-
Í hnignandi samfélagi, verður listin,
-
ef hún er sönn, líka að endurspegla hnignunina.
-
Og ef hún á að sinna skyldum sínum við samfélagið
-
verður listin að sýna að hægt er að breyta heiminum.
-
Og hjálpa til við að breyta honum.
-
-Ernst Fischer
-
Miklar óeirðir vegna áætlunar stjórnvalda
-
um að koma í veg fyrir vanskil á lánum sínum...
-
er að atvinnuleysi heldur áfram að aukast
-
og verður að halda áfram að aukast
-
bara vegna þess að við höfum umframbirgðir af vörum...
-
þetta er allt lánsfé...
-
sem er í eigu erlendra banka...
-
P-E-N-I-N-G-A-R, í formi hentugs einstaklingsláns...
-
...filter vindlingur sem kemur með bragðið...
-
45 maltlíkjör... Ert þú heit/ur?!...
-
eru Bandaríkin að skipuleggja sprengjuárás á Íran?...
-
...Ameríka fjármagnar hryðjuverkaárásir í Íran...
-
Sko, amma mín var yndisleg manneskja.
-
Hún kenndi mér að spila Matador.
-
Hún skildi að leikurinn gekk út á eignir.
-
Hún náði öllu sem hún gat og
-
að lokum, varð hún meistari leiksins.
-
Og svo sagði hún alltaf það sama við mig.
-
Hún horfði á mig og hún sagði:
-
"Seinna lærir þú að spila spilið."
-
Eitt sumarið spilaði ég Matador næstum því á hverjum degi, allan daginn
-
og það sumar, lærði ég að spila spilið.
-
Ég fór að skilja að eina leiðin til að vinna
-
er að tileinka sér græðgi, algjörlega.
-
Ég fór að skilja að peningar og eignir...
-
það er það sem gefur stigin.
-
Og í lok sumarsins
-
var ég miskunnarlausari en amma mín.
-
Ég var tilbúinn að beygja reglurnar ef ég þurfti, til að vinna leikinn...
-
og ég settist niður með henni til að spila um haustið.
-
Ég tók allt sem hún átti. Ég horfði á hana
-
afhenda síðasta dollarann sinn og hætta með algjörri uppgjöf.
-
Og svo kenndi hún mér eitt í viðbót.
-
Þá sagði hún:
-
"Nú fer þetta allt saman aftur í kassann.
-
Öll húsin og hótelin.
-
Allar járnbrautirnar og almenningsþjónustufyrirtækin...
-
Allar eignirnar og allir dásamlegu peningarnir...
-
Núna fer þetta allt saman aftur í kassann.
-
Þú áttir ekkert af þessu í raun og veru.
-
Þú varðst voða spenntur fyrir því í smá stund.
-
En þetta var til löngu áður en þú settist við spilið
-
og það verður hérna löngu eftir að þú ferð - leikmenn koma - leikmenn fara.
-
Hús og bílar...
-
Titlar og föt...
-
Meira að segja líkami þinn."
-
Vegna þess að staðreyndin er sú að allt sem ég gríp og neyti og hamstra
-
fer allt aftur í kassann og ég glata því öllu.
-
Svo þú verður að spyrja þig
-
þegar þú færð loksins hina fullkomnu stöðuhækkun
-
þegar þú hefur gert hin fullkomnu kaup
-
þegar þú kaupir hið fullkomna heimili
-
þegar þú hefur safnað fjárhagslegu öryggi
-
og klifið stiga velgengninnar
-
að hæsta þrepi sem hægt er að klífa...
-
og spennan þverr
-
- og hún mun þverra -
-
Hvað þá?
-
Hversu langt þarftu að ganga eftir þessum vegi
-
áður en þú sérð hvert hann liggur?
-
Vissulega skilurðu
-
að það verður aldrei nóg.
-
Svo þú verður að spyrja sjálfan þig:
-
Hvað skiptir máli?
-
Þau eru flott!
-
Þau eru rík!
-
Og þau eru spillt!
-
Aðalþættirnir í Bandaríkjunum eru komnir aftur!
-
Gentle Machine Productions kynnir
-
Mynd eftir Peter Joseph
-
Þegar ég var ungur maður
-
að alast upp í New York-borg
-
neitaði ég að heita bandaríska fánanum hollustu.
-
Auðvitað var ég sendur til skólastjórans.
-
Og hann spurði mig "Hvers vegna viltu ekki heita hollustu?
-
Allir gera það!"
-
Ég sagði, "Einu sinni trúðu allir að jörðin væri flöt
-
en það gerir hana ekki þannig."
-
Ég útskýrði að Bandaríkin skulduðu allt sem þau ættu
-
öðrum menningarheimum
-
og öðrum þjóðum
-
og að ég vildi frekar heita hollustu
-
jörðinni
-
og öllum á henni.
-
Það þarf ekki að taka það fram að það leið ekki á löngu
-
áður en ég hætti alveg í skólanum
-
og setti upp rannsóknarstofu í svefnherberginu mínu.
-
Þar byrjaði ég að læra um vísindi
-
og náttúruna.
-
Ég gerði mér þá grein fyrir
-
að alheiminum er stjórnað af lögmálum
-
og að manneskjan
-
ásamt samfélaginu sjálfu
-
var ekki undanþegin þessum lögmálum.
-
Þá kom hrunið 1929.
-
Sem var upphafið af því sem við köllum nú
-
"Kreppuna miklu."
-
Mér fannst erfitt að skilja af hverju milljónir manna
-
voru án vinnu, heimilislausar, sveltandi
-
meðan allar verksmiðjurnar voru þarna.
-
Auðlindirnar voru óbreyttar.
-
Það var þá sem ég gerði mér grein fyrir
-
að leikreglur hagkerfisins
-
voru ógildar í eðli sínu.
-
Stuttu seinna kom seinni heimsstyrjöldin
-
þar sem ýmsar þjóðir skiptust á
-
að rústa hver annarri, kerfisbundið.
-
Seinna reiknaði ég út að öll eyðileggingin
-
og eyðing auðlinda
-
sem að fór í þetta stríð
-
gætu auðveldlega séð fyrir þörfum hverrar
-
einustu manneskju á plánetunni.
-
Síðan þá hef ég horft upp á mannkynið
-
undirbúa sína eigin útrýmingu.
-
Ég hef horft upp á þegar dýrmætum, takmörkuðum auðlindum
-
er stöðugt sóað og þær eyðilagðar
-
í nafni hagnaðar og frjálsra markaða.
-
Ég hef horft upp á félagsleg gildi samfélagsins breytast
-
í auvirðilega tilgerð efnishyggjunnar
-
og hugsunarlausa neyslu.
-
Og ég hef horft upp á auðvaldið
-
stýra gerð stjórnmálanna
-
hjá samfélögum sem eiga að heita frjáls.
-
Ég er 94 ára gamall núna.
-
Og ég er hræddur um að afstaða mín
-
sé enn sú sama og hún var
-
fyrir 75 árum.
-
Þessi fjandi þarf að fara.
-
ZEITGEIST (tíðarandi)
-
ZEITGEIST: MOVING FORWARD (tíðarandi: höldum áfram)
-
Aldrei efast um að lítill hópur hugsandi
-
ákveðinna borgara geti breytt heiminum.
-
Það er reyndar það eina sem hefur gert það.
-
-Margaret Mead
-
I Hluti: Mannlegt eðli
-
Ef þú ert vísindamaður sem
-
er einhversstaðar á leiðinni heilaþveginn með spurningunni
-
um "eðli eða umhverfi."
-
Hún er að minnsta kosti á pari við spurninguna um Coke eða Pepsi,
-
og Grikki eða Trójumenn.
-
Þannig að, eðli eða umhverfi: Þetta er, nú til dags,
-
mjög of-einfaldað sjónarhorn
-
þar sem áhrifaþættir
-
hafa áhrif á allt frá hvernig fruma tekst á við
-
breytingar á orku upp í
-
það sem gerir okkur að því sem við erum á hinum sérstæðustu
-
sviðum persónuleikans.
-
Og menn hafa byggt sér þessa algjörlega röngu tvískiptingu
-
í kringum það að eðlið sé ráðandi
-
og undirstaðan í öllu orsakasamhengi.
-
Lífið er DNA og tákn táknanna
-
og hinn heilagi gral, sem knýr allt áfram...
-
Á hinum endanum er hins vegar tekinn
-
póll félagsvísindanna sem er:
-
Við erum "félagslegar lífverur"
-
og líffræði fjallar bara um myglusveppi.
-
Mannkynið er laust við líffræði
-
og augljóslega eru bæði sjónarhornin marklaus.
-
Það sem menn sjá í staðinn er
-
að það er eiginlega ómögulegt að skilja
-
hvernig líffræðin virkar
-
án samhengis við umhverfið.
-
Það er í genunum
-
Ein klikkaðasta hugmyndin,
-
sem er samt mjög útbreidd
-
og mögulega hættuleg, er þessi:
-
"Ó, þessi hegðun er í genunum."
-
Hvað þýðir það nú?
-
Það þýðir alls konar óljóst bull
-
fyrir þá sem þekkja nútíma líffræði, en fyrir flestum
-
þarna úti, þýðir það þetta:
-
fyrirframákveðin skoðun á lífinu;
-
sem á sér rætur í líffræði og erfðafræði;
-
að gen séu óbreytanleg;
-
að samasemmerki sé á milli gena og
-
einhvers sem er óbreytanlegt, og það sé eins gott
-
sóa ekki orku í að reyna að laga það:
-
gætum alveg eins sleppt því að nota orku samfélagsins í að reyna
-
að bæta það vegna þess að genin eru óhjákvæmileg og óbreytanleg...
-
og það er bara rangt.
-
Sjúkdómar
-
Það er almennt álit að raskanir eins og
-
ADHD séu erfðafræðilega forritaðar.
-
Að ástand eins og geðklofi sé erfðafræðilega forritað.
-
Sannleikurinn er hið gagnstæða.
-
Ekkert er forritað erfðafræðilega.
-
Það eru mjög sjaldgæfir sjúkdómar
-
örfáir
-
sem eru lítið þekktir meðal almennings
-
sem eru raunverulega ákvarðaðir erfðafræðilega.
-
Flóknustu sjúkdómar
-
gætu haft tilhneigingar sem eru að hluta erfðafræðilegar
-
en tilhneiging er ekki það sama og fyrirfram ákvarðaður erfðagalli.
-
Hin mikla leit að uppsprettu sjúkdóma í genamenginu
-
var dæmd til að mistakast áður en nokkrum datt hún í hug
-
vegna þess að fæstir sjúkdómar eru fyrirfram ákvarðaðir erfðafræðilega.
-
Hjartasjúkdómar, krabbamein, heilablóðfall
-
gigtarsjúkdómar, sjálfsónæmissjúkdómar almennt
-
geðsjúkdómar, fíkn...
-
ekkert af þessu ákvarðast erfðafræðilega.
-
Brjóstakrabbamein til dæmis, af hverjum 100 konum með brjóstakrabbamein,
-
eru aðeins sjö með brjóstakrabbameinsgen.
-
93 eru ekki með það
-
og af þeim 100 konum sem hafa genin
-
þá fá þær ekki allar krabbamein.
-
Atferli/hegðun
-
Gen eru ekki bara eitthvað sem lætur okkur hegða okkur
-
á einhvern ákveðinn hátt úr samhengi við umhverfið.
-
Gen veita okkur mismunandi leiðir til að bregðast við umhverfinu.
-
Og, í raun, lítur út fyrir að ákveðið
-
umhverfi í frumbernsku og uppeldisaðferðir
-
hafi áhrif á tjáningu gena,
-
kveiki reyndar og slökkvi á mismunandi genum,
-
og beini börnum á mismunandi brautir þroska
-
sem gætu hentað veröldinni sem þau þurfa að takast á við.
-
Tökum dæmi.
-
Rannsókn sem var gerð í Montreal á fórnarlömbum sjálfsmorða
-
kannaði krufningu á heilum þessa fólks
-
og það kom í ljós að ef fórnarlömb sjálfsmorða
-
(þetta var yfirleitt ungt fólk)
-
höfðu verið misnotuð í bernsku hafði misnotkunin beinlínis
-
valdið breytingum á genum í heilanum
-
sem voru ekki til staðar í heilum fólks sem hafði ekki verið misnotað.
-
Það eru formaukningaráhrif.
-
"Epi" þýðir ofan á, svo
-
það verða formaukningaráhrif
-
frá umhverfinu sem annað hvort kveikja eða slökkva á ákveðnum genum.
-
Á Nýja Sjálandi, var gerð rannsókn
-
í bæ sem kallast Dunedin
-
þar sem nokkur þúsund einstaklingar
-
voru rannsakaðir frá fæðingu fram á þrítugsaldur.
-
Menn komust að því að þeir gátu borið kennsl á
-
erfðafræðilega stökkbreytingu, óvenjulegt gen
-
sem hafði einhverja tengingu við
-
tilhneigingu til ofbeldishneigðar
-
en aðeins ef einstaklingurinn hafði líka
-
sætt alvarlegri misnotkun í æsku.
-
Með öðrum orðum, börn með þessi óvenjulegu gen voru
-
ekkert líklegri til að vera ofbeldishneigð en aðrir
-
og, í raun, höfðu þau lægri tíðni ofbeldis
-
en fólk með eðlileg gen
-
svo framarlega sem þau voru ekki misnotuð sem börn.
-
Frábært viðbótardæmi um aðferðir
-
þar sem gen eru ekki upphaf og endir alls.
-
Flott tækni þar sem hægt er
-
að taka ákveðið gen úr mús
-
og músin og afkomendur hennar munu ekki bera þetta gen.
-
Hægt er að "slökkva á" þessu geni.
-
Þannig að þarna er þetta eina gen sem stjórnar
-
próteini sem hefur eitthvað að gera
-
með nám og minni og með þessari stórkostlegu aðferð
-
er hægt að "slökkva" á þessu geni
-
og þessi mús lærir ekki eins vel.
-
"Ó! Erfðafræðilegur grunnur greindar!"
-
Það sem ekki fékk athygli í þessari tímamótarannsókn,
-
sem fjölmiðlar fjölluðu þó mikið um,
-
er að þessar erfðafræðilega sködduðu mýs
-
sem fengu uppeldi í meira auðgandi
-
og örvandi umhverfi en venjulegar mýs í búri á rannsóknarstofu
-
biðu engan skaða af þessari vöntun.
-
Þannig að, þegar einhver segir samkvæmt skilningi okkar í dag:
-
"ó, þessi hegðun er erfðafræðileg"
-
svo framarlega sem það er gild setning yfirhöfuð,
-
er hann að segja: það er
-
erfðafræðileg tilhneiging saman við það hvernig þessi
-
lífvera bregst við umhverfinu;
-
gen geta hugsanlega haft áhrif á
-
hversu tilbúin lífveran er að
-
takast á við ákveðnar áskoranir í umhverfinu.
-
Þetta er ekki það sem flestir hafa í huga,
-
án þess að ég ætli að predika neitt,
-
en að fylgja gömlu
-
útgáfunni af "Það er erfðafræðilegt!"
-
er ekki langt frá hugmyndum um kynbætur á mönnum
-
og þvílíku.
-
Þetta er útbreiddur miskilningur
-
og hann getur verið hættulegur.
-
Ein ástæða þess að
-
líffræðileg útskýring á ofbeldi...
-
ein ástæða þess að sú tilgáta
-
er mögulega hættuleg, ekki bara að hún sé misvísandi,
-
heldur að hún geti valdið skaða...
-
er vegna þess að ef menn trúa því
-
geta þeir auðveldlega sagt:
-
"Jæja, það er ekkert sem við getum gert
-
til þess að breyta tilhneigingunni
-
sem fólk hefur til að verða ofbeldishneigt;
-
allt sem við getum gert er að refsa því - loka það inni
-
eða taka það af lífi
-
en við þurfum ekkert að hafa áhyggjur af að breyta
-
félagslega umhverfinu eða félagslegum forsendum
-
sem hugsanlega verða til þess að fólk verði ofbeldishneigt vegna þess
-
að það kemur málinu ekkert við."
-
Rökræður um erfðafræði veita okkur þann lúxus að hunsa
-
gamla og nýja sagnfræðilega og félagslega þætti
-
og með orðum Louis Menand
-
sem skrifaði í New Yorker
-
Af miklu innsæi, skrifar hann:
-
"þetta er allt í genunum... útskýring á hvernig allt er
-
sem breytir ekki hvernig allt er.
-
Hvers vegna ætti nokkur að vera óhamingjusamur
-
eða taka þátt í andfélagslegri hegðun
-
þegar þessi manneskja býr í
-
frjálsasta og blómlegasta þjóðfélagi jarðarinnar?
-
Það getur ekki verið kerfið.
-
Það hlýtur að vera galli í manneskjunni sjálfri."
-
Sem er góð leið til að orða það.
-
Þessi erfðafræðideila er einfaldlega afsökun
-
sem leyfir okkur að hunsa
-
félagslega og efnahagslega og stjórnmálaþætti
-
sem, í raun, liggja að baki
-
flestra hegðunarvandamála.
-
Dæmi: Fíkn
-
Fíkn er venjulega
-
talin vera lyfjatengt viðfangsefni
-
en ef við skoðum hana í víðara samhengi
-
skilgreini ég fíkn sem hvaða hegðun
-
sem tengist óslökkvandi löngun
-
með skammvinnri fróun
-
og neikvæðum afleiðingum til lengri tíma
-
samhliða skertri stjórnun á hegðunni þannig að manneskjan
-
vill hætta eða lofar að gera það
-
en getur ekki fylgt því eftir
-
og þegar menn skilja það, sjá þeir að
-
til er margs konar fíkn
-
önnur en sú sem tengist lyfjum.
-
Það er vinnufíkn; kaupfíkn;
-
internetfíkn; tölvuleikjafíkn...
-
Það er valdafíkn. Fólk sem hefur völd en
-
vill meira og meira; ekkert er nokkurn tímann nóg fyrir það.
-
Öflun - stórfyrirtæki sem verða að eignast meira og meira.
-
Fíkn í olíu
-
eða a.m.k. í auðinn og vörurnar sem eru gerðar
-
aðgengilegar með olíu.
-
Lítum á neikvæðar afleiðingar á umhverfið.
-
Við erum að eyðileggja einu plánetuna sem
-
byggileg er vegna þessarar fíknar.
-
Nú, þessi fíkn hefur miklu meiri
-
eyðileggjandi félagslegar afleiðingar
-
heldur en kókaín- eða heróínneysla sjúklinga minna.
-
Samt sem áður er hún verðlaunuð og talin vera virðingarverð.
-
Stjórnandi tóbaksfyrirtækis sem sýnir meiri gróða
-
mun fá miklu meiri viðurkenningu.
-
Hann sér engar neikvæðar afleiðingar, hvorki lagalega né í öðru.
-
Reyndar er hann virtur stjórnarmeðlimur
-
annara stórfyrirtækja.
-
En, sjúkdómar sem tengjast tóbaksreyk
-
drepa 5 ½ milljón manns í heiminum á hverju ári.
-
Í Bandaríkjunum drepa þeir 400.000 manns á ári.
-
Og hvað stýrir fíkn þessa fólks? Hagnaður.
-
Það er með fíkn upp að því marki
-
að það er í raun í afneitun
-
á afleiðingar gjörða sinna
-
sem er dæmigert fyrir fíkla, þessi afneitun.
-
Og það er virðingarverð fíkn. Það er virðingarvert
-
að vera með fíkn í hagnað, sama hvað það kostar.
-
Þannig að, það sem er viðurkennt og það sem er virðingarvert
-
er mikið geðþóttafyrirbæri í samfélagi okkar
-
og það lítur út fyrir að eftir því sem skaðinn er meiri
-
er fíknin virðingarverðari.
-
Goðsögnin
-
Það er goðsögn að eiturlyf séu vanabindandi í sjálfu sér.
-
Í raun, er stríðið gegn eiturlyfjum byggt á
-
hugmyndinni um að bann við uppruna
-
eiturlyfja hafi áhrif á fíkn.
-
Með víðtækari skilningi á fíkn
-
sést að ekkert er ávanabindandi í sjálfu sér.
-
Engin efni, engin lyf eru í sjálfu sér ávanabindandi
-
og engin hegðun er í sjálfu sér ávanabindandi.
-
Margir geta farið að versla án þess að verða kaupfíklar.
-
Það verða ekki allir matarfíklar.
-
Það verða ekki allir sem drekka glas af víni áfengissjúkllingar.
-
Þannig að það mikilvæga er hvað gerir fólk móttækilegt
-
þar sem það er blanda móttækilegs einstaklings
-
og mögulega ávanabindandi efnis eða hegðunar
-
sem veldur því að fíknin nær undirtökunum.
-
Það er ekki lyfið sem er ávanabindandi
-
heldur fer það eftir móttækileika einstaklingsins
-
til að verða fíkill á ákveðið efni eða hegðun.
-
Umhverfi
-
Ef við viljum skilja hvað
-
gerir þá suma mótækilegri en aðra
-
verðum við að líta til lífsreynslunnar.
-
Gamla hugmyndin, þó hún sé gömul er
-
henni samt haldið fram, að fíkn sé orsökuð af genum
-
er vísindalega óverjandi.
-
Staðreyndin er að ákveðin lífsreynsla
-
gerir fólk móttækilegt.
-
Lífsreynsla sem mótar ekki bara persónuleika
-
manneskjunnar og sálfrænar þarfir
-
heldur líka heilann á ákveðinn hátt.
-
Og það ferli byrjar í móðurkviði.
-
Fósturstig
-
Það hefur verið sýnt fram á það, til dæmis,
-
að ef það er álag á mæðrum á meðgöngu
-
eru börnin þeirra líklegri til að hafa
-
eiginleika sem gera þau mótækilegri fyrir fíkn
-
og það er vegna þess að þroski mótast
-
af sálrænu og félagslegu umhverfi.
-
Þannig að líffræði mannsins verður fyrir miklum áhrifum frá,
-
og er forrituð með, lífsreynslunni sem byrjar í móðurkviði.
-
Umhverfið byrjar ekki við fæðingu.
-
Umhverfið byrjar um leið og þú hefur umhverfi.
-
Um leið og þú ert fóstur, ertu móttækilegur fyrir öllum
-
upplýsingum sem koma frá blóðrás mömmunar.
-
Hormónar, staða næringarefna...
-
Frábært tímamótadæmi um þetta er
-
nokkuð sem kallast Hollenski hungurveturinn.
-
Árið 1944, við hernám nasista í Hollandi
-
ákváðu þeir, margra hluta vegna,
-
að flytja allan matinn til Þýskalands;
-
og allir í Hollandi sultu í þrjá mánuði.
-
Tugir þúsunda sultu í hel.
-
Áhrif hollenska hungurvetrarins sýndu:
-
að líkamar fóstra á öðrum eða þriðja þriðjungi meðgöngu
-
"lærðu" nokkuð mjög sérstakt yfir hungurveturinn.
-
Í ljós kom að á öðrum og þriðja þriðjungi meðgöngu er líkaminn
-
að reyna að læra á umhverfið:
-
Hversu ógnvekjandi er þarna úti?
-
Hversu gjöfult? Hvað fæ ég mikið af næringarefnum
-
frá blóðrás mömmu?
-
Líkamar fóstra frá þessu tímabili
-
lærðu að vera alla ævi
-
mjög nísk á sykur og fitu
-
og geymdu hverja ögn af því.
-
Hálfri öld síðar voru þeir sem voru fóstur hollenska hungurveturinn,
-
að öllu öðru jöfnu,
-
líklegri til að hafa háan blóðþrýsting,
-
þjást af offitu eða efnaskiptagöllum.
-
Þarna er umhverfið að koma inn á mjög óvæntan hátt.
-
Þú getur lagt mikið álag á dýr á rannsóknarstofunni þegar þau eru þunguð
-
og afkvæmi þeirra verða líklegri
-
til að nota kókaín og áfengi þegar þau eru fullorðin.
-
Þú getur lagt mikið álag á mennskar mæður. Til dæmis í breskri rannsókn
-
á konum sem voru misnotaðar á meðgöngu
-
sýndi að þær höfðu meira magn
-
streituhormónsins cortisol í fylgjunni við fæðingu
-
og börnin þeirra voru líklegri til að hafa tilhneigingar
-
sem gerir þau útsett fyrir fíkn við 7 eða 8 ára aldur.
-
Þannig að streita í móðurkviði undirbýr strax
-
alls kyns geðræn heilsufarsvandamál.
-
Í ísraelskri rannsókn á börnum
-
sem voru fædd af mæðrum sem voru þungaðar
-
rétt fyrir árásina í stríðinu 1967...
-
Þessar konur, auðvitað, voru undir mjög miklu álagi
-
og afkvæmi þeirra eru með hærri tíðni geðklofa
-
heldur en viðmiðunarhópurinn.
-
Þannig að, nú bendir margt til þess að umhverfi
-
fyrir fæðingu hafa gríðarleg áhrif á þroska mannsins.
-
Frumbernska
-
Aðalatriðið varðandi þroska mannsins
-
og sérstaklega þroska heila hans
-
er að hann fer mikið til fram undir áhrifum frá umhverfinu
-
og aðallega eftir fæðingu.
-
Í samanburði við hest
-
sem getur hlaupið á fyrsta degi ævinnar
-
sjáum við að við erum mjög óþroskuð.
-
Við getum ekki safnað saman svo mikilli samhæfingu tauga
-
jafnvægis, vöðvastyrks, sjónskerpu
-
fyrr en eins og hálfs, tveggja ára gömul.
-
Það er vegna þess að heilaþroski hjá hestinum
-
fer fram í öryggi móðurkviðs
-
og hjá manneskjunni, verður hann að fara fram eftir fæðingu
-
og það tengist ákveðinni framvindu í þróun.
-
Þegar höfuðið stækkar, en það gerir okkur að manneskjum
-
framheilinn sprettur upp og það
-
skapar manneskjurnar, í raun.
-
Á sama tíma göngum við á tveimur fótum svo mjaðmagrindin þrengist
-
til að aðlagst því. Svo nú höfum við
-
þrengri mjaðmagrind, stærra höfuð.
-
Svo við þurfum að fæðast fyrir tímann.
-
Og það þýðir að þroski heilans hjá öðrum dýrum
-
fer fram í móðurkviði
-
en hjá okkur, eftir fæðingu
-
og mikill hluti hans undir áhrifum frá umhverfinu.
-
Hugtakið tauga-Darwinismi þýðir einfaldlega
-
að rafleiðslurnar sem fá viðeigandi inntak frá umhverfinu
-
munu ná hámarks þroska og þær sem gera það ekki
-
nái ekki hámarksþroska eða jafnvel engum.
-
Ef barn sem fæðist með fullkomlega eðlileg augu
-
er haft í dimmu herbergi í fimm ár
-
verður það blint það sem eftir er ævinnar.
-
vegna þess að sjóntaugar þurfa ljósbylgjur til að þroskast
-
og án þeirra munu jafnvel stærstu
-
taugar, sem eru til staðar og virkar við fæðingu,
-
rýrna og deyja og nýjar myndast ekki.
-
Minni
-
Á mikilvægan hátt mótar
-
reynsla í bernsku hegðun á fullorðinsárum
-
og jafnvel sérstaklega reynsla
-
snemma á ævinni sem fólk man ekki.
-
Það hefur komið í ljós að það er tvenns konar minni:
-
það er meðvitað minni sem er upprifjunarminni
-
það er þegar þú getur náð í staðreyndir
-
smáatriði, atvik, aðstæður.
-
En strúktúrinn í heilanum sem kallast dreki,
-
og umritar upprifjunarminni,
-
byrjar ekki að þroskast fyrr en um eins og hálfs árs aldur
-
og nær ekki fullum þroska fyrr en mikið seinna.
-
Þess vegna hefur næstum enginn
-
upprifjunarminni fyrir 18 mánaða aldur.
-
En það er önnur tegund
-
minnis sem kallast ómeðvitað minni
-
sem er, reyndar, tilfinningaminni
-
þar sem áhrif tilfinninga og hvernig barnið túlkar
-
þessa tilfinningareynslu eru hafa áhrif á heilann
-
í formi taugabrauta sem eru tilbúnar að örva
-
án þess að rifja sérstakleg upp.
-
Skýrt dæmi um þetta
-
er að ættleiddir einstaklingar hafa
-
gjarnan ævilanga höfnunartilfinningu.
-
Fólk man ekki ættleiðinguna.
-
Né aðskilnaðinn frá líffræðilegri móður
-
þar sem það er ekkert til að rifja upp með.
-
En tilfinningaminnið um aðskilnaðinn og höfnunina
-
er greypt djúpt inn í heila þeirra.
-
Þar með eru þau miklu líklegri
-
til að upplifa höfnunartilfinningu
-
og mikið tilfinningalegt uppnám
-
þegar þau upplifa að þeim sé hafnað
-
af öðru fólki.
-
Þetta á ekki eingöngu við um fólk
-
sem er ættleitt en það er sérlega sterkt í því
-
vegna þess hvernig þetta ómeðvitaða minni virkar.
-
Fólk sem er fíklar, samkvæmt öllum
-
rannsóknargögnum og minni reynslu,
-
sættu hörðustu fíklar eiginlega allir
-
alvarlegri misnotkun sem börn
-
eða höfðu upplifað alvarlegan tilfinningalegan missi.
-
Tilfinningar þeirra eða ómeðvitað minni
-
eru um heim sem er ekki öruggur
-
og ekki hjálpsamur; umönnunaraðilar sem ekki var treystandi
-
og sambönd sem eru ekki
-
nógu örugg til að opna fyrir viðkvæmni
-
og þar með hafa þeir tilhneigingu
-
til að halda sig frá
-
nánum samböndum;
-
treysta ekki umönnunaraðilum,
-
læknum eða öðrum sem reyna að hjálpa þeim
-
og sjá heiminn sem óöruggan stað, almennt...
-
og það er eingöngu virkni ómeðvitaðs minnis
-
sem stundum hefur að gera með atvik sem þeir muna ekki.
-
Snerting
-
Nýburar sem fæðast fyrir tímann eru oft í hitakössum
-
og tengd við ýmis konar tæki og
-
tól vikum saman og kannski mánuðum,
-
það er nú vitað að ef þessi
-
börn eru snert og strokið um bakið
-
í aðeins 10 mínútur á dag, ýtir undir heilaþroska þeirra.
-
Mannleg snerting er þannig nauðsynleg fyrir þroska
-
og staðreyndin er að nýburar sem eru aldrei haldið á deyja.
-
Það segir okkur hversu mikil grunnþörf
-
það er fyrir manneskjuna að vera tekinn í fangið.
-
Í samfélagi okkar er óheppileg tilhneiging
-
að segja foreldrum að halda ekki á börnum sínum,
-
ekki að taka upp grátandi börn því það gæti spillt þeim
-
eða til að hvetja þau til að sofa alla nóttina
-
þú tekur þau ekki upp...
-
sem er öfugt við það sem barnið þarfnast
-
og þessi börn fara aftur að sofa vegna þess að þau gefast upp
-
og það slokknar á heilum þeirra
-
sem leið til að verja sig gegn vanmætti þess
-
að vera hafnað af foreldrum sínum
-
en ómeðvitað minni þeirra man þannig
-
að heiminum er andskotans sama.
-
Barnæska
-
Mikið af þessum mun skilgreinist mjög snemma í lífinu.
-
Reynsla foreldranna af mótlæti,
-
hversu erfitt lífið er eða hversu auðvelt,
-
mun berast áfram til barnanna
-
hvort sem það er í gegnum fæðingarþunglyndi
-
eða foreldra sem eru skapvondir
-
við börnin sín eftir erfiðan dag
-
eða eru hreinlega of þreyttir eftir daginn...
-
og þetta hefur kröftug áhrif
-
á þroska barnsins, sem við vitum mikið um núna
-
en þessi næmni fyrst á ævinni er ekki þróunarmistök.
-
Hún á sér stað í mörgum öðrum tegundum.
-
Jafnvel í ungplöntum sést aðlögunarhæfni
-
svo þær geti lagað sig að umhverfinu
-
en hjá mönnum miðast aðlögunin við gæði félagslegra samskipta.
-
Og þess vegna, snemma í lífinu
-
hversu mikla næringu, hversu mikil átök, hversu mikla athygli þú færð
-
er bragð af því hvers konar heim þú ert að alast upp í.
-
Munt þú lifa í heimi þar sem
-
þú þarft að berjast fyrir því sem þú færð;
-
gæta að þér; verja þig; læra að treysta ekki öðrum? ...
-
eða muntu lifa í samfélagi þar sem þú getur treyst á
-
gagnkvæmni, samstöðu, samvinnu, þar sem samúð er mikilvæg
-
þar sem öryggi þitt veltur á góðum tengslum við annað fólk? ...
-
og það þarfnast mjög ólíkrar
-
tilfinningalegrar og vitsmunalegrar þróunar
-
og um það snýst næmni snemma á ævinni
-
og foreldrahlutverkið er næstum, afar ómeðvitað,
-
ferli til þess að bera þessa reynslu til barnanna ....
-
um hvers konar heimi þau eru í.
-
Breski barnasálfræðingurinn, DW Winnicott, sagði
-
að í grundvallaratriðum gæti tvennt farið úrskeðis í bernsku.
-
Fyrst er þegar að hlutir gerast sem að ættu ekki að gerast
-
og þegar að hlutir sem ættu að gerast, gerast ekki.
-
Í fyrri flokknum eru dramatískir atburðir, misnotkun
-
og reynsla af afskiptaleysi hjá
-
sjúklingum mínum og hjá mörgum fíklum.
-
Þetta ætti ekki að gerast en það gerðist.
-
En svo er það áhyggjulausa
-
samstillta, ótruflaða athyglin
-
frá foreldri sem öll börn þarfnast
-
og fá gjarnan ekki.
-
Þau eru ekki misnotuð. Þau eru ekki vanrækt
-
og þau hafa ekki orðið fyrir áfalli
-
en það sem á að gerast
-
návist tilfinningalega móttækilegs og örvandi foreldris
-
er bara ekki í boði fyrir þau
-
vegna álagsins í samfélaginu og uppeldisumhverfinu.
-
Sálfræðingurinn Allan Surer kallar það "nálægt afskiptaleysi"
-
þegar að foreldrið er líkamlega til staðar
-
en andlega fjarverandi.
-
Ég hef eytt ...
-
seinustu um 40 árum lífs míns
-
við að vinna með ofbeldisfyllsta fólki sem samfélagið framleiðir:
-
morðingjum, nauðgurum, og svo framvegis.
-
Til að reyna að skilja hvað veldur þessari ofbeldishneigð.
-
Ég uppgötvaði að ofbeldishneigðustu fangarnir í fangelsunum
-
höfðu sjálfir verið fórnarlömb
-
barnamisnotkunar sem var handan mælikvarða
-
þess sem ég nokkurntímann notað hugtakið misnotkun um.
-
Ég hafði ekki hugmynd um dýptina
-
á ódæðisverkunum sem börn í samfélaginu
-
verða allt of oft fyrir.
-
Allra ofbeldisfyllsta fólkið sem ég sá lifðu oft af
-
morðtilraunir oftar en ekki af höndum foreldra þeirra
-
eða annars fólks í félagslegu umhverfi þess
-
eða höfðu lifað af morð á fjölskyldumeðlimum,
-
sínum nánustu, af hendi annars fólks.
-
Búdda hélt því fram að allt ylti á öllu öðru.
-
Hann sagði: "Einn inniheldur marga og margir innihalda einn."
-
Að þú getir ekki skilið neitt burtséð frá umhverfi þess.
-
Laufið inniheldur sólina, himininn og jörðina, augljóslega.
-
Þetta hefur nú verið sýnt fram á, að sjálfsögðu
-
allstaðar og sérstaklega þegar kemur að þroska mannsins.
-
Nútímalega vísindaheitið fyrir það er
-
líf-sál-félagslegt eðli mannlegrar mótunar
-
sem segir að líffræði mannvera
-
velti mikið á þáttöku þeirra í
-
félagslega og sálfræðilega umhverfinu.
-
Sérstaklega er það geðlæknirinn og fræðimaðurinn
-
Daniel Siegel við Kaliforníuháskóla, Los Angeles, UCLA
-
sem hefur búið til orðasambandið "Fjölpersónuleg taugalíffræði"
-
sem á við að aðferðin
-
sem að taugakerfið okkar vinnur eftir
-
veltur afskaplega mikið á persónulegum samböndum.
-
Í fyrsta lagi við umönnunaraðila sem sinna hlutverki foreldra
-
og í öðru lagi með öðrum mikilvægum tengslum í lífinu
-
og í þriðja lagi, með öllu samfélaginu.
-
Svo að þú getur ekki aðskilið
-
taugastarfsemi mannveru
-
frá umhverfinu sem hún ólst upp í
-
og heldur áfram að vera í
-
og þetta gildir allt lífið.
-
Þetta er sérlega mikilvægt þegar menn eru
-
ósjálfbjarga og heilinn er í mótun
-
en það gildir líka hjá fullorðnum og jafnvel í lífslok.
-
Menning
-
Mannkynið hefur lifað næstum allar tegundir samfélags.
-
Frá mesta jafnrétti... veiði- og söfnunarsamfélögin
-
virðast hafa verið jafnréttismiðuð
-
til að mynda byggð á samnýtingu matar, gjöfum ...
-
Litlir hópar fólks sem lifa aðallega
-
á fæðuleit og smávegis veiðum
-
þar sem langflestir
-
hafa þekkst allt sitt líf
-
eða flestir eru umkringdir skyldfólki;
-
í heimi þar sem það er mikið
-
flæði milli ólíkra hópa;
-
í heimi þar sem ekki eru
-
miklar hugmyndir um efnislega menningu ...
-
svona hafa mennirnir eytt mestu af hominid-tímabilinu.
-
Og án undrunar, er það allt annar heimur.
-
Eitt af því sem fylgir í kjölfarið er mun minna ofbeldi.
-
Skipulagt hópofbeldi
-
átti sér ekki stað á þessum tíma
-
í mannkynssögunni og það virðist frekar skýrt.
-
Svo að hvar villtumst við af leið?
-
Ofbeldi er ekki alheimsvandamál.
-
Það dreifist ekki jafnt um mannkynið.
-
Það er gríðarlegur munur í magni ofbeldis í ólíkum samfélögum.
-
Til eru samfélög þar sem ofbeldi þekkist nánast ekki.
-
Önnur eyða sjálfum sér.
-
Sumir af Anabaptista trúarhópunum
-
eru strangtrúaðir friðarsinnar
-
eins og Amish-fólk, Mennonítar, Hutterítar...
-
meðal þessara hópa, Hutterítarnir
-
hafa engar heimildir um morð.
-
Í stórum stríðum, seinni heimsstyrjöldinni,
-
þar sem fólk var kvatt til herþjónustu
-
neituðu þeir að gegna herþjónustu.
-
Þeir fóru heldur í fangelsi heldur en herþjónustu.
-
Í Kibbutzim í Ísrael
-
er ofbeldistíðni svo lág að að sakamáladómstóllinn þar
-
sendir oft obeldismenn,
-
fólk sem að hefur framið glæpi,
-
til þess að lifa í Kibbutzim til þess
-
að læra hvernig á að lifa ofbeldislausu lífi ...
-
vegna þess að þannig lifir fólkið sem býr þar.
-
Við erum sem sagt afar mótuð af samfélaginu.
-
Samfélögin, í hinum víðari skilningi sem inniheldur guðfræðileg
-
frumspekileg, tungumálaáhrif, o.s.frv.
-
samfélögin hjálpa til við að móta hvort við teljum
-
lífið snúast um synd eða um fegurð;
-
hvort lífið eftir dauðann muni launa
-
hvernig að við lifðum eða hvort það skipti ekki máli.
-
Í víðari skilningi gætu ólík stór samfélög verið
-
nefnd sem einstaklingsmiðuð eða
-
samfélagsmiðuð og þú færð mjög ólíkt fólk
-
og ólíkt hugarfar og mig grunar að
-
því fylgi ólíkir heilar.
-
Bandaríkin eru eitt einstaklingsmiðaðasta samfélagið.
-
Með kapítalisma sem kerfi sem leyfir þér að klifra
-
hærra og hærra upp ímyndaðan pýramída
-
og færri og færri öryggisnet eru til staðar.
-
Það liggur í hlutarins eðli að því lagskiptara samfélag
-
því færri jafningja á hver einstaklingur - því færra fólk
-
sem hver hefur sameiginleg, gagnkvæm sambönd við -
-
og í staðinn hafa menn aðeins endalausa stéttskiptingu...
-
Heimur þar sem þú hefur fáa félaga á jafnréttisgrunni
-
er heimur með mun minni fórnfýsi.
-
Mannlegt eðli
-
Þá erum við komin að ómögulegu atriði,
-
að ná vísindalegri yfirsýn ...
-
á því hvert eðlið er í mannlegu eðli.
-
Á ákveðinu stigi
-
að eðli eðlis okkar ætti ekki að vera
-
sérstaklega takmarkað af eðli okkar.
-
Við finnum upp á meiri félagslegum
-
fjölbreytileika en nokkur önnur tegund.
-
Fleiri trúarkerfi, afbrigðum á fjölskylduformi
-
og aðferðum við uppeldi.
-
Hæfileikar okkar til fjölbreytni eru einstakir.
-
Í samfélagi sem byggt er á samkeppni
-
og í raun, mjög oft, á miskunnarlausri misnotkun
-
mannanna hvers á öðrum
-
á gróða af vandamálum annarra
-
og mjög oft eru vandamál
-
sköpuð í gróðavænlegum tilgangi
-
Ríkjandi hugmyndafræði réttlætir slíkt
-
með grundvallarhugmyndum um óbreytanlegt mannlegt eðli.
-
Svo þjóðsagan í samfélaginu er
-
að fólk sé í eðli sínu kappsamt
-
og að það sé einstaklingsmiðað og eigingjarnt.
-
Í raun og veru er þetta þveröfugt.
-
Við höfum ákveðnar þarfir.
-
Eina leiðin til að tala af viti um mannlegt eðli
-
er að viðurkenna mannlegar þarfir.
-
Við höfum þörf fyrir félagsskap og náin samskipti
-
að vera elskuð, tengjast, að vera viðurkennd
-
að vera séð, að vera tekið eins og við erum.
-
Ef þessum þörfum er mætt, þroskumst við
-
í ummhyggjusama einstaklinga
-
sem vinnur saman og sýnir öðrum samúð.
-
Þannig að...
-
andstæðan, það sem við sjáum oft í
-
samfélaginu er í raun afskræming á mannlegu eðli
-
einmitt vegna þess að svo fáir fá þörfum sínum mætt.
-
Það er hægt að tala um mannlegt eðli
-
en aðeins í samhengi við grunnþarfir mannsins
-
sem vakna á eðlislægan máta
-
eða réttara sagt, vissar mannlegar þarfir
-
sem geta af sér ákveðna hegðun ef þeim er sinnt
-
og annarra eiginleika ef þeim er ekki sinnt.
-
Þannig að...
-
þegar við gerum okkur grein fyrir að maðurinn,
-
sem hefur gríðarlega aðlögunarhæfileika,
-
sem gerir okkur kleift að lifa við ólíkar aðstæður,
-
er líka forritaður fyrir sérstök skilyrði úr umhverfinu
-
eða mannlegar þarfir
-
koma félagslegar nauðsynjar í ljós.
-
Rétt eins og líkamar okkar þarfnast næringarefna
-
krefst mannsheilinn vissra jákvæðra hvata úr umhverfinu
-
á öllum stigum þroska
-
á sama hátt og hann þarf vernd
-
gegn öðru neikvæðu áreiti.
-
Og ef atburðir sem eiga að gerast, gerast ekki
-
eða atburðir sem eiga ekki að gerast, gerast
-
er bersýnilegt að dyrnar geta opnast, ekki bara fyrir
-
fjöldann allan af geðrænum og líkamlegum kvillum
-
heldur líka skaðlegri mannlegri hegðun
-
Svo þegar við snúum okkur að samfélaginu
-
og skoðum stöðu mála í dag
-
verðum við að spyrja:
-
Er ástandið sem við höfum skapað í nútímasamfélagi
-
heilsusamlegt?
-
Er grundvallar félags- og efnahagskerfið
-
jákvætt afl
-
fyrir mannlega og félagslega þróun og framfarir?
-
Eða eru grundvallarlögmál samfélags okkar
-
að vinna gegn grunnþörfum okkar til þróunar
-
sem þarf til að skapa og viðhalda
-
persónulegri og félagslegri velferð?
-
II Hluti: Félagsleg meinafræði
-
Menn gætu spurt hvar þetta byrjaði?
-
Það sem við sjáum í dag... er eiginlega heimur
-
sem er að hruni kominn.
-
Markaðurinn
-
Þetta hófst með John Locke.
-
John Locke kynnti einkaeignina til sögunnar.
-
Hann setti þrjú skilyrði fyrir réttlátum eignarrétti.
-
Þessi þrjú skilyrði eru:
-
Það verður að vera nóg eftir handa öðrum
-
og ekkert má fara til spillis
-
og þú verður, fyrst og fremst, að vinna sjálfur.
-
Þetta virkar réttlátt - Þú leggur til þitt vinnuframlag
-
og þá áttu rétt á vörunum sem eru framleiddar
-
svo framarlega sem nóg er eftir handa öðrum
-
og ekkert fer til spillis
-
og þú leyfir engu að vera sóað, þá er það í lagi
-
Hann ver miklum tíma í þetta og hið fræga verk hans "Ritgerð um ríkisvald"
-
hefur allar götur síðan verið kjarninn
-
í skilningi okkar á efnahag, stjórnmálum og lögfræði.
-
Þessi texti er enn mikið lesinn.
-
Jæja - eftir að hann setur þessi skilyrði
-
og maður er næstum farinn að hugsa hvort maður sé
-
fylgjandi einkaeign eða ekki
-
hann færir trúverðug og áhrifamikil rök
-
fyrir einkaeign...
-
Svo sleppir hann þeim!
-
Afnemur skilyrðin eins og ekkert sé. Með einni setningu.
-
Hann segir, "En með tilkomu
-
peninga með samþykktu verðgildi
-
þá breyttist það..."
-
og hann segir ekki beint út að þá séu öll skilyrði úr gildi
-
en það er það sem gerist.
-
Svo við höfum ekki
-
vörur og eignir áunnar með vinnuframlagi eiganda,
-
ó nei, penningar kaupa vinnuafl nú til dags.
-
Það er ekki lengur hugsað um
-
hvort það sé nóg eftir handa öðrum
-
það er ekki lengur hugsað hvort hve mikið fer til spillis
-
því hann segir að peningar séu
-
silfur og gull og gull skemmist ekki
-
og þar af leiðandi bera peningar ekki ábyrgð á sóun...
-
sem er út í hött. Við erum ekki að tala um peninga
-
og silfur, við erum að tala um hver áhrifin eru.
-
Hver hugsanavillan leiðir af annarri.
-
Alveg hreint ótrúlegar
-
rökvillur sem hann kemst upp með
-
en þær henta hagsmunum fjármagnseigenda
-
Svo kemur Adam Smith fram og bætir við
-
þessari trúarbragðahugmynd...
-
Locke taldi þetta kerfi Guðs vilja,
-
þetta væri réttur Guðs
-
og nú kemur þetta líka frá Smith
-
sem segir: "Þetta er ekki aðeins frá Guði..."
-
hann segir það reyndar ekki orðrétt,
-
en heimspekilega séð er það inntakið,
-
hann segir: "Þetta er ekki bara spurning um einkaeign"
-
Nú er það "fyrirfram ákveðið" - Sjálfsagt!
-
Og að fjárfestar kaupi vinnuafl - Sjálfsagt!
-
Það eru engin takmörk fyrir því hve mikið vinnuafl þeir geta keypt
-
hve mikið þeir græða, hve mikinn ójöfnuð það skapar.
-
Það er allt sjálfsagt núna.
-
Hann kemur fram og stóra hugmyndin hans er,
-
og aftur, þetta er í smáa letrinu, rétt svo minnst á það...
-
Þegar fólk býður vörur til sölu - framboð
-
og annað fólk kaupir þær- eftirspurnin og svo framvegis
-
Hvernig verður framboðið jafnt eftirspurn
-
eða eftirspurn jöfn framboði?
-
Hvernig myndast jafnvægi?
-
Þetta er ein grundvallarhugmynda í hagfræði
-
hvernig nær þetta jafnvægi?
-
Og hann segir: "Það er "hin ósýnilega hönd markaðarins"
-
sem kemur þeim í jafnvægi."
-
Þá höfum við "Guð sem fylgist með."
-
Hann gefur ekki bara rétt til eigna
-
og allt það bolmagn og náttúruleg réttindi
-
samkvæmt því sem Locke sagði
-
erum við með kerfið sjálft sem "Guð."
-
Smith segir meira að segja, þegar hann talar
-
og það verður að lesa alla
-
Auðlegð þjóðanna til að finna þessa tilvitnun.
-
Hann segir "skorturinn á lífsviðurværi
-
takmarkarkar fjölgun hinna fátæku
-
og náttúran getur ekki tekist á við það
-
nema með að útrýma börnum þeirra."
-
Svo hann sá fyrir þróunarkenninguna á versta veg...
-
Þetta er langt á undan Darwin.
-
Og kallaði þetta "kynstofn verkamanna."
-
Svo kynstofnahyggja var byggð inn í kerfið
-
sem fól í sér skeytingarleysi gagnvart lífi og drápi á
-
ótalmörgum börnum
-
og hann hugsaði: "Það er hin ósýnilega hönd sem lætur framboð
-
mæta eftirspurn og eftirspurn mæta framboði."
-
Sjáiði hve vitur "Guð" er?
-
Svo við sjáum hvernig varasöm
-
lífsskemmandi, umhverfisspillandi fyrirbæri
-
sem eru í gangi núna áttu sér að vissu leyti
-
upprunalegt "hugsanagen" í Smith líka.
-
Þegar við lítum á hina upprunalegu hugmynd
-
um hinn svokallaða frjálsa markað - kapítalíska kerfi
-
sett fram af fyrstu hagfræði-heimspekingum
-
á borð við Adam Smith
-
sjáum við að hinn upprunalegi tilgangur "markaðarins"
-
byggði á raunhæfum, lífsstyrkjandi verðmætum til viðskipta.
-
Adam Smith sá eflaust aldrei fyrir sér
-
að hagkvæmasti geirinn í hagkerfi Jarðar
-
yrði á endanum fjármálabrask
-
eða svonefndar fjárfestingar
-
þar sem fé græðist einfaldlega
-
með því að hreyfa við öðrum peningum
-
í einhverjum handahófskenndum leik sem skilar
-
nákvæmlega engu af sér til samfélagsins.
-
En hvað svo sem vakti fyrir Smith
-
voru dyrnar fyrir slíkt brask
-
skildar eftir galopnar með einni grundvallarkenningu;
-
Peningar eru vörur í sjálfum sér.
-
Í öllum efnahagskerfum nútímans,
-
hvaða kenningar sem lönd þykjast aðhyllast
-
er keppst voið að eignast peninga þeirra sjálfra vegna.
-
Ástæðan, sem einhverra hluta vegna var talin gild
-
af Adam Smith með hans trúarlegu yfirlýsingu um
-
"Hina Ósýnilegu Hönd,"
-
er að þröngsýn, eigingjörn sókn
-
í þessi gerviverðmæti
-
muni á einhvern hátt galdra fram
-
mannúðlega og félagslega velferð og framfarir.
-
Raunveruleikinn er sá að þessi peningalega hvatning
-
eða það sem sumir kalla "Peningalegt samhengi verðmæta"
-
er nú fullkomlega búin að aftengjast hinum grundvallar
-
"lífsgildum", sem við getum kallað
-
"Lífvænlegt samhengi verðmæta"
-
Það sem hefur gerst hérna er að það er orðinn ruglingur
-
í efnahagskenningum
-
milli þessara tveggja samhengja.
-
Þeir halda að peningalegt samhengi verðmæta
-
muni leiða til lífvænlegs samhengis verðmæta
-
þess vegna segja þeir að því fleiri vörur sem seljast
-
Ef Verg landframleiðsla eykst og svo framvegis,
-
muni verða meiri velmegun
-
og við gætum tekið verga landframleiðslu sem mælikvarða
-
á félagslega heilsu...
-
En þar liggur misskilningurinn.
-
Að tala um peningalegt samhengi verðmæta,
-
þ.e., allar kvittanir og öll innkoma sem fæst
-
af sölu á vörum
-
og því er ruglað saman við lífsgildin.
-
Svo að það er innbyggt í kerfið frá upphafi
-
algjör viðsnúningur á peningum
-
og lífvænlegu samhengi verðmæta.
-
Við erum að kljást við skipulagsranghugmyndir
-
sem verða sífellt hættulegri
-
eftir því sem peningarnir hætta að tákna framleiðslu
-
á nokkru.
-
Þetta er kerfislæg óreiða
-
og þessi kerfislega óreiða virðist banvæn.
-
- Velkominn í vélina -
-
Í samfélagi nútímans heyrir maður sjaldan talað um
-
framfarir lands eða samfélags
-
í samhengi við líkamlega vellíðan, hamingju
-
traust eða félagslegan stöðugleika.
-
Í staðinn eru mælikvarðarnir
-
byggðir á efnahagslegum skilgreiningum
-
Við höfum verga landframleiðslu, vísitölu neysluverðs,
-
verðmæti hlutabréfamarkaðarins, verðbólgu...
-
og svo framvegis.
-
En segir þetta okkur eitthvað
-
um raunveruleg gæði lífs okkar?
-
Nei. Allir þessir mælikvarðar eiga við
-
um tilfærslu á peningum og ekkert annað.
-
Sem dæmi, verg Landframleiðsla
-
er mælikvarði á verðmæti hluta og þjónustu sem er seld.
-
Þessi mælikvarði er
-
"velmegun" fólksins í landinu.
-
Í Bandaríkjunum ber heilsugæsla ábyrgð á
-
17% af VLF árið 2009
-
með samtals yfir 2.5 trilljón dollara.
-
Þetta skapar jákvæð áhrif á þennan efnahagslega mælikvarða.
-
Og, samkvæmt þessu,
-
væri það ennþá betra fyrir bandarískan efnahag
-
ef þjónusta í heilbrigðisgeiranum myndi aukast meira,
-
segjum í 3 trilljónir... eða 5 trilljónir,
-
þar sem það myndi skapa meiri vöxt
-
fleiri störf og yrði í framhaldinu hampað af hagfræðingum
-
sem aukning á velmegun íbúa landsins.
-
En bíðum nú aðeins...
-
Hvað táknar heilbrigðisþjónusta í raun og veru?
-
Nú, VEIKT OG DEYJANDI FÓLK.
-
Nákvæmlega - Því fleiri heilsuveilir búa í Bandaríkjunum,
-
því betri efnahagur.
-
Athugið að þetta eru ekki ýkjur eða tortryggni.
-
Í raun, ef við lítum á málið úr hæfilegri fjarlægð
-
sjáum við að verg þjóðarframleiðsla,
-
endurspeglar hvorki raunverulega né félagslega heilsu
-
með neinum hætti
-
heldur er hún mest mælikvarði
-
á iðnaðarlega óskilvirkni
-
og félagslega hnignun.
-
Og því meira sem hún hækkar, því verri verða hlutirnir
-
persónulega, félagslega
-
og umhverfislega.
-
Vandamál eru gróðaskapandi.
-
Það er enginn gróði, samkvæmt ríkjandi hugmyndafræði,
-
í að bjarga lífum, koma jafnvægi á plánetuna,
-
búa við réttlæti, frið eða nokkuð annað.
-
Það er einfaldlega engan gróða hægt að fá úr því.
-
Til er gamalt orðatiltæki:
-
"Ef þú samþykkir lög, skaparðu viðskipti."
-
Að minnsta kosti viðskipti fyrir lögfræðinga.
-
Þannig að glæpir skapa
-
viðskipti rétt eins og eyðilegging skapar
-
viðskipti á Haítí.
-
Núna eru um 2.000.000 manna í fangelsi
-
í Bandaríkjunum
-
og á meðal þeirra eru mörg fangelsi rekin
-
af fyrirtækjum í einkaeign:
-
Afplánunarfyrirtæki Bandaríkjanna, Wackenhut
-
og þau eru skráð á hlutabréfamarkaði
-
byggt á því hversu margir eru í fangelsi.
-
Það er sjúkt.
-
En það endurspeglar hvað
-
þessi hagfræðilegu viðmið kalla á.
-
Hvað er það sem þessi hagfræðilegu viðmið kalla á?
-
Hvað er það sem heldur efnahagskerfinu gangandi?
-
Neysla.
-
Eða til að vera nákvæmari - Stöðug hringrás neyslu
-
Þegar við tökum í sundur
-
grundvöll okkar klassíska markaðshagkerfis
-
erum við skilin eftir með mynstur peningaviðskipta
-
sem má alls ekki stoppa,
-
eða einu sinni hægja á sér,
-
ef samfélagið eins og við þekkjum það
-
á að vera starfhæft.
-
Það eru þrír í aðalhlutverki á sviði efnahagsins:
-
Starfsmaðurinn, vinnuveitandinn
-
og neytandinn.
-
Starfsmaðurinn selur vinnu sína til vinnuveitandans fyrir laun.
-
Vinnuveitandinn selur framleiðslu eða þjónustu, vörur,
-
til neytandans fyrir hagnað
-
og neytandinn, sem er auðvitað einungis annað hlutverk
-
starfsmanns og vinnuveitanda
-
eyðir peningunum aftur inn í kerfið
-
til að hin stöðuga hringrás neyslunnar geti haldið áfram.
-
Með öðrum orðum, heimsmarkaðskerfið byggir á
-
þeirri forsendu að alltaf verði nóg
-
eftirspurn eftir vörum í samfélaginu
-
til að færa peninga á milli fólks nægilega hratt
-
til að halda neyslumynstrinu gangandi.
-
Því hraðar sem hlutfall neyslunnar eykst
-
þeim mun meira eykst hinn svokallaði hagvöxtur
-
og þannig heldur vélin áfram...
-
En, bíðið við-
-
Ég hélt að hagfræði hefði þann tilgang að... ég veit ekki...?
-
"Hagræða"?
-
Er ekki varðveisla innbyggð í hugtakið sjálft
-
auk skilvirkini og minnkun á sóun?
-
Svo hvernig getur kerfið okkar, sem krefst meiri neyslu
-
og því meiri því betri, varðveitt nokkuð
-
eða "hagrætt" nokkru?
-
Það gerir það ekki.
-
Tilgangur markaðskerfisins er í raun andstæða þess
-
sem raunverulegt hagkerfi ætti að gera,
-
sem er að skipuleggja á hóflegan og skilvirkan hátt
-
efnin sem þarf til framleiðslu og dreifingu
-
á lífsstyrkjandi vörum.
-
Við höfum ekki óendanlegar auðlindir,
-
til dæmis tók olíuna sem við notum
-
milljónir ára að verða til...
-
Steinefnin sem við notum voru milljarða ára að verða til.
-
Svo ef við erum með kerfi sem hvetur vísvitandi til
-
hraðari neyslu
-
vegna hins svokallaða "hagvaxtar"
-
er það umhverfismyrðandi brjálæði.
-
Fjarvera sóunnar, það er skilvirkni.
-
Fjarvera sóunnar segirðu?
-
Þetta kerfi sóar meira en nokkuð annað
-
kerfi í sögu mannskyns.
-
Hvert einasta stig lífsskipulags og lífkerfa
-
stendur frammi fyrir neyðarástandi,
-
hnignun eða hruni.
-
Ekkert ritrýnt tímarit síðustu 30 ára
-
mun halda öðru fram:
-
öll lífkerfi eru í hnignun
-
á sama hátt og félagsleg kerfi,
-
aðgangur okkar að ferskvatni.
-
Finndu eitthvað sem tengist lífsviðurværi okkar
-
sem ekki er ógnað eða í hættu
-
Þú getur það ekki.
-
Það finnst ekkert slíkt og það er verulega, verulega uggvekjandi.
-
En við áttum okkur ekki á orsakasamhenginu.
-
Við viljum ekki horfast í augu við orsakasamhengið.
-
Við viljum bara halda áfram. Skilgreiningin á geðveiki er
-
þegar þú gerir það sama aftur og aftur
-
þó það virki augljóslega ekki.
-
Við erum í rauninni
-
að fást við eitthvað allt annað en hagkerfi
-
ég geng svo langt að kalla það and-hagkerfi.
-
And-hagkerfið
-
Gamalt orðatiltæki segir að samkeppnis-
-
markaðsmódelið leitist við að
-
"skapa bestu mögulegu vörurnar á besta mögulega verðinu."
-
Þessi fullyrðing er meginhugmyndin um drifkraft
-
sem réttlætir markaðssamkeppni
-
byggð á þeirri tilgátu að niðurstaðan
-
verði framleiðsla á meiri gæðavörum.
-
Ef ég ætlaði að smíða mér borð
-
myndi ég auðvitað smíða það úr besta
-
og endingarmesta efni sem völ væri á, ekki satt?
-
Með bestu mögulegu endingu í huga..
-
Af hverju myndi ég vilja búa til eitthvað lélegt
-
þegar ég vissi að þá þyrfti fljótleg að gera það aftur
-
og eyða meira hráefni og orku?
-
Nú, eins rökrétt og það kann að hljóma í raunheminum,
-
þegar kemur að heimi markaðsins,
-
er það ekki einungis sérstaklega órökrétt
-
heldur einu sinni í boði.
-
Það er tæknilega ómögulegt að framleiða
-
það besta af einhverju
-
ef fyrirtæki á að vera samkeppnishæft
-
og hafa vöruna nógu ódýra fyrir neytandann.
-
Bókstaflega allt sem framleitt er til sölu,
-
í hagkerfi heimsins, er mikið lakara
-
á því augnabliki sem það er framleitt
-
því það er stærðfræðilega ómögulegt
-
að búa til vísindalega þróuðustu, skilvirkustu
-
og sjálfbærast hönnuðu vörurnar.
-
Þetta er út af þeirri staðreynd að markaðskerfið
-
þarf "kostnaðarlega skilvirkni"
-
þ.e. þarf að lágmarka útgjöld,
-
á öllum stigum framleiðslunnar
-
Frá launakostnaði, til kostnaðar
-
hráefnis, og umbúða og svo framvegis.
-
Þessi samkeppnisstefna, er auðvitað
-
til að tryggja að almenningur kaupi vörur viðkomandi
-
frekar en hjá samkeppnisaðila
-
...sem er að gera nákvæmlega það sama
-
svo hann geti líka gert vörur sínar samkeppnishæfar og ódýrar.
-
Þessa gífurlega sóun sem er afleiðing kerfisins
-
má kalla: Innbyggða úreldingu.
-
Þrátt fyrir það, er þetta bara hluti af stærra vandamáli:
-
Ráðandi grunnlögmál markaðshagfræðinnar,
-
nokkuð sem ekki finnst í skólabókunum,
-
- er eftirfarandi:
-
"Ekkert sem er framleitt má endast lengur
-
en svo
-
að hægt sé að viðhalda stöðugri hringrás neyslunnar."
-
Með öðrum orðum, það er bráðnauðsynlegt að hlutir skemmist,
-
bili, eða renni út fyrir ákveðin tímamörk.
-
Þetta er kallað - "Ráðgerð úrelding"
-
Ráðgerð úrelding er burðarás hinnar undirliggjandi markaðs-
-
stefnu allra fyrirtækja sem framleiða vörur.
-
Þó mjög fá þeirra myndu, auðvitað,
-
viðurkenna slíka stefnu hreint út,
-
fela þau hana innan
-
innbyggðu úreldingarinnar sem við vorum að ræða,
-
á meðan þau hunsa gjarnan, eða halda jafnvel niðri,
-
nýjum tækniuppfinningum
-
sem gætu skapað sjálfbærari og endingarbetri vörur.
-
Svo, auk eyðsluseminnar
-
sem felst í að kerfið getur ekki leyft
-
framleiðslu á endingarmestu og skilvirkustu vörunum,
-
byggist ráðgerð úrelding vísvitandi á þeim
-
skilningi að því lengur sem nokkur vara er í notkun
-
því verra er það fyrir stöðuga hringrás neyslunnar
-
og þannig markaðskerfið sjálft.
-
Með öðrum orðum, notagildi vara
-
er raunveruleg andhverfa hagvaxtar
-
og þess vegna er beinlínis hvatning
-
að tryggja að líftími sé stuttur
-
á hverri einustu vöru sem er framleidd.
-
Raunin er sú að kerfið getur ekki virkað á annan hátt.
-
Litið til hafsjós urðunarstaða sem breiða úr sér um
-
víða veröld sýna veruleika úreldingar.
-
Það eru milljarðar farsíma framleiddar með ódýrum hætti
-
tölvur og önnur tækni
-
full af dýrmætum efnum sem erfitt er að vinna úr námum
-
eins og gull, coltan, kopar...
-
rotnandi nú í stórum hrúgum
-
venjulega bara vegna bilunar eða úreldingar
-
lítilla hluta sem, hjá hófsömum samfélögum
-
væru líklega lagaðir eða uppfærðir
-
og líftími vörunnar lengdur.
-
Því miður, eins hagkvæmt og þetta kann að virðast
-
í náttúrulegum raunveruleika okkar, þar sem við búum á
-
takmarkaðri plánetu með takmörkuðum auðlindum,
-
er þetta beinlínis óhagkvæmt með tilliti til markaðarins.
-
Orðum það betur:
-
Hagkvæmni, sjálfbærni og
-
varðveisla eru óvinir efnahagskerfis okkar".
-
Og efnislegar vörur þarf stöðugt
-
að framleiða og endurvinna
-
án þess að horft sé til áhrifa á umhverfið.
-
Þjónustuiðnaðurinn stjórnast af sömu lögmálum.
-
Það er bara engin fjárhagslegur ávinningur
-
af því að leysa vandamál
-
sem nú skapa þjónustuþörf.
-
Þegar vinnudeginum líkur
-
þá er það síðasta sem heilbrigðisgeirinn vill gera
-
að lækna sjúkdóma eins og krabbamein
-
sem myndi útrýma fjölda starfa og tekjum upp á milljarða dollara.
-
Og talandi um það
-
Þá eru glæpir og hryðjuverk kerfinu af hinu góða!
-
Allavega fyrir atvinnulífið...
-
Fjölga þarf í lögreglu,
-
framleiða hágæða-öryggistæki
-
og ekki má gleyma verðgildi fangelsa
-
sem einkaaðilar reka - í hagnaðarskyni.
-
Og hvað með stríð?
-
Stríðsreksturinn í Bandaríkjunum hefur stóraukin áhrif á landsframleiðslu -
-
ein arðbærasta iðngreinin -
-
framleiðsla á tækjum til dráps og eyðileggingar.
-
Uppáhald þess iðnaðar er að sprengja í loft upp
-
og svo er endurbyggt með hagnaði.
-
Við sáum mörg hundruð milljón dollara
-
samninga gerða í kjölfar Írak-stríðsins.
-
Staðreyndin er það félagslega neikvæða
-
í þjóðfélaginu
-
hefur gefið jákvæða afkomu fyrir áhættusækin iðnfyrirtæki
-
og allur áhugi á úrbótum
-
eða umhverfisþáttum og náttúruvernd
-
vinnur gegn efnahagslegum stöðugleika.
-
Þetta er ástæða þess
-
að þegar landsframleiðsla eykst í hverju landi
-
þá sést aukning á vöntun
-
raunverulegri eða falskri,
-
og vöntun á rætur að rekja til óhagkvæmni.
-
Þess vegna er aukning í vöntun skilgreint sem aukning í óhagkvæmni.
-
Brenglun gildismats
-
Ameriski draumurinn er byggður á
-
hömlulausri neysluaukningarstefnu.
-
sem er byggð á þeirri staðreynd
-
að helstu fjölmiðlar,
-
sérstaklega auglýsingamiðlar,
-
- öll þau fyrirtæki sem þurfa óendanlegan gróða -
-
hafa sannfært okkur eða heilaþvegið
-
flesta í Bandaríkjunum og allsstaðar,
-
um að við þurfum ákveðið magn af efnislegum eigum
-
og möguleika á að öðlast óendanlegt magn
-
af efnislegum eigum til þess að vera hamingjusöm.
-
Það er bara ekki satt.
-
Hvers vegna heldur þessi hegðun áfram,
-
sem á endanum leiðir til útrýmingar vistkerfisins
-
á kerfisbundinn hátt?
-
Klassísk og virk skilyrðing.
-
Með því að koma skilyrtum tillögum í samfélagið
-
verður útkoman fyrirframákveðin hegðun
-
og markmið.
-
Og öll tæknileg úrræði sem til þarf eru tiltæk
-
og þeir monta sig af hvernig þeir
-
komast inn í huga barna
-
og það sem þau heyra nú þegar hefur áhrif á
-
hvernig þau venjast vörunni.
-
Þá sérðu hvernig
-
fólk hefur verið blekkt.
-
Því hefur verið kennt að láta plata sig.
-
Með brengluðu gildismati.
-
Ef eitthvað er til marks um mótanleika
-
mannshuganns.
-
Ef einhverjar sannanir eru fyrir sveigjanleika
-
hugsana og hversu auðveldlega
-
má leiðbeina fólki og hafa áhrif á það
-
í gegnum hvata úr lögmálum umhverfisins
-
og hvaða afleiðingar það hefur:
-
er sönnunin heimur auglýsinganna.
-
Menn hljóta að stara með aðdáun
-
á heilaþvottinn
-
þar sem vélmennin sem við köllum "neytendur"
-
þvælast um landslagið
-
eingöngu til að ganga inn í næstu búð og eyða
-
400. þús krónum í merkjatösku
-
sem kostaði um 1000 kr að framleiða
-
í þrælakistu í Asíu.
-
Bara vegna þess hvað þetta vörumerki
-
táknar í menningu okkar.
-
Eða ævafornar samfélagshefðir
-
sem juku traust og samstöðu í samfélaginu
-
en hefur nú verið rænt af gróðavélinni
-
og efnishyggjunni þar sem
-
við skiptumst nú á gagnslausu drasli nokkrum sinnum á ári.
-
Og hví ætli svo margir, í dag, hafi
-
áráttu til að versla og kaupa
-
þegar við höfum verið mötuð þessari áráttu frá barnsaldri,
-
að búast við veraldlegum gæðum
-
til marks um stöðu meðal vina og fjölskyldu.
-
Staðreyndin er sú, að grunnur allra samfélaga
-
eru þau gildi sem styðja við virkni þess
-
og samfélag okkar, eins og það er
-
virkar aðeins ef gildismat okkar styður
-
hina áberandi neyslu sem þarf
-
til að viðhalda markaðskerfinu.
-
Fyrir 75 árum síðan var neysla í Bandaríkjunum
-
og fyrsta heiminum öllum, helmingur
-
af því sem hún er í dag, á mann.
-
Hin nýja neyslumenning
-
hefur verið framleidd og komið á
-
vegna raunverulegrar þarfar
-
fyrir meiri neyslu.
-
Þetta er ástæða þess að fyrirtæki eyða nú
-
meiri peningum í auglýsingar en í framleiðsluna
-
á vörunni sjálfri.
-
Þau vinna af kostgæfni við að skapa falska þörf til að uppfylla.
-
Og það vill svo til að það virkar.
-
"Hagfræðingarnir"
-
Hagfræðingar eru alls ekki hagfræðingar.
-
Þeir eru áróðursmeistarar peningaverðmætis
-
og hægt er að sjá að allar
-
kenningar þeirra sýna
-
viðskipti sem sýna hagnað
-
annarrar hliðar, eða beggja eða hvað sem er,
-
en þau eru algjörlega ótengd hinum raunverulega
-
heimi endursköpunar.
-
Í Ohio borgaði gamall maður ekki rafmagnsreikninginn
-
þú þekkir kannski tilvikið
-
og rafmagnsfyrirtækið slökkti á rafmagninu og hann dó.
-
Ástæða þess að þeir slökktu
-
var að annað hefði ekki verið hagkvæmt
-
fyrir þá þar sem hann borgaði ekki reikninginn.
-
Finnst þér þetta rétt?
-
Ábyrgðin liggur í rauninni ekki á
-
fyrirtækinu fyrir að slökkva á rafmagninu
-
heldur á nágrönnum og vinum þessa manns
-
og félögum
-
sem að voru ekki nógu gjafmildir
-
til að gera honum kleift, sem einstaklingi,
-
að borga rafmagnsreikninginn.
-
HMMMMMM...
-
Heyrði ég þetta rétt?
-
Sagði hann að dauði manns
-
sem peningaskortur olli
-
hafi verið ábyrgð...
-
annarra...
-
eða góðgerðarstarfsemi?
-
Jæja þá, ég býst við að við þurfum
-
helling af auglýsingum, litlum og ræfilslegum,
-
söfnunarbauka á búðarborð
-
og hrúgu af gúrkukrukkum
-
fyrir þennan milljarð sveltandi fólks
-
á plánetunni...
-
út af kerfinu sem Milton Friedman styður.
-
Þegar að þú fæst við heimspeki
-
Milton Friedman, F.A. Hyack
-
John Maynard Keynes, Ludwig von Mises
-
og annarra helstu markaðshagfræðinga,
-
fer grundvöllur rökstuðnings þeirra
-
sjaldan út fyrir peningasvæðið.
-
Þetta er eins og trúarbrögð.
-
Greining neyslu, stöðugleikaaðgerðir
-
eyðsluhalli, heildareftirspurn...
-
það er til staðar sem óendanlegur, sjálfsvísandi
-
sjálfshagræðandi hringur umræðu
-
þar sem alhliða mannlegar þarfir, náttúrulegar auðlindir
-
og sérhver mynd lífs sem sýnir skilvirkni
-
er sjálfkrafa ógild
-
og skipt út fyrir þá einhliða hugmynd að menn
-
leiti yfirburða hver yfir öðrum fyrir peninga,
-
knúnir af sinni eigin þröngsýnu eigingirni
-
og muni á undraverðan hátt mynda sjálfbært, heilsusamlegt, samfélag í jafnvægi.
-
Það er engin samsvörun við lífið í þessari kenningu,
-
þessari hugmyndafræði.
-
Hvað eru þeir að gera?
-
Það sem þeir eru að gera eru að elta peningaflæðið.
-
Það er það eina, að elta peningaflæðið
-
og fara framhjá því sem skiptir máli.
-
Fyrst: Það er ekkert samræmi við lífið...
-
vá... ekkert samræmi við lífið!
-
Í öðru lagi: Að allir séu
-
í leit að eigin hámarksgróða.
-
Að enginn hugsi um annað en sjálfan sig
-
og hvað hann geti fengið fyrir sig.
-
Það er hin ríkjandi hugmynd um skynsemi:
-
Val á hámarksgróða
-
og það eina sem þeir hafa áhuga á að hámarka
-
eru peningar og vörur.
-
Hvar koma þá félagsleg samskipti inn?
-
Þau gera það ekki, fyrir utan gróðasamskipti.
-
Hvar koma auðlindirnar í samhengið?
-
Þær gera það ekki, nema arðrán þeirra.
-
Hvar kemur afkoma fjölskyldunnar í myndina?
-
Hún gerir það ekki. Þau þurfa að eiga
-
peninga til þess að geta keypt sérhverja vöru.
-
Jæja, ætti ekki hagkerfi
-
að hugsa um mannlegar þarfir?
-
Er það ekki grundvallaratriði?
-
Ó, "þörf" er ekki einu sinni í orðabókinni.
-
Það orð er leyst upp í "löngun"...
-
og hvað er löngun? Það þýðir
-
eftirsspurn með peninga eftir kaupum.
-
Jæja, ef það er eftirsspurnin sem vill kaupa
-
hefur það ekkert að gera með þörf
-
þar sem manneskja sem á enga peninga fyrir eftirsspurn
-
og þarfnast bráðnauðsynlega, til dæmis, vatns.
-
Eða, kannski vill eftirspurnin gullna klósettsetu.
-
Jæja, hvert fer það allt?
-
Í gullnu klósettsetuna.
-
Og þið kallið þetta hagkerfi?
-
Í rauninni, ef menn hugsa út í það,
-
hlýtur þetta að vera ein fáránlegasta
-
ranghugmynd í sögu mannlegrar hugsunar.
-
Peningakerfi
-
Til þessa höfum við einbeitt okkur að markaðskerfinu.
-
En kerfið er í raun aðeins helmingur
-
hugmyndafræði um efnahag heimsins.
-
Hinn helmingurinn er "peningakerfið".
-
Meðan markaðskerfið sér um samspil manna sem
-
spila í hagnaðarskyni um litróf vinnuaflsins,
-
framleiðslu og dreifingu,
-
er peningarkerfið undirliggjandi regluverk
-
lagt af fjármálastofnunum
-
sem skapa skilyrðin fyrir
-
markaðskerfið, meðal annars.
-
Það felur í sér hugtök sem við heyrum oft
-
eins og vextir, lán, skuldir, sjóðir
-
verðbólga, o.s.frv.
-
Og þó það geti gert hvern mann gráhærðan að hlusta
-
á ruglið sem berst frá peningafræðingum:
-
Vægar forvarnaraðgerðir geta lágmarkað þörf
-
á alvarlegri aðgerðum seinna meir."
-
Eru eðli og áhrif þessa kerfis
-
í raun ósköp einföld.
-
efnahag okkar...
-
öllu heldur efnahag heimsins
-
er stjórnað af þrem grundvallaratriðum.
-
Eitt þeirra er seðlabankakerfið,
-
bankar sem prenta peninga úr engu.
-
Í öðru lagi byggir það á samanlögðum vöxtum.
-
Þegar þú tekur lán, þarftu að borga meira til baka
-
en það sem þú fékkst lánað, sem þýðir að í raun
-
verða til peningar úr engu
-
sem þarf síðan að halda við með því að búa til enn meiri peninga.
-
Hugmyndafræðin gerir ráð fyrir óendanlegum vexti.
-
Efnahagskerfið okkar er svikamylla.
-
Ekkert vex að eilífu.
-
Það er ómögulegt.
-
Eins og mikill sálfræðingur, James Hillman, skrifaði:
-
"Það eina sem vex í mannslíkamanum eftir
-
ákveðin aldur er krabbamein."
-
Það er ekki einungis magn peninganna sem þarf að aukast
-
heldur einnig fjöldi neytenda.
-
Neytenda til að taka lán með vöxtum
-
til að framleiða meiri peninga og augljóslega er það ekki raunhæft
-
á plánetu með takmarkaðar auðlindir.
-
Fólk verður að vélum til að framleiða peninga
-
sem verða að framleiða enn meiri peninga
-
til að allt saman hrynji ekki í sundur,
-
en það er að gerast núna.
-
Það er aðeins tvennt sem allir þurfa að vita
-
um peningakerfið:
-
1: Allir peningar eru búnir til úr skuld.
-
Peningar eru peningavædd skuld
-
hvort sem þeir verða til úr skuldabréfum,
-
húsnæðislánum eða greiðslukortum.
-
Með öðrum orðum, ef allar útistandandi skuldir
-
væru greiddar núna
-
yrði ekki eftir ein einasta króna.
-
og 2: Vöxtum er bætt á svo gott sem öll lán
-
og peningurinn sem þarf til að greiða þessa vexti
-
er ekki til í raunveruleikanum.
-
Einungist höfuðstóllinn er skapaður með lánunum
-
og höfuðstóllinn er peningaforðinn.
-
Þannig að ef öll þessi skuld væri endurgreidd núna
-
yrði ekki eftir ein einasta króna í umferð.
-
Það yrði ennþá eftir gríðarstór skuld
-
sem er beinlínis ómögulegt að greiða, því peningarnir eru ekki til.
-
Þetta veldur því að tvær afleiðingar eru óumflýjanlegar:
-
Verðbólga
-
og gjaldþrot.
-
Hvað varðar verðbólgu, er hún gegnumgangandi í sögu
-
nánast hvers einasta lands í dag
-
og auðveldlega tengd ástæðunni
-
sem er stöðug aukning peningaforða
-
sem er nauðsynleg
-
til að greiða vextina og halda kerfinu gangandi.
-
Hvað varðar gjaldþrot
-
kemur það í formi skuldahruns.
-
Þetta hrun er óumflýjanlegt fyrir manneskju
-
fyrirtæki eða land
-
og gerist venjulega þegar ekki er unnt
-
að greiða vaxtargjöldin lengur.
-
En þetta hefur sína kosti...
-
allavega fyrir markaðshagkerfið.
-
Því skuld skapar þrýsting.
-
Skuld býr til launaþræla.
-
Sá sem skuldar er líklegri til að sætta sig við lág laun
-
en sá sem skuldar ekki
-
og verður þannig ódýr munaður
-
þannig að það er frábært fyrir fyrirtæki að hafa fjölda fólks
-
sem er fjárhagslega fast.
-
En, heyrðu - sama gildir líka um heilu löndin...
-
Alþjóðabankinn og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn,
-
sem virka mest sem milliliðir
-
í hagsmunagæslu alþjóðlegra fyrirtækja,
-
veita bágstöddum löndum risalán
-
með mjög háum vöxtum
-
og svo þegar löndin
-
eru of skuldug til að geta borgað
-
er harkalegum aðferðum beitt
-
fyrirtækin stökkva inn,
-
setja upp vinnubúðir og taka auðlindir landsins.
-
Þetta er skilvirkni markaðarins.
-
En, bíddu – það er meira:
-
sjáðu til - það er til einstakt
-
afsprengi peninga og markaðskerfisins
-
sem kallast hlutabréfamarkaðurinn
-
þar sem frekar en að, þú veist, í raun framleiða eitthvað ekta
-
eru peningarnir sjálfir keyptir og seldir.
-
Og þegar kemur að skuld, veistu hvað er gert?
-
Það er rétt - þeir versla með hana.
-
Þeir kaupa og selja skuldir í gróðaskyni.
-
Allt frá skuldatryggingum
-
og veðtryggðum skuldaskilmálum fyrir neysluskuldum
-
til flókinna afleiðuviðskipta sem eru notuð
-
til að fela skuldir heilu landanna
-
eins og samsæri
-
fjárfestingabanka Goldman Sachs og Grikklands
-
sem felldi næstum Evrópska hagkerfið.
-
Svo þegar það kemur að hlutabréfamarkaðinum og Wall Street
-
þá höfum við alveg nýtt brjálæði
-
sem fæðst hefur af peningalegu samhengi verðmæta.
-
Allt sem þú þarft að vita um markaðina
-
var skrifað í leiðara Wall Street Journal
-
fyrir nokkrum árum,
-
hann nefndist "Lexíur heilaskemmda fjárfestisins."
-
Og í leiðaranum útskýrðu þeir af hverju
-
fólk með smávægilegan heilaskaða
-
væri betri fjárfestar
-
en fólk með eðlilega heilastarfsemi.
-
Af hverju? Vegna þess að manneskjan
-
með smávægilega heilaskaðann finnur enga samúð.
-
Það er málið. Ef þú hefur enga samúð
-
þá vegnar þér vel sem fjárfestir
-
svo að Wall Street ræktar fólk sem hefur enga samúð.
-
Til að fara þar inn og taka ákvarðanir
-
og viðhafa vöruskipti sem þeir iðrast einskis,
-
hugsa alls ekkert um hvernig það sem þeir gera
-
gæti haft áhrif á aðra manneskju.
-
Svo þeir rækta þessi vélmenni.
-
Þetta fólk hefur enga sál
-
og þar sem þeir vilja ekki einu sinni borga fólki laun lengur
-
eru þeir að rækta vélmenni – alvöru vélmenni –
-
alvöru reikniritaða miðlara.
-
Goldman Sachs olli miklu viðskiptahneyksli:
-
þeir settu upp tölvu á hlutabréfamarkaði New York.
-
Þessi "samstarfs-staðsetta" tölva, eins og þeir kalla hana:
-
hún forkeyrir öll viðskipti kauphallarinnar
-
og ræðst á kauphallir með háar upphæðir
-
á þann hátt að hún "hirðir"
-
smáaura af kauphöllnni.
-
Eins og þeir séu að aura peningum allan daginn.
-
Á síðasta ári voru 30
-
eða 60 dagar í röð án þess að tapa nokkru
-
og græddu milljónir dala á hverjum degi.
-
Það er tölfræðilega ómögulegt!
-
Þegar ég vann á Wall Street, virkaði það þannig
-
að allir múta þeim sem er fyrir ofan.
-
Miðlararnir múta skrifstofustjóranum,
-
sem mútar svæðisstjóranum.
-
Svæðisstjórinn
-
mútar landssölustjóranum.
-
Þetta er gagnkvæmur skilningur.
-
Hver fær hæsta jólabónusinn
-
í venjulegri verðbréfamiðlun? Fylgnifulltrúinn.
-
Fylgnifulltrúinn situr þarna allan daginn;
-
hann á að sjá um að allir
-
virði reglur um hagnað
-
og menn "fylgi" reglunum.
-
Auðvitað upp að því marki
-
sem hægt er að múta fylgnifulltrúanum,
-
já, einmitt, ertu að fylgja lögunum!
-
Svo hví er svindl orðið hluti af kerfinu?
-
Það er ekki lengur fylgifiskur.
-
Það er í kerfinu.
-
Eins og gamall Woody Allen brandari. Hann segir:
-
"Læknir, bróðir minn heldur að hann sé hæna."
-
Og læknirinn segir: "Taktu pillu
-
og það ætti að bjarga málunum."
-
Og hann segir: "Nei læknir. Þú skilur ekki
-
Við þurfum eggin
-
Skiljið þið?
-
Svo að viðskipti með falskar kröfur fram og til baka
-
á milli banka
-
til að skapa þóknanir
-
til að gefa af sér bónusa
-
hefur orðið til að hækka verga landsframleiðslu,
-
vélina í efnahag Bandaríkjanna
-
jafnvel þó þetta séu í raun falskar kröfur
-
sem engin leið er að borga til baka.
-
Þeir eru að vinna, mynda og endurtryggja ekkert.
-
Ef ég skrifa 20 milljarðar dalir á servíettu
-
og sel J.P. Morgan hana og J.P. Morgan skrifar
-
20 milljarðar á servíettu
-
og við skiptumst á servíettum á bar
-
og við borgum okkur báðir fjórðung úr prósenti í þóknun
-
erum við komnir með fínan jólabónus.
-
Hvor um sig er með 20 milljarða servíettu í bókhaldinu
-
sem hefur ekkert gildi fyrr en
-
kerfið hættir að geta tryggt verðlausar
-
servíettur og þá förum við í ríkisstjórnina
-
og látum borga okkur út.
-
Og út af Wall Street og alþjóðlega hlutabréfamarkaðnum
-
eru nú hóflega áætlað um 700 trilljón dalir
-
af útistandandi falskröfum -
-
sem kallast afleiður
-
og eiga eftir að hrynja.
-
Að verðmæti yfir 10
-
sinnum heildarframleiðsla
-
allrar plánetunnar.
-
Og á meðan höfum við séð björgunaraðgerðir
-
ríkisstjórnarinnar á stórfyrirtækjum og bönkum
-
með, auðvitað, lánsfé
-
frá bönkunum til að byrja með.
-
Við höfum séð tilraunir til að borga út heilu löndin með
-
samsteypulánum frá öðrum löndum
-
í gegnum alþjóðlegu bankana.
-
En hvernig leysirðu plánetu úr skuldafjötrum?
-
Öll löndin eru að drukkna í skuldum.
-
Og það flóð vanskila þjóða sem við höfum séð
-
getur aðeins verið byrjunin, ef menn kunna að reikna.
-
Áætlað hefur verið að Bandaríkin ein
-
þurfi að hækka skatta í 65%
-
á mann, bara til að borga vexti í nánustu framtíð.
-
Hagfræðingar eru nú að sjá fyrir að innan nokkurra áratuga
-
verða 60% af löndum á plánetunni gjaldþrota.
-
En bíðið við-- Leifið mér að ná þessu.
-
Heimurinn er að verða gjaldþrota
-
hvað eiginlega sem það þýðir
-
vegna þessarar hugmyndar sem kallast "skuld"
-
sem er ekki einu sinni til í náttúrulegum raunveruleika.
-
Hún er bara hluti af leik sem við fundum upp...
-
og samt er nú vellíðan milljarða manna
-
stefnt í hættu.
-
Gríðarlegar uppsagnir - tjald borgir- hraðvaxandi fátækt
-
Lagt er til sparnaðaraðgerða - skólum lokað -
-
hungur barna...og sviptingar fjölskyldna á öðrum stigum
-
allt vegna þessa vel útfærða skáldskapar...
-
Hvað erum við, fokking heimsk?!
-
Hey! Hey! Mars- minn maður.
-
Hjálpaðu bróður þínum, ha?
-
Fullorðnastu, strákur.
-
Satúrnus! Hvað er að frétta, maður?
-
Manstu eftir þessari rjúkandi himinþoku sem ég kom þér saman við
-
fyrir nokkru?
-
Heyrðu, Jörð.
-
Við erum verða frekar þreytt á þér.
-
Þú hefur fengið allt og svo sóar þú því öllu.
-
Þú hefur nóg af auðlindum og þú veist það.
-
Reyndu að þroskast og læra
-
smá ábyrgð í guðanna bænum.
-
Þú veldur móður þinni vonbrigðum.
-
Þú sérð um þig sjálfur, góði.
-
Jæja, mér er alveg sama.
-
Heilsa almennings
-
Með allt þetta í huga...
-
frá sóunarvélinni sem við þekkjum sem markaðskerfið -
-
til skuldavélarinnar sem við þekkjum sem peningakerfið -
-
hefur myndast hugmyndafræði peningamarkaðs
-
sem skilgreinir hagkerfi heimsins í dag...
-
ein afleiðing gengur í gegnum
-
alla vélina:
-
Ójöfnuður.
-
Hvort sem það er markaðskerfi sem býr til eðlilegt
-
aðdráttarafl í átt til einokunar auðs og valda,
-
og um leið örfáar auðugar atvinnugreinar,
-
sem gnæfa yfir aðrar
-
burtséð frá gagnsemi -
-
eins og staðreyndin að helstu
-
stjórnendur vogunarsjóða á Wall street
-
þéna 300 milljónir dala á ári
-
fyrir að leggja ekkert til samfélagsins.
-
Á meðan vísindamaður sem leitar lækningar á sjúkdómi
-
til hjálpar mannkyninu
-
gæti þénað 60 þúsund dali á ári ef hann er heppinn.
-
Eða hvort sem það er peningakerfið
-
sem hefur innbyggða stéttaskiptingu.
-
Til dæmis:
-
Ef ég á 1 milljón dala og legg hana inn á bundinn reikning
-
með 4% vöxtum -
-
Græði ég 40.000 dali á ári.
-
Ekkert framlag til samfélagsins - ekkert.
-
Ef ég er lágstéttarmanneskja og þarf að taka lán
-
til að kaupa bílinn eða íbúð
-
er ég að borga fyrir vextina sem,
-
verandi óhlutbundið hugtak,
-
milljónamæringurinn fær greitt á þennan 4% reikning.
-
Þessi stuldur frá fátækum til að borga hinum ríku
-
er grundvallarþáttur, innbyggður í peningakerfið.
-
Og það væri hægt að kalla þetta "innbyggða stéttaskiptingu."
-
Í sögulegu samhengi hefur stéttaskipting
-
alltaf verið talin ósanngjörn
-
en í heildina augljóslega viðurkennd
-
þar sem 1% mannkyns á 40% auðs á plánetunni í dag.
-
En að efnislegu réttlæti undanskildu
-
er eitthvað annað í gangi
-
undir yfirborði ójafnaðar
-
sem veldur gríðarlega versnandi lýðheilsu hjá þorra mannkyns.
-
Fólk hlýtur að undrast misræmið
-
í efnislegum árangri samfélags okkar
-
- fordæmislaus auðsöfnun -
-
og hin mörgu mistök samfélagsins.
-
Ef þú horfir á tíðni
-
lyfjamisnotkunar eða ofbeldis eða sjálfsskaða
-
meðal barna eða geðsjúkdóma
-
þá er augljóslega eitthvað mikið að
-
í samfélagi okkar.
-
Niðurstöðurnar sem ég hef lýst
-
sýna einfaldlega það innsæi sem fólk
-
hefur haft í hundruð ára, að ójöfnuður tvístrar
-
og eyðileggur samfélagið.
-
En, þetta innsæi er sannara en nokkur hefði trúað.
-
Það eru mjög sterk sálræn og félagsleg áhrif
-
af ójöfnuði. Sem tengist tilfinningu um
-
yfirburði og vanmátt.
-
Þesskonar aðskilnaður...
-
Kannski í tengslum við virðingu eða vanvirðingu
-
- fólki finnst vera litið niður á sig
-
sem, hinsvegar, er ástæðan fyrir að ofbeldi er
-
algengara í ójöfnum samfélögum -
-
hvatinn að ofbeldi er svo oft að fólki finnst vera litið niður á
-
það og það vanvirt.
-
Ef ég mætti leggja áherslu á eina meginreglu
-
það er, mikilvægustu regluna sem liggur að baki
-
ofbeldisforvörnum
-
þá væri það "jöfnuður."
-
Einn mikilvægasti þátturinn
-
sem hefur áhrif á tíðni ofbeldis
-
er staða jöfnuðar eða ójöfnuðar
-
í því samfélagi.
-
Svo, það sem við sjáum er einskonar
-
almenn félagsleg vanvirkni.
-
Það er ekki bara eitt eða tvennt sem illa fer
-
þegar ójöfnuður eykst.
-
Það virðis vera allt, hvort sem við erum að tala um
-
glæpi eða heilsu eða geðsjúkdóma eða hvaðeina.
-
Ein virkilega óþægileg staðreynd um heilsufar
-
er að enginn má gera þau mistök að vera fátækur.
-
Eða fæðast fátækur.
-
Heilsa þín fær að borga fyrir það á margvíslegan hátt:
-
Nokkuð sem kallast "félagshagfræðilegur heilsustuðull".
-
Þegar þú færist niður frá hæstu lögum
-
samfélagsins, hvað varðar félagshagfræðilega stöðu,
-
með hverju skrefi niður á við, verður heilsan verri
-
vegna óteljandi mismunandi sjúkdóma.
-
Lífslíkur versna.
-
Dánartíðni nýbura -
-
allt sem þú gætir komið auga á.
-
Risastórt rannsóknarefni er
-
hvers vegna þessi stuðull sé til.
-
Einfalt, augljóst svar
-
sem er, "ef þú ert langveikur, þá verður þú
-
ekki mjög afkastamikill
-
þannig að, heilsufarsástand keyrir félagshagfræðilegan mun."
-
Það er alls ekki rétt -
-
af þeirri einföldu ástæðu
-
að hægt er að skoða
-
félagshagfræðilega stöðu 10 ára barns
-
og að það muni spá fyrir eitthvað um heilsu þess
-
áratugum síðar.
-
Þannig að það er stefna orsakasamhengisins.
-
Næsta augljósa svar;
-
fátækt fólk hefur ekki efni á að fara til læknis...
-
það er aðgangur að heilbrigðisþjónustu?
-
Það hefur ekkert að gera með það
-
vegna þess að þú sérð þessa sömu stuðla
-
í löndum með almenna heilsugæslu og
-
félagslega læknisþjónustu.
-
Allt í lagi - næsta "einfalda skýring."
-
Eftir því sem þú ert fátækari
-
ertu líklegri til að reykja
-
og drekka og hafa áhættusaman lífstíl.
-
Jú, þetta telur en góðar rannsóknir hafa sýnt
-
að það útskýrir kannski um þriðjung breytunnar.
-
Hvað er þá eftir?
-
Það hefur allt að gera
-
með STREITU vegna fátæktar
-
Eftir því sem þú ert fátækari, byrjum á
-
manneskjunni sem er með einum dollara lægri laun en Bill Gates...
-
eftir því sem þú ert fátækari í þessu landi
-
að meðaltali, því verri er heilsa þín.
-
þetta segir okkur nokkuð mjög mikilvægt:
-
tengsl heilsu og fátæktar
-
snúast ekki um fátækt heldur tilfinningu fyrir fátækt.
-
Í auknum mæli upplifum við að langvarandi streita
-
hefur mikilvæg áhrif á heilsuna
-
en mikilvægasta uppspretta streitu
-
eru gæði félagslegra tengsla.
-
Og ef eitthvað
-
dregur úr gæðum félagslegra tengsla
-
er það félagshagfræðileg lagskipting samfélagsins.
-
Það sem vísindin hafa nú sýnt fram á
-
að þrátt fyrir efnislegan auð
-
þá leiðir streitan af því að búa í lagskiptu samfélagi
-
til gríðarlegs rófs heilsufarsvandamála almennings
-
og því meiri ójöfnuður, því verri verða þau.
-
Lífslíkur: hærri hjá jafnari þjóðum.
-
Lyfjamisnotkun: Minni hjá jafnari þjóðum.
-
Geðsjúkdómar: Færri hjá jafnari þjóðum.
-
Félagslegur auður - átt er við
-
hæfileika fólks til að treysta hverju öðru:
-
Eðlilega meiri hjá jafnari þjóðum.
-
Einkunnir: Hærri hjá jafnari þjóðum.
-
Morðtíðni: lægri hjá jafnari þjóðum.
-
Glæpir og fangelsunartíðni:
-
Lægri hjá jafnari þjóðum.
-
Og það heldur áfram:
-
Ungbarnadauði - offita - fæðingatíðni hjá unglingum:
-
Lægri hjá jafnari þjóðum.
-
og kannski það athygliverðasta:
-
Nýsköpun: Meiri hjá jafnari þjóðum.
-
sem veltir þeirri ævagömlu hjátrú að samfélög sem byggja
-
á samkeppni og lagskiptingu séu meira skapandi og uppfinningasamari.
-
Einnig var gerð rannsókn í Bretlandi
-
sem kallaðist WhiteHall rannsóknin
-
og staðfesti að það er félagsleg dreifing á sjúkdómum
-
eftir því sem þú ferð frá efri þrepum félagshagfræðilega stigans
-
til lægstu þrepanna.
-
Til dæmis, kom í ljós að lægstu þrep
-
stigveldisins höfðu fjórfalda aukningu
-
á dánartíðni af völdum hjartasjúkdóma
-
í samanburði við hæstu þrepin.
-
Og þetta mynstur er til, óháð aðgengi að heilbrigðisþjónustu.
-
Þess vegna - eftir því sem fjárhagsstaða einstaklings er verri
-
því verri verður almenn heilsa hans.
-
Þetta fyrirbæri á sér rætur í því sem kalla má:
-
"Sálfélagslega streitu"
-
og hún stendur undir mestu félagslegu brenglun
-
sem plagar samfélag okkar í dag.
-
Orsökin?
-
Peningamarkaðskerfið.
-
Velkist ekki í vafa:
-
Mesti skemmdarvargur vistfræðinnar...
-
stærsta uppspretta úrgangs, eyðingar og mengunar...
-
stærsta ástæðan fyrir ofbeldi -
-
stríði - glæpum - fátækt - dýramisnotkun og ómennsku...
-
stærsti hvati félagslegrar og persónulegrar taugaveiklunar...
-
geðsjúkdóma - þunglyndiskvíða...
-
Ekki svo minnst sé á, stærsta uppspretta félagslegrar lömunar
-
sem heftir okkur í að færast í átt til nýrra aðferða
-
til persónulegrar heilsu og sjálfbærni jarðar
-
og framfara á þessari plánetu
-
eru ekki einhver spillt stjórnvöld eða löggjöf...
-
ekki eitthvað slæmt stórfyrirtæki eða bankasamtök...
-
ekki einhver galli á mannlegu eðli...
-
og ekki einhver vel falin leynisamtök sem stjórna heiminum.
-
Það er, raunverulega:
-
Félagshagfræði kerfið sjálft
-
frá grunni.
-
III Hluti: Verkefnið Jörð
-
Ímyndum okkur að við hefðum möguleika á
-
endurhönnun siðmenningar mannsins frá grunni.
-
Hvað ef við ímyndum okkur
-
að við uppgötvuðum nákvæma eftirmynd af Jörðinni
-
og eini munurinn milli
-
þessarar nýju plánetu og okkar gömlu
-
væri að þróun mannsins hafi ekki átt sér stað.
-
Hún væri auður strigi.
-
Engin lönd, engar borgir, engin mengun, engir sjálfstæðismenn...
-
bara ósnortið, opið umhverfi.
-
Hvað myndum við gera?
-
Fyrst þurfum við "markmið", er það ekki?
-
Og markmiðið hlýtur að vera að lifa af.
-
Og ekki bara að lifa af, heldur að gera það á sem, heilbrigðastan
-
og farsælastan hátt.
-
Flestir kjósa að lifa og
-
þeir mundu vilja gera það án þess að þjást.
-
Því þarf grunnur þessarar siðmenningar
-
að vera stuðningsríkur og einnig
-
eins sjálfbær fyrir mannslíf og hægt er -
-
ef tekin er með í reikningin efnisleg þörf
-
alls fólks í heiminum
-
meðan reynt er að fjarlægja allt
-
sem gæti skaðað okkur til langs tíma litið.
-
Þegar þessi markmið "hámarkssjálfbærni" eru sett
-
væri næsta spurning um "aðferðir."
-
Hvernig nálgumst við verkefnið?
-
Jæja, látum okkur sjá -
-
síðast þegar ég gáði, var aðferð félagslegrar starfsemi á jörðinni stjórnmál...
-
þannig að hvað hafa kennisetningar lýðveldissinna, frjálslyndra
-
íhaldssamra eða jafnaðarmanna að segja um hönnun samfélagsins?
-
Hmmm... ekki rassgat.
-
Allt í lagi þá - hvað með trúarbrögð?
-
Skaparinn mikli hlýtur að hafa sett framkvæmdaráætlun einhversstaðar...
-
Neibb... ég fann ekkert.
-
Allt í lagi þá - hvað er eftir?
-
Það lítur út fyrir að vera eitthvað sem kallast "vísindi".
-
Vísindi eru einstök að því leyti að aðferðir þeirra útheimta ekki aðeins að hugmyndir
-
sem koma fram séu prófaðar og endurteknar...
-
heldur einnig að allt vísindalegt sé hrekjanlegt í sjálfu sér.
-
Með öðrum orðum, ólíkt trúarbrögðum og stjórnmálum,
-
hafa vísindin ekkert sjálf
-
og allt sem þau leggja til inniheldur möguleikann
-
á að verða afsannað á endanum.
-
Þau halda ekki í neitt og þróast stanslaust.
-
Jæja, það hljómar nógu eðlilega fyrir mig.
-
Svo - byggt á núverandi stöðu vísindalegrar þekkingar,
-
á fyrri hluta 21. aldar,
-
samhliða markmiði okkar um "hámarkssjálfbærni"
-
fyrir mannkynið
-
hvernig byrjum við eiginlega á uppbyggingarferlinu?
-
Jæja, fyrsta spurningin er:
-
Hvað þurfum við til að lifa af?
-
Svarið, auðvitað, eru auðlindir plánetunnar.
-
Hvort sem það er vatnið sem við drekkum, orkan sem við notum
-
eða hráefnin sem við notum til að búa til áhöld og skjól,
-
plánetan býður upp á mikið magn jarðneskra gæða -
-
sem margra er þörf til að lifa af.
-
Að því gefnu
-
er mikilvægt finna út hvað er til og hvar.
-
Þetta þýðir að við þurfum að gera könnum.
-
Við einfaldlega staðsetjum og greinum allar auðlindir á plánetunni
-
sem við finnum, ásamt magninu á hverjum stað,
-
frá setlögum kopars, til bestu staðsetningar fyrir
-
vindstöðvar til orkuframleiðslu
-
til uppspretta ferskvatns
-
til mats á magni fisks í sjónum
-
til fyrsta flokks sáðlands til að rækta mat, o.s.frv.
-
En, þar sem við mannkynið ætlum að
-
nýta þessar auðlindir í langan tíma
-
sjáum við að við þurfum ekki aðeins að staðsetja og greina -
-
við þurfum líka að fylgjast með.
-
Við þurfum að fullvissa okkur um að við klárum ekkert af þessu...
-
það væri slæmt.
-
Og þetta þýðir ekki aðeins að fylgjast með notkun
-
heldur líka tíðninni á endurnýjun auðlindanna
-
eins og hversu lengi tekur það, til dæmis
-
fyrir tré að vaxa eða uppsprettu að endurnýjast.
-
Þetta kallast "gangfræðilegt jafnvægi."
-
Með öðrum orðum, ef við notum tré hraðar en þau vaxa aftur -
-
erum við komin með alvarlegt vandamál, ójafnvægi.
-
Svo, hvernig fylgjumst við með birgðunum,
-
sérstaklega þegar við gerum okkur grein fyrir
-
að þetta dót er dreift út um allt.
-
Stórar námur steinefna eru þar sem við köllum Afríku,
-
uppsöfnuð orka í Mið-Austurlöndum,
-
svakalegir möguleikar í sjávarfallaorku á Atlantshafsströnd Norður-Ameríku
-
stærsta forða ferskvatns í Brasilíu, osfrv.
-
Jæja, einu sinni enn, hafa góðu gömlu vísindin tillögu:
-
hún kallast "kerfiskenning."
-
Kerfiskenning viðurkennir að uppbygging hins náttúrulega heims
-
frá líffræði mannsins til lífhvolfs jarðarinnar
-
til þyndarafls sjálfs sólkerfisins
-
er eitt risastórt samvirkandi tengt kerfi - algjörlega samtengt.
-
Alveg eins og frumur mannsins tengjast til að mynda líffærin okkar
-
og líffærin okkar tengjast til að mynda líkama okkar
-
og þar sem líkamar okkar geta ekki lifað án auðlinda jarðar,
-
matar, andrúmslofts og vatns, erum við eðlislægt tengd jörðinni.
-
Og svo framvegis.
-
Þannig að - eins og náttúran leggur til, tökum við alla þessa skráningu
-
og upplýsingar á notkuninni og búum til "kerfi" til að hafa stjórn á því.
-
Reyndar, "Alheims stjórnkerfi auðlinda"
-
til að gera grein fyrir hverri einustu auðlind á jörðinni.
-
Það er enginn annar kostur ef markmið okkar sem tegundar
-
er að lifa af til lengdar. Við þurfum að fylgjast með heildinni.
-
Að þessu gefnu má íhuga framleiðslu.
-
Hvernig notum við allt þetta?
-
Hver verður framleiðsluaðferð okkar og hvað þurfum við
-
að íhuga til að fínstilla þetta eins og mögulegt er
-
til að hámarka sjálfbærni okkar?
-
Það fyrsta sem að stendur út úr er staðreyndin að
-
við þurfum í sífellu að reyna að varðveita.
-
Auðlindir plánetunnar eru tæmanlegar.
-
Svo að það er mikilvægt að við gerum áætlun.
-
"Áætlun um varðveislu" er aðalatriðið.
-
Það næsta sem við þurfum að bera kennsl á, er að sumar auðlindir
-
eru ekki eins nytsamlegar og aðrar.
-
Í raun, þegar sum þessara efna eru notuð
-
hafa þau hræðilegar afleiðingar fyrir umhverfið
-
sem undantekningarlaust skaðar heilsu okkar.
-
Til dæmis: olía og jarðefna eldsneyti, hvernig sem menn snúa því,
-
losna eyðandi efni út í umhverfið.
-
Því er mikilvægt að við gerum okkar besta að nota slíkt
-
aðeins ef ítrustu nauðsyn ber til - vonandi ekki.
-
Sem betur fer er mikið til af sólar-, vind-, sjávarfalla-, öldu-,
-
hitamismunar- og jarðhitamöguleikum til orkuframleiðslu
-
svo að við getum gert hlutlæga áætlun um hvað á að nota og hvar
-
til að forðast það sem gæti kallast "neikvæð áhrif"
-
eða allt sem stafar af framleiðslu eða notkun
-
sem skaðar umhverfið og þar með okkur sjálf.
-
Þetta köllum við "Áætlun um öryggi"
-
í samræmi við "Áætlun um varðveislu."
-
En framleiðsluaðferðir stöðvast ekki þar.
-
Við þurfum "Áætlun fyrir skilvirkni"
-
fyrir hið raunverulega gangverk framleiðslunnar.
-
Og það sem við finnum er að það eru um það bil
-
þrjár siðareglur sem við verðum að halda okkur við:
-
Eitt: Öll vara sem við framleiðum verður að vera
-
hönnuð til að endast eins lengi og mögulegt er.
-
Eðlilega, því fleiri hlutir sem skemmast
-
því meira úr auðlindunum þurfum við til að endurnýja þá
-
og meira rusl verður til.
-
Tvö: Þegar hlutir skemmast,
-
eða eru ekki lengur nothæfir einhverra hluta vegna,
-
er nauðsynlegt að endurnýta eða endurvinna sem mest af þeim.
-
Þannig að hönnun framleiðslunnar verður að taka þetta
-
inn í myndina frá fyrstu stigum.
-
Þrjú: tækni sem þróast hratt, eins og raftæki,
-
sem eru háð hæstu tíðni tæknilegrar úreldingar
-
þyrftu að vera hönnuð til að
-
sjá fyrir og gera ráð fyrir uppfærslu einstakra hluta.
-
Það síðasta sem við viljum gera er að henda heilu tölvukerfi
-
aðeins vegna þess að bara einn hluti þess úreldist.
-
Svo hönnun hlutanna gerir ráð fyrir einfaldri uppfærslu,
-
hlut fyrir hlut, stöðlun og alheimssamræmi
-
sem leitast við að sjá fyrir tæknilegar breytingar.
-
Og þegar við skiljum að forsendur "Áætlunar um varðveislu"
-
"Áætlunar um öryggi" og "Áætlaðrar skilvirkni"
-
eru algjörlega tæknilegar athuganir
-
aðskilið frá öllum skoðunum manna eða hlutdrægni
-
forritum við einfaldlega þessar áætlanir í tölvu
-
sem getur vegið og reiknað út allar breytur sem eiga við
-
og leyfa okkur alltaf að komast fullkomlega
-
að bestu aðferðinni fyrir sjálfbæra framleiðslu
-
sem byggð er á núverandi skilningi okkar.
-
Og þó að það gæti hljómað flókið
-
er þetta bara upphafin reiknivél
-
svo ekki sé minnst á að svo fjölbreytt
-
ákvarðanataka og eftirlit kerfa
-
er nú þegar notað um alla veröld í dag
-
í einangruðum tilgangi. Það er einfaldlega ferli til að vega og meta.
-
Þannig að...
-
Núna, þegar við höfum stjórnkerfi auðlinda
-
og líka stjórnkerfi framleiðslu
-
hvort tveggja getur auðveldlega verið tölvustýrt
-
til að hámarka skilvirkni, varðveislu og öryggi.
-
Raunveruleikinn er að mannshugurinn
-
eða jafnvel hópur fólks, getur ekki fylgst með því sem þarf.
-
Það þarf að gera með tölvum og það er hægt.
-
Og þá er næsta mál á dagskrá: Dreifing.
-
Hvaða vistvænu áætlanir eru skynsamlegar hérna?
-
Jæja, þar sem við vitum að stysta
-
leiðin milli tveggja punkta er bein lína
-
og þar sem það krefst orku til að knýja faratæki,
-
því styttri flutningsleið, því meiri skilvirkni.
-
Framleiðsla á vörum í einni heimsálfu og flutningur á þeim yfir til annarrar
-
er aðeins skynsamlegt fyrir vörur sem er alls ekki hægt
-
að framleiða í nánasta umhverfi.
-
Annars, er það bara sóun.
-
Við verðum að framleiða á staðnum svo dreifing sé einföld,
-
hröð og þarfnist sem minnstrar orku.
-
Við köllum þetta "nærumhverfisáætlun"
-
sem þýðir einfaldlega að við drögum úr
-
ferðalögum með vörur eins og mögulega er hægt,
-
hvort sem um er að ræða hráefni eða fullunnar neysluvörur.
-
Auðvitað, gæti líka verið mikilvægt að
-
vita hvaða vörur við erum að flytja og hvers vegna...
-
Og þetta fellur allt undir flokkinn Eftirspurn.
-
Og eftirspurn er einfaldlega það sem fólk þarfnast til að vera
-
heilbrigt og til að lifa góðu lífi.
-
Litróf efnislegra þarfa mannsins
-
spannar allt frá nauðþurftum,
-
eins og mat, hreinu vatni og skjóli...
-
til félagslegs varnings og til afþreyingar sem býður upp á slökun
-
og persónulega - félagslega ánægju -
-
allt mikilvægt fyrir heilbrigði manna og samfélagsins í heild.
-
Þannig að - mjög einfaldlega - gerum við aðra rannsókn.
-
Fólk gerir lýsingu á þörfum sínum, eftirspurn er
-
metin og framleiðslan hefst, byggð á þeirri eftirspurn.
-
Og þar sem stigsmunur á eftirspurn mismunandi varnings mun
-
eðlilega flökta og vera breytilegur milli mismunandi svæða
-
verðum við að búa til "Eftirspurnar/Dreifingar kerfi sem fylgir því eftir"
-
til að forðast offramleiðslu og skort.
-
Auðvitað, er þetta gömul hugmynd,
-
hún er notuð í öllum helstu verslunarkeðjum í dag
-
til að tryggja birgðastjórnun.
-
En í þetta skiptið, erum við að greina á heimsvísu.
-
En bíðið aðeins. Við getum einfaldlega ekki skilið eftirspurn til fulls
-
ef við tökum ekki með í reikninginn raunverulega notkun á vörunum.
-
Er það rökrétt og sjálfbært að hver einasta manneskja, til dæmis,
-
eigi eitt af öllu sem framleitt er? Óháð notkun?
-
Nei. Það væri einfaldlega óhagkvæm sóun.
-
Ef manneskja þarf vöru en sú þörf er aðeins til að nota í:
-
45 mínútur á dag að meðaltali
-
væri það miklu hagkvæmara ef
-
þessi vara væri gerð aðgengileg fyrir hana
-
og aðra þegar þeir þurfa á henni að halda.
-
Margir gleyma að það er ekki varan sem þeir vilja
-
heldur tilgangur vörunnar.
-
Þegar við gerum okkur grein fyrir að varan sjálf
-
er einungis jafn nauðsynleg og notagildið
-
sjáum við að "ytri takmarkanir"
-
eða það sem við köllum í dag "eignarhald"
-
er gífurleg sóun og órökrétt í samhengi við umhverfið
-
í grundvallar, efnahagslegum skilningi.
-
Svo við mótum áætlun sem kallast: "Aðgengis áætlun".
-
Þetta væri grunnurinn að
-
"eftirspurnar/dreifingar eftirfylgnikerfinu" okkar.
-
Sem passar upp á að við getum mætt
-
eftirspurninni á þörfum mannfjöldans
-
fyrir aðgengi að hverju sem er, hvenær sem er.
-
Og talandi um að nálgast varninginn,
-
miðstýrðar og svæðisbundnar aðgengis-
-
miðstöðvar eru frekar skynsamlegar
-
þar sem þær eru nálægt mannfjöldanum
-
og manneskja mundi einfaldlega koma inn, taka hlutinn
-
nota hann og skila honum þegar hún væri búin að nota hann...
-
eiginlega eins og bókasöfn virka í dag.
-
Reyndar, gætu þessar miðstöðvar ekki bara verið til í
-
samfélaginu eins og við sjáum hverfisverslanir í dag
-
heldur mundu sérhæfðar aðgangsstöðvar vera á ákveðnum svæðum
-
þar sem ákveðinn varningur er notaður meira
-
sem sparar meiri orku með minni samgöngum.
-
Og um leið og þetta eftirspurnargreiningar kerfi er komið á hreint
-
er það tengt við framleiðslustjórnunar kerfið okkar
-
og, auðvitað, við auðlindastjórnunarkerfið
-
og býr þar með til sameinaða virka uppfæranlega
-
veraldlega hagkvæma stjórnunarvél
-
sem einfaldlega passar að við höldum okkur sjálfbærum,
-
byrjum með því að tryggja að áreiðanleiki endanlegra auðlinda okkar
-
hreyfist til að vera fullviss um að við sköpum aðeins best
-
áætlaðan varning sem mögulegt er
-
á meðan við dreifum öllu á sem
-
gáfulegastan og hagkvæmasta hátt.
-
Og einstök afleiðing þessarar nálgunar sem byggist á varðveislu
-
sem er þvert á margt sem nú er
-
er að þetta rökrétta, byggt frá grunni
-
alræði varðveislu og skilvirkni
-
sem getur aðeins getið af sér sanna sjálfbærni manna á plánetunni
-
myndi líklega gera eitthvað sem hefur aldrei áður sést í mannkynssögunni.
-
Ofgnótt aðgengis...
-
ekki bara fyrir hluta mannkyns...
-
heldur mannkynið í heild.
-
Þetta hagkvæma líkan, sem var bara almennt...
-
Þessi ábyrga, kerfisnálgun á allri
-
auðlindastjórnun jarðarinnar og ferlum
-
er aftur hönnuð til að gera ekkert minna
-
en að annast mannkynið í heild sinni
-
á sem skilvirkastan og sjálfbæran hátt
-
gæti verið nefnt:
-
"AUÐLINDAHAGKERFI".
-
Hugmyndin var skilgreind á 8.áratugnum af
-
félagsverkfræðingnum - Jacque Fresco.
-
Hann áttaði sig á í þá daga að samfélagið var að rekast á
-
náttúruna og sjálft sig - ósjálfbært á öllum stigum
-
og ef hlutirnir breyttust ekki
-
mundum við tortíma sjálfum okkur.
-
Er allt þetta sem þú ert að tala um, Jacque...
-
er hægt að búa það til með þeirri þekkingu sem við höfum í dag?
-
Eða ert þú að giska... byggt á því sem við vitum í dag.
-
Nei, þetta er allt hægt að gera með því sem við vitum í dag.
-
Það tæki 10 ár að breyta yfirborði jarðarinnar.
-
Til að endurbyggja heiminn í annan Edengarð.
-
Ykkar er valið.
-
Heimska kjarnorkuvopnakapphlaups...
-
þróun vopna...
-
að reyna að leysa vandamál með stjórnmálum
-
með því að kjósa þennan eða hinn stjórnmálaflokkinn...
-
að öll stjórnmál eru á kafi í spillingu.
-
Ég skal segja það aftur:
-
Kommúnismi, sósíalismi, fasismi... Demókratar,
-
frjálslyndir - við viljum innlima manneskjur.
-
Öll félagasamtök sem trúa á betra líf fyrir manninn:
-
það eru eingin negravandamál eða Pólverjavandamál
-
eða gyðingavandamál eða Grikkjavandamál
-
eða kvennavandamál - það eru mannkynsvandamál!
-
Ég er ekki hræddur við neinn; Ég vinn ekki fyrir neinn;
-
enginn getur leyst mig frá störfum.
-
Ég hef engann yfirmann.
-
Ég er hræddur við að lifa í samfélaginu sem við búum við í dag.
-
Við getum ekki viðhaldið samfélagi okkar með þess konar vanhæfni.
-
Það var frábært - kerfi einkarekstrarins -
-
fyrir u.þ.b. 35 árum. Það var í síðasta skipti sem það var gagnlegt.
-
Nú, við verðum að breyta því hvernig við hugsum eða farast.
-
Hryllingsmyndir framtíðarinnar munu vera samfélag okkar...
-
hvernig það virkaði ekki
-
og stjórnmál...
-
verða hluti af hryllingsmynd.
-
Jæja, í dag nota margir hugtakið "köld vísindi"
-
vegna þess að þau eru rökvís
-
og þeir vita ekki einu sinni hvað rökvísi þýðir.
-
Vísindin þýða: nákvæmari svör
-
um hvernig heimurinn virkar.
-
Þau segja sannleikann - allt er eins og það er.
-
Vísindamenn reyna ekki að gleðja fólk.
-
Þeir greina frá hverju þeir hafa komist að.
-
Þeir verða að véfengja alla hluti
-
og ef einhver vísindamaður kemur fram með tilraun sem sýnir
-
að ákveðin efni hafi ákveðinn styrk
-
verða aðrir vísindamenn að geta endurtekið
-
tilraunina og fengið sömu niðurstöður.
-
Jafnvel ef vísindamanni finnst að flugvélavængur
-
samkvæmt stærðfræði og útreikningum
-
geti haldið uppi ákveðinni þyngd
-
þá hlaða þeir samt sandpokum á hann
-
til að sjá hvenær hann brotnar og þeir segja
-
veistu útreikningar mínir eru réttir eða þeir eru ekki réttir".
-
Ég elska þetta kerfi því það er hlutlægt
-
og laust við að halda að stærðfræði geti leyst öll vandamál.
-
Þú verður líka að prófa stærðfræðina þína.
-
Ég held að öll kerfi sem hægt er
-
að prófa ætti að prófa.
-
Og að allar ákvarðanir ættu að byggja á rannsóknum.
-
Auðlindahagkerfi er einfaldlega þegar
-
rannsóknaraðferðum vísindanna er beitt á málefni samfélagsins,
-
nálgun sem á sér hvergi stað í heiminum í dag.
-
Samfélagið er tæknileg uppfinning.
-
Og áhrifaríkustu aðferðirnar til að hámarka heilbrigði mannsins
-
efnislega framleiðslu, dreifingu, innviði borganna o.s.frv.
-
liggja á sviði vísinda og
-
tækni - ekki stjórnmála eða peningahagfræði.
-
Það virkar á sama kerfisbundna hátt og, segjum flugvél
-
og það er engin íhaldsöm eða frjálslynd leið til að smíða flugvél.
-
Alveg eins, er náttúran sjálf
-
áþeifanlegt viðmið sem við notum til að sanna vísindi okkar
-
og það er fyrirfram ákveðið kerfi -
-
sem birtist okkur einungis með auknum skilningi á því.
-
Staðreyndin er að því er alveg sama um
-
þína huglægu hugsun eða hverju þú trúir.
-
Frekar, gefur það þér skoðun:
-
þú getur lært og verið í takt við
-
náttúrulögmál þess og framkvæmt í samræmi við það -
-
undantekningarlaust skapað góða heilsu og sjálfbærni...
-
eða þú getur farið gegn straumnum - engum til gagns.
-
Það skiptir ekki máli hversu mikið þú trúir þú getur bara
-
ekki staðið upp akkúrat núna og gengið upp næsta vegg
-
þyngdarlögmálið leyfir það ekki.
-
Ef þú borðar ekki - deyrðu.
-
Ef færð ekki snertingu þegar þú ert smábarn - deyrðu.
-
Eins harkalega og það hljómar, er náttúran harðstjóri
-
og við getum annað hvort hlustað á hana og lifað í sátt við hana
-
eða þjáðst, óhjákvæmilega, af slæmum afleiðingum.
-
Þannig að, auðlindahagkerfi er ekkert annað
-
en fyrirfram ákveðið kerfi, lífsnauðsynlegur skilningur
-
þar sem allar ákvarðanir eru byggðar á
-
hámarkssjálfbærni mannsins og umhverfis.
-
Það tekur mið af "lífsgrundvelli" sem byggist á reynslu
-
sem hver einasta manneskja deilir sem þörf
-
þrátt fyrir, aftur, stjórnmála- eða trúarlega- heimspeki þeirra.
-
Það er engin menningarleg tenging við þessa nálgun.
-
Hún fer ekki eftir skoðun.
-
Mannlegar þarfir eru mannlegar þarfir
-
og það að hafa aðgang að lífsnauðsynjum, eins og hreinu lofti
-
næringarríkri fæðu og hreinu vatni
-
samhliða jákvæðri styrkingu, öruggri
-
umönnun, ofbeldislausu umhverfi, það þarf
-
vegna andlegrar og líkamlegrar heilsu okkar,
-
hæfni okkar þróunarlega
-
og þar af leiðandi lífsafkomu tegundarinnar.
-
Auðlindahagkerfi
-
yrði byggt á auðlindum sem eru í boði.
-
Þú getur bara ekki farið með fullt af fólki á eyju
-
eða reist borg fyrir 50.000 manns án þess að hafa aðgang
-
að lífsnauðsynjum.
-
Þannig að þegar ég nota hugtakið "alhliða kerfisnálgun"
-
er ég að tala um að gera fyrst úttekt á svæðinu
-
og ákvarða svo framboð á svæðinu -
-
ekki bara með nálgun arkitektúrs -
-
ekki bara með nálgun hönnunar -
-
heldur verður hönnunin að byggjast á öllum þörfum
-
sem styðja líf okkar
-
og það er það sem ég meina með samþættri hugsun.
-
Matur, föt, skjól, hlýja, ást -
-
Þetta er alltsaman nauðsynlegt
-
og ef þú sviptir fólk einhverju af þessu
-
hefur þú lakari manneskjur, sem virka verr.
-
Eins og áður var útskýrt, er grunnur Auðlindahagkerfis
-
á heimsvísu, kerfisnálgun á vinnslu, framleiðslu og dreifingu
-
byggður á að koma upp sönnum efnahagslegum kerfum eða "aðferðum"
-
sem tryggja skilvirkni og
-
sjálfbærni á hverju sviði hagkerfisins.
-
Síðan ef við höldum áfram hugarþjálfun í sambandi við rökrétta hönnun -
-
hvað er þá næst í jöfnunni?
-
Hvar verður þetta allt að veruleika?
-
Borgir.
-
Tilkoma borgarinnar er afgerandi þáttur hjá nútímasiðmenningu.
-
Hlutverk hennar er að auðvelda hagkvæman aðgang að lífsnauðsynjum
-
samhliða auknum félagslegum stuðningi og samskiptum.
-
Hvernig myndum við þá fara að því að hanna hina fullkomnu borg?
-
Hvaða lögun ætti hún að hafa?
-
Ferningur? Trapisa?
-
Jæja, sjálfgefið að við munum ferðast um borgina
-
gætum við alveg eins gert hana eins jafnfjarlæga og mögulegt er til að auðvelda okkur...
-
þess vegna, hringlaga.
-
Hvað ætti borgin að innihalda?
-
Jæja, eðlilega þurfum við íbúðarsvæði, svæði til að framleiða vörur
-
svæði fyrir orkuframleiðslu; landbúnaðarsvæði.
-
En við þurfum líka hlúa að okkur sem manneskjur - menningu,
-
náttúru, tómstundir og fræðslu.
-
Þannig að við skulum setja fallegan opinn almenningsgarð
-
fyrir skemmtanir/uppákomur í menningarlegum og félagslegum tilgangi
-
og fræðslu- og rannsóknaraðstöðu.
-
Og þar sem við erum að vinna með hring
-
virðist rökrétt að setja þessi svæði í belti
-
sem byggjast á stærð landsvæðis sem þarf fyrir hvert markmið,
-
samhliða auðveldu aðgengi.
-
Gott og vel.
-
Nú skulum við fara yfir í smáatriðin.
-
Fyrst þurfum við að hafa í huga kjarna
-
grunnvirkni eða þarmana á borgarlífverunni.
-
Þetta yrðu vatns-, vöru-,
-
úrgangs- og orkurásir.
-
Alveg eins og við höfum vatns- og skólpkerfi undir borgum okkar í dag
-
myndum við teygja þetta rásahugtak til að
-
samlaga það endurvinnslu á úrgangi og dreifingu.
-
Ekki fleiri bréfberar eða ruslakarlar.
-
Það væri innbyggt. Við gætum jafnvel notað
-
sjálfvirkar leiðslur með þrýstilofti og svipaða tækni.
-
Sama gilti fyrir samgöngur.
-
Það þarf að vera samhæft og vel skipulögð hönnun til að draga úr
-
eða jafnvel fjarlægja þörfina fyrir orkufreka einkabíla.
-
Rafknúnir sporvagnar, færibönd og
-
segulsviflestar sem geta flutt þig nánast
-
hvert sem er í borginni, jafnvel upp og niður
-
og líka tengt þig við aðrar borgir.
-
Og svo auðvitað þegar þörf er fyrir bíl
-
er hann sjálfstýrður í gegnum gervihnött til að tryggja öryggi.
-
Staðreyndin er að þessi sjálfvirka tækni er í gangi akkúrat núna.
-
Bílslys drepa um 1.2 milljónir manna á hverju ári;
-
og slasa um 50 milljónir.
-
Þetta er fáránlegt og þarf ekki að gerast.
-
Með hagkvæmri borgarhönnun og sjálfvirkum bílum án bílstjóra
-
er nánast hægt að útrýma þessu mannfalli.
-
Landbúnaður.
-
Með okkar handahófskenndu og kostnaðarlitlu iðnaðaraðferðum,
-
notkun á skordýraeitri, óhóflegum áburði og öðru slíku
-
hefur okkur gengið vel að eyðileggja að mestu
-
ræktanlegt land á þessari plánetu
-
svo ekki sé talað um gríðarlegt magn eiturefna í líkama okkar.
-
Staðreyndin er að eiturefni frá iðnaði og landbúnaði
-
finnast í næstum öllum manneskjum sem er rannsakaðar eru, eins nýburum.
-
Til allrar lukku er til augljós valkostur -
-
vatnsræktun og loftræktun þar sem ekki er þörf fyrir jarðveg
-
sem dregur einnig úr næringar- og vatns-
-
þörf um næstum 75% af því sem við notum í dag.
-
Núna er hægt að rækta mat lífrænt í sama magni og iðnaður gerir
-
í lokuðum lóðréttum býlum.
-
Eins og á 50 hæðum með 4000 fermetra svæðum -
-
Það upprætir næstum þörfina fyrir
-
skordýraeitur og kolvatnsefni yfirleitt.
-
Þetta er framtíðin í iðnaðarræktun matar.
-
Hagkvæmt, hreint og í miklu magni.
-
Svoleiðis háþróuð kerfi myndu vera að hluta til
-
það sem telur til landbúnaðar beltisins
-
og framleiðir allan mat sem þarf fyrir alla íbúa borgarinnar
-
án þess að þurfa að flytja neitt inn að utan
-
en það sparar tíma, úrgang og orku.
-
Og talandi um orku -
-
Orkubeltið myndi virka sem kerfisnálgun til að
-
draga rafmagn frá endurnýjanlegum miðlum sem væri nóg af
-
-sérstaklega vind, sólar, jarðvarma og hitamismunar
-
og möguleikar nálægt vatni - sjávarfalla- og ölduorku.
-
Til að forðast lægðir og ganga úr skugga um
-
að það orkan verði hrein
-
yrðu þessir miðlar að starfa í samþættuðu kerfi
-
og veita hver öðrum afl eftir þörfum
-
meðan þeir geyma auka orku í risastórum
-
raforkuþétti neðanjarðar
-
þannig að ekkert fari til spillis.
-
Og ekki aðeins borgin væri sjálfbær um orku
-
heldur gerðu ákveðin mannvirki slíkt hið sama
-
með því að búa til rafmagn úr ljósnæmri málningu,
-
burðarvirkjum með þrýstinemum, tvívarma áhrifum
-
og annarri tækni sem þekkist í dag en er vannýtt.
-
En auðvitað vaknar þessi spurning:
-
Hvernig verður þessi tækni, og varningur
-
almennt, til í upphafi?
-
Þetta færir okkur til framleiðslunnar:
-
Iðnaðarbeltið, fyrir utan sjúkrahús og þess háttar,
-
væri miðstöð verksmiðjuframleiðslu.
-
Algjörlega staðbundin myndi hún,
-
auðvitað, fá hráefni frá
-
alheims auðlindastjórnunarkerfinu,
-
þar sem eftirspurn kemur frá fólkinu í borginni sjálfri.
-
Í sambandi við gangverk framleiðslunnar
-
þurfum við að ræða nýtt, öflugt fyrirbæri
-
sem var nýlega uppgötvað í mannkynssögunni
-
og er að valda hröðum breytingum.
-
Það kallast vélvæðing
-
eða sjálfvirkni vinnuafls.
-
Ef við lítum í kringum okkur sjáum við að næstum
-
allt sem við notum í dag
-
er búið til sjálfvirkt.
-
Skórnir þínir, fötin þín, heimilistækin, bíllinn og svo framvegis...
-
þetta er allt framleitt af sjálfvirkum vélum.
-
Getum við sagt að samfélagið hafi ekki orðið fyrir
-
áhrifum frá þessum miklu tækniframförum?
-
Að sjálfsögðu ekki.
-
Þessi kerfi stýra í raun nýjum mannvirkjum
-
og nýjum þörfum og þau gera margt annað úrelt.
-
Við höfum stigvaxandi verið að auka við þróun
-
og notkun á tækninni.
-
Án efa eykst sjálfvirkni áfram. Það er ekki hægt að stöðva
-
tækni sem er skynsamleg.
-
Tæknivæðing og sjálfvirkni vinnuafls liggur að baki
-
hverri einustu merku samfélagsbreytingu sögunnar.
-
Frá landbúnaðarbyltingunni og uppfinningu plógsins
-
til iðnbyltingar og uppfinningar vélarafls
-
til upplýsingaaldar sem við lifum á nú í gegnum
-
nauðsynlegar uppfinningar á háþróuðum raftækjum og tölvum.
-
Og með tilliti til háþróaðra framleiðsluaðferða nútímans
-
er vélvæðing að þróast að sjálfu sér.
-
Hún er að færast frá hefðbundnum aðferðum þar sem
-
hlutir eru settir saman í ákveðna uppstillingu -
-
til háþróaðra aðferða við að búa til
-
alla vöruna í einu sjálfstæðu ferli.
-
Eins og flestir verkfræðingar held ég upp á líffræði þar sem hún býr
-
yfir svo mörgum dæmum um frábæra verkfræði.
-
Það sem líffræðin er - hún rannsakar hluti sem afrita sjálfa sig.
-
Besta skilgreining á lífinu sem við höfum.
-
Höldum áfram, sem verkfræðingur hef ég alltaf verið
-
upptekinn af hugmyndinni af vélum sem afrita sig.
-
RepRap er þrívíddarprentari-
-
það er að segja hann er prentari sem þú tengir við tölvuna þína og
-
í staðinn fyrir að búa til tvívíddar blaðsíður með mynstrum á
-
þá býr hann til raunverulega, efnislega, hluti í þrívídd.
-
Nú það er ekkert nýtt við það
-
þrívíddar prentarar hafa verið til í um 30 ár.
-
Það merkilega við RepRap er að hann prentar flesta sína eigin hluta.
-
Þannig ef þú átt einn þá geturðu
-
búið til annan og gefið vini þínum
-
og einnig prentað út allskonar gagnlega hluti.
-
Frá því einfaldlega að prenta út helstu hlutina heima hjá þér
-
að því að prenta út heilan bílskrokk í einu lagi
-
Háþróuð sjálfvirk þrívíddarprentun hefur nú þann
-
möguleika að umbreyta nánast öllum sviðum framleiðslu.
-
Þar á meðal húsbyggingu.
-
Dýpislínuiðn er
-
í raun tilbúin tækni -
-
svokölluð þrívíddar prentun - þar sem þú býrð beint til
-
hluti í þrívídd út frá tölvulíkani.
-
Með því að nota dýpislínuiðn, verður mögulegt
-
að byggja 186 fermetra heimili
-
algjörlega með vélinni, á einum degi.
-
Ástæðan fyrir að fólk hefur áhuga á að sjálfvirkja byggingaframkvæmdir
-
er sú að því fylgja margir kostir.
-
Til dæmis eru byggingaframkvæmdir mannfrekar
-
og þó þær veiti ákveðnum geira samfélagsins störf
-
þá fylgja þeim líka flókin vandamál.
-
Til dæmis eru byggingastörf hættulegustu störf sem til eru.
-
Hættulegri en námuvinnsla og landbúnaður.
-
Þau hafa hæstu tíðni banaslysa í nánast öllum löndum.
-
Annað vandamál er úrgangurinn.
-
Meðalheimili í Bandaríkjunum setur frá sér 3 til 7 tonn af úrgangi.
-
Þetta er risavaxið ef við horfum á áhrifin bygginga
-
og vitum að um 40% af öllu efni
-
í heiminum er notað til mannvirkjagerðar.
-
Þannig að það er mikil sóun á orku og auðlindum
-
og veldur miklu tjóni á umhverfinu líka.
-
Að smíða heimili með hamri, nöglum og timbri,
-
með tæknina eins og hún er í dag, er virkilega fáránlegt
-
og fer sömu leið og verkamannastéttin okkar
-
í framleiðslu í Bandaríkjunum.
-
Nýlega gerði hagfræðingurinn David Autor frá MIT rannsókn
-
sem segir að millistéttin okkar sé úrelt
-
og nú sé verið að skipta henni út fyrir sjálfvirkni.
-
Vélvæðing er einfaldlega afkastameiri
-
skilvirkari og sjálfbærari en mennskur starfskraftur
-
í næstum öllum starfstéttum í dag.
-
Vélar þurfa ekki frí, pásur, tryggingar, ellilífeyri
-
og þær geta unnið 24 tíma á dag, alla daga.
-
Framleiðslugetan og nákvæmnin
-
miðað við mannlega vinnu, er ekki sambærileg.
-
Mestu máli skiptir að færibandavinna manna er að verða úrelt
-
og óhagkvæm allsstaðar í heiminum
-
og atvinnuleysið sem þú sérð í kring um þig í dag
-
er afleiðing af þessari
-
þróun á tæknilegri skilvirkni.
-
Í áraraðir hafa markaðshagfræðingar afneitað þessari þróun
-
sem gæti verið kallað "Atvinnuleysi vegna tæknivæðingar"
-
vegna þeirrar staðreyndar að nýir geirar sýndust alltaf
-
á endanum taka aftur fyrri verkamennmenn.
-
Í dag er þjónustugeirinn eini raunverulegi vettvangurinn sem er eftir
-
og í honum starfa nú um 80% af starfskrafti Bandaríkjanna
-
og í flestum iðnvæddum löndum er svipað hlutfall.
-
Þessi geiri er, hinsvegar, núna
-
í síaukinni samkeppni við sjálfvirkar sjoppur –
-
sjálfvirk veitingahús og jafnvel sjálfvirkar verslanir.
-
Hagfræðingar í dag eru loksins
-
að viðurkenna það sem þeir hafa afneitað í áraraðir:
-
ekki einungis er atvinnuleysi vegna tækniþróunar að auka á
-
vanda í atvinnumálum sem blasir við hvarvetna
-
í heiminum vegna fjármálahrunsins
-
heldur einnig að því dýpri sem kreppan verður
-
þeim mun hraðar vélvæðist iðnarðurinn.
-
Hængurinn, sem menn sjá ekki,
-
er að því hraðar sem þeir vélvæða til að spara pening
-
því fleira fólki sem þeir segja upp störfum -
-
þeim minni verður kaupgeta almennings.
-
Þetta þýðr, á meðan samsteypan
-
getur framleitt allt ódýrar,
-
munu færri og færri hafa efni á að kaupa nokkuð
-
sama hversu ódýrt það verður.
-
Aðalatriðið er að það að "vinna fyrir
-
tekjum" leikurinn er að nálgast endalok.
-
Í rauninni er það svo, ef menn hugsa um
-
þær atvinnugreinar sem eru til í dag,
-
sem sjálfvirkni gæti tekið við núna, ef það væri gert,
-
væri hægt að skipta út 75% af vinnuafli Jarðarinnar
-
og setja vélar í staðinn strax á morgun.
-
í hagkerfi sem byggt er á auðlindum er þess vegna
-
ekkert peningamarkaðskerfi.
-
Ekki nokkur peningur...
-
vegna þess að á því er engin þörf.
-
Hagkerfi sem byggist á auðlindum
-
þekkir vel skilvirknina sem felst í vélvæðingu
-
og viðurkennir hana fyrir það sem hún hefur uppá að bjóða.
-
Það berst ekki gegn þessu, eins og gert er í dag.
-
Af hverju? Því það er óábyrgt að nýta það ekki
-
ef við höfum einhvern áhuga á skilvirkni og sjálfbærni.
-
Og þá erum við aftur komin að borgarkerfum okkar.
-
Í miðjunni er miðhvelfingin
-
sem ekki aðeins hýsir
-
kennsluaðstöðu og samgöngumiðstöð -
-
hún hýsir einnig tölvukjarnann
-
sem knýr tæknilegar aðgerðir borgarinnar.
-
Borgin er, í raun, ein stór sjálfvirk vél.
-
Hún hefur skynjara í öllum tæknilegum beltum
-
til að fylgjast með framförunum í landbúnaði –
-
orkusöfnun, framleiðslu, dreifingu og þvílíku.
-
Þyrftum við fólk til að hafa umsjón með þessum
-
aðgerðum ef eitthvað skyldi bila?
-
Líklegast: já.
-
En sú tala myndi lækka
-
með tímanum þar sem tækniþróun heldur áfram.
-
Hins vegar þyrfti í dag 3%
-
borgarbúa til að gera þetta þegar
-
búið er að skilgreina þörfina.
-
Og ég er þess fullviss:
-
að þegar efnahagskerfið er
-
í raun hannað til að annast þig
-
og tryggja velferð þína
-
án þess að þú þurfir að lúta
-
einhverru daglegri harðstjórn...
-
yfirleitt starfs sem er ýmist
-
tæknilega óþarft eða samfélagslega tilgangslaust
-
meðan þú erfiðar oft við skuldir sem eru ekki til
-
bara til að láta enda ná saman...
-
Ég ábyrgist það: fólk mun bjóða fram starfskrafta sína
-
til að viðhalda og bæta kerfi
-
sem í rauninni sér um það.
-
Og samfara þessu máli með "hvatningu" –
-
er þessi algenga ályktun að
-
ef það er enginn ytri þrýstingur
-
á mann til "að vinna sér til lífsviðurværis"
-
myndi fólk bara sitja hingað og þangað og gera ekkert
-
og breytast í feitar letiklessur.
-
Þetta er bull.
-
Atvinnukerfið sem við búum við í dag
-
keyrir í raun áfram letina –
-
en leysir ekki það vandamál.
-
Ef þú rifjar upp þegar þú varst barn –
-
fullt af lífi, hafðir áhuga á að skilja nýja hluti –
-
líklega að skapa og kanna...
-
en með tímanum, ýtti kerfið þér
-
út í áherslu á hvernig á að græða peninga.
-
Og allt frá grunnnámi
-
til háskólanáms, erum við gerð þröngsýnni.
-
Bara til að verða verkfæri sem þjónar
-
eins og tönn á hjóli í líkani sem
-
sendir alla afkomu til þessa 1% þarna uppi.
-
Vísindalegar rannsóknir hafa nú sýnt fram á að fólk finnur í rauninni
-
ekki til hvatningar með peningaverðlaunum
-
þegar það kemur að hugviti og sköpun.
-
Sköpunin sjálf eru verðlaun.
-
Peningar virðast í raun bara vera drifkraftur
-
endurtekinna, hversdagslegra aðgerða –
-
hlutverk sem við sýndum fram á að vélar gætu sinnt.
-
Þegar kemur að nýsköpun
-
hinni raunverulegu nýtni mannsheilans
-
hefur verið sannað að peningadrifkraftur hindrar,
-
truflar og dregur úr skapandi hugsun.
-
Þetta gæti útskýrt af hverju Nikola Telsa, Wright bræður
-
og aðrir uppfinningamenn sem að lögðu mikið
-
af mörkum til heimsins
-
sýndu aldrei merki up peningadrifkraft.
-
Peningar eru falskur drifkraftur
-
og veldur 100 sinnum meiri afvegaleiðingu
-
heldur en hann hjálpar til.
-
Góðan daginn krakkar. Fáið ykkur sæti.
-
Það fyrsta sem ég ætla að gera er að fara um herbergið
-
og spyrja hvað þið viljið verða þegar þið verðið stór.
-
Hver vill vera fyrstur?
-
Allt í lagi, hvað með þig Sara?
-
Ég vil vinna hjá McDonald's eins og mamma þegar ég verð stór!
-
Ó, fjölskylduhefð?
-
Hvað með þig, Linda?
-
Þegar ég verð stór, ætla ég að verða
-
vændiskona á götum New York borgar!
-
Ó! Glamúrstelpa, ha?
-
Afar metnaðarfullt.
-
Hvað með þig, Tommi?
-
Þegar að ég verð stór, ætla ég að verða
-
ríkur, elítuviðskiptajöfur sem að vinnur
-
á Wall Street og hagnast á
-
hruni útlendra hagherfa.
-
Framtakssamur...
-
Og frábært að sjá fjölmenningarlegan áhuga!
-
Fórnarlömb menningarinnar
-
Eins og sagt var áður á orðið Auðlindahagkerfi
-
við um vísindalega aðferð í þágu félagslegra málefna
-
og það á ekki aðeins við um tæknilega skilvirkni.
-
Það tekur líka beint tillit til
-
mannlegrar og félagslegrar líðunar og hverju hún samanstendur af.
-
Til hvers er samfélagskerfi ef að það sem
-
getur ekki séð um að viðhalda hamingju og friði?
-
Það er mikilvægt að benda á
-
að með því að afnema peningakerfið
-
og sjá fyrir nauðsynjum
-
gætum við séð hnattræna tíðni
-
glæpa minnka um 95% nánast samstundis
-
því það er ekkert til að stela, svíkja út eða svindla sér.
-
95% þeirra sem að sitja í fangelsum eru þar
-
vegna efnahagsglæpa eða lyfjamisnotkunar
-
og lyfjamisnotkun er röskun - ekki glæpur.
-
Svo hvað um þessi 5%?
-
ofbeldismennina...
-
sem virðast oft beita
-
ofbeldi í tilgangsleysi...
-
er þetta bara "vont" fólk?
-
Ástæðan fyrir því að ég held að það sé tímasóun
-
að dæma siðferðislegt gildi
-
um ofbeldi fólks er vegna
-
þess að það kemur okkur ekkert áfram
-
um skilning á orsökum
-
eða hvernig á að hindra ofbeldishegðun.
-
Fólk spyr mig hvort ég trúi á að "fyrirgefa" glæpamönnum.
-
Svar mitt við því er
-
"Nei, ég trúi ekki á fyrirgefningu
-
frekar en ég trúi á fordæmingu."
-
Aðeins ef við, sem samfélag,
-
getum haft sama viðhorf og komið fram við ofbeldi eins
-
og vandamál tengt lýðheilsu og forvörnum
-
heldur en siðferðislega "illsku"...
-
aðeins þá getum við breytt okkar
-
eigin viðhorfi og forsendum og gildismati
-
þannig að okkur muni takast að minnka
-
glæpatíðni í stað þess að örva hana –
-
sem er það sem við gerum núna.
-
Því meira réttlæti sem þú sækist eftir, því meira særist þú
-
vegna þess að réttlæti er ekki til.
-
Staðreyndir eru staðreyndir. Það er allt og sumt.
-
Ef fólk er skilyrt til að vera fordæmandi og þröngsýnt –
-
og er alið upp í umhverfi sem styður það
-
getum við ekki kennt einstaklingnum um.
-
Þeir eru fólnarlömb menningarkima.
-
Þess vegna þarf að hjálpa þeim.
-
Málið er, að við þurfum að endurhanna umhverfið
-
sem skapar afbrigðilega hegðun.
-
Það er vandinn.
-
Ekki að fangelsa einstakling.
-
Þess vegna eru dómarar, lögfræðingar –
-
"valfrelsi" – og slík hugtök
-
eru hættuleg, vegna þess að þau eru villandi.
-
Þessi manneskja er "vond"... og þessi er "fjöldamorðingi."
-
Fjöldamorðingjar verða til
-
alveg eins og hermenn verða fjöldamorðingjar með vélbyssu.
-
Þeir verða að drápsvélum en enginn
-
lítur á þá sem morðingja eða launmorðingja
-
vegna þess að það er "eðlilegt".
-
Svo að við kennum fólki um.
-
Við segjum, "Jæja, þessi maður var nasisti – hann pyntaði gyðinga!".
-
Nei, hann var alinn upp til að pynta gyðinga.
-
Ef við trúum því að fólk
-
hafi valkosti og þeim sé frjálst
-
að taka ákvarðanir... Frelsi til
-
ákvarðana þýðir að verða ekki fyrir áhrifum
-
og það get ég alls ekki skilið.
-
Við erum undir áhrifum í öllum ákvörðunum
-
frá menningunni sem við lifum í, frá foreldrum okkar
-
og þeim gildum sem ríkja.
-
Við erum undir áhrifum – þá eru ákvarðanir ekki "frjálsar."
-
'Hvað er frábærasta land í heiminum?' – rétta svarið er:
-
Ég hef ekki verið allstaðar í heiminum og ég veit ekki
-
nógu mikið um ólíka menningarheima til að svara þeirri spurningu.
-
Ég þekki engan sem svarar svoleiðis.
-
Þeir segja: "Það eru gömlu góðu Bandaríkin!
-
frábærasta landið í heiminum!"
-
Það er engin könnun... "Hefurðu komið til Indlands?" – "Nei."
-
"Hefurðu komið til Bretlands?" – "Nei."
-
"Hefurðu komið til Frakklands?" – "Nei."
-
Svo á hverju byggir þú svar þitt?
-
Þau geta ekki svarað – verða bara reið.
-
Segja, "Hver í fjandanum
-
þykist þú vera, að segja mér hvað ég á að hugsa?!"
-
Þú veist ... og ekki gleyma: þú ert að fást við skilyrt fólk.
-
Þau bera ekki ábyrgð á svörunum;
-
þau eru fórnarlömb menningarinnar og það þýðir
-
að þau hafa orðið fyrir áhrifum menningarinnar.
-
VI Hluti: Upprisan
-
Þegar við íhugum auðlindahagkerfi
-
hafa ýmsar athugasemdir tilhneigingu til að birtast...
-
[EH!] (Gripið fram í)
-
[Eh! Heyrðu!]
-
[Bíddu nú aðeins!]
-
[Ég veit hvað þetta er. Það kallast Marxismi, væni.]
-
[Stalín drap 800 milljarða manna út af hugmyndum eins og þessari...]
-
[Faðir minn dó í gúlaginu!]
-
[Kommúnisti! Fasisti!]
-
[Ef þér er illa við Bandaríkin, ættir þú bara að fara!]
-
Allt í lagi, róið ykkur niður ...
-
[Niður með nýja heimsskipan!]
-
[Niður með nýja heimsskipan!]
-
Og sem ofsahræðsla
-
áhorfendanna óx, sleginn og ringlaður:
-
fékk sögumaðurinn skyndilega banvænt hjartaáfall.
-
Og kommúníska áróðursmyndin hafði runnið sitt skeið.
-
[Kerfisvilla]
-
[Öryggisafrit innstillt - Endurheimt]
-
Ég hef sagt eitthvað á þessa leið
-
í "stefnumótandi" aðstæðum
-
við svonaRómarklúbbs-manngerðir ...
-
Þeir segja bara: "Marxisti!"
-
Hvað? Marxisti? Hvaðan kom það?
-
Þeir hafa þessa táknmynd sem þeir hanga á –
-
Hún er þeirra heilagi gral
-
og hún er svo einfölduð.
-
Fólk spyr hvort að ég sé Sósíalisti eða Kommúnisti eða Kapítalisti
-
ég segi: ekkert af ofangreindu. Af hverju
-
haldið þið að þetta séu einu möguleikarnir?
-
Allar þessar pólitísku kenningar
-
koma frá höfundum sem að gerðu ráð fyrir
-
að við lifðum á plánetu með óþrjótandi auðlindir.
-
Engin þessara pólitísku hugmyndafræða
-
gerir ráð fyrir skorti á einhverju.
-
Ég trúi því að kommúnismi, sósíalismi, einkarekstur, fasismi
-
séu hluti af félagslegri þróun.
-
Þú getur ekki tekið risastórt skref
-
frá einum menningarheimi til annars –
-
það koma kerfi inni á milli.
-
Áður en "ismar" urðu til, voru grunnlífsskilyrði
-
og þau eru, eins og ég hef lýst,
-
einfaldlega þau skilyrði
-
sem þú þarf fyrir næsta andardrátt
-
meðal annars loftið sem þú andar,
-
vatn til að drekka, öryggi,
-
menntunin sem þú hefur aðgang að –
-
allt sem við deilum og notum
-
og ekkert líf eða menningarheimur getur verið án.
-
Við verðum að rifja upp nauðþurftirnar
-
og þær tilheyra engum "isma".
-
Það er "greininga lífsgilda."
-
[Að fara yfir strikið]
-
Það er einföld söguleg staðreynd
-
að ríkjandi hugmyndafræði
-
hvers samfélags enduspeglar
-
áhuga valdamesta hóps þess samfélags.
-
Í þrælasamfélagi
-
munu viðhorfin til mannvera og mannréttinda
-
endurspegla þarfir þrælahaldaranna.
-
Í því samfélagi sem er, aftur, byggt á
-
valdi sumra til þess að stjórna og hagnast á
-
lífi og vinnu milljóna annarra
-
mun ríkjandi hugmyndafræði
-
endurspegla þarfir ríkjandi hóps.
-
Svo, ef að þú lítur yfir sviðið
-
eru ríkjandi hugmyndir í sálfræði og
-
félagsfræði og sögu
-
og hagfræði og stjórnmálafræði
-
að undirbyggja hagsmuni yfirstéttarinnar.
-
Og fræðigreinarnar sem gera athugasemdir við þá
-
er gjarnan ýtt til hliðar
-
eða álitnar "róttækar".
-
Ríkjandi viðhorf í menningu
-
hafa tilhneigingu til að styðja og viðhalda
-
því sem virtast er innan þeirrar menningar.
-
Og í samfélagi þar sem árangur og
-
staða er mæld í efnislegum auð
-
– ekki félagslegu framlagi –
-
er auðvelt að sjá af hverju ástandið á heiminum er eins og það er í dag.
-
Við erum að fást við verðmætakerfisröskun
-
– algjörlega ónáttúrulega –
-
þar sem forgangurinn á persónulegri og félagslegri heilsu
-
hafa orðið annars flokks forgangsmál á eftir
-
hugmyndum manna um tilbúinn auð og endalausan vöxt.
-
Og, eins og vírus, síast þessi röskun
-
nú í hvern flöt stjórnvalda
-
– fréttamiðla – afþreyingu – jafnvel fræðigreinar.
-
Og byggt inn í skipulag röskunarinnar
-
er kerfi sem verndar hana
-
frá öllu sem gæti truflað.
-
Lærisveinar peningamarkaðstrúarinnar,
-
hinir sjálfsskipuðu verndarar stöðnunar
-
sem leita sífellt að aðferðum til þess að hindra allar hugmyndir
-
sem eru gætu þvælst fyrir trú þeirra.
-
Þær algengustu eru: Fordæmd tvískipting.
-
Ef að þú ert ekki Repúblikani, hlýtur þú að vera Demókrati.
-
Ef að þú ert ekki Kristinn, gætirðu verið Satanisti
-
finnist þér samfélagið þurfa umbóta við
-
til að dæmis, kannsi – ég veit ekki –
-
svo að það geti séð um alla?
-
þá ertu bara "Fyrirmyndarríkissinni."
-
Og það skaðlegasta af öllu:
-
ef þú trúir ekki á "frjálsan markað"
-
þá hlýturðu að vera á móti frelsi.
-
Ég trúi á frelsi!
-
Í hvert sinn sem að þú heyrir orðið frelsi
-
eða forræðishyggja
-
þýðir það, í raun og veru,
-
hömlun á hámarksbreytingum peninga
-
í meiri peninga fyrir einkaeigendur peninganna.
-
Það er allt og sumt. Næstum allt þeir segja:
-
'Ó, við þurfum fleiri vörur fyrir fólkið';
-
'Ó, þetta er frelsi undan ofríki' o.s.frv.
-
í hvert skipti sem að þú sérð þetta er það meiningin
-
og ég held að það sé undantekningalaust samhengið
-
í hvert sinn sem þeir nota það.
-
Þetta gætum við kallað, í vissum skilningi:
-
málskipan. Ríkjandi undirtexti og skilningur á gildum.
-
Hún stjórnar þó þeir sjálfir skilji það ekki
-
svo að þeir gætu sagt: "Ég var alls ekki að meina það!"
-
en í raun, meintu þeir það samt.
-
Alveg eins og við notum málfræði
-
og förum eftir málfræðireglum
-
án þess að þekkja þær ...
-
og þetta kalla ég "málskipan ríkjandi gilda"
-
sem að liggur undir þessu. Svo í hvert sinn sem að þeir nota orðin:
-
'forræðishyggja', 'frelsiskerðing' eða 'frelsi'
-
eða 'framfarir' eða 'þróun'
-
þarf að afkóða það yfir í raunverulega merkingu.
-
Auðvitað er orðið 'frelsi'
-
oftast notað í sömu setningu
-
og eitthvað sem kallast 'lýðræði'.
-
Það er heillandi hvernig að fólk nú á dögum
-
telur sig hafa teljandi
-
áhrifun á hvað ríkisstjórnin gerir
-
og gleymir að hið sanna eðli
-
kerfis okkar býður allt til sölu.
-
Eina atkvæðið sem gildir er atkvæði peninganna
-
og það skiptir eingu máli hversu mikið
-
aðgerðarsinnar æpa um siðferði og ábyrgð.
-
Í markaðskerfi er hver stjórnmálamaður, hver löggjöf
-
og af sjálfu leiðir, hver ríkisstjórn til sölu.
-
Og jafnvel með 20 trilljón dollara björgunaraðgerðum bankanna
-
sem að hófust árið 2007,
-
fjárhæð sem hefði getað breytt,
-
til dæmis, allri orkuframleiðslu
-
í algjörlega endurnýtanlegar aferðir,
-
í stað þess að renna til stofnana
-
sem gera ekkert fyrir samfélagið,
-
stofnanir sem mætti
-
fjarlægja á morgun án afleiðinga ...
-
ríkir hin blinda sannfæring um að stjórnmál
-
og stjórnmálamenn verji hag almenningsins, áfram.
-
Staðreyndin er að stjórnmál eru viðskipti
-
– eins og öll önnur slík í markaðskerfinu
-
og þau snúast aðeins um einkahagsmuni.
-
Ég trúi, í hreinskilni sagt, ekki á pólitískar aðgerðir.
-
Ég held að kerfið dragist saman og dreifi sér eftir geðþótta.
-
Það felur í sér þessar breytingar.
-
Ég held að mannréttindahreyfingin hafi verið fylgifiskur
-
sumra þeirra sem eiga landið.
-
Ég held þeir sjái hvar þeirra eigin hagsmunir liggja;
-
þeir sjá að ákveðið magn frelsis lítur út fyrir að vera gott
-
– lýðræðisblekking – gefum þessu fólki kosningar á hverju ári
-
svo þau láti blekkjast af tilgangslausu atkvæði.
-
Merkingarlausir valkostir – við förum eins og þrælar og segjum
-
"Ó, ég kaus." Rökræðunni eru takmörk sett í þessu landi
-
áður en hún hefst einu sinni og allir
-
aðrir eru settir til hliðar og látnir líta út fyrir að vera
-
kommúnistar eða svikular persónur
-
– "furðufugl – er eitt orðið...
-
og svo "samsæri". Sjáiði – þeir bjuggu það til.
-
Nokkuð sem enginn ætti að láta sér detta í hug:
-
Að valdamikið fólk gæti komið saman og lagt á ráðin!
-
Gerist ekki! Þú ert "furðufugl" Þú ert "samsærisbulla"!
-
Og af öllum varnarháttunum í þessu kerfi
-
eru það tveir sem koma endurtekið upp.
-
Sá fyrsti er þessi hugmynd að kerfið hafi verið "forsenda"
-
efnislegra framfara sem við höfum séð á þessari plánetu.
-
Jæja...Nei.
-
Það eru tvær grunnforsendur sem
-
hafa valdið aukningu á þessum svokallaða "auð"
-
og fólksfjölgun sem við sjáum í dag.
-
Eitt: stigvaxandi framfarir á tækniframleiðslu;
-
þar af leiðandi vísindaleg hugvitsemi.
-
Og tvö: upphafleg uppgötvun á kolefnisorku í miklu magni
-
– sem er grunnurinn af öllu samfélagshagkerfinu í dag.
-
Frjálsi markaðurinn / auðvaldið / peninga-
-
markaðskerfið – hvað sem þú vilt kalla það –
-
hefur ekkert nema notfæra sér þessa atburði
-
með brengluðu drifkraftskerfi og handahófskenndu
-
stórlega ójöfnum aðferðum til að nýta og dreifa ávinningnum.
-
Seinni vörnin er herská félagsleg hlutdrægni
-
sem á sér rætur í áralöngum áróðri
-
sem sér öll önnur félagsleg kerfi
-
sem leiðin til svokallaðs "einveldis"
-
með allskonar áminningum um Stalín, Maó, Hitler...
-
og dauðatollana þeirral.
-
Jæja, eins miklir harðstjórar og þessir menn voru,
-
samhliða félagslegum aðferðum sem þeir viðhöfðu
-
þegar það kemur að dauða,
-
– þegar kemur að kerfisbundnum,
-
daglegum fjöldamorðum á fólki –
-
Þá ber engu í sögunni saman við það sem við höfum í dag.
-
Hungursneyðir – alla síðustu öld sögu okkar,
-
hafa ekki verið af völdum matarskorts.
-
Þær hafa verið af völdum afstæðrar fátæktar.
-
Auðlindum hagkerfisins var dreift svo ójafnt
-
að þeir fátæku höfðu einfaldlega ekki nóga peninga
-
til að kaupa matinn sem hefði verið
-
aðgengilegur ef þeir gætu haft efni á að borga fyrir hann.
-
Þetta er dæmi um innbyggt ofbeldi.
-
Annað dæmi: í Afríku og á öðrum svæðum –
-
Beinum athyglinni að Afríku –
-
eru tugir milljóna að deyja úr alnæmi.
-
Hvers vegna deyr fólkið?
-
Við getum meðhöndlað alnæmi.
-
Milljónir manna í auðugum löndum
-
hafa það fínt vegna þess
-
að til eru sem meðhöndla það.
-
Fólkið í Afríku sem er að deyja úr alnæmi
-
er ekki að deyja vegna HIV veirunnar...
-
það er að deyja vegna þess að það hefur ekki peninga
-
til að borga með fyrir lyf sem myndu bjarga lífi þess.
-
Gandhi sá þetta. Hann sagði:
-
"Banvænasta form ofbeldis er fátækt."
-
Og það er algjörlega rétt.
-
Fátækt drepur miklu fleira fólk en öll stríð sögunnar;
-
fleira fólk en allir morðingjar sögunnar;
-
fleiri en öll sjálfsmorð sögunnar...
-
það er ekki bara innbyggt ofbeldi sem drepur fleira fólk
-
heldur en allt atferlisofbeldi samanlagt
-
Innbyggt ofbeldi er líka
-
aðalorsök atferlisofbeldis.
-
Handan við hápunktinn
-
Olía er grunnur,
-
og viðvarandi í gegnum, mikilfengleika siðmenningarinnar.
-
Það eru 10 hitaeiningar af kolvetnisorku – olíu og jarðgasi –
-
í hverri hitaeiningu í fæðu sem þú og ég borðum í iðnvæddum heimi.
-
Áburður er búin til úr jarðgasi.
-
Skordýraeitur er búið til úr olíu.
-
Þú keyrir olíuknúnar vélar til þess að planta - plægja - vökva - uppskera
-
flytja - pakka. Þú vefur matnum
-
í plast - það er olía. Allt plast er olía.
-
Það eru 26,53 lítrar af olíu í hverju dekki.
-
Olían er allstaðar og allsráðandi. Og það er bara vegna
-
olíu að það eru 7 milljarðar manna eða
-
næstum 7 milljarðar á þessari plánetu akkúrat núna.
-
Koma þessarar ódýru og auðveldu orku
-
sem jafnast til dæmis á við
-
milljarða þræla sem vinna allan sólarhringinn
-
breytti heiminum á svo róttækan hátt síðustu öld
-
og fólksfjöldinn hefur aukist tífalt.
-
En, um 2050, geta olíubirgðir haldið uppi
-
minna en helming fólksfjöldans
-
í heiminum eins og hann lifir í dag.
-
Þannig að brýn þörf er á að aðlagast nýjum lífsstíl.
-
Heimurinn notar núna sex tunnur af olíu fyrir hverja tunnu sem finnst.
-
Fyrir fimm árum notaði hann fjórar
-
olíutunnur fyrir hverja tunnu sem fannst.
-
Eftir ár mun hann nota
-
átta olíutunnur fyrir hverja tunnu sem finnst.
-
Mér finnst óhugnanlegur
-
skortur á raunverulegri viðleitni stjórnvalda um allan heim
-
og iðnaðarleiðtogum um allan heim til að finna aðrar leiðir.
-
Við gerum hálfkaraðar tilraunir til að virkja meiri vindorku
-
og kannski eitthvað smá með sjávarföll...
-
við gerum tilraunir til að gera bílana okkar pínulítið skilvirkari
-
en það er ekkert sem gefur til kynna
-
að bylting sé í sjónmáli – þetta er allt frekar lítilvægt
-
og það finnst mér skelfilegt.
-
Og stjórnvöldin sem er stjórnað af þessum hagfræðingum
-
sem vilja ekki heyra það sem við erum að tala um
-
eru að reyna að örva neyslu til að endurheimta fyrri farsæld
-
með von um að endurheimta fortíðina.
-
Þau eru enn að prenta meiri peninga án tryggingar.
-
Þannig að, ef efnahagsástand lagast og
-
jafnar sig og hinn frægi vöxtur kemur aftur
-
verður hann skammvinnur vegna þess
-
að á stuttum tíma, mánuðum
-
frekar en árum, mun hann rekast á birgðahindrunina aftur;
-
það verður annað verðhrun –
-
og dýpri kreppa. Svo ég held
-
að nú hefjist vítahringur.
-
Hagvöxturinn á uppleið – verð hækkar
-
– allt hrynur. Þar erum við núna.
-
Svo byrjar allt að spretta upp aftur en nú höfum við þetta
-
svæði þar sem ekki er hægt að framleiða ódýra orku.
-
Við erum við toppinn – olíuframleiðsla er á niðurleið.
-
Það er engin leið að þú sért að fá meira úr jörðinni eða hraðar
-
sem þýðir að allt stoppar, olíuverðið lækkar
-
eins það gerði snemma 2009 en þar sem þú hefur "bata"
-
byrjar olíuverðið að hækka aftur.
-
Það hefur nýlega verið í kringum 80 dali
-
á tunnuna og það sem við sjáum er að jafnvel með 80 dali
-
fyrir tunnuna núna, samhliða fjárhagslegu og efnahagslu hruni
-
á fólk erfitt með að hafa efni á því.
-
Olíuframleiðsla í heiminum núna er um 86 milljón tunnur á dag.
-
Á 10 árum,
-
voru rúmlega 14 miiljón tunnur á dag sem þurfti að endurnýja.
-
Það er ekkert til sem getur komið
-
nálægt 1% að mæta þesskonar kröfum.
-
Ef ekkert gerist fljótlega
-
verður mikill orkuskortur.
-
Ég tel að stóru mistökin vera að skilja ekki
-
að fyrir áratug síðan hefði þurft markvisst átak
-
til þess að þróa
-
aðferðir til framleiðslu sjálfbærrar orku.
-
Ég held að það sé nokkuð sem að barnabörnin munu sjá
-
í algjöri vantrú. "Þið vissuð að þið
-
voruð að fást við endanlegar auðlindir...
-
hvernig gátuð þið mögulega byggt hagkerfið ykkar
-
á einhverju sem að var að hverfa?"
-
Í fyrsta skipti í sögu mannsins
-
stendur tegundin frammi fyrir eyðingu mikilvægustu auðlindarinnar,
-
miðlægri í afkomukerfi nútímans.
-
Og lokahnykkur þessa alls er
-
að jafnvel þó að olíubirgðir minnki enn meira
-
mun hagkerfið enn halda í blindni áfram
-
með hið krabbameinslaga vaxtarkerfi
-
svo að fólk geti keypt fleiri olíuknúna bíla
-
til að halda VLF og störfum ... og örva skortinn frekar.
-
Eru til lausnir til að leysa af hólmi
-
risavaxna kolefnahagkerfið?
-
Auðvitað.
-
En leiðin að framkvæmd þeirra breytinga
-
liggur ekki í gegnum samskiptareglur markaðskerfisins
-
þar sem nýjar lausnir er aðeins hægt
-
að framkvæma í gróðaskyni.
-
Fólk fjárfestir ekki í endurnýtanlegri orku
-
því það eru engir peningar í því til lengri eða skemmri tíma.
-
Og féð sem þarf til framkvæmdanna
-
veldur alltaf miklu fjárhagslegu tapi.
-
Þess vegna er engin peningaleg hvatning og í þessu
-
kerfi, ef engin peningaleg hvatning er, gerist ekkert.
-
Olíuskortur er
-
aðeins ein fjölda afleiðinga
-
umhverfis-félagslega hrunsins sem nú er í gangi.
-
Önnur hnignun viðkeur ferskvatni
-
– undirstöðu tilvistar okkar –
-
en nú mælist
-
vatnsskortur hjá 2.8 milljarðörðum manns
-
og þessi skortur nær 4 milljörðum árið 2030.
-
Matarframleiðsla:
-
Eyðilegging ræktanlegs lands, sem
-
99,7% alls matar kemur frá í dag
-
verður allt að 40 sinnum hraðar en það er endurbætur
-
og á síðustu 40 árunum, hafa 30%
-
ræktanlegs lands orðið ófrjótt.
-
Svo ekki sé minnst á að kolefni er burðarás
-
landbúnaðar í dag og þegar það hhverfurr ...
-
gerir matarframboðið það einnig.
-
Varðandi almenna auðlindanýtingu
-
í núverandi neyslumunstri, munum við
-
þurfa 2 plánetur árið 2030 til að halda okkur við.
-
Fyrir utan áframhaldandi eyðileggingu
-
lífs sem heldur uppi fjölbreytilegu lífríki
-
sem mun valda útdauðafaröldrum og
-
umhverfislegum óstöðugleika um allan hnöttinn.
-
Og með öllum þessum hnignunum
-
höfum við nærri veldisstækkandi fólksfjölgun
-
árið 2030 gætu verið fleiri en
-
8 milljarðar manns á plánetunni.
-
Orkuframleiðslan ein þyrfti að
-
aukast um 44% fyrir 2030 til að standa undir því.
-
Og þar sem peningar eru eini hvatinn til aðgerða
-
má reina með að eitthvað land
-
á Jörðinni muni hafa efni á
-
þeim gríðarlegu breytingum sem þarf að gera á landbúnaði
-
vatnsvinnslu, orkuframleiðslu og fleiru?
-
Þegar að alþjóðlega skuldapýramídasvindlið
-
er hægt og rólega að slökkva á öllum heiminum ...
-
Svo ekki sé minnst á staðreyndina að
-
atvinnuleysið í dag
-
verður venjulegt ástand
-
vegna tækniþróunar.
-
Störfin koma ekki aftur.
-
Og að lokum, hið félagslega samhengi.
-
Frá 1970 til 2010, hefur fátækt
-
á jörðinni tvöfaldast vegna þessa kerfis ..
-
og miðað við núverandi ástand –
-
heldur þú í hreinskilni að við munum sjá
-
eitthvað minna en meiri tvöfaldanir ...
-
meiri þjáningu og meira hungur?
-
Upphafið
-
Það verður enginn bati.
-
Þetta er engin efnahagskreppa
-
sem við komumst einhverntíma upp úr.
-
Ég held að tímabilið sem við sjáum eftir
-
næsta efnahagshrun verði gríðarlegar óeirðir.
-
Þegar atvinnuleysisbætur hætta að vera
-
borgaðar af því að ríkin eiga enga peninga eftir.
-
Og þegar hlutirnir versna svo mikið að fólk tapar trúnni
-
á kjörna leiðtoga sína, mun það heimta breytingar,
-
ef við drepum ekki hvort annað í ferlinu
-
eða eyðum umhverfinu.
-
Ég er hræddur um að á endanum verði ekki aftur snúið...
-
og það truflar mig ósegjanlega.
-
Við gerum allt til að forðast það.
-
Það er á hreinu að breytingar eru fyrir höndum í mannlegri tilvist...
-
Það sem við stöndum frammi fyrir er þessi
-
grundvallarbreyting frá því sem tíðkaðist á seinustu öld.
-
Það þarf að vera tenging milli hagkerfisins og
-
auðlinda plánetunnar,
-
auðlindinar verandi allt dýra- og plöntulíf;
-
heilbrigði hafanna og alls annars.
-
Hin peningalega hugmyndafræði mun ekki
-
sleppa tökunum fyrr en að seinasta manni dauðum.
-
Yfirstéttin myn mun gera allt til að halda völdum
-
og það verða menn að muna.
-
Þeir munu nota land- og sjóher og lygar...
-
eða hvað sem þeir þurfa að halda völdum.
-
Þeir gefast ekki upp
-
vegna þess að þeir vita ekki um annað kerfi sem styður völd þeirra.
-
[Í beinni frá New York]
-
[Alþjóðleg mótmæli lama efnahagskerfi]
-
[London - Beint]
-
[Kína - Beint]
-
[Suður Afríka - Beint]
-
[Spánn - Beint]
-
[Rússland - Beint]
-
[Kanada - Beint]
-
[Sádí Arabía - Beint]
-
[Glæpatíðni eykst á Vesturlöndum]
-
[SÞ lýsa yfir neyðarástandi á heimsvísu]
-
[Alþjóðlegt atvinnuleysi Nær 65%]
-
[Ótti um heimsstyrjöld heldur áfram]
-
[Skuldahrun veldur matarskorti]
-
[Takið það til baka]
-
[Þó engar fréttir af ofbeldi hafi borist á meðan
-
fordæmislaus mótmælin halda áfram
-
virðast upphæðir sem samsvara trilljónum dala
-
hafa kerfisbundið verið fjarlægðar af bankareikningum
-
um allan heim og síðan..
-
augljóslega verið hent fyrir
-
framan seðlabanka heimsins.]
-
[ÞETTA ER ÞINN HEIMUR]
-
[ÞETTA ER OKKAR HEIMUR]
-
[BYLTINGIN ER NÚNA]
-
[WWW.THEZEITGEISTMOVEMENT.COM]