

Хэн ч намайг халж чадахгүй.
105:49 - 105:51

Надад дарга босс байхгүй.
105:51 - 105:54

Энэ нийгэмд би амьдрахаас айж байна.
105:54 - 105:58

Бидний нийгэм ийм байдлаар
цааш үргэлжилж болохгүй.
105:58 - 106:00

Чөлөөт худалдаа үйлдвэрлэлийн
106:00 - 106:03

тогтолцоо 35 жилийн өмнө хэрэгтэй байсан.
106:03 - 106:07

Харин одоо бидэнд өөрчлөх
эсвэл мөхөх сонголт үлдсэн.
106:08 - 106:12

Өнөөгийн нийгэм ирээдүйд
аймшгийн кино болж үлдэнэ...
106:12 - 106:14

Алдаа дутагдлууд болон
106:14 - 106:15

улс төр гэдэг зүйл
106:15 - 106:18

тэр аймшгийн киноны хэсэг байх болно.
106:20 - 106:25

'Хүйтэн цэвдэг шинжлэх ухаан' гэж олон хүн ярьдаг.
106:25 - 106:27

Магадгүй энэ аналитик учраас тэр байх.
106:27 - 106:30

Гэхдээ тэд аналитик гэж юу гэсэн үгийг мэддэггүй.
106:30 - 106:33

Шинжлэх ухаан гэдэг бол: хорвоо ертөнцийн жам ёсны
106:33 - 106:35

процесст ойр дөт байх гэсэн үг.
106:36 - 106:39

Тиймээс шинжлэх ухаан үнэнийг хэлдэг.
106:39 - 106:42

Эрдэмтэд хүмүүсийн бодолд
нийцүүлэхийг оролддоггүй.
106:42 - 106:44

Харин зөвхөн олж мэдсэн зүйлээ бусдад хэлдэг.
106:44 - 106:47

Тэд бүх зүйлийг нягтлах ёстой бөгөөд
106:47 - 106:51

аль нэг эрдэмтэн шинэ давуу чанартай материал гаргах
106:51 - 106:54

туршилт хийлээ гэж бодоход өөр
106:54 - 106:56

бусад эрдэмтэд яг тэр туршилтыг давтаж
106:56 - 106:59

ижил үр дүнд хүрэх боломжтой байх ёстой.
106:59 - 107:03

Тооцооллын дагуу нисэх онгоцны
107:03 - 107:06

далавч тодорхой ачааллыг даана гэдэгт
107:06 - 107:08

эрдэмтэн итгэлтэй байсан ч гэсэн
107:08 - 107:11

үүнийгээ шалгахын тулд
107:11 - 107:13

олон шуудай элс дээр нь овоолж үзсэний
107:13 - 107:16

дараа л миний тооцоо зөв
эсвэл буруу байна гэж хэлдэг.
107:16 - 107:20

Туйлширдаггүй бас бүх асуудлыг математик шийдэж
107:20 - 107:23

чадна гэдэг ойлголтоос ангид
учраас би энэ системд дуртай.
107:23 - 107:26

Та ч бас өөрийн математикийг шалгах хэрэгтэй.
107:26 - 107:29

Шалгаж болох бүх систем, тогтолцоог
107:29 - 107:32

шалгаж нягтлах ёстой гэж би бодож байна.
107:32 - 107:36

Бас бүх шийдвэрийг зохих судалгаанд үндэслэх ёстой.
107:37 - 107:39

Нөөцөд Суурилсан Эдийн засаг бол
107:39 - 107:42

ердөө нийгмийн асуудалд
107:42 - 107:45

шинжлэх ухааны арга зүйг ашиглах явдал юм.
107:45 - 107:48

Нийгэм бол зохион бүтээсэн зүйл бөгөөд
107:48 - 107:51

хүний эрүүл мэнд, үйлдвэрлэл,
түгээлт, хот байгуулалтын
107:51 - 107:55

хамгийн оновчтой, үр ашигтай
арга зүй нь улс төр, мөнгөний
107:55 - 107:58

тогтолцоонд биш харин
107:58 - 108:01

шинжлэх ухаан, технологийн салбарт байдаг.
108:01 - 108:05

Энэ бол яг нисэх онгоц шиг
технологийн дагуу ажилладаг.
108:05 - 108:09

Харин нисэх онгоц бүтээх Бүгд
найрамдах эсвэл Либерал онол гэж байхгүй.
108:09 - 108:11

Үүнтэй адилаар шинжлэх ухааны
108:11 - 108:14

арга зүйн үнэн зөвийг нотлох бодит жишээ нь
108:14 - 108:16

байгаль ертөнц өөрөө бөгөөд
108:16 - 108:19

улам бүр бидэнд ойлгомжтой
болж буй цогт тогтолцоо юм.
108:20 - 108:22

Хүмүүс юу гэж бодох, итгэх нь
108:22 - 108:25

байгаль ертөнцөд хамаагүй.
108:25 - 108:27

Харин байгалийн хуульд захирагдаж
108:27 - 108:29

түүнээс суралцах, улмаар түүнд нийцүүлэн
108:29 - 108:31

эрүүл энх, тогтвортой байдлыг бий болгох...
108:31 - 108:34

эсвэл ямар ч үр ашиггүй жам ёсыг сөрөх
108:34 - 108:38

гэсэн сонголт л байдаг.
108:38 - 108:40

Яаж ч хичээгээд, эсвэл бодоод та ханан дээр
108:40 - 108:42

явж чадахгүй. Учир нь газрын татах хүч
108:42 - 108:45

танд ийм боломж олгохгүй.
108:45 - 108:47

Хэрэв юм идэхгүй бол та үхнэ.
108:47 - 108:50

Асарч өсгөхгүй бол нялх хүүхэд хүн болохгүй.
108:50 - 108:54

Энэ харгис сонсогдож байж магадгүй. Гэвч байгаль
108:54 - 108:57

ертөнц бүхнийг захирагч
бөгөөд нэг бол түүнийг дуулгавартай
108:57 - 109:00

дагах эсвэл хохирч үлдэхээс өөр сонголт байхгүй.
109:00 - 109:03

Тиймээс Нөөцөд Суурилсан Эдийн засаг бол
109:03 - 109:07

нийгмийн бүхий л асуудал хүн байгальд ээлтэй
109:07 - 109:09

байдлаар шийдэгддэг амьдрал тэтгэх,
109:09 - 109:13

бодитой нотлогдсон ойлголт мэдлэгээс өөр юу ч биш.
109:13 - 109:16

Энэ нь улс төр, шашны үзэл бодлоос үл хамааран
109:16 - 109:19

хүн бүрт байдаг бодит хэрэгцээ,
109:19 - 109:23

нөхцөл байдлыг харгалзан үздэг.
109:23 - 109:26

Үүнд соёлын онцлог ялгаа хамаагүй.
109:26 - 109:29

Энэ бол хийсвэр үзэл бодлын асуудал биш.
109:29 - 109:31

Хүний хэрэгцээ бол хүний л хэрэгцээ.
109:31 - 109:35

Бидний оюун санааны болон
бие махбодын эрүүл саруул
109:35 - 109:37

байдал, хөгжил хувьслын зохицол
109:37 - 109:41

байгалийн төрөл зүйлийн хувьд шалгарч үлдэх
109:41 - 109:45

хэрэгцээ нь цэвэр агаар, ус, тэжээллэг хоол хүнс
109:45 - 109:47

тогтвортой хөгжих, аюул занал
109:47 - 109:49

хүчирхийлэлгүй
109:49 - 109:52

хүрээлэн буй орчныг шаардаж байна.
109:52 - 109:55

Нөөцөд Суурилсан Эдийн засаг нь
109:55 - 109:58

боломжтой нөөц баялаг дээр тулгуурлах болно.
109:58 - 110:01

Амьдралын хэрэгцээг нь шийдэлгүйгээр
110:01 - 110:07

олон хүнийг арал дээр авчирч, эсвэл 50 000 хүнтэй
110:07 - 110:09

хот суурин байгуулчихаж болохгүй.
110:09 - 110:13

Тиймээс "бүрэн системт арга зүй" гэдэг бол
110:13 - 110:18

зөвхөн архитектур, дизайны хувьд биш
110:18 - 110:21

харин хүний хэвийн амьдрах нөхцлийг
110:21 - 110:23

хангах бүх шаардлагад
110:23 - 110:26

нийцүүлэн тухайн
110:26 - 110:30

орон нутаг дах нөөц боломжийг тооцож тодорхойлох
110:30 - 110:31

явдал юм. Үүнийг нэгдмэл
110:31 - 110:35

байдлаар төлөвлөх явдал гэж би хэлж байгаа юм.
110:35 - 110:38

Хоол хүнс, орон байр, хайр халамж гээд
110:38 - 110:41

бүх зүйл зайлшгүй хэрэгтэй бөгөөд
110:41 - 110:43

үүнээс нь хүнийг салгах юм бол
110:44 - 110:49

бие сэтгэлийн хувьд хэвийн
бус хүмүүс бий болно гэсэн үг.
110:49 - 110:53

Нөөцөд Суурилсан Эдийн Засгийн тогтолцооны энэхүү
110:53 - 110:58

олборлолт, үйлдвэрлэл,
түгээлтийн системт хандлага нь
110:58 - 111:03

эдийн засгийн бүх салбарт үр ашигтай,
тогтвортой байдлыг
111:03 - 111:05

баталгаажуулах эдийн засгийн
111:05 - 111:09

багц механизм болон стратегид үндэслэдэг.
111:09 - 111:12

Тэгэхээр нийгмийн бүтэц тогтолцооны талаархи
111:12 - 111:14

асуудлын дараагийн шат юу вэ?
111:14 - 111:17

Хаана биелэлээ олох вэ?
111:17 - 111:18

Хотууд
111:18 - 111:22

Хот суурин бол орчин цагийн
соёл иргэншлийн гол шинж чанар.
111:22 - 111:26

Амьдралын хэрэгцээт зүйлсийн хүртээмжийг бий болгох
111:26 - 111:31

нийгэм соёлын харилцааг хангах нь түүний чиг үүрэг.
111:31 - 111:34

Тэгвэл хэрхэн хамгийн сайн хотыг яаж бий болгох вэ?
111:34 - 111:36

Хэлбэрийн хувьд ямар байх вэ?
111:36 - 111:38

Дөрвөлжин эсвэл трапец байх уу?
111:38 - 111:40

Мэдээж бид аливаа зүйлийн
орчин тойронд амьдрах учиртай.
111:40 - 111:43

Тиймээс бүх зүйлийг ойролцоо
зайнд байлгах үүднээс тойрог
111:44 - 111:46

хэлбэрийг сонгож болно.
111:46 - 111:48

Тэгвэл хотод юу байх хэрэгтэй вэ?
111:48 - 111:52

Юуны өмнө оршин суух газар,
бүтээгдэхүүн, эрчим хүч үйлдвэрлэх
111:52 - 111:55

газар, бас тариалангийн газар хэрэгтэй.
111:56 - 111:59

Түүнчлэн соёл урлаг,
боловсрол, байгаль орчин, спортын
111:59 - 112:02

орчин нөхцөл энд багтана.
112:02 - 112:04

Тиймээс соёл урлаг, боловсрол
112:04 - 112:09

судалгаа шинжилгээний арга хэмжээ зохиогддог
112:09 - 112:11

сайхан нээлттэй паркийг энд оруулья.
112:11 - 112:14

Нэгэнт тойрог хэлбэр зохимжтой
112:14 - 112:16

учраас эдгээр салбар, чиг үүргийг
112:16 - 112:19

тэдгээрт шаардлагатай
газар нутгийн хэмжээнд үндэслэн
112:20 - 112:22

бүсчилсэн байдлаар байршуулах нь оновчтой.
112:22 - 112:23

Болж байна.
112:24 - 112:26

Илүү тодорхой зүйл гэвэл:
112:26 - 112:28

Юуны өмнө хот гэж энэхүү организмын
112:28 - 112:31

суурь дэд бүтцийг бий болгох хэрэгтэй.
112:31 - 112:33

Үүнд усан хангамж, хог хаягдал
112:33 - 112:36

эрчим хүчний сүлжээ гэх мэт багтана.
112:36 - 112:39

Өнөөгийн хот сууринд цэвэр
бохир усны сүлжээ байдагтай
112:40 - 112:42

адилаар хог хаягдлыг дахин ашиглах асуудлыг
112:42 - 112:45

багтаасан илүү өргөжүүлсэн сүлжээг бий болгоно.
112:45 - 112:48

Шууданч, эсвэл хогны үйлчлэгч хэрэггүй.
112:48 - 112:50

Энд автомажсан пневматик хоолой
112:50 - 112:53

болон ижил технологийг ашиглах боломжтой.
112:54 - 112:55

Нийтийн тээврийн хувьд ч адил.
112:55 - 112:59

Хор нөлөө ихтэй автомашинуудыг байхгүй болгох
112:59 - 113:03

үүднээс тээвэрлэлтийг
стратегийн хувьд өөрчлөх хэрэгтэй.
113:03 - 113:06

Таныг хот дотор болон хот хооронд
113:06 - 113:08

өөр хаана ч хүргэх боломжтой
113:08 - 113:10

цахилгаан болон соронзон галт тэрэг
113:10 - 113:14

бусад төрлийн зөөвөрлөгч хэрэгслүүд байх болно.
113:14 - 113:17

Мэдээж зайлшгүй машин хэрэгтэй нөхцөлд
113:17 - 113:20

эдгээр нь аюулгүй байдлын үүднээс автомажсан байна.
113:20 - 113:24

Ийм автоматжуулалтыг
өнөөдөр амьдрал дээр ашигладаг.
113:24 - 113:29

Авто тээврийн ослоос
шалтгаалж жил бүр 1.2 сая нас барж
113:29 - 113:31

50 сая хүн гэмтэж бэртдэг.
113:31 - 113:34

Ийм байж болохгүй.
113:34 - 113:38

Оновчтой дэд бүтэц болон
автоматжуулсан тээврийн хэрэгсэл
113:38 - 113:41

ашигласнаар автын осолгүй байх боломжтой.
113:41 - 113:43

Хөдөө аж ахуй.
113:43 - 113:46

Өөрсдийгөө давхар хордуулж байгааг эс тооцвол
113:46 - 113:50

бид хортон шавьж устгах бодис, химийн бордоо болон
113:50 - 113:52

бусад үйлдвэрлэлийн арга техникийг бодлогогүй
113:52 - 113:54

ашигласнаас болж маш их хэмжээний
113:54 - 113:58

эрүүл газрыг үгүй хийчихээд байна.
113:58 - 114:01

Үйлдвэрлэлийн болон хөдөө аж ахуйн химийн
114:01 - 114:07

хорт бодисын ул мөр одоо
бараг хүн бүрээс илрэх болсон.
114:07 - 114:10

Харин аз тохиоход усны болон тэжээлийн
114:10 - 114:14

хэрэгцээг одоогийнхоос 75%-иар бууруулах боломжтой
114:14 - 114:17

хөрс шаарддаггүй гидропоник
114:17 - 114:20

болон аэропоник аргууд бидэнд бий.
114:20 - 114:24

Хүнсний ногоог органик байдлаар их хэмжээгээр босоо
114:24 - 114:27

фермүүдэд тариалах боломжтой болсон.
114:27 - 114:30

Жишээ нь ямар нэг шавьж устгах бодис
114:30 - 114:32

эсвэл нүүрстөрөгчгүйгээр 1акр бүхий
114:32 - 114:35

50 давхар талбайг бий болгох боломжтой.
114:35 - 114:38

Энэ бол үр ашигтай, цэвэр, элбэг дэлбэг
114:38 - 114:40

хүнсний тариалангийн ирээдүй юм.
114:40 - 114:43

Тиймээс энэхүү дэвшилтэт систем нь
114:43 - 114:46

хотын хүн амын хүнсний хэрэгцээг
114:46 - 114:50

гадны импортгүйгээр, цаг хугацаа,
эрчим хүч гарздахгүйгээр
114:50 - 114:53

хангах хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн
114:53 - 114:56

бүслүүрийн нэг хэсэг байх болно.
114:56 - 114:58

Харин эрчим хүчний хувьд
114:58 - 115:01

нар, салхи, газрын гүний дулааний болон
115:01 - 115:04

далайн түрлэгийн гэх мэт сэргээгдэх эх үүсвэрээс
115:04 - 115:09

эрчим хүч гарган авах систем нь
115:09 - 115:12

эрчим хүчний бүслүүр хэсэг байна.
115:13 - 115:15

Эрчим хүчний саатал гаргахгүй байх
115:15 - 115:17

эерэг эрчим хүч бий болгох
115:17 - 115:20

шаардлагатай үед бие биеэ нөхөж эрчим хүч нийлүүлэх
115:20 - 115:22

эх үүсвэрүүд нэгдмэл системд ажиллах
115:22 - 115:25

бөгөөд илүүдэл эрчим хүчийг газар доорх
115:25 - 115:27

конденсаторуудад хуримтлуулах учир
115:27 - 115:29

ямар нэг алдагдал гаргахгүй.
115:29 - 115:32

Хотууд өөрийгөө эрчим хүчээр хангахаас гадна
115:32 - 115:35

гэрэл мэдрэгч будаг, массын
даралт хувиргагч, дулааны элемент
115:35 - 115:38

гэх мэт байдаг боловч бараг ашиглагддаггүй
115:38 - 115:42

технологи аргаар тодорхой барилга, байгууламжууд
115:42 - 115:45

өөрийгөө эрчим хүчээр хангах боломжтой.
115:46 - 115:47

Мэдээж энэ техник технологи
115:48 - 115:50

эд зүйлүүдийг эхлээд яаж бий болгох
115:50 - 115:52

вэ? гэдэг асуулт гарна.
115:52 - 115:54

Хариулт нь Үйлдвэрлэл:
115:54 - 115:57

Үйлдвэрлэлийн бүслүүр нь
эмнэлэгтэй байхыг эс тооцвол
115:57 - 116:00

янз бүрийн үйлдвэрүүдийн зангилаа байх болно.
116:00 - 116:01

Мэдээж нөөцийн менежментийн системийн
116:01 - 116:04

хүрээнд түүхий эдээ материалаа хотын хүн амын
116:04 - 116:07

эрэлтэд үндэслэн тухайн орон нутгаас болон
116:08 - 116:12

бусад газраас татан авчирна.
116:12 - 116:14

Харин үйлдвэрлэлийн механик процессын
116:14 - 116:17

хувьд хүн төрөлхтний түүхэнд бүхнийг өөрчлөх
116:17 - 116:20

боломжийг нээсэн шинэ бөгөөд гайхамшигтай
116:20 - 116:23

үзэгдэл, зүй тогтлыг авч үзэх хэрэгтэй.
116:24 - 116:26

Энэ бол механикжуулалт буюу
116:26 - 116:28

хөдөлмөрийг автоматжуулах явдал.
116:28 - 116:31

Та эргэн тойрноо харвал бидний эдэлж хэрэглэж байгаа
116:31 - 116:34

бараг бүх эд зүйлийг автоматжуулсан
116:34 - 116:37

байдлаар үйлдвэрлэсэн байгаа.
116:37 - 116:42

Таны гутал, хувцас, гэр ахуйн хэрэгсэл,
таны машин гээд...
116:42 - 116:48

бүгдийг автоматаар машин
төхөөрөмжүүд үйлдвэрлэсэн.
116:49 - 116:52

Энэ мэт технологийн дэвшил нийгэмд
116:52 - 116:56

ямар нэг нөлөө үзүүлээгүй ээ гэж хэлж болох уу?
116:56 - 116:57

Мэдээж үгүй.
116:57 - 117:02

Эдгээр системүүд шинэ бүтэц тогтолцоо
117:02 - 117:08

шинэ хэрэгцээг бий болгож,
бас олон зүйлийг хоцрогдолд оруулдаг.
117:08 - 117:12

Тэгэхээр бид хөгжихийн хэрээр
117:12 - 117:16

технологийг ихээр ашиглаж ирсэн.
117:16 - 117:21

Мэдээж автоматжуулалт үргэлжлэх нь тодорхой.
117:22 - 117:24

Ашиг тустай технологийг зогсоох шаардлагагүй.
117:24 - 117:28

Газар тариалан үүсч хөгжиж, анжис бүтээгдснээс эхлээд
117:28 - 117:31

аж үйлдвэрийн хувьсгал гарч машин техник бий болсон
117:31 - 117:34

электроникс, компьютер
бүтээгдэж бид мэдээллийн эрин зуунд
117:34 - 117:38

амьдрах хүртэл хүн төрөлхтний түүхэн дэх бүхий л
117:38 - 117:41

нийгмийн өөрчлөлтүүдийн үндэс суурь нь
117:41 - 117:45

технологи ашиглаж хөдөлмөрийг
автоматжуулах явдал юм.
117:45 - 117:48

Дэвшилтэт үйлдвэрлэлийн арга хэлбэрийн хувьд
117:48 - 117:51

механикжуулалт өөрөө хувиран өөрчлөгдөж байна.
117:51 - 117:54

Эд ангийг угсарч нийлүүлдэг байсан
117:54 - 117:56

хуучин технологи өөрчлөгдөж бүрэн
117:57 - 117:59

бүтээгдэхүүнийг зөвхөн нэг процессыг ашиглаж
117:59 - 118:02

үйлдвэрлэдэг аргад шилжиж байна.
118:02 - 118:06

Ихэнхи инженерүүдийн адилаар би биологийг биширдэг.
118:06 - 118:10

Учир нь энэ бол гайхамшигтай
инженерчлэлийн бодит жишээ.
118:10 - 118:16

Биологи нь өөрийгөө хуулбарлах
чадвартай зүйлийг судалдаг.
118:16 - 118:18

Амьдрал бол бидэнд байгаа хамгийн сайн жишээ.
118:18 - 118:20

өөрөө өөрийгөө хуулбарладаг машин техник
118:20 - 118:23

байж болох санааг би
инженерийн хувьд маш их сонирхдог.
118:23 - 118:26

Рэп-Рап бол 3 хэмжээст принтер юм.
118:26 - 118:29

Энгийн принтер 2 хэмжээст дүрсийг цаасан дээр
118:29 - 118:32

буулгадаг бол энэ принтер жинхэнэ, 3 хэмжээст
118:32 - 118:35

бодитой эд зүйлийг хийдэг.
118:36 - 118:37

Гэхдээ энэ шинэ зүйл биш
118:37 - 118:40

3-D принтер бий болоод бараг 30 жил болж байна.
118:40 - 118:45

Рэп-Рапын нэг онцлог нь энэ
өөрийнхөө эд ангийг хувилдаг.
118:45 - 118:47

Тиймээс танд энэ байвал дахиж
118:47 - 118:48

нэгийг хийгээд найздаа өгчихөж болохоос гадна
118:48 - 118:51

олон хэрэгтэй зүйлээ хувилаж болно гэсэн үг.
118:51 - 118:55

Наад захын гэр ахуйн эд зүйлээс эхлээд
118:55 - 118:59

бүхэл бүтэн автомашиныг шууд хийчихэж чадах
118:59 - 119:02

автомажсан 3D-принтер нь үйлдвэрлэлийн
119:02 - 119:05

бараг бүх салбарыг үндсээр нь өөрчлөх чадвартай юм.
119:05 - 119:07

Энд орон сууцны үйлдвэрлэл ч багтана.
119:08 - 119:10

3D принтинг буюу
119:10 - 119:13

контур крафтинг нь бүтцийн
119:13 - 119:17

ширхэгээр үйлдвэрлэдэг технологи бөгөөд
119:17 - 119:21

компьютерийн загвараас бүтээх боломжтой.
119:21 - 119:24

Контур крафтингийг ашиглаж 2000 мкв талбайтай
119:24 - 119:27

байшинг төхөөрөмжийг ашиглан
119:27 - 119:31

ердөө нэг хоногт барих боломжтой.
119:31 - 119:36

Барилгын ажлыг авоматжуулах
нь олон ашиг тустай талтай
119:36 - 119:39

учраас хүмүүс үүнийг их сонирхож байгаа.
119:39 - 119:43

Жишээ нь барилгын ажил биеийн хүчний
119:43 - 119:50

хөдөлмөр нэлээн шаарддаг бөгөөд хэдий ажлын байр
119:50 - 119:55

бий болгодог ч гэсэн сөрөг тал олон бий.
119:55 - 120:00

Барилга нь уул уурхай, хөдөө аж ахуйгаас илүү
120:00 - 120:03

аюултай ажилд тооцогддог бөгөөд
120:03 - 120:07

энэ салбар дахь үхлийн тоо хэмжээ улс бүрт их байдаг.
120:08 - 120:10

Өөр нэг асуудал бол хаягдал.
120:10 - 120:15

АНУ-д дундаж байшин барихад 3-7 тонн хаягдал гардаг.
120:16 - 120:21

Дэлхий дээрх бүх түүхий эд материалын 40% нь
120:21 - 120:25

барилга байшинд зориулагддаг гээд бодоход
120:25 - 120:28

энэ бол маш их хаягдал юм.
120:28 - 120:31

Эрчим хүч, нөөц баялагын энэ их хаягдал
120:31 - 120:34

гарздал нь хүрээлэн буй
орчинд төдий их хохирол гэсэн үг.
120:34 - 120:39

Алх хадаас, мод ашиглаж хуучин аргаар
120:39 - 120:44

байшин барих нь одоо утгагүй бөгөөд
120:44 - 120:47

АНУ дахь үйлдвэрлэлийн хувьд
120:47 - 120:50

хөдөлмөрчин ангийн...
120:51 - 120:56

Манай дундаж анги хоцрогдож,
автоматжуулалт тэднийг
120:56 - 121:00

орлож эхэлж байгаа талаар ЭмАйТи-ийн эдийн засагч
121:00 - 121:03

Давид Атурын судалгаанд дурдсан.
121:04 - 121:07

Товчхондоо бол өнөөгийн эдийн засгийн бараг бүх
121:07 - 121:10

салбарт механикжуулалт нь биеийн хүчний
121:10 - 121:13

хөдөлмөрөөс илүү үр ашигтай бас тогтвортой юм.
121:13 - 121:17

Машин техникт амралт, даатгал, тэтгэвэр хэрэггүй.
121:17 - 121:19

Тэд 24 цаг, өдөр бүр ажиллаж чадна.
121:20 - 121:22

Ажлын бүтээмж, нарийвчлалын
121:22 - 121:25

хувьд хүний хөдөлмөртэй харьцуулашгүй.
121:26 - 121:29

Дэлхий дахинд хүний биеийн хүчний хөдөлмөр
121:29 - 121:31

хоцрогдож, бодит хэрэгцээгүй болж байна.
121:31 - 121:34

Өнөөдөр ихээр нэмэгдэж байгаа ажилгүйдэл бол
121:34 - 121:37

үндсэндээ технологийн хувьсал
121:37 - 121:40

дэвшлийн үр дүн юм.
121:40 - 121:44

Ямар нэг байдлаар шинэ салбарууд гарч ирэн ажилгүй
121:44 - 121:47

болсон хүмүүсийг шингээгээд байсан учраас
121:47 - 121:50

"Технологийн Ажилгүйдэл" гэдгийг зах зээлийн
121:50 - 121:53

эдийн засагчид олон жил үл тоомсорлосон.
121:53 - 121:56

Өнөөдөр ганцхан үйлчилгээний салбар үлдсэн
121:56 - 122:00

бөгөөд бусад үйлдвэржсэн орнуудын адилаар
122:00 - 122:04

Америкийн ажиллах хүчний
80%-ийг ажлаар хангаж байна.
122:04 - 122:06

Гэтэл автомажсан киоск
122:06 - 122:09

автомажсан ресторан, автомажсан дэлгүүр
122:09 - 122:13

нэвтэрснээр энэ салбар хүртэл аюулд өртөж эхэллээ.
122:13 - 122:15

Олон жил үгүйсгэж ирсэн зүйлээ
122:15 - 122:17

эдийн засагчид эцэст нь хүлээн зөвшөөрч байна.
122:17 - 122:21

Технологийн ажилгүйдэл нь
дэлхийн эдийн засгийн уналтаас
122:21 - 122:23

болсон хөдөлмөрийн хямралыг
122:23 - 122:26

улам хурцатгаж байгаагаас гадна
122:26 - 122:28

хямрал гүнзгийрэх тусам аж үйлдвэрүүд
122:28 - 122:31

илүү хурдан механикжиж байна.
122:31 - 122:33

Ойлгоогүй нэг уршиг нь
122:33 - 122:36

мөнгө хэмнэхийн тулд механикжуулах тусам
122:36 - 122:38

илүү олон хүн ажилгүй болж улмаар
122:38 - 122:41

хүмүүсийн худалдан авах чадвар буурна гэсэн үг.
122:41 - 122:43

Энэ бол корпорациуд бүхнийг
122:43 - 122:45

хямд үйлдвэрлэлээ ч гэсэн
122:45 - 122:48

тэр нь хичнээн хямд байсан ч хамааргүй худалдан авах
122:48 - 122:51

чадвартай хүн улам цөөн болно гэсэн үг.
122:51 - 122:54

Эцэстээ "орлогын төлөө хөдөлмөрлөх" гэдэг
122:54 - 122:57

энэ тоглоом аажмаар дуусч байна.
122:57 - 122:59

Өнөөдөр хүмүүсийн хийж байгаа,
122:59 - 123:02

автоматжуулах боломжтой ажлуудыг
123:02 - 123:05

та бодоод үзээрэй. Хэрэв
ийм ажлуудыг автоматжуулбал
123:06 - 123:08

дэлхийн нийт ажиллах хүчний 75% маргааш
123:08 - 123:11

гэхэд автоматжуулалтаар солигдоно.
123:12 - 123:15

Ийм учраас Нөөцөд Суурилсан Эдийн засгийн
123:15 - 123:18

тогтолцоонд Мөнгө-Зах Зээлийн систем гэж байхгүй.
123:18 - 123:20

Ямар ч мөнгө байхгүй...
123:20 - 123:21

бас түүний хэрэгцээ байхгүй.
123:21 - 123:23

Нөөцөд Суурилсан Эдийн засаг нь
123:23 - 123:26

механикжуулалтын үр ашиг, өгөөжийг
123:26 - 123:28

хүлээн зөвшөөрдөг.
123:28 - 123:30

Харин бидэн шиг эсэргүүцдэггүй.
123:31 - 123:33

Яагаад? Учир нь үр ашигтай, тогтвортой байдлыг
123:33 - 123:37

эрэлхийлэхгүй байх нь хариуцлагагүй байдал юм.
123:38 - 123:41

Одоо хотын системээ эргэн авч үзье.
123:41 - 123:43

Хотын тойрог бүслүүрүүдийн төвд
123:43 - 123:45

боловсрол соёл, тээврийн
123:45 - 123:48

бүтэц тогтолцооноос гадна хотын бүхий л
123:48 - 123:50

техникийн үйл ажиллагааны
123:50 - 123:52

удидлагыг хангах хэсэг байна.
123:52 - 123:56

Хот үндсэндээ нэг бүхэл автомажсан бүтэц байна.
123:56 - 123:58

Хотын бүх бүслүүрт эрчим хүч, нөөцийн
123:58 - 124:00

үйлдвэрлэл, түгээлт гээд бүх процессын
124:00 - 124:04

явцыг хянах төхөөрөмжүүд ажиллана
124:04 - 124:07

Харин ямар нэг эвдрэл саатлын үед хяналт тавихад
124:07 - 124:10

хүн хэрэгтэй юу?
124:10 - 124:11

Мэдээж тийм.
124:11 - 124:13

Гэхдээ үйл ажиллагаа сайжрах тусам
124:13 - 124:15

хэрэгцээтэй хүний тоо цөөрнө.
124:15 - 124:17

Харин ийм төрлийн ажилд
124:17 - 124:19

хотын хүн амын ойролцоогоор
124:20 - 124:22

3% нь хэрэгтэй байх магадлалтай.
124:22 - 124:24

Өдөр тутам хэн нэгний
124:24 - 124:26

дарамт шахалтад орохгүйгээр, эсвэл
124:26 - 124:28

өр зээлээ төлөх гэж, наад захын
124:29 - 124:31

хэрэгцээгээ хангахын тулд
124:31 - 124:33

хэнд ч хэрэггүй эсвэл утга учиргүй
124:33 - 124:35

ажил хийлгүйгээр
124:35 - 124:38

амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэхын
124:38 - 124:40

тулд бүтээн байгуулсан нийгэмд
124:41 - 124:44

хүмүүс бүтэц тогтолцоог
124:44 - 124:46

улам сайжруулах, өөд нь татахын тулд
124:46 - 124:50

цаг заваа баруун солгойгүй
124:50 - 124:53

зориулах болно гэдгийг
124:53 - 124:56

би баттай хэлж чадна.
124:57 - 125:00

Хүмүүсийг ажил хөдөлмөр хийлгэх
125:00 - 125:02

ямар нэг дарамж шахалт байхгүй бол
125:02 - 125:04

хүмүүс юу ч хийхгүй зүгээр суусаар
125:04 - 125:07

залхуу амьтад болчихно гэдэг
125:07 - 125:09

нийтлэг ойлголт "Урамшил"
125:09 - 125:12

гэдэгтэй холбоотой гарч ирдэг.
125:12 - 125:14

Энэ бол утгагүй ойлголт.
125:14 - 125:17

Өнөөдрийн хөдөлмөрийн тогтолцоо бол
125:17 - 125:19

залхуурч хойрогшихыг багасгах биш
125:19 - 125:22

харин түүнийг өдөөгч юм.
125:22 - 125:24

Та хүүхэд байхдаа янз бүрийн зүйлийг
125:24 - 125:27

сонирхож, танин мэдэх, бүтээн туурвих
125:27 - 125:30

их хүсэлтэй байсан байх...
125:30 - 125:33

Харин цаг хугацаа өнгөрөх тусам энэ тогтолцоо
125:33 - 125:36

таныг яаж мөнгө олох вэ?
гэдгийг л боддог болгочихсон.
125:36 - 125:38

Тэгээд бага сургуулиас эхлээд
125:38 - 125:41

их дээд сургуульд суралцах хугацаанд та
125:41 - 125:44

ашиг тусыг нь зөвхөн дээд зиндааны 1% хүмүүс
125:44 - 125:46

хүртдэг нийгмийн машины араа шүд
125:46 - 125:49

болсон амьтан болж төлөвшдөг.
125:49 - 125:52

Хүмүүс оюун ухаан, бүтээл туурвилыг бий болгохдоо
125:52 - 125:55

мөнгөнөөс урамшил олж авдаггүй
125:55 - 125:58

болохыг судалгаа харуулсан.
125:58 - 126:00

Бүтээл туурвил өөрөө урамшил болдог.
126:01 - 126:04

Харин мөнгө бол машин техникээр орлуулж болох
126:04 - 126:06

нэгэн хэвийн өдөр тутмын
126:06 - 126:10

ажил хөдөлмөрийг урамшуулах нэг хэрэгсэл юм.
126:10 - 126:12

Хүний оюун ухааныг ашиглах
126:12 - 126:15

бүтээн туурвих үйл явцад
126:15 - 126:18

мөнгөний урамшил харин ч саад тотгор
126:18 - 126:21

болдог нь нотлогдсон.
126:21 - 126:24

Өнөөгийн нийгэмд асар том хувь нэмэр оруулсан
126:24 - 126:27

Никол Тесла, ах дүү Бродерс гэх зэрэг
126:27 - 126:28

зохион бүтээгч, эрдэмтэд нар
126:28 - 126:32

мөнгөний урамшил нэхээгүйг энэ тайлбарлана.
126:32 - 126:35

Мөнгө бол хуурмаг урамшил бөгөөд
126:35 - 126:38

хувь нэмэр оруулахаасаа 100 дахин их
126:38 - 126:40

гажуудал үүсгэдэг.
126:42 - 126:45

Өглөөний мэнд хүүхдүүдээ.
126:45 - 126:48

Би юуны өмнө хүүхэд бүрээс том болоод
126:48 - 126:52

ямар хүн болмоор байгаа тухай асуумаар байна.
126:52 - 126:54

Хэн эхлээд хариулах вэ?
126:54 - 126:56

За Сара хариулах уу.
126:56 - 127:01

Би том болоод ээж шигээ
МакДоналдад ажилмаар байна.
127:01 - 127:04

Аан, гэр бүлийн уламжлал уу?
127:04 - 127:06

Линда чи юу гэж бодож байна?
127:06 - 127:08

Би том болоод Нью Йоркийн
127:08 - 127:11

гудамжинд зогсдог эмэгтэй болмоор байна.
127:11 - 127:13

Аан, дур булаасан бүсгүй болох нь.
127:13 - 127:15

Их эрмэлзэлтэй байна.
127:15 - 127:17

Томми чиний хувьд?
127:17 - 127:19

Би том болоод Воол Стрийтэд
127:19 - 127:21

ажиллаж гадаад улсын эдийн
127:21 - 127:23

засгийн хямралаас ашиг олдог
127:23 - 127:25

баян, элит бизнесмен болно.
127:25 - 127:26

Арилжаа, худалдаа...
127:26 - 127:30

Бас олон соёлын ялгааг ажиглахад сонирхолтой.
127:32 - 127:34

[Соёлын хохирогчид]
127:34 - 127:36

Нөөцөд Суурилсан Эдийн засаг нь
127:36 - 127:40

шинжлэх ухааны арга зүйг зөвхөн үйлдвэрлэлд
127:40 - 127:43

бус нийгмийн зорилгод мөн адил ашиглана.
127:44 - 127:46

Энэ нь хүн, нийгмийн сайн сайхан
127:46 - 127:49

байдал чухам юунаас бүрдэхийг тооцох учиртай.
127:50 - 127:52

Энх тайван оршин тогтнол, баяр баясгалан
127:52 - 127:56

байхгүй бол нийгмийн тогтолцоог сайн гэж үзэх үү?
127:56 - 127:58

Тиймээс мөнгөний тогтолцоог халж
127:58 - 128:00

амьдралын бодит хэрэгцээг хангаснаар
128:00 - 128:03

хулгайлах, мэхлэх, бусдыг ашиглах
128:03 - 128:05

байхгүй болж дэлхий нийтийн хэмжээнд
128:05 - 128:08

гэмт хэргийг даруй 95%-иар бууруулах
128:08 - 128:12

боломж буйг онцлон дурдах ёстой.
128:12 - 128:15

Шорон гянданд байгаа хүмүүсийн 95% нь
128:15 - 128:18

мөнгөтэй холоотой эсвэл хар тамхитай холбоотой
128:18 - 128:23

гэмт хэрэг үйлдсэн байдаг.
128:23 - 128:25

Тэгвэл үлдсэн 5% нь?
128:25 - 128:27

Зарим хүмүүсийн
128:27 - 128:29

боддогоор угаасаа л
128:29 - 128:31

хүчирхийлэгчид үү?
128:31 - 128:35

Угаасаа муу ёрын хүмүүс гэж үү?
128:35 - 128:40

Хүчирхийлэлтэй холбоотой ёс зүйн асуудлыг
128:40 - 128:44

ярих бол цагийн гарз гэж
128:44 - 128:47

би бодож байна.
128:47 - 128:50

Учир нь ёс зүй ярилаа гээд хүчирхийлэл
128:50 - 128:54

гэмт хэргийн шалтгаан, түүнээс сэргийлэх
128:54 - 128:58

талаар бидний ойлголт мэдлэг өчүүхэн ч нэмэгдэхгүй.
128:58 - 129:02

Гэмт хэрэгтнийг уучлах зөв үү гэж зарим нь асуудаг.
129:02 - 129:04

Миний хариулт бол үгүй.
129:04 - 129:07

Би буруутган шийтгэх эсвэл
129:07 - 129:10

уучлан өршөөхийн аль алинд итгэдэггүй.
129:10 - 129:13

Хүчирхийллийг зүй бус ёс суртахуун
129:13 - 129:16

гэж үзэхээс илүү нийтийн эрүүл мэнд, урьдчилан
129:16 - 129:20

сэргийлж эмчлэх асуудал гэж нийгмээрээ
129:20 - 129:23

ойлгож ухамсарласан цагт...
129:23 - 129:26

Бас өөрсдийн үзэл бодол, хандлагаа
129:26 - 129:28

өөрчилж чадсан цагт л гэмт хэрэг
129:28 - 129:32

хүчирхийллийг одоогийнх шиг
129:32 - 129:35

өдөөн турхирах бус харин
129:35 - 129:37

бууруулж чадна.
129:37 - 129:40

Шударга ёс хүсэх тусам та илүү хохирно. Яагаад гэвэл
129:40 - 129:42

шударга ёс гэж зүйл үнэндээ байхгүй.
129:42 - 129:46

Байгаа учраас л энэ бүгд байгаа юм.
129:46 - 129:50

Өөрөөр хэлбэл, арьс өнгөний үзэлд итгүүлчихсэн
129:50 - 129:53

эсвэл тийм орчин нөхцөлд хүмүүжүүлчихсэн бол
129:53 - 129:55

яагаад тэр хүнийг буруутгах гэж?
129:55 - 129:58

Тэр хүн ердөө л тухайн үзэл хандлагын хохирогч.
129:58 - 130:00

Харин тэдэнд тусламж хэрэгтэй.
130:00 - 130:04

Гол нь хэвийн бус зан авир үүсэхэд нөлөөлж буй
130:04 - 130:06

орчин нөхцлийг бид өөрчлөх ёстой.
130:06 - 130:07

Энэ бол асуудал.
130:07 - 130:09

Гэхдээ хүнийг шоронд хийх шаардлага байхгүй.
130:10 - 130:13

Ийм учраас шүүгч, хуульч
130:13 - 130:15

эрх чөлөө гэх мэт ойлголтууд танд хуурмаг
130:15 - 130:20

ойлголт өгдөг учраас аюултай.
130:20 - 130:23

Тэр "муу" хүн, эсвэл тэр бол "алуурчин" гэж ярьдаг.
130:23 - 130:25

Тэгвэл алуурчдыг нийгэм бий болгдог.
130:25 - 130:30

Цэргүүд автомат буу барьсан
алуурчин болдогтой яг адил.
130:30 - 130:33

Тэд аллагын машин болдог. Гэтэл хэн ч тэднийг
130:33 - 130:35

алуурчин гэж хардаггүй. Яагаад гэвэл
130:35 - 130:37

энэ хэвийн үзэгдэл.
130:37 - 130:39

Бид хүмүүсийг л буруутгадаг.
130:39 - 130:42

"Энэ хүн нацист байхдаа
Еврейчүүдийг алсан" гэж ярьдаг.
130:42 - 130:45

Үгүй ээ. Түүнийг Еврейчүүдийг тамлахад хүргэсэн.
130:45 - 130:48

Хүн болгон өөрийн гэсэн сонголттой
130:48 - 130:51

тэрхүү сонголтоо чөлөөтэй хийх эрхтэй
130:51 - 130:53

гэдэг ойлголт бий. Чөлөөтэй сонголт хийнэ
130:53 - 130:56

гэдэг бол ямар нэг нөлөөнд автахгүй гэсэн үг.
130:56 - 130:58

Харин үүнийг би огт ойлгодоггүй.
130:58 - 131:02

Учир нь бидний сонголт гэдэг угаасаа
131:02 - 131:05

амьдарч байгаа нийгэм соёл, эцэг эх
131:05 - 131:07

зонхилох үзэл бодлын нөлөөлөл гэсэн үг.
131:07 - 131:11

Нэгэнт энэ нөлөөлөл юм бол
чөлөөт сонголт гэж байхгүй.
131:11 - 131:14

Дэлхий дээр аль улс хамгийн сайхан бэ?
131:14 - 131:16

Би бүх улсад очиж үзээгүй, бас янз бүрийн соёлыг
131:16 - 131:20

сайн мэдэхгүй учир үүнд хариулж чадахгүй.
131:20 - 131:22

Ийм байдлаар хариулдаг хүнийг би лав мэдэхгүй.
131:22 - 131:25

Харин нөгөө л "АНУ" хамгийн
131:25 - 131:26

сайхан улс гэж хариулдаг.
131:26 - 131:29

Судалгаа байдаггүй. Энэгхэгт очиж үзсэн үү? Үгүй.
131:29 - 131:30

Англид очиж үзсэн үү? Үгүй.
131:30 - 131:32

Францад очиж үзсэн үү? Үгүй.
131:32 - 131:34

Тэгвэл юунд үндэслэж ингэж хэлж байна вэ?
131:34 - 131:36

Тэд хариулж чадахгүй. Харин уурлана.
131:36 - 131:37

"Хараал ид, миний юу гэж бодохыг
131:37 - 131:40

заадаг хэн бэ? гэж тэднэ хэлнэ.
131:40 - 131:42

Хэвийн бус хүмүүстэй харьцаж буйгаа мартаж болохгүй.
131:42 - 131:45

Ингэж хариулсны төлөө тэд буруугүй.
131:45 - 131:48

Тэд хэвийн бус соёлын хохирогчид бөгөөд
131:48 - 131:51

ердөө л тухайн нөлөөлөлд автсан хүмүүс.
132:09 - 132:16

[4-р хэсэг: Сэргэлт]
132:18 - 132:20

Нөөцөд Суурилсан Эдийн засгийн тухай
132:20 - 132:23

ярихаар хэд хэдэн эсрэг аргумент гарч ирдэг...
132:23 - 132:25

(яриа тасрав)
132:25 - 132:27

[Хөөе!]
132:27 - 132:29

[Түр хүлээгээрэй!]
132:29 - 132:34

[Наадхыг чинь Марксизм гэдэг юм найз аа.]
132:34 - 132:38

[Ийм санаанаас болж Сталин 800 тэрбум хүн алсан...]
132:38 - 132:42

[Миний эцэг Гулаагт нас барсан!]
132:42 - 132:44

[Коммунист! фашист!]
132:44 - 132:46

[Америкт дургүй байгаа бол чи эндээс яв!]
132:46 - 132:47

За яахав, бүгд тайвширцгаа...
132:47 - 132:49

[Дэлхийн шинэ дүрэм журам сөнөтүгэй!]
132:49 - 132:51

[Дэлхийн шинэ дүрэм журам сөнөтүгэй!]
132:51 - 132:53

Харин үзэгчдийн дайрч давшлах
132:53 - 132:55

нэмэгдэхэд цочирдож, сандарсан
132:55 - 132:58

илтгэгч зүрхний шигдээст нэрвэгдэв.
133:00 - 133:05

Ингээд коммунист ухуулгын юм
шиг кино цааш үргэлжилсэнгүй.
133:06 - 133:09

[Системийн Алдаа]
133:11 - 133:13

[Нөөц хүчийг ажиллуулж-Сэргээлээ]
133:14 - 133:17

Би иймэрхүү зүйлийг Ромын Клуб маягийн
133:17 - 133:19

бодлогын асуудлыг
133:19 - 133:23

ярилцдаг газруудад хүмүүст ярьж үзсэн...
133:23 - 133:25

Тэд шууд л чи "Марксист!" гэдэг.
133:25 - 133:27

Марксист ий? Энэ хаанаас гарч ирсэн үг вэ?
133:27 - 133:30

Тэд үүнийг зүгээр л өөрийн мэдэлгүй ашигладаг.
133:30 - 133:33

Энэ бол тэдэнд бурхны Ариун тагш нь
133:33 - 133:35

Мэдээж тэдэнд энэ нь амархан ажил.
133:35 - 133:38

Намайг Социалист, Коммунист,
эсвэл Капиталистын аль
133:38 - 133:41

болохыг хүмүүс асуудаг. Би аль нь ч биш.
133:41 - 133:43

Яагаад зөвхөн эдгээр сонголт байх ёстой гэж?
133:43 - 133:45

Гариг дэлхий хязгааргүй нөөц баялагтай
133:45 - 133:47

гэж итгэж байсан хүмүүс энэ бүх
133:47 - 133:50

улс төрийн онолыг бий болгосон юм.
133:50 - 133:53

Эдгээр улс төрийн философуудын аль нь ч
133:53 - 133:57

ямар нэг хомсдол үүснэ гэж тооцдоггүй.
133:57 - 134:01

Харин коммунизм, социализм,
чөлөөт зах зээл, фашизм бол
134:01 - 134:04

нийгмийн хувьслын нэг хэсэг гэж би боддог.
134:04 - 134:06

Нэг нийгэм соёлоос нөгөөд
134:06 - 134:08

шууд шилжиж болохгүй.
134:08 - 134:10

Энд завсрын үе шат гэж бий.
134:10 - 134:12

Ямар нэг "Изм"-байхаас өмнө
134:12 - 134:14

амьдралын суурь нөхцөл гэж бий.
134:14 - 134:16

Энэ бол таны амьсгалах агаар
134:16 - 134:17

уух ус, аюулгүй байдал
134:17 - 134:20

олж авах ёстой боловсрол гээд
134:20 - 134:23

шаардлагатай бүхий л зүйл юм.
134:23 - 134:25

Амьдралын суурь
134:25 - 134:28

нөхцөлгүйгээр ямар ч нийгэм, соёл
134:28 - 134:31

оршин тогтнож чадахгүй.
134:31 - 134:35

Тиймээс бид шинээр амьдралын суурь нөхцлийг
134:35 - 134:38

бий болгох ёстой. Харин энэ бол "Изм" биш.
134:38 - 134:41

Энэ бол "Амьдралын үнэ цэнийн анализ.
134:42 - 134:43

[Өнөөгийн Нийгмээс Цааш]
134:44 - 134:46

Аливаа нийгэмд давамгайлж буй
134:46 - 134:49

оюун санааны соёл гэдэг бол тухайн
134:49 - 134:51

нийгэмд давамгайлж байгаа хэсэг
134:51 - 134:54

бүлгийн хүсэл сонирхлын илэрхийлэл байдаг.
134:54 - 134:56

Боолын нийгэм дэх хүний болон
134:56 - 134:59

хүний эрхийн талаархи ойлголтууд нь
134:59 - 135:03

боолын эзний хэрэгцээг илэрхийлдэг.
135:03 - 135:05

Үүнтэй адилаар сая сая хүмүүсийн
135:05 - 135:11

амьдралыг хянаж, хөдөлмөрөөс нь ашиг олж байдаг
135:11 - 135:14

хэсэг хүмүүсийн эрх мэдэлд үндэслэсэн
135:14 - 135:16

нийгмийн давамгайлах оюуны соёл нь тэрхүү
135:16 - 135:19

ноёрхогч хэсгийн хэрэгцээг л илэрхийлнэ.
135:19 - 135:22

Тэгвэл өнөөгийн сэтгэл зүй
135:22 - 135:25

социологи, түүх, улс төр
135:25 - 135:28

улс төрийн эдийн засаг гэх зэрэг
135:28 - 135:31

шинжлэх ухааны үзэл санаа үндсэндээ
135:31 - 135:35

элитүүдийн сонирхлыг илэрхийлж байдаг.
135:35 - 135:38

Харин үүнд эргэлзэж, асуудал тавьсан эрдэмтдийг
135:38 - 135:41

хөөн зайлуулах, эсвэл
135:41 - 135:44

хэт радикал гэж үзэж эхэлдэг.
135:44 - 135:46

Тухайн соёлын ноёрхох
135:46 - 135:48

үнэ цэнэ нь уг соёлыг дэмжиж
135:48 - 135:50

өөгшүүлж байдаг .
135:50 - 135:52

Статус, амжилтыг нийгэмд оруулах
135:52 - 135:55

хувь нэмрээр нь бус харин материаллаг
135:55 - 135:57

эд баялагаар хэмждэг нийгэмд
135:57 - 136:02

нөхцөл байдал яагаад ийм байгааг ойлгоход амархан.
136:02 - 136:04

Энэ бол зохиомол эд баялаг, хязгааргүй өсөлт гэх мэт
136:04 - 136:06

хор уршигтай ойлголтууд
136:06 - 136:09

хүн, нийгмийн эрүүл саруул байдлаас
136:09 - 136:12

илүү чухал болчихсон
136:12 - 136:15

үнэт зүйлсийн системийн эмгэг юм.
136:15 - 136:17

Одоо энэ эмгэг яг вирус шиг
136:17 - 136:20

төр засаг, хэвлэл мэдээлэл, соёл урлаг
136:20 - 136:24

тэр ч байтугай боловсролын салбарт тархаж байна.
136:24 - 136:26

Түүнчлэн гадны ямар нэг
136:26 - 136:28

нөлөөллөөс хамгаалах механизм
136:28 - 136:30

үүний бүтцэд бас байдаг.
136:30 - 136:33

Мөнгө, Зах зээлийг шүтэн бишрэгчид
136:33 - 136:36

болон Статус Квог хамгаалагчид тэдний итгэл
136:36 - 136:40

үнэмшилд нөлөөлөх ямар нэг үзэл бодлоос сэргийлэх
136:40 - 136:43

арга замыг байнга эрж хайж байдаг.
136:43 - 136:47

Хамгийн түгээмэл арга нь: Зохиомол хосолмол байдал.
136:47 - 136:50

Та Бүгд найрамдах биш бол
Ардчилсан намынх байж таарна.
136:50 - 136:53

Хэрэв Христ шашинтан биш
бол Сатаны тал байх магад.
136:53 - 136:55

Эсвэл та нийгмийг илүү сайжруулж, хүн болгон
136:55 - 136:57

сайхан амьдардаг болгоё
136:57 - 136:59

гэж боддог бол таныг
136:59 - 137:01

"Үл гүйцэлдэх үзэлтэн" гэж хэлнэ.
137:01 - 137:04

Эдгээрээс хамгийн муухай нь:
137:04 - 137:06

хэрэв та чөлөөт зах зээлийг дэмждэггүй бол
137:06 - 137:09

эрх чөлөөний эсрэг гэж ойлгогдоно.
137:09 - 137:11

Би эрх чөлөөнд итгэдэг!
137:11 - 137:13

Эрх чөлөө гэдэг үгийг хаа нэг газар
137:13 - 137:15

хэлэх бүр, эсвэл төр засаг үүнтэй төстэй
137:15 - 137:20

зүйл хэлэх бүрт үүнийг мөнгөтэй
137:20 - 137:23

хүмүүс нь мөнгөөр илүү их мөнгө хийх
137:23 - 137:27

боломжийг хязгаарлах арга зам гэж тайлбарладаг.
137:28 - 137:30

Ингээд л болоо. Харин бусад үед нь:
137:30 - 137:31

Өө, бид хүмүүст илүү бараа таваар өгөх хэрэгтэй.
137:31 - 137:36

Энэ бол дарангуйллын эсрэг
эрх чөлөө гэх мэтийг хэлдэг.
137:36 - 137:38

Энэ үгийг сонсох бүрт яг ийм байдлаар
137:38 - 137:41

ойлгож болох бөгөөд тэд үүнийг хэрэглэх бүрт
137:41 - 137:43

нэг нэгийн харьцаа байдаг.
137:43 - 137:46

Энэ нэг талаасаа өгүүлбэр зүй юм.
137:46 - 137:51

Үнэт зүйлс, ойлголт
мэдлэгийг зохицуулдаг өгүүлбэр зүй.
137:51 - 137:54

Энэ нь тэдний мэдэхээс илүүг зохицуулдаг.
137:54 - 137:56

Тийм болхоор "Өө, би ингэж хэлэх гээгүй!"
137:56 - 137:58

гэсэн мөртлөө яг л тэгж хэлдэг.
137:58 - 138:00

Энэ бол өгүүлбэр зүйн дүрмийг
138:00 - 138:02

сайн мэдэхгүй мөртлөө тэр дүрмийг
138:02 - 138:04

ашиглаж ярьдагтай адил юм.
138:04 - 138:08

Тэгэхээр "Зонхилох үнэт зүйлийн дүрэм" гэж зүйл байна.
138:08 - 138:12

Тиймээс "төрийн оролцоо,
эрх чөлөө, эсвэл эрх чөлөөгүй
138:12 - 138:15

байдал, ахиц дэвшил, эсвэл хөгжил" гэж хэлэх бүрт
138:15 - 138:18

эдгээрийг яг ийм утгаар нь
138:18 - 138:23

хэлж байна гэж ойлгох хэрэгтэй.
138:23 - 138:26

Мэдээж хэрэг, "эрх чөлөө" гэдэг үгийг сонсохоор л
138:26 - 138:28

"ардчилал" гэсэн нэг үгтэй
138:28 - 138:30

хоршиж толгойд орж ирдэг.
138:30 - 138:33

Амьдарч байгаа тогтолцооных нь мөн чанар
138:33 - 138:35

арилжах, наймаалцах гэдгийг
138:35 - 138:38

мартчихсан хүмүүс өөрсдийн төр засгийн
138:38 - 138:40

үйл ажиллагаанд нөлөө үзүүлж чаддаг
138:40 - 138:43

гэж үнэхээр итгээд байдаг нь гайхалтай.
138:43 - 138:46

Цорын ганц хүлээн зөвшөөрөгддөг
санал хураалт бол мөнгө.
138:46 - 138:48

Харин өөр хэн нэг нь хариуцлага, ёс зүйн
138:48 - 138:51

талаар юу гэж ч хашгираад нэмэргүй.
138:51 - 138:55

Зах зээлийн системд улс төрчид, хууль дүрэм, төр засаг
138:55 - 138:58

гээд бүх зүйл худалдагдахад бэлэн байдаг.
138:58 - 139:02

2007 оноос эхлэн
139:02 - 139:04

компаниудыг хямралаас аврахаар
139:04 - 139:06

зарцуулсан 20 триллион ам доллараар
139:06 - 139:09

дахин сэргээгдэх эрчим хүчний
139:09 - 139:10

дэлхийн дэд бүтэц байгуулж болох байсан ч
139:10 - 139:13

шулуухан хэлэхэд нийгэмд
139:13 - 139:15

ямар ч асуудал шийдвэрлэдэггүй
139:15 - 139:17

байгууллагуудад зарцуулагдан
139:17 - 139:20

үрэн таран болсон...
139:20 - 139:22

Олон нийтийн сайн сайхны төлөө нэртэй
139:22 - 139:28

улс төрчдийн сохроор хийх
ажлууд үргэлжилсээр л байна.
139:28 - 139:31

Бодит байдал дээр, улс төр нь
139:31 - 139:34

бизнесийн байгууллагуудаас огтхон ч ялгаагүй.
139:34 - 139:38

Тэд зөвхөн өөрсдийн хувийн эрх
ашгийг л бүхнээс түрүүнд тавьдаг.
139:38 - 139:43

Би улс төрд үнэн сэтгэлээсээ огтхон ч итгэдэггүй.
139:43 - 139:46

Энэ систем хүссэнээрээ ажиллаж, бас томорч
139:46 - 139:48

гарч ирсэн өөрчлөлтүүдийг өөртөө уусгадаг.
139:48 - 139:50

Жишээ нь иргэний эрхийн
хөдөлгөөнүүд нь тухайн улс орныг
139:50 - 139:52

өмчлөгчдын талд л байсан.
139:52 - 139:55

Тэд өөрсдийн хүсэл сонирхол
хаана байна гэдгийг л хардаг.
139:55 - 139:58

Тэд багахан хэмжээний эрх чөлөө
буюу жил болгон ямар ч сонголтгүй
139:58 - 140:01

сонголт хийх сонгуулийн эрх
чөлөө гэдгийг л хүмүүст өгдөг.
140:01 - 140:04

Тэгээд утга учиргүй сонголтоо хийдэг.
140:04 - 140:08

Бид яг боол шиг ямар ч утгагүй сонголт хийгээд
140:08 - 140:11

"би саналаа өгчихлөө" гэж хэлдэг.
Маргах боломжийг энэ улсад
140:11 - 140:13

бүр эхлэхээс нь өмнө хязгаарладаг бөгөөд
140:13 - 140:15

бусдыг гадуурхаж, ямар нэг коммунист эсвэл
140:15 - 140:18

үнэнч биш этгээд мэтээр ойлгуулж, үүнийг
140:18 - 140:20

"хуйвалдаан" гэж ярьж эхэлдэг...
140:20 - 140:22

Гэхдээ үүнийг тэд зохиосон юм.
140:22 - 140:25

Нэг хэсэг эрх мэдэлтэй хүмүүс цуглаад ямар нэг зүйл
140:25 - 140:28

төлөвлөх нь зугаатай зүйл биш.
140:28 - 140:33

Ийм зүйл болохгүй! Чи бол хуйвалдагч!
140:34 - 140:37

Энэ системийн хамгаалалтын бүх механизмаас
140:37 - 140:40

хоёр зүйл дахин дахин гарч ирдэг.
140:40 - 140:44

Үүний нэг нь өнөөгийн материаллаг хөгжил дэвшлийн
140:44 - 140:47

"шалтгаан" нь энэ тогтолцоо гэдэг ойлголт.
140:47 - 140:49

Үгүй ээ...
140:49 - 140:52

Өнөөгийн "эд баялаг" болон хүн амын
140:52 - 140:55

өсөлтийг бий болгосон үндсэн хоёр
140:55 - 140:57

суурь шалтгаан бий.
140:58 - 141:01

Нэг дэх нь: үйлдвэрлэлийн
технологийн үсрэнгүй дэвшил
141:01 - 141:04

болон шинжлэх ухааны арга зүй.
141:04 - 141:09

Хоёр дахь нь: нийгэм,
эдийн засгийн тогтолцооны үндэс суурь
141:09 - 141:13

болсон нүүрс төрөгчийн эрчим
хүчний нөөцийг нээсэн явдал.
141:13 - 141:15

Чөлөөт зах зээл, капитализм, эсвэл
141:15 - 141:18

мөнгөний зах зээлийн энэ тогтолцоо
141:18 - 141:21

юу ч бүтээгээгүй. Харин гажуудсан урамшлын систем
141:21 - 141:25

ашиглалт, түгээлтийн тэгш бус, зохион байгуулалтгүй
141:25 - 141:30

аргаар энэ ололт амжилтыг ердөө л ашиглаж завшсан.
141:30 - 141:34

Өөрийгөө хамгаалах нөгөө нэг арга нь олон жилийн
141:34 - 141:36

суртал ухуулгын дүнд бий болсон бөгөөд
141:36 - 141:39

өөр бусад нийгмийн тогтолцоог Сталин, Мао, Гитлер
141:39 - 141:41

гэх мэт хүмүүс болон тэдний хийсэн
141:41 - 141:45

зүйлтэй холбож, дарангуйлалд
хүргэнэ гэж үздэг дайсагнагч
141:45 - 141:47

хандлагатай туйлширсан ойлголт юм.
141:47 - 141:50

Үхэл амьдралын тоглоом тоглож, хүмүүсийг
141:50 - 141:54

өдөр тутам, олноор нь,
системтэйгээр алж хядаж байсны хувьд
141:54 - 141:56

энэ хүмүүс болон тэдний нийгэмд
141:56 - 141:58

үзүүлсэн хандлага, нөлөөлөл
141:58 - 142:00

харгис, дарангуй байсан байж болно...
142:00 - 142:05

Гэхдээ өнөөгийнхтэй харьцуулах зүйл түүхэнд байхгүй.
142:05 - 142:10

Сүүлийн зуун жилийн турш үргэлжилж байгаа өлсгөлөн
142:10 - 142:13

хүнс хоол дутагдсанаас болоогүй.
142:13 - 142:16

Харин харьцангуй ядуурлаас болсон.
142:16 - 142:20

Эдийн засгийн баялгыг дэндүү тэгш бусаар
142:20 - 142:24

хуваарилдаг учраас ядуучуудад
142:24 - 142:26

хоол хүнс худалдан авах
142:26 - 142:29

хангалттай мөнгө байдаггүй.
142:30 - 142:32

Энэ бол бүтэц тогтолцооны хүчирхийлэл юм.
142:32 - 142:37

Өөр нэг жишээ бол Африк болон бусад газруудад
142:37 - 142:40

ялангуяа Африкт хүмүүс
142:40 - 142:43

ДОХ-оос болж сая саяаараа үхэж байна.
142:43 - 142:45

Яагаад үхэж байгаа юм бэ?
142:45 - 142:47

ДОХ-ыг бид эмчилж чадахгүйдээ биш.
142:47 - 142:51

Баян орнуудад олон сая ДОХ-той хүн
142:51 - 142:55

амьдраад л байна. Учир нь тэдэнд
142:55 - 142:57

эмчлэх эм тариа байгаа болхоор тэр.
142:57 - 143:00

Африкт ДОХ-оос болж үхэж байгаа хүмүүс
143:00 - 143:03

дархлалын вирусээс болж биш...
143:03 - 143:06

харин тэднийг амьд байлгах эмийг авах мөнгө
143:06 - 143:09

байхгүй учраас үхэж байгаа юм.
143:09 - 143:11

Ганди үүнийг харсан. Тэр:
143:11 - 143:16

"Хамгийн хүнд хэлбэрийн
хүчирхийлэл бол ядуурал" гэж хэлсэн.
143:16 - 143:18

Энэ бол үнэхээр үнэн.
143:18 - 143:23

Ядуурал түүхэн дэх бүх дайн
дажнаас илүү, түүхэн дэх бүх
143:23 - 143:26

алуурчдаас илүү, бас бүх амиа хорлолтоос
143:26 - 143:29

илүү олон хүний амийг хөнөөж байна...
143:29 - 143:32

Бүтэц тогтолцооны хүчирхийлэл нь зан үйлийн
143:32 - 143:35

хүчирхийллээс олон хүнийг алж байгаагаас
143:35 - 143:38

гадна өөрөө зан үйлийн хүчирхийлэл
143:38 - 143:41

бий болох шалтгаан болдог.
143:43 - 143:46

[Хязгаараас цааш]
143:47 - 143:51

Хүн төрөлхтний соёл иргэншлийн
143:51 - 143:55

тогтолцооны үндэс суурь нь газрын тос болжээ.
143:55 - 144:00

Үйлдвэржсэн улс оронд таны, миний иддэг хоол хүнсний
144:00 - 144:04

калор тутамд 10 нүүрстөрөгчийн
калори эрчим хүч байдаг.
144:04 - 144:07

Бордоог шатдаг хийнээс гаргадаг.
144:07 - 144:09

Шавьж устгах бодисыг газрын тосноос.
144:09 - 144:12

Бид хүнсний зүйл тарих, ургуулах, услах, хураахдаа
144:12 - 144:14

бас тээвэрлэхдээ газрын
тосоор ажилдаг машин ашигладаг.
144:14 - 144:17

Бас бүх хуванцар бол газрын тос.
144:17 - 144:19

Машины дугуй бүрт 7 галлон газрын тос бий.
144:19 - 144:23

Газар сайгүй газрын тос. Яг одоо энэ дэлхий дээр
144:23 - 144:25

бараг 7 тэрбум хүн байгаагийн шалтгаан нь
144:25 - 144:28

зөвхөн газрын тос юм.
144:28 - 144:30

Энэхүү хямд бөгөөд хялбар
144:30 - 144:32

эрчим хүч нь олон тэрбум боолыг
144:32 - 144:36

өдөр шөнөгүй ажиллуулсан юм шиг
144:36 - 144:40

нийгмийг сүүлийн зуун жилд огцом өөрчилсөн бөгөөд
144:40 - 144:43

хүн амын тоо 10 дахин нэмэгдлээ.
144:43 - 144:48

Гэвч 2050 он гэхэд газрын тос нөөц
144:48 - 144:50

хүн амын ердөө тал хувийн
144:50 - 144:52

хэрэгцээг хангах боломжтой.
144:52 - 144:57

Тиймээс өөрөөр амьдрах шаардлага үнэхээр их байна.
144:57 - 145:01

Өдөрт нэг баррелын нөөц олж,
харин зургааг зарцуулж байна.
145:01 - 145:03

Таван жилийн өмнө бол энэ нь
145:03 - 145:05

дөрөв нэгийн харьцаатай байсан.
145:05 - 145:07

Харин жилийн дараа гэхэд олж байгаагаасаа
145:07 - 145:09

найм дахин илүү газрын тос зарцуулах болно.
145:09 - 145:11

Гэвч байдлыг өөрчлөхийн тулд
145:11 - 145:16

улс орнуудын засаг захиргаа, нөлөө бүхий хүмүүс
145:16 - 145:20

бодит хүчин чармайлт гаргахгүй байгаа нь харамсалтай.
145:20 - 145:24

Бид ердөө л салхины эрчим хүч, эсвэл далайн
145:24 - 145:27

түрлэгийг ашиглахыг оролдож...
145:27 - 145:31

бас машин техникийг бага ч
гэсэн сайжруулах гэж хичээж
145:31 - 145:34

байна. Гэвч эдгээр нь дэндүү өчүүхэн бөгөөд
145:34 - 145:36

ямар нэг томоохон шинэчлэлт, өөрчлөлт гарахгүй
145:36 - 145:38

байгаагаас л би айж байна.
145:38 - 145:42

Гэтэл эдийн засагчдын гарт орчихсон, бидний хэлж
145:42 - 145:45

байгаа зүйлийг огт бодож үздэггүй төр засаг
145:45 - 145:50

хуучин цагийн хөгжил цэцэглэлтийг буцаан авчрах
145:50 - 145:53

найдлагаар хэрэглээг нэмэгдүүлэхийг оролдсоор.
145:53 - 145:57

Тэгээд ямар ч баталгаа байхгүй мөнгөө л хэвлэнэ.
145:57 - 145:59

Ингээд эдийн засаг сэргэж
145:59 - 146:01

нөгөө өсөлт гэдэг нь ирлээ ч гэсэн энэ
146:01 - 146:03

тун удахгүй. Учир нь жилээр биш
146:04 - 146:07

сараар тоологдох хугацаанд энэ дахиад л
146:07 - 146:11

нийлүүлэлтийн хязгаарт тулж
146:11 - 146:13

дахиад л үнийн цочролд орж
146:13 - 146:15

бүр илүү хямралд орно.
146:15 - 146:17

Тэгээд ийм байдал давтагдаад л
146:17 - 146:19

тэр тоолонд нь өсөлт нэмэгдэж, үнэ өсч
146:19 - 146:21

тэгээд бүх бизнес хаагдана.
Одоо бид яг энэ шатанд байна.
146:21 - 146:25

Харин дараагийн удаа энэ давтагдах болоход
146:25 - 146:29

хямд эрчим хүч үйлдвэрлэх
боломж бидэнд бараг байхгүй.
146:29 - 146:32

Бид газрын тосны үйлдвэрлэлийн
оргилоос уруудаж байна.
146:32 - 146:35

Одоо газрын дороос илүү
ихийг олж авах боломж байхгүй.
146:35 - 146:39

Энэ бол 2009 оны эхээр
болсонтой адилаар бизнесүүд хаагдаж
146:39 - 146:45

газрын тосны үнэ унах боловч
эдийн засаг буцаж "сэргэхэд"
146:45 - 146:47

газрын тосны үнэ дахиад л нэмэгдэнэ.
146:47 - 146:49

Сүүлийн үед газрын тосны үнэ баррел нь
146:49 - 146:52

80 доллар орчим байгаа. Гэтэл үнэ нь 80 доллар
146:52 - 146:54

хүрээд дээр нь эдийн засгийн хямралтай цаг үед
146:54 - 146:56

хүмүүс бензин тосыг арай гэж авч байна.
146:56 - 147:01

Дэлхийн хэмжээнд өдөрт 86
сая баррелийг үйлдвэрлэж байна.
147:01 - 147:04

10-аад жилийн туршид өдөрт
147:04 - 147:08

14 сая орчим баррелийн илүү хэрэгцээ бий болж байна.
147:09 - 147:12

Гэтэл үүний ядаж 1%-ийг хангачих
147:12 - 147:15

хэмжээний нөөц алга.
147:15 - 147:17

Хэрэв ямар нэг арга хэмжээ хурдхан
147:17 - 147:21

авахгүй бол эрчим хүчний асар их дутагдал үүснэ.
147:21 - 147:25

Бидний том алдаа бол эрчим хүчний
147:25 - 147:29

тогтвортой бусад хэлбэрийг бий болгох зайлшгүй
147:29 - 147:30

шаардлагыг хэдэн арван
147:30 - 147:32

жилийн өмнөөс ойлгоогүй явдал юм.
147:32 - 147:35

Ийм байсныг бидний хойч үе
сонсоод бараг итгэхгүй байх.
147:35 - 147:40

"Нөөц баялаг чинь хязгаартайг мэдсээр
147:40 - 147:42

байж, яахлаараа удахгүй шавхагдаж
147:42 - 147:45

дуусах нөөц дээр тулгуурлаж эдийн засгаа
147:45 - 147:49

бүтээн байгуулдаг байна аа?" гэж асуух байх.
147:49 - 147:51

Хүн төрөлхтний түүхэнд анх удаа
147:51 - 147:55

нийгмийн тогтолцоо нь оршин тогтнох үндэс болсон
147:55 - 147:58

гол эх үүсвэр нь шавхагдан дуусах болоод байна.
147:58 - 148:00

Гэхдээ газрын тос ховордлоо ч гэсэн
148:00 - 148:02

өнөөгийн эдийн засгийн тогтолцоо
148:02 - 148:05

нөгөө л өсөлтөд суурилсан хуучин загвараа
148:05 - 148:07

сохроор хэрэгжүүлж...
148:07 - 148:11

хүмүүс ДНБ болон ажлын байр нэмэгдүүлэхийн тулд
148:11 - 148:16

дахиад л бензин түлшээр
ажилладаг машин худалдаж авна.
148:16 - 148:18

Тэгвэл нүүрс төрөгчид суурилсан
148:18 - 148:20

эдийн засгийг өөрчлөх арга зам байна уу?
148:20 - 148:21

Мэдээж байна.
148:22 - 148:24

Гэвч энэ өөрчлөлтийг авчрах арга зам нь
148:24 - 148:28

ашиг орлогын механизмаар хэрэгжихгүй учраас
148:28 - 148:31

энэ нь зах зээлийн системийн протоколд
148:31 - 148:34

байхгүй юм.
148:34 - 148:37

Мөнгө олох боломж бараг байхгүй учраас хүмүүс
148:37 - 148:40

дахин сэргээгдэх эрчим хүчинд хөрөнгө оруулдаггүй.
148:40 - 148:43

Харин их хэмжээний санхүүгийн алдагдал хүлээж
148:43 - 148:46

байж л ийм зүйлийг хийж болдог.
148:46 - 148:49

Тийм болхоор энд мөнгөний урамшил алга.
148:49 - 148:53

Мөнгөний урамшил байхгүй бол
юу ч хэрэгжихгүй, хийгдэхгүй.
148:54 - 148:56

Газрын тосны асуудал бол
148:56 - 148:59

улам хурдаа авч байгаа байгаль орчны
148:59 - 149:03

сүйрлийн уршиг, үр дагаваруудын ердөө л нэг нь.
149:03 - 149:05

Өөр нэг нь амьдралын үндэс болсон
149:05 - 149:07

цэвэр усны асуудал.
149:07 - 149:09

Өнөөдөр 2.8 тэрбум хүн
149:09 - 149:11

ундны усны гачигдалд ороод байгаа
149:12 - 149:16

бол энэ тоо 2030 он гэхэд 4 тэрбум болж нэмэгдэнэ.
149:16 - 149:18

Тэгвэл хүнсний үйлдвэрлэл:
149:18 - 149:22

Өнөөдөр хүмүүсийн хүнсний хэрэгцээний
149:22 - 149:25

99.7%-ийг хангаж байгаа үржил шимт хөрс
149:25 - 149:29

нөхөн сэргээгдэхээсээ 40
дахин илүү хурднаар устаж байгаа
149:29 - 149:32

бол сүүлийн 40 жилийн хугацаанд
149:32 - 149:34

хөрсний 30% нь үржил шимгүй болсон.
149:35 - 149:38

Гэтэл газар тариалангийн үндэс нь нүүрс төрөгч бөгөөд
149:38 - 149:40

нүүрс төрөгчгүйгээр хүнсний
149:40 - 149:43

нийлүүлэлт ч бас буурна.
149:43 - 149:44

Нөөц баялгийг өнөөдрийн хэмжээгээр
149:44 - 149:48

хэрэглээд байх юм бол 2030 он гэхэд бидэнд
149:48 - 149:51

дахиад 2 дэлхий хэрэгтэй болно.
149:51 - 149:53

Зогсолтгүй үргэлжилж байгаа амьдрал тэтгэгч
149:53 - 149:56

байгалийн төрөл зүйлийн сүйрэл нь
149:56 - 149:58

устаж үгүй болох үйл явц, болон
149:58 - 150:01

байгаль орчны тогтворгүй байдлыг үүсгэж байна.
150:01 - 150:03

Гэтэл энэ их сүйрэл доройтолтой
150:03 - 150:05

зэрэгцээд хүн ам хэт огцом өсч байгаагаас
150:05 - 150:08

2030 он гэхэд дэлхий дээр 8 тэрбум
150:08 - 150:11

гаруй хүн амьдрах болоод байна.
150:11 - 150:14

Тэгвэл энэ их хэрэгцээг хангахын тулд
150:14 - 150:18

эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг
44%-иар нэмэгдүүлэх хэрэгтэй.
150:18 - 150:22

Гэтэл бүх үйл хөдлөлийн үндэс нь мөнгө болсон энэ үед
150:22 - 150:24

газар тариалан, цэвэр усны болон
150:24 - 150:26

эрчим хүчний гэх мэт үйлдвэрлэлийг
150:26 - 150:30

үндсээр нь өөрчлөхөд шаардлагатай хөрөнгө мөнгийг
150:30 - 150:33

улс орнууд гаргаж чадна гэж бид найдах уу?
150:33 - 150:35

Технологиос шалтгаалсан ажилгүйдэл
150:35 - 150:38

хэвийн зүйл болчихоод байгаа
150:38 - 150:39

бодит байдлыг тооцохгүй юм гэхэд
150:39 - 150:41

дэлхий нийтийг
150:41 - 150:43

хамарсан өрийн пирамид аажим аажмаар
150:43 - 150:46

бүх хорвоо ертөнцийг үгүй хийж байна.
150:46 - 150:48

Ажлын байр дахиж бий болохгүй.
150:48 - 150:51

Эцэст нь илүү өргөн агуулгаар ойлгох ёстой.
150:51 - 150:54

1970-2010 оны хооронд ядуурал энэ
150:54 - 150:57

тогтолцооноос болж хоёр дахин нэмэгдсэн.
150:57 - 150:59

Тэгвэл өнөөгийн байгаа байдлаас
150:59 - 151:01

харахад арай бага зовлон учирч
151:01 - 151:03

арай бага өлсгөлөн гарч, ядуурал
151:03 - 151:07

багасна гэвэл та үнэхээр итгэх үү?
151:07 - 151:08

[Эхлэл]
151:09 - 151:11

Буцаж сэргэнэ гэсэн асуудал одоо байхгүй.
151:11 - 151:13

Энэ бол хэсэг хугацааны дараа
151:13 - 151:16

дуусах урт хугацааны санхүүгийн хямрал биш.
151:16 - 151:18

Дараагийн эдийн засгийн
уналтын дараа болж магадгүй зүйл
151:18 - 151:21

бол өргөн хүрээг хамарсан иргэний бослого хөдөлгөөн.
151:21 - 151:23

Төр засаг мөнгөгүй болж ажилгүйдлийн
151:23 - 151:26

тэтгэмж төлөгдөхгүй болоход
151:26 - 151:30

бас бүх юм доройтож сонгосон улс төрчиддөө
151:30 - 151:34

итгэл алдрах цагт бие биенээ алж,
151:34 - 151:37

хүрээлэн буй орчноо сүйдэлчихгүй л бол
151:37 - 151:39

хүмүүс өөрчлөлтийг шаардаж л таарна.
151:39 - 151:43

Хүмүүс бид буцах боломжгүй
тийм нөхцөлд орчихвий гэж
151:43 - 151:46

би айж, санаа зовж байна...
151:46 - 151:50

Ийм нөхцлөөс зайлсхийх бүхнийг бид хийх ёстой.
151:51 - 151:56

Хүмүүс бид хамгийн агуу шилжилтийн өмнө байна.
151:57 - 152:00

Харин сүүлийн зуун жилд бидний мэдэх болсон
152:00 - 152:03

амьдралыг үндсээр нь өөрчлөх
шаардлага бидний өмнө байна.
152:03 - 152:06

Амьтан, ургамал, далай тэнгис гээд
152:06 - 152:08

энэ гаригийн бүхий л
152:08 - 152:12

нөөц баялаг болон эдийн засаг хоёрын хооронд
152:12 - 152:15

харилцан хамаарал байх ёстой.
152:15 - 152:18

Эцсийн хүнийг алж дуусгах хүртлээ
152:18 - 152:22

үгүй болохгүй зүйл бол мөнгө болон түүний систем.
152:23 - 152:27

Нөгөө хэсэг хүмүүс эрх мэдлээ авч үлдэхийн
152:27 - 152:30

тулд бүхнийг хийнэ.
152:30 - 152:32

Тэд цэрэг арми, худал хуурмаг гээд...
152:32 - 152:36

эрх мэдлээ хадгалж үлдэх бүхнийг ашиглана.
152:36 - 152:38

Тэдэнд болих хүсэл сонирхол байхгүй.
152:38 - 152:43

Учир нь тэдний нөлөөллийг
хэвээр хадгалах өөр сонголт байхгүй.
153:38 - 153:41

[Нью Йоркоос Шууд]
153:52 - 154:01

[Дэлхий Нийтийн Эсэргүүцэл Эдийн Засгийг Зогсоов]
154:07 - 154:10

[Лондон-Шууд]
154:10 - 154:13

[Хятад-Шууд]
154:13 - 154:16

[Өмнөд Африк-Шууд]
154:16 - 154:20

[Испани-Шууд]
154:20 - 154:24

[Оросоос Шууд]
154:24 - 154:29

[Канадаас Шууд]
154:29 - 154:35

[Саудын Араб-Шууд]
154:49 - 154:51

[Баруунд Гэмт хэрэг өслөө]
154:51 - 154:54

[НҮБ Дэлхий Нийтэд Онцгой Байдал Зарлав]
154:54 - 154:57

[Дэлхийн Ажилгүйдэл 65%-д хүрлээ]
154:57 - 155:00

[Дэлхий Дайны Аюул үргэлжилсээр]
155:00 - 155:02

[Өрийн нуран уналт хүнсний гачигдлыг үүсгэж байна]
156:54 - 157:00

[Буцааж ав]
157:30 - 157:33

[Урьд байгаагүй энэ эсэргүүцлийн хөдөлгөөн
157:33 - 157:37

ямар нэг хүчирхийлэлгүйгээр үргэлжилсээр...
157:37 - 157:40

дэлхий нийтээр олон триллион доллартай тэнцэх
157:40 - 157:43

хэмжээний мөнгийг банкууд дахь данснаас
157:43 - 157:46

авч түүнийгээ бүх
157:46 - 157:49

улс орнуудын төв банкны
157:49 - 157:53

үүдэнд авчран хаяж байна.]
158:49 - 158:54

[ЭНЭ БОЛ ТАНЫ ЕРТӨНЦ]
158:57 - 159:02

[ЭНЭ БИДНИЙ ЕРТӨНЦ]
159:05 - 159:10

[ОДОО ХУВЬСГАЛ ХИЙХ ЦАГ]
159:13 - 159:20

[WWW.THEZEITGEISTMOVEMENT.COM]

Title:: Zeitgeist: Moving Forward - ENG MultiSub [FULL MOVIE]
Description:: more » « less
Duration:: 02:41:25

Amara Bot edited Mongolian subtitles for Zeitgeist: Moving Forward - ENG MultiSub [FULL MOVIE]

Mongolian subtitles

Revisions

Revision 1 Imported

Amara Bot

Zeitgeist: Moving Forward - ENG MultiSub [FULL MOVIE]

Revisions

Our website uses cookies

Operating cookies (Required)