James Balog: Buzul kayıplarının zaman-atlamalı kanıtı

Fotoğrafçı James Balog, Extreme Ice Survey adlı çalışmasıyla, endişe verici hızda geri çekilen buzulları kayıt altına alıyor. Bu çalışmasından elde ettiği yeni görüntüleri, iklim değişikliğinin en canlı göstergesi olarak sunuyor.

Çoğu zaman sanat ve bilim, aralarındaki uçurum üzerinden

boş gözlerle birbirlerini süzerler.

Birbirlerini izlediklerindeyse, büyük bir karambol olur.

Çünkü sanat; dünyayı, insan ruhunun içinden izler,

duyguları, zaman zaman bilinçaltını ve tabii ki estetiği takip eder.

Bilim; dünyayı, mantığın, ölçülebilen ve tanımlanabilen şeylerin,

niceliğin penceresinden izler

ama sanata, olağanüstü bir bilgi kaynağı oluşturur.

Biz de, Extreme Ice Survey çalışmasıyla,

insan zekasının iki farklı parçasını biraraya getirmeyi,

sanatı bilimle kaynaştırmayı hedefledik.

Doğayı ve insanın doğayla ilişkisini

daha iyi anlayabilmek için.

Ben, şahsen, tüm yetişkinliğim boyunca

profesyonel düzeyde doğa fotoğrafçılığıyla uğraşmış biri olarak,

fotoğrafın, video ve filmin

doğayı anlamamızda muazzam yardımı olduğuna,

doğayı algılayışımızı ve doğayla ilişkimizi

şekillendirdiğine inanıyorum.

Bu projede, özellikle ilgimizi çeken buzun kendisi.

Beni büyüleyen şey; buzun güzelliği, değişkenliği,

işlenebilirliği

ve yarattığı o muhteşem şekiller.

Bu ilk görüntüler Grönland'dan.

Buzun burada, çok daha farklı bir anlamı var:

Buz, küresel düzeyde bir felaketin habercisi.

İklim değişikliğinin somut haline burada dokunabilir, onu görebilir, duyabilir ve hissedebilirsiniz.

İklim değişikliği, dünyanın birçok yerinde soyut birşeydir.

İnanıp inanmamamız, daha çok,

yağmurun azalması veya artmasıyla

ya da havanın daha çok ısınıp soğumasıyla bağlantılıdır.

Peki, bilgisayar modellemeleri bu konularda neler söylüyor?

Tüm bunları bir kenara atın. Kuzey Kutbu'nda ve alpin çevrelerde,

yani buzul bölgelerinde, iklim değişikliği bir gerçek olarak tam karşımızda.

Gözle görülebilir değişimler oluyor.

Fotoğraflanabilir, ölçülebilir düzeyde değişimler...

Dünyadaki buzulların yüzde 95'i geri çekiliyor veya küçülüyor.

Antarktika dışında

dünyadaki buzulların yüzde 95'i geri çekiliyor veya küçülüyor

çünkü yağan yağmur ve kar miktarı ile sıcaklık yapısında değişimler yaşanıyor.

Bu konuda bilimsel düzeyde hiçbir anlaşmazlık yok.

Gözlemlenen, ölçülebilen ve tartışma götürmez bir bilgi.

İşin ironisi ve trajedisiyse,

insanların hala, bilim dünyasının bu konuda bir fikir ayrılığı yaşadığını düşünmesi.

Bilim, artık bunu tartışmıyor.

Bu fotoğraflarda, kocaman buzullardan kopan buzları görüyoruz;

yüz binlerce yıllık buz tabakalarının

yığınlar halinde, parça parça kopuşunu,

buzdağları şeklinde deniz seviyesini yükselttiğini görüyoruz.

30 yıllık kariyerim boyunca tüm bu sürece tanık olmama rağmen,

yaklaşık 10 yıl öncesine kadar ben de iklim değişikliğine şüpheyle bakıyordum.

Çünkü iklim değişikliği hikayesinin, bilgisayar modellemelerinden ibaret olduğunu düşünüyordum.

Paleoiklim dediğimiz eski iklim döngülerinden elde edilen

somut ölçümlere dayandığını bilmiyordum;

buz tabakalarında, derin okyanus çökeltilerinde,

göl tortullarında, ağaçların yaş halkalarında

ve sıcaklığın ölçülebildiği diğer birçok araçta olduğu gibi...

İklim değişikliğinin gerçek olduğunu ve yalnızca bilgisayar modellemelerinde olmadığını anladığımda,

bir gün bir proje yapmaya karar verdim

ve iklim değişikliğini fotoğraf yoluyla ortaya koyacaktım.

Bu karar, beni bu projeye sevketti.

İlk başta, National Geographic tarafından görevlendirildim -

geleneksel, tek kare şeklinde, sabit fotoğraf alacaktım.

Ve işte çılgın bir günümde,

bana verilen görevi tamamladıktan sonra,

zaman atlamalı fotoğraf tekniğiyle çekim yapmaya karar verdim.

Birkaç fotoğraf makinesini bir buzula yerleştirip

her 15 dakikada veya her saat başı fotoğraf almasını sağlayacak

ve arazinin, zaman içinde geçirdiği değişimi gözleyebilecektim.

Yaklaşık üç hafta sonra, bu fikri,

birkaç adet yerine, 25 farklı zaman atlamalı fotoğraf makinesiyle

tedbirsizce hayata geçirdim.

Ondan sonraki altı ay boyunca, kariyerimin en zor zamanlarını yaşadım;

25 makinenin tamamını, arazideyken tasarlamaya ve kurmaya çalıştım.

Üzerlerindeki güneş panelleri sayesinde, güneş enerjisiyle çalışıyorlardı.

Enerji, pillere gidiyordu. Özel yapım bir bilgisayar,

fotoğraf makinesinin ne zaman çekeceğini belirliyordu.

Makineleri, buzulların yanındaki kayalara yerleştirmiştik

ve buzulları, anakayanın olduğu sabit bir yerden görmelerini sağladık.

Böylece arazinin evrimini izleyebileceklerdi.

Grönland Buz Tabakası üzerine çok sayıda makine yerleştirdik.

Buzda delikler açarak çözülme noktasına kadar indik

ve bazı makineleri, birkaç ay boyunca orada bıraktık.

Hatta bir kameramız hala orada.

Makineler, her ihtimale karşı, yaklaşık her saat başı fotoğraf alıyordu.

Bazıları yarım saatte bir, bazıları da her beş ya da 15 dakikada bir kare alıyordu.

Bu gördüğünüz, zaman atlamalı bir cihazın, zaman atlamalı hazırlık süreci...

(Kahkaha)

Bu deli işi aletlerdeki her bir somuna, cıvataya ve vidaya takıntım var.

Hayatımın neredeyse yarısını, bu takımları hazırlarken

sürekli gittiğim mahalle hırdavatçımızda geçirdim.

Kuzey yarımkürede yer alan buzul bölgelerinin çoğunda çalışıyoruz.

Zaman atlamalı takımlarımız, şu anda, Alaska, Rocky Dağları, Grönland ve İzlanda'da.

Britanya Kolumbiyası, Alpler ve Bolivya'da da,

her sene gidip kontrol ettiğimiz,

tekrar tekrar fotoğraf çeken takımlarımız var.

Bu, büyük bir girişim. O nedenle bu akşam, sizlerin karşısında

tüm ekibimi temsilen bulunuyorum.

Halen bu proje üzerinde çalışan bir dolu insan var.

33 fotoğraf makinesi aktif durumda.

Yaklaşık yarım saat önce 33 makinenin de denklanşörüne bastık

ve tüm Kuzey yarımkürede neler olduğunu izleyebildik.

Arazide bolca zaman harcadık. Çok büyük bir iş çıkardık.

İki buçuk yıl boyunca arazideydik

ve hala önümüzde iki buçuk yıl daha var.

Gördüğünüz, işimizin yalnızca yarısı.

Diğer yarısıysa, bu öyküyü dünyadaki herkese anlatmak.

Bilim insanlarının, uzun yıllar boyunca bu bilgileri topladığını

ama bu bilgilerin yalnızca bilim dünyasıyla sınırlı kaldığını hepimiz biliyoruz.

Tıpkı, birçok sanat eserinin, sanat dünyasıyla sınırlı kaldığı gibi...

Bu nedenle, TED gibi mekanizmalar yoluyla

veya Obama dönemindeki Beyaz Saray,

Senato ve John Kerry aracılığıyla, bu fotoğrafların

politikayı yönlendirme sorumluluğu olduğunu hissediyorum.

Bunlardan film yaptık, kitap çıkardık. Hepsi yolda.

Google Earth'te bir web sitemiz var.

Google Earth bu konuda oldukça cömert davrandı bize

çünkü bu öyküyü herkese anlatmamız gerekiyordu.

Bunlar, şu anda iklim değişikliğinin en belirgin kanıtı aynı zamanda.

Görsellere geçmeden önce, biraz da bilimsel boyutuna bakalım.

Gelişmiş ülkelerde herkes bu grafiği anlayabilseydi

ve zihinlerinin bir bölümünü bu verilerle donatabilselerdi,

iklim değişikliğiyle ilgili herhangi bir toplumsal argümanımız olmayacaktı.

Çünkü aslolan, buradaki öykü.

Duyduğunuz diğer her şey, propagandadan ve karmaşadan ibaret.

Önemli bir nokta: Bu, 400 bin yıllık bir kayıt.

Burada gördüğünüz modelin aynısı, günümüzden

yaklaşık bir milyon yıl daha geriye gidiyor.

Burada, dikkat etmemiz gereken noktalar var.

Birincisi: Atmosferdeki sıcaklık ve karbondioksit değerlerinin

uyumlu bir biçimde nasıl inip çıktığı.

Bunu, turuncu ve mavi çizgilerle görebilirsiniz.

Doğa; doğal olarak, karbondioksitin, milyonda 280 partüküle çıkmasına izin vermiş görünüyor.

Bu, doğal döngünün kendisi.

280'e çıkıyor ve sonra

burada konuşacak kadar önemli olmayan nedenlerle tekrar düşüyor.

Ama 280, aslında üst sınır.

Grafiğin sağ üst köşesine bakarsanız, bugün

milyonda 385 partiküle çıktığımızı görebilirsiniz.

Normalin, doğal değişkenliğin çok ama çok üstündeyiz.

Yeryüzü, havale geçiriyor.

Geçtiğimiz yüz yıl içinde, Dünya'nın ısısı

0.75 °C arttı

ve artmaya devam edecek

çünkü biz, fosil yakıtlarımızı atmosfere atmaya devam ediyoruz.

Hem de yılda, milyonda iki buçuk partikül düzeyinde...

Merhametsiz ve istikrarlı bir artış bu.

Bunu tersine çevirmeliyiz.

Püf noktası bu ve bir gün,

New York'taki Times Maydanı'nı ve daha birçok yeri bu gerçekle donatmak istiyorum.

Her neyse... Buz dünyasına geri dönelim.

Bu kare, Alaska'daki Columbia Buzulu'nda çekildi.

Bu, buzuldan kopan parçanın görüntüsü.

Fotoğraf makinelerimizden birinin aylar boyunca görüntülediği bir süreç.

Buzulun, sağ köşeden oluk gibi denizin içine doğru aktığını,

saat başı çeken bu makine sayesinde görebilirsiniz.

Arka planın tam ortasına bakarsanız,

kopan parçaların, bir yoyo gibi inip çıktığını farkedebilirsiniz.

Bu da, buzulun tutarsız bir şekilde yüzdüğünün kanıtı.

Bu dengesizliğin sonuçlarını az sonra göreceksiniz.

Size ölçek hakkında fikir vermesi açısından,

fotoğraftaki kopan parçanın yüksekliği,

yaklaşık 99 metre. 32 katlı bir bina gibi.

Bu, küçük bir kepez değil. Şehir merkezindeki büyük bir ofis binası gibi.

Buzuldan kopan parça, buzun kırıldığını görebildiğimiz bir duvar gibi

ama aslında, bu parça, deniz seviyesinin binlerce metre altına iniyor.

Yani birkaç bin metre derine inen buzdan bir duvar var,

tabii eğer bu parça, anakayaya bağlıysa.

Bağlı değilse, yüzer halde olacaktır.

Bu da Columbia'da olanları gösteriyor. Güney Alaska'nın merkezinden bir kare.

Üç yıl önce Haziran ayında bir gün, gökyüzünden aldığım bir fotoğraf.

Bu da, bu sene gökyüzünden çektiğimiz bir kare.

Buzul, işte bu kadar geri çekilmiş.

Buzulun akış kazandığı asıl nokta, sağ tarafta

ve hızla, gövdeye doğru ilerliyor.

Birkaç hafta sonra o noktaya ulaşacağız

ve şimdiye kadar, yaklaşık 800 metre daha geri çekildiğini tahmin ediyoruz.

Ama oraya gidip paramparça olduğunu ve

8 km daha geri çekildiğini görseydim, inanın, hiç şaşırmazdım.

Buzul alanlarının büyüklüğünü gözümüzde canlandırmamız çok zor.

Bunun nedenlerinden biri,

Alaska ve Grönland'in çok geniş alanlara yayılması

ve sıradan arazi yapısı göstermemesi.

Bu alanlarda buzulların çekilmesi, buzulların küçülmesi demek oluyor;

tıpkı balondaki havanın boşalması gibi.

Bu alanların farklı bir özelliği var.

Fotoğrafın ortasında, okun tam üst kısmında, bir yükselti var.

Bir bölümünü görebilirsiniz.

Kesme noktası dediğimiz bir imleç görüyorsunuz;

kırmızıyla gösterdiğimiz illüstrasyonumuzun hemen tepesinde.

Kendi emeğine saygılı hiçbir fotoğrafçının yapmayacağı birşey bu:

fotoğrafının üzerine kötü bir illüstrasyon yerleştirmek, değil mi?

Ama işte bazen, bu bilgileri aktarabilmek için bunu yapmanız gerekiyor.

Her şekilde, bu buzul, 1984'ten beri

Eyfel Kulesi'nden, hatta Empire State Binası'ndan da daha büyük oranda küçülmüş görünüyor.

Muazzam bir buz kütlesi vadilerden akıp gitmiş,

geri çekilip küçülmüş ve vadiyi terketmiş.

Alpin bölgelerde bu değişimler hız kazanıyor.

Asla durağan değil.

Özellikle buz denizlerindeki

doğal değişim oranları, birkaç sene öncesinin tahminlerini geride bırakıyor.

Ya süreç gittikçe hızlanıyor,

ya da tahminler en başından beri çok düşüktü.

Her halükarda, konuştuğumuz süre boyunca bile çok büyük değişimler oluyor.

Columbia Buzulu'ndan bir başka zaman atlamalı plan...

İlkbahar boyunca buzların hangi noktaya geldiğini görebilirsiniz;

Haziran, Mayıs ve sonrasında Ekim ayı.

Şimdi zaman atlama özelliğini çalıştırıyoruz.

Bu fotoğraf makinesi, saat başı çekim yaptı.

Jeolojik süreci burada takip edebilirsiniz.

Herkes bana şunu soruyor: Kış geldiğinde, eski yerine dönmüyorlar mı?

Hayır. Kış boyunca da çekilmeye devam etti çünkü sağlıksız bir buzula dönüşmüştü.

Sonunda, kendisine yetişerek ilermeye başlıyor.

Bu fotoğraflara tekrar tekrar bakabilirsiniz

çünkü normalde, canlandığını göremeyeceğiniz şeyleri görmek,

garip ve inanılmaz bir merak uyandırıyor.

"Görmek, inanmaktır" diyip duruyoruz

ve TED Global serisinde, görülmeyeni görüyoruz.

Bu fotoğraf makineleri sayesinde görüyoruz.

Bu kareler, gözle görülemeyeni görülür kılıyor.

Derin yarıklar açılıyor,

dev buz adaları birbirinden kopuyor.

Şimdi şuna bakın.

Bunlar, ilkbaharda çekilen kareler:

büyük bir kopma... Yaklaşık bir ay önce,

bu kadar çok buz yitirdik.

Üç yıl önce işte bu noktadan başlamıştık,

sol yanda gördüğünüz yerden. Ve birkaç ay öncesine kadar da,

Columbia'ya son gidişimizde, bu noktaya geldik.

Geri çekilmenin boyutları hakkında fikir vermesi için,

başka bir kötü animasyon hazırladık:

iki katlı bir İngiliz otobüsü.

Bu otobüslerden 295 tanesini baştan sona dizdiğinizde, ne kadar çekildiğini anlayacaksınız.

Oldukça geniş bir alan demek.

İzlanda'ya bakarsak...

Bu, benim gözde buzullarımdan biri: Sólheimajökull.

Dikkatle izlerseniz, buradaki nihai çekilmeyi göreceksiniz.

Nehrin oluştuğunu,

ardından küçüldüğünü görebilirsiniz.

Fotoğraflanma süreci olmasaydı, bunu asla göremezdiniz çünkü gözle görülmez bir süreç.

Hayatınız boyunca orada dikilebilir ve bunu farketmeyebilirsiniz

ama makineler kaydediyor.

Şimdi zamanı geri alıyoruz.

Zamanda birkaç yıl öncesine gidiyoruz.

İşte her şey burada başlamıştı.

Birkaç ay önce de bu noktada sonlandı.

Grönland'e geri dönersek...

Buz kütlesi ne kadar küçükse, iklimsel gelişmelere o kadar açık demektir.

Grönland, geçtiğimiz yüzyılda başlayan iklim değişikliğine

biraz geç yanıt verdi

ama son 20 yılda, dört nala koşarcasına hızlandı.

Aynı zamanda bu bölgede sıcaklık muazzam boyutlarda arttı.

Tamamı buzlarla kaplı çok büyük bir alan.

Orada gördüğünüz renkli alanların hepsi, yaklaşık 3 km kalınlığında buz tabakası;

kıyı boyunca devam edip ortada yükselen dev bir kubbe.

Grönland'daki bir başka buzul da,

kuzey yarımküredeki tüm buzullardan daha fazla oranda

okyanuslara buz akıtan

Ilulissat Buzulu.

Ilulissat'ın güney ucunda birkaç kameramız daha var.

Buzuldan kopan parçaların yarattığı tüm o dramatik gerilemeyi kaydediyorlar.

Bu iki yıllık kayıt, sürecin neye benzediğini gösteriyor.

Kopan parçanın hemen önündeki ufacık helikopter, buzulun büyüklüğünü göstermek için.

Kopan parça, yaklaşık 7 km genişliğinde.

Bu fotoğrafta geri çekildikçe gördüğünüz alansa, yalnızca bunun 2.5 km'si.

Buzulun büyüklüğünü

ve ne kadar buzun eridiğini tahmin edebilirsiniz.

Grönland'in iç tarafları, fotoğrafın sağında kalıyor.

Sol tarafta görülen Atlantik Okyanusu'na doğru akıp gidiyor.

İçinde bulunduğumuz binanın onlarca kat büyüklüğünde olan buzdağları, gürül gürül denize akıyor.

Gördüğünüz gibi bu fotoğrafları,

25 Haziran'da, yani birkaç hafta önce indirdik.

Çok büyük parçalar koptu.

Bunlardan birini az sonra göstereceğim.

Buzul, akış hızını, son 15 yılda iki katına çıkardı.

Her gün 38 metrelik buz kütlesini okyanusa boşaltıyor.

Her üç günde bir, bu eğilimi izliyor

ama günlük ortalaması 38 metre,

yani 20 yıl önceki oranın iki katı.

Bu buzulu gözlemleyen bir ekibimiz halihazırda var

ve bugüne kadar kameraya kaydedilmiş en büyük kopma olayını da kaydetmiş olduk.

Aktif durumda olan dokuz kameramız vardı.

Kaydettikleri görüntü ise buydu:

121 metre yüksekliğindeki bir parçanın kopuş anı.

Büyük buzdağlarının üst üste yığıldığı o an...

Evet, sizce bu, ne kadar büyük bir olaydı? Anlamak çok zor.

O yüzden, ölçeği anlamak için bir illüstrasyon daha.

75 dakika içinde 1.6 km içeri çekilen ve

4.8 km genişliğinde, yok olan bir kütleden söz ediyoruz.

Kütlenin derinliği, 1.6 km'nin üçte biri kadardı

ve kopan kütlenin genişliğini, Londra'daki Tower Bridge'le karşılaştırırsanız,

yaklaşık 20 köprü eninde olduğunu hayal edebilirsiniz.

Ya da Amerika'dan bir referans isterseniz, Kongre Binası'nı düşünebilirsiniz;

yani 3 bin adet Kongre Binası'nı o kütlenin içine sığdırabilirsiniz.

Ancak bu şekilde kopan buzul kütlesinin boyutuna ulaşabilirsiniz.

Sadece 75 dakika...

İklim değişikliğiyle ilgili

uzun zaman çalıştıktan sonra şu sonuca vardım:

Aslında, ekonomiyle, teknolojiyle ve kamu politikalarıyla ilgili bir sorunumuz yok.

Algılama sorunumuz var.

Kamu politikaları, ekonomi ve teknoloji, zaten yeterince ciddi sorunlar

ve bunlarla zaten başa çıkabiliriz.

Başa çıkabileceğimize eminim.

Asıl sorunumuz, algılarımızda

çünkü hala insanlar, işin ciddiyetini kavrayabilmiş değil.

Siz, seçkin dinleyicilersiniz ve bunu görebiliyorsunuz.

Neyse ki, dünyanın belli başlı ülkelerini yöneten siyasi liderler de

seçkin dinleyiciler ki, sorunun büyük bölümü anlaşılmış görünüyor.

Ama hala bir sürü insanı yanımıza çekmemiz gerekiyor.

İşte bu yüzden, TED gibi oluşumların,

Extreme Ice Survey gibi araştırmaların muazzam etkileri olacağını,

insanların algılarını değiştirerek buna katkı sağlayacağını düşünüyorum.

Bunun için artık büyük bir fırsatımız olduğuna inanıyorum.

Şu anda krizin tam eşiğindeyiz

ama hala, günümüzün, hatta yüzyılın en büyük sorunuyla

yüzleşmek için fırsatımız olduğuna inanıyorum.

Bunu, doğru şeyi yapmak için, çok önemli bir göreve çağrı olarak görün;

hem kendimiz, hem de geleceğimiz için...

Umarım doğamızda saklı olan melekleri, bu özel durum için

harekete geçirecek erdeme sahip oluruz ve yapılması gerekeni yaparız. Teşekkür ederim.

(Alkış)