Kafamdaki Sesler

Dış görünüş itibariyle Eleanor Longden, diğer tüm öğrencilerden farksızdı, büyük beklentilerle üniversiteye gidiyordu ve dünya umurunda değildi. Ta ki kafasının içinde sesler duymaya başlayıncaya kadar... Özünde masum olan bu iç sesler giderek düşmanca ve diktatörce davranmaya başladı, hayatını bir kabusa çevirdi. Şizofreni tanısı konan, hastaneye yatırılan ve ilaçlar alan Longden, ona nasıl yardım edeceğini bilmeyen bir sistem tarafından dışlanmıştı. Longden zihinsel sağlığını geri kazanıncaya dek süren yılların etkileyici hikayesini anlatırken, hayatta kalmak için sesleri dinlemesini öğrenmesi gerektiğini söylüyor.

Üniversiteye gitmek için

evden ayrıldığım gün
güzel bir gündü,

umut ve iyimserlikle doluydu.

Okulda iyi iş çıkarmıştım.
Üzerimdeki beklentiler yüksekti

ve dersler,partiler ve trafik konisi hırsızlıklarıyla dolu

öğrencilik hayatıma neşeyle başladım.

Elbette görünüş aldatıcı olabilir

ve bu derslere giden, trafik konileri çalan

enerjik kişilik bir noktaya kadar bir maskeydi,

her ne kadar iyi işlenmiş ve ikna edici de olsa.

Derinlerde ise gerçekten çok mutsuz, güvensiz

ve içten içe korku doluydum --

diğer insanlardan, gelecekten, başarısızlıktan

ve içimde hissettiğim boşluktan korkuyordum.

Ancak bunu saklamakta becerikliydim, dışarıdan bakınca

istediği her şeyi elde edebilecek, umut edebilecek

bir insandım.

Bu yenilmezlik fantazisi o kadar bütünlüklüydü ki

kendimi bile kandırmıştım

ve ilk dönem bitip ikinci dönem başladığında,

kimsenin olacakları tahmin edebilmesine

imkan yoktu.

Başladığında bir seminerden çıkmak üzereydim,

daha önce bir çok kez yaptığım gibi

çantamı karıştırıyor, kendi kendime mırıldanıyordum,

aniden (beni) sakince (gözleyen) bir ses duydum

"Odadan çıkıyor."

Etrafıma baktım, kimse yoktu

ancak bu yorumun netliği ve kararlılığı

barizdi.

Sarsılmış bir şekilde, kitaplarımı merdivenlerde bıraktım ve aceleyle eve gittim

ve yine oradaydı.

"Kapıyı açıyor."

Bu başlangıçtı. Ses ortaya çıkmıştı

ve ısrar ediyordu,

günlerce, haftalarca, yaptığım her şeyi

üçüncü kişi olarak anlatmaya devam etti.

"Kütüphaneye gidiyor."

"Derse gidiyor."

Ses nötrdü, pasifti ve hatta bir süre sonra

tuhaf bir şekilde arkadaşça ve güven vericiydi,

ancak bazen o sakin dış ses olmaktan çıkıp

kendi ifade edilmemiş duygularımın bir aynası oluyordu,

Örneğin kızgınsam ve bunu gizlemem gerekiyorsa

ki nasıl hissetiğimi gizlemek konusunda uzman olmama rağmen, bunu sıkça yaşıyordum,

o zaman ses gergin geliyordu.

Yoksa ne sinsi ne de rahatsız ediciydi,

fakat bir noktadan sonra netleşti ki, ses

duygularımla, özellikle de ulaşılması güç

duygularımla iletişim kurmamı

sağlamaya çalışıyordu.

İşte tam da burada ölümcül bir hata yaptım,

bir arkadaşıma sesten bahsettim ve dehşete düştü.

Üstü kapalı bir şartlanma süreci başlamıştı,

normal insanların sesler duymadığı varsayımı

ve bunun benim başıma gelmiş olması, ciddi bir sorun olduğu anlamına geliyordu.

Böylesi bir korku ve güvensizlik bulaşıcıdır.

Birden ses, artık o kadar da iyi huylu gelmemeye başladı,

ve arkadaşım tıbbi yardım
almam konusunda ısrar ettiğinde

usül gereği kabul ettim ve bu da

ikinci hatam oldu.

Üniversite rektörüne* bana göre gerçek sorunun nerde olduğunu

anlatabilmek için baya zaman harcadım:

anksiyete, düşük özsaygı, gelecekle ilgili korkular...

ve karşılaştığım şey bıkkın bir kayıtsızlıktı

ta ki sesten bahsedene kadar.

Bunun üzerine, elinde salladığı kalemini düşürdü

ve bana gerçekten ilgi göstererek
sorular sormaya başladı.

Dürüst olmak gerekirse, ilgi görmek ve yardım almak için çırpınıyordum

ve o tuhaf yorumcumla ilgili konuşmaya başladım

ve tam da bu noktada, ses için

keşke "Kendi mezarını kazıyor." deseydi diyorum.

Bir psikiyatriste yönlendirildim, ki o da

benzer şekilde, sesin varlığını korkutucu buldu,

söylediğim her şeyi, hemen akabinde yorumluyordu,

bunu gizli bir delilik olarak görerek...

Örneğin, kampüs çevresinde
haber bülteni yayınlayan bir

öğrenci televizyonunda çalışıyordum,

ve saatini aşan bir randevu sırasında dedim ki

"Üzgünüm, Doktor, ben gitmek zorundayım.

Saat altıda haberleri sunuyorum."

Bu tıbbi kayıtlarıma; Eleanor bir televizyon kanalında

haber sunuculuğu yaptığına dair
hayaller görüyor' olarak geçti.

Tam da bu noktada olaylar

beni hızla aşmaya başladı.

Bunu bir hastane girişi takip etti, birçoğunun ilkiydi bu,

sonra da şizofreni tanısı geldi

ve sonra, en kötüsü; kendime ve umutlarıma dair

zehirli, işkence eden bir umutsuzluk,

utanç ve çaresizlik duygusu...

Sesi bir deneyim olarak değil ama

bir semptom olarak görmeye
teşvik edilmiş olduğumdan

korkum ve direncim yoğunlaştı.

Şimdi, esas olarak bu durum,

kendi zihnime karşı aldığım
agresif bir tutumu temsil ediyordu

bir tür psişik iç savaş

ve bunun karşılığında seslerin artmasına sebep oldu,

giderek düşmanlaşıyor ve tehdit edici oluyordu.

Çaresizce ve umutsuzca, kabusa benzeyen

iç dünyama kapanmaya başladım.

ki bu dünyada sesler, hem bana zarar veren

hem de algılayabildiğim tek arkadaşlarımdı.

Örneğin, eğer onların yardımlarına
layık olduğumu kanıtlarsam

o zaman onlar, benim hayatımı değişebilir,

tıpkı eskiden olduğu hale getirebilirlerdi

ve giderek daha da tuhaflaşan görevler gelmeye başladı,

bir çeşit Herkül görevi.*

Başlarda oldukça küçük görevlerdi, örneğin,

üç tane saç teli çekmek gibi.

Ama yavaş yavaş aşırılaşmaya başladı,

kendime zarar vermek gibi emirlere dönüştü

ve özellikle dramatik talimatlar haline geldi:

"Şurdaki öğretmeni görüyor musun?

Şurdaki suyu görüyor musun?

O halde, gidip diğer öğrencilerin önünde suyu
onun üzerine dökmen gerek."

ki bunu yaptım da ve söylemeye gerek yok belki ama

bu fakültede pek sevilmeme yol açmadı tabi.

Sonuç olarak, korku, kaçınma, güvensizlik

ve yanlış anlamalarla dolu bir kısır döndü oluşmuştu

ve bu, kendimi güçsüz hissettiğim bir savaştı,

her türlü barış ve uzlaşma kurabilmekten acizdim.

İki yıl sonra rahatsızlığım dramatik bir şekilde ilerlemişti.

Artık bütün o çılgın repertuara sahiptim:

korkunç sesler, grotesk görüntüler,

tuhaf, inatçı sanrılar.

Akıl sağlığım; ayrımcılık, sözlü taciz,

fiziksel ve cinsel saldırılar için

bir katalizör haline gelmişti

ve psikiyatristim bana:

"Eleanor, kanser olsaydın
senin için daha iyi olurdu,

kanser tedavisi şizofreni tedavisinden kolaydır çünkü."

Tanım konmuş, ilaçlarım verllmiş ve göz ardı edilmiştim

ve bu zamana kadar sesler tarafından o kadar işkence görmüştüm ki

onları kafamdan atmak için

kafamda bir delik açma teşebbüsünde bulundum.

Şimdi geriye dönüp, yıkım ve umutsuzlukla geçen o yıllara baktığımda,

sanki orada birisi ölmüş gibi geliyor

ve ardından, başka biri kurtuldu.

Kırılmış ve lanetlenmiş bir insan başlamıştı o yolculuğa.

Ama ortaya çıkan kişi, hayatta kalmayı başaran kişiydi

ve sonuçta olmam gereken

kişiye dönüştüm.

Birçok kişi bana hayatım boyunca zarar verdi

ve ben hepsini hatırlıyorum.

Ama bana yardımcı olan insanlar ile karşılaştırınca onlar

solgun ve silik anılar haline geldiler.

Kurtulan arkadaşlar, diğer ses duyan insanlar,

yoldaşlar ve birlikte çalıştıklarım;

Benden asla vazgeçmeyen,

bir gün ona geri geleceğimi bilen

ve ne kadar sürerse sürsün
beklemeye razı olan annem;

benimle sadece kısa bir süre için çalışan ama

tedavinin yalnızca mümkün olduğu değil

aynı zamanda kaçınılmaz olduğu inancını pekiştiren,

o tekrarlayan, yıkıcı dönemde dehşete düşmüş aileme

"Umudunuzu yitirmeyin" diyen doktor.

"Eleanor bunu atlatabilir.

Bilirsiniz, bazen Mayıs'a kadar kar yağmaz,

Ama her zaman, sonunda yaz gelir."

On dört dakika, benim için, benimle birlikte savaşan

o ıssız ve acı dolu yerden geri geldiğimde

bana hoş geldin diyebilmek için bekleyen

tüm o cömert ve iyi insanların
hakkını vermek için

yeterli bir zaman değil

Ama hep birlikte, bir çeşit cesaret, yaratıcılık,

dürüstlük ve sarsılmaz bir inanç bütünlüğü yaratarak

parçalanmış benliğimin iyileşmesini ve bütünleşmesini sağladılar.

Eskiden bu insanların beni kurtardıklarını söylerdim,

ama şimdi, bundan da önemli bir şeyi,

kendi kendimi kurtarabilmem için

bana güç verdiklerini biliyorum

ve en önemlisi, her zaman şüphelendiğim bir şeyi

anlamama yardımcı oldular:

duyduğum seslerin travmatik yaşam olayları, özellikle de

çocukukta yaşadıklarıma karşı verilen anlamlı bir tepki olduğunu

ve bu nedenle seslerin düşmanım değil,

çözülmesi mümkün duygusal sorunlara dair bir içgörü kaynağı olduklarını...

Elbette başta buna inanmak oldukça zordu,

çünkü sesler o kadar düşmanca ve tehditkardı ki

bu açıdan hayati önem arzeden o ilk adım

önceleri katıksız gerçek olarak algıladığım

mecazi anlamları ayıklamayı öğrenmek oldu

Örneğin, evime saldırmakla tehdit eden sesleri

gerçek, nesnel bir tehlike yerine

dünyaya karşı hissettiğim korku ve güvensizlik duygusu olarak yorumlamayı öğrendim.

Başta onlara inanıyordum.

Örneğin, bir gece annemlerin odasının dışında oturduğumu,

onları, gerçek olduklarına inandığım seslerden

korumak için tetikte olduğumu hatırlıyorum.

Kendi kendimi yaralamak gibi kötü bir alışkanlığım olduğu için

evdeki çatalların çoğunu gizlemişlerdi,

ben de bu yüzden kendimi plastik çatalla silahlandırmıştım sonunda,

bir çeşit piknik eşyasıydı ve ben odanın dışında

çatalı kavramış, harekete geçmek için bekler vaziyetteydim.

Sanki "Benimle uğraşma" der gibi.

"Plastik çatalım var, görmüyor musun?"

Stratejik.

Ancak sonraları verdiğim ve
çok daha faydalı olan bir tepki,

kelimelerin ardında yatan mesajı çözümlemek oldu.

Örneğin, sesler beni evden çıkmamam için uyardığı zaman

dikkatimi, kendimi ne kadar güvensiz hissettiğime çektikleri için

onlara teşekkür ediyordum,

çünkü bunun farkında olursam eğer, bu konuda olumlu bir şey yapabilirdim --

ve hem onları hem de kendimi,
artık güvende olduğumuza

ve korkmamıza gerek olmadığına dair güven veriyordum.

Sesler için sınırlar belirliyordum

ve iddialı bir şekilde etkileşimde bulunmaya çalışıyordum

ancak saygılı; iletişim ve işbirliğine dayalı

yavaş bir süreç oluşturarak,

böylece birlikte çalışabilir ve birbirimize destek olmayı öğrenebilirdik.

Tüm bu olanlardan sonra, en nihayetinde anlayacağım şey şuydu:

Her bir ses, belirli bir özelliğimle yakından ilişkiliydi

ve daha önce üzerine gitme ya da

çözümleme fırsatı bulamadığım

bunaltıcı duygular barındırıyordu;

cinsel travma ve taciz,

öfke, utanç, suçluluk, düşük öz-değer ile ilgili anılar.

Sesler bu acıların yerini alıp

onları kelimelere dönüştürdü

ve muhtemelen en büyük
aydınlanmalarımdan biri

en saldırgan ve agresif seslerin

aslında en çok yara almış yanlarım

olduklarını anlamaktı

ve bu nedenle, bu sesler

en fazla şefkat ve ilgi gösterilmesi gereken seslerdi.

Bu bilgilerle donatılmış
olarak sonunda ben,

parçalanmış benliğimi bir araya getirecektim.

Her bir parçam farklı bir ses tarafından temsil ediliyordu,

yavaş yavaş ilaçları bırakmaya başladım

ve psikiyatriye, bu sefer öteki taraftan geri döndüm.

Sonunda, sesin gelişinden on yıl sonra,

Psikoloji bölümünde üniversitenin
bu zamana kadar verdiği en yüksek derece ile

mezun oldum ve bir yıl sonra

en iyi yüksek lisans derecesi ile bitirdim, ki bu da

deli bir kadın için fena sayılmaz.

Aslında, bir sınav sırasında seslerden biri

cevapları bana dikte etmişti, ki bu teknik açıdan muhtemelen hile sayılır.

(Kahkahalar)

Ve dürüst olmak gerekirse, bazen onların ilgisi baya hoşuma gidiyordu.

Oscar Wilde'ın dediği gibi, hakkında konuşuluyor olmasından

daha kötü bir şey varsa, o da hakkında konuşulmuyor olmasıdır.

Ayrıca sizi çok iyi bir kulak misafiri yapıyor,

çünkü aynı anda iki konuşmayı birden dinleyebiliyorsunuz.

Hiç de kötü değil.

Zihinsel Sağlık Hizmetleri'nde çalıştım,

konferanslarda konuştum,

kitap bölümleri ve akademik makaleler yayınlandım

ve şimdi size anlatacağım kavramı tartıştım

ve bunu tartışmaya devam edeceğim:

Psikiyatri'de sorulması gereken önemli bir sorunun

"Senin sorunun ne?" değil

"Sana ne oldu?" olması gerektiği...

Sonuç olarak, onca zaman boyunca

huzur ve saygı çerçevesi içinde
birlikte yaşamayı öğrendiğim sesleri dinledim

ve karşılığında, kendime karşı bir şefkat duygusu,

kabul ve saygı olarak yansıdı.

En inanılmaz ve dokunaklı anın ise

seslerden dehşete düşmüş başka
bir genç kadına yardım ederken

ilk defa, artık bu şekilde hissetmediğimi

fark ettiğim zaman olduğunu hatırlıyorum.

Sonunda başkasına yardım etmem mümkün olmuştu.

Şimdi Intervoice'un bir parçası olmaktan gurur duyuyorum,

Uluslararası Ses İşitme Hareketi'nin organizasyonel kuruluşu,

Profesör Marius Romme ve Dr Sandra Escher'in çalışmasından

ilham alan bir girişim, sesler duymayı

bir hayatta kalma stratejisi olarak konumluyor,

akıldışı şartlara karşı aklı başında bir tepki olarak,

anormal bir şizofreni semptomu olarak değil,

keşfedilmesi gereken karmaşık, önemli ve anlamlı

bir deneyim olarak.

Birlikte, sesler duymayı anlayan ve saygı duyan

bir toplum öngörüyor ve harekete geçiriyoruz,

sesler duyan bireylerin ihtiyaçlarını destekleyen

ve onlara tam bir vatandaş olarak değer veren.

Bu tarz bir toplum yalnızca mümkün değil,

zaten yola çıkmış durumda.

Chavez'e ithafta bulunmak gerekirse, sosyal değişim bir kez başladığında

geri alınamaz.

Kendisiyle gururlanan kişiyi aşağılayamazsın.

Artık korku duymayan insanlara

baskı uygulayamazsın.

Benim için Ses İşitme Hareketi'nin başarıları

empatinin, arkadaşlığın, adalet ve saygının

yalnızca kelimelerden ibaret olmadığını,

bunların kanaat ve inançlar olduğunu

ve inançların dünyayı değiştirebileceğini hatırlatıyor.

Son 20 yılda, Ses İşitme Hareketi

beş kıtada, 26 ülkede

ses işitme ağları kurdu,

dayanışma, saygınlık ve zihinsel sıkıntı içindeki bireylerin

güçlendirilmesi için birlikte çalışıyor,

yeni bir dil ve umut pratiği oluşturmak için

ki bunun da temelinde, bireysel güce dair

sarsılmaz bir inanç yatıyor.

Peter Levine'in dediği gibi; insan hayvanı

benzersiz bir varlıktır,

iyileşmek için içgüdüsel bir kapasiteye ve bu doğuştan gelen

kapasiteyi dizginleyecek entellektüel ruha sahiptir.

Bu bağlamda, toplumun üyeleri için

bir insanın iyileşme sürecini kolaylaştırmaktan

birine elini uzatmak, ona tanıklık etmek,

birinin acısının yükünü paylaşmaktan

ve iyileşeceği umudunu korumaktan

daha büyük bir onur ve ayrıcalık yoktur,

Aynı şekilde, sıkıntı ve güçlükten kurtulanlar için

yaşamlarımızı,sonsuza kadar
bize zarar veren şeyler üzerinden

tanımlamak zorunda olmadığımızı hatırlatıyor.

Biz benzersiz. Bizim yerimiz doldurulamaz.

İçimizde yatan şey asla gerçekten sömürülemez,

alınamaz veya çarpıtılamaz.

Işık asla yok olmaz.

Harika bir doktorun bana bir zamanlar dediği gibi,

"Bana diğer insanların seninle ilgili anlattıklarını anlatma.

Bana kendinden bahset."

Teşekkür ederim.

(Alkış)