The business cycle | Aggregate demand and aggregate supply | Macroeconomics | Khan Academy
-
0:00 - 0:03Zamanın bir funksiyası olaraq ÜDM
-
0:03 - 0:05qrafikini hazırlayaq.
-
0:05 - 0:08Bu ox real ÜDM-dir.
-
0:08 - 0:10Yəni bu, faktiki ölçüdür,
-
0:10 - 0:11nominal ÜDM deyil.
-
0:11 - 0:13Bu, iqtisadiyyatın istehsal
etdiyi -
0:13 - 0:15mal və xidmətlərin və ya
iqtisadiyyatın -
0:15 - 0:17məhsuldarlığının faktiki ölçüsüdür.
-
0:17 - 0:21Burada vaxtı qeyd edək.
-
0:21 - 0:23Kiçik ölkədə və ya hansısa bir
-
0:23 - 0:25iqtisadiyyatda zamank keçdikcə
-
0:25 - 0:28əhalinin artdığını fərz edək.
-
0:28 - 0:30Bunları yazaq.
-
0:30 - 0:35Deməli, əhalinin sayı artır.
-
0:35 - 0:38Bu, qeyri-real deyil, əksər
-
0:38 - 0:40ölkələr üçün doğrudur.
-
0:40 - 0:42Zamanla əhali artır.
-
0:42 - 0:45Həmçinin məhsuldarlığın da
artığını düşünək. -
0:45 - 0:48Məhsuldarlıq mahiyyət etibarilə
-
0:48 - 0:51hər bir fərdin nə qədər
məhsul istehsal -
0:51 - 0:51etməsidir?
-
0:51 - 0:53Məhsuldarlıq
-
0:53 - 0:55getdikcə artır.
-
0:55 - 0:58Məhsuldarlıq,
-
0:58 - 1:00əsasən, texnologiya ilə əlaqəli
-
1:00 - 1:03artır.
-
1:03 - 1:04Bundan başqa
-
1:04 - 1:06resursların aşkar edilməsi,
-
1:06 - 1:09yeni biznes prosesləri də
-
1:09 - 1:11buna səbəb ola bilər.
-
1:11 - 1:13İnsanlar texnologiyanın,
-
1:13 - 1:17yeni proseslərin olduğunu
düşünməyə bilərlər. -
1:17 - 1:19Zaman keçdikcə adambaşına
-
1:19 - 1:20daha çox məhsul istehsal edə bilirlər.
-
1:20 - 1:22Bu, bir çox iqtisadiyyatda
-
1:22 - 1:23baş verən tendensiyadır.
-
1:23 - 1:25Burada iqtisadiyyatın həqiqi
-
1:25 - 1:28məhsuldarlığının
-
1:28 - 1:30artmasını gözləyrsiniz.
-
1:30 - 1:32Sadəcə əhalinin və
-
1:32 - 1:33məhsuldarlığın artmasına
-
1:33 - 1:36əsaslanaraq bunu etsəniz,
-
1:36 - 1:40zaman keçdikcə real ÜDM
-
1:40 - 1:41buna bənzəyəcək.
-
1:41 - 1:44Bu, ən düzgün işləyən
iqtisadiyyatların -
1:44 - 1:47uzunmüddətli tendensiyasıdır.
-
1:47 - 1:49Qısamüddətli olana baxdıqda isə
-
1:49 - 1:51bu, o qədər də düzgün,
-
1:51 - 1:52yaxşı deyil.
-
1:52 - 1:54Dünya iqtisadiyyatını və ya hər hansı
-
1:54 - 1:57iqtisadiyyatı araşdırsanız,
-
1:57 - 2:00qüsursuz, düz tendensiya xətti əvəzinə,
-
2:00 - 2:03daha çox buna bənzədiyini görəcəksiniz.
-
2:03 - 2:07Real ÜDM trend xəttindən
-
2:07 - 2:09daha sürətli ola,
-
2:09 - 2:11daha sonra birdən-birə
-
2:11 - 2:13yavaşlaya və ya
-
2:13 - 2:15ya da kiçilə bilər.
-
2:15 - 2:16Sonra artmağa başlayacaq,
-
2:16 - 2:18trend xəttini yenə aşacaq və
-
2:18 - 2:19yenə azalaraq trend
xəttindən aşağı düşəcək. -
2:19 - 2:20Sonra yenə trend xəttinin
-
2:20 - 2:24üstünə çıxacaq və beləcə onun
-
2:24 - 2:26ətrafında hərəkət etməyə
davam edəcək. -
2:26 - 2:29Bu trend xətti ətrafındakı dövrə
-
2:29 - 2:31iqtisadi tsikl deyilir.
-
2:31 - 2:33Bunu
-
2:33 - 2:35bir zirvədən digər zirvəyə,
-
2:35 - 2:36bir çuxurdan digər çuxura
-
2:36 - 2:37olduğunu deyə və ya
-
2:37 - 2:39istədiyiniz kimi adlandıra
bilərsiniz. -
2:39 - 2:41İdeya budur ki, iqtisadiyyat
-
2:41 - 2:45gözəl, daima artımlı deyil.
-
2:45 - 2:47Bu, trend xəttindən daha
sürətli irəliləyə, -
2:47 - 2:48sonra xətdən aşağı düşə,
-
2:48 - 2:50sonra yenidən arta və yenidən
-
2:50 - 2:52gerilə bilər.
-
2:52 - 2:55Bu,
-
2:55 - 2:58iqtisadi tsikl adlanır.
-
2:58 - 3:00"Tsikl" ifadəsi bir az
çaşdırıcıdır. -
3:00 - 3:02Bunun haqqında düşündükdə,
-
3:02 - 3:04hətta bunu çəkdikdə
-
3:04 - 3:06yaxşı müəyyənləşdirilmiş bir
-
3:06 - 3:08qrafik düşünülür.
-
3:08 - 3:11Burada hər il eyni miqdarda
-
3:11 - 3:12yuxarı və aşağı hərəkət vardır.
-
3:12 - 3:13Həqiqətdə isə iqtisadi tsikl
-
3:13 - 3:15olduqda gözlənilməzdir.
-
3:15 - 3:16İqtisadçılar da iqtisadi
-
3:16 - 3:18tsikl haqqında məlumat
verməkdə çətinlik çəkir. -
3:18 - 3:20Bu tsikl haqqında düşünükdə
-
3:20 - 3:22bu, yaxşı nümunə deyil,
-
3:22 - 3:24gözlənilməzdir.
-
3:24 - 3:27Bu, trend xəttindən aşağı,
-
3:27 - 3:29yuxarı doğru hərəkət edir və
-
3:29 - 3:32onu proqnozlaşdırmaq çətindir.
-
3:32 - 3:34Ümumiyyətlə, hər qalxma və
-
3:34 - 3:36enmə arasında eyni
-
3:36 - 3:37müddət yoxdur, buna görə də
-
3:37 - 3:39onu proqnozlaşdırmaq çətindir.
-
3:39 - 3:42İqtisadi tsiklin müxtəlif
mərhələləri üçün -
3:42 - 3:44fərqli şərtlər vardır.
-
3:44 - 3:46Bunu nə baş verdiyini
təsvir etmə -
3:46 - 3:47üçün istifadə edək.
-
3:47 - 3:49İqtisadiyyatın artdığı hissədə,
-
3:49 - 3:51yəni buradan burada böyüdüyü
-
3:51 - 3:53hissəni iqtisadi tsiklin
-
3:53 - 3:55bir mərhələsi adlandıra bilərik.
-
3:55 - 3:58Bunu yaşıl ilə işarələyək.
-
3:58 - 3:59Bunu genişlənmə də
adlandıra bilərik, -
3:59 - 4:03çünki burada həqiqətən
iqtisadiyyat genişlənir. -
4:03 - 4:05Bu iqtisadiyyatda daha çox mal
-
4:05 - 4:06və xidmət istehsal olunur.
-
4:06 - 4:08Bunun baş vermə səbəbləri
-
4:08 - 4:09barədə danışacağıq,
-
4:09 - 4:12Bu, kiçilməyə başladıqda
-
4:12 - 4:13iqtisadiyyat da kiçiləcək.
-
4:13 - 4:16Buna "geriləmə",
-
4:16 - 4:18başqa sözlə desək,
-
4:18 - 4:22böhran deyə bilərik.
-
4:22 - 4:25Buradakı
-
4:25 - 4:26bənövşəyi hissə
-
4:26 - 4:29böhranı göstərir.
-
4:29 - 4:31Böhran çox böyük olduqda
-
4:31 - 4:34bu, bəzən "depressiya"
adlanır. -
4:34 - 4:35Depressiya üçün fərqli
kateqoriyalar var. -
4:35 - 4:36Məşhur bir zarafat var.
-
4:36 - 4:39Qonşunuz işini itirsə,
bu, böhrandır, -
4:39 - 4:43özünüzün işinizi itirsəniz
isə depressiyadır. -
4:43 - 4:45Maraqlısı odur ki,
bu nümunənin -
4:45 - 4:48hər 8, 7, 10 ildən
-
4:48 - 4:49bir baş verdiyini
görürük. -
4:49 - 4:51Amma bunun baş vermə
səbəbini -
4:51 - 4:53tam anlamırıq.
-
4:53 - 4:54Növbəti bir neçə videoda
-
4:54 - 4:57bunu izah edən modellərə
-
4:57 - 4:59baxacağıq.
-
4:59 - 5:01Məcmu tələb və məcmu təklifi
-
5:01 - 5:03araşdırmağımızın əsas
-
5:03 - 5:04məqsədi də budur.
-
5:04 - 5:06Bunlara böyük bir şübhə
-
5:06 - 5:07ilə yanaşmalısınız.
-
5:07 - 5:09Məncə, bu, iqtisadi tsiklin və ya
-
5:09 - 5:11hansısa bir bazar dövrünün
-
5:11 - 5:13mühüm amilləri nəzərə almayan
-
5:13 - 5:15sadələşdirilmiş
-
5:15 - 5:17modellərindəndir.
-
5:17 - 5:20Bu,
-
5:20 - 5:23insan emosiyalarıdır.
-
5:23 - 5:25İndiyə qədərki iqtisadi
-
5:25 - 5:27araşdırmaların əksəriyyətində
-
5:27 - 5:28görə bilərsiniz ki,
insan duyğuları, -
5:28 - 5:30yaxın keçmişi təxmin
etmək -
5:30 - 5:33meylləri, insan hərisliyi,
-
5:33 - 5:36qorxu, xəsislis riski haqqında
danışmamışıq. -
5:36 - 5:37Bunlar çox realdır, çünki
-
5:37 - 5:38ənənəvi iqtisadiyyat bu
-
5:38 - 5:39modellərə uyğun gəlmir.
-
5:39 - 5:42Davranış iqtisadiyyatı və davranış
-
5:42 - 5:45maliyyəsində insan duyğularını
-
5:45 - 5:47nəzərə alan sahələr var.
-
5:47 - 5:49Ancaq o, məcmu təklif
və məcmu -
5:49 - 5:50tələbdə öyrənəcəyimiz
modellərə -
5:50 - 5:55daxil olmayacaq.
-
5:55 - 5:56İnsan duyğularını deməyimin
səbəbi odur ki, -
5:56 - 5:58investisiya şirkətində
-
5:58 - 6:01analitik olduğum 6-7 il müddətində
-
6:01 - 6:03bazarla bağlı araşdırma etdim.
-
6:03 - 6:05Aydın oldu ki,
-
6:05 - 6:08bazar dövrlərini və iqtisadi dövrlərin
-
6:08 - 6:10idarə olunması
-
6:10 - 6:12insan duğyularından asılıdır.
-
6:12 - 6:14Burada baş verənlər
uzunmüddətlidir. -
6:14 - 6:16Bu, birinci sinif
-
6:16 - 6:18iqtisadiyyat dərsində
-
6:18 - 6:20öyrənəcəklərinizdən deyil.
-
6:20 - 6:21Bunu klassik olanı
-
6:21 - 6:23deməzdən əvvəl
deyəcəyəm, -
6:23 - 6:26çünki, məncə, bu,
iqtisadi dövrdə -
6:26 - 6:29baş verənləri daha
yaxşı göstərir. -
6:29 - 6:30Genişlənmə mərhələsi başlayanda
-
6:30 - 6:33insanlar hələ də şübhə edirlər.
-
6:33 - 6:34Burada insanlar
-
6:34 - 6:36işdən çıxarılırdı,
-
6:36 - 6:39hesabları ödəməkdə çətinlik çəkdi.
-
6:39 - 6:40Şirkətlər çox az, hətta
-
6:40 - 6:43bəzən heç mənfəət
-
6:43 - 6:45əldə etmirdilər və
-
6:45 - 6:46iflaslar baş verirdi.
-
6:46 - 6:47İqtisadiyyat genişlənməsinə
-
6:47 - 6:49baxmayaraq, insanlar şübhə
-
6:49 - 6:50şübhə ilə yanaşırlar.
-
6:50 - 6:52İnsanlar yaxın keçmişdə baş verən
-
6:52 - 6:53çətinliyi xatırlayır və
-
6:53 - 6:54pullarını xərcləmək
istəmirlər. -
6:54 - 6:55Sərmayə qoymağa
-
6:55 - 6:56başlamaq istəmirlər.
-
6:56 - 6:58Bu nöqtədən digərinə
getdikdə -- -
6:58 - 7:00iqtisadi tsiklin ən güclü
-
7:00 - 7:03hesab etdiyim tərəfini
-
7:03 - 7:04izah edirəm.
-
7:04 - 7:06Buradan uzaqlaşsalar da,
bunun real -
7:06 - 7:07olduğunu düşünürlər.
-
7:07 - 7:09Bəlkə, bu, həqiqətən
baş verir. -
7:09 - 7:11Onların bununla bağlı
-
7:11 - 7:12pis xatirələri uzaqlaşır.
-
7:12 - 7:14Risk,
-
7:14 - 7:15işdən çıxarılma və
-
7:15 - 7:16iflaslarla bağlı
-
7:16 - 7:17xatirələri uzaqlaşır.
-
7:17 - 7:19Onlar daha çox inamlı
olur və daha çox -
7:19 - 7:20sərmayə qoymaq istəyirlər.
-
7:20 - 7:22Sərmayə qoymağa,
-
7:22 - 7:23daha çox xərcləməyə,
-
7:23 - 7:24insanları işə almağa
başlayırlar. -
7:24 - 7:26Bütün bunlara görə
-
7:26 - 7:27ifla, ixtisar halları
-
7:27 - 7:28daha az baş verir.
-
7:28 - 7:30İşə alınmalar artır və
-
7:30 - 7:32insanlar bu barədə optimist
düşünürlər. -
7:32 - 7:34Beləliklə, iqtisadiyyat böyüyür.
-
7:34 - 7:36Bu nöqtələrə doğru getdikcə
-
7:36 - 7:38böyük iflaslar,
-
7:38 - 7:41ixtisarlar və girovlar haqqında
-
7:41 - 7:45uzun müddətdir ki, danışılmır.
-
7:45 - 7:47Burada insanlar özlərini
-
7:47 - 7:49arxayın hiss edir və riskə çox da
-
7:49 - 7:50əhəmiyyət vermirlər.
-
7:50 - 7:51Onlar sərmayə qoyur və
sabahı -
7:51 - 7:53düşünmədən onu xərcləyirlər.
-
7:53 - 7:55Düşünürlər ki, bu artım
-
7:55 - 7:56hər zaman olacaq.
-
7:56 - 7:57Yaxın keçmişdən
-
7:57 - 7:58nəticə çıxarırlar.
-
7:58 - 8:00İqtisadçılardan da yaxın
-
8:00 - 8:03gələcək haqqında fikirlərini
-
8:03 - 8:04soruşduqda yaxın keçmişə
-
8:04 - 8:07baxaraq nəticə çıxarmağa
-
8:07 - 8:08çalışdıqlarını göstərən
-
8:08 - 8:09araşdırmalar var.
-
8:09 - 8:11Deyirlər ki, yaxın
keçmişdə -
8:11 - 8:12böyüdüyümüz qədər
böyüyəcəyik. -
8:12 - 8:14Burada onlar çox qərarlı və
-
8:14 - 8:17optimistdirlər.
-
8:17 - 8:20Güman ki, düzgün sərmayə
qoya bilmirlər. -
8:20 - 8:23İşlər gözlənildiyi kimi
getmədikdə isə -
8:23 - 8:25qorxmağa başlayırlar.
-
8:25 - 8:27Hələ də bu vəziyyəti
inkar edirlər, -
8:27 - 8:28qorxmağa başlayırlar.
-
8:28 - 8:29Burada xoşagəlməz
-
8:29 - 8:30nəsə baş verdiyini
deyirlər. -
8:30 - 8:32Təlaşa düşürlər, ixtisarlar
başlayır, -
8:32 - 8:35iqtisadiyyat zəifləyir və tsikl
-
8:35 - 8:36yenidən başlayır.
-
8:36 - 8:38Bunun emosional tərəfini
anlamaq üçün -
8:38 - 8:40yenidən çəkək.
-
8:40 - 8:45İnsanlar iqtisadiyyatın
-
8:45 - 8:47böyüməsinə
-
8:47 - 8:51şübhə ilə yanaşdığı
-
8:51 - 8:52dövr üçün belə bir qrafik
-
8:52 - 8:54çəkək.
-
8:54 - 8:57Bu, ənənəvi olaraq birja
tsiklinə aiddir. -
8:57 - 8:58Birja tsikli həqiqi iqtisadi
-
8:58 - 9:00tsikl ilə sıx bağlıdır.
-
9:00 - 9:02Məncə, bu sözlər iqtisadi tsikl
-
9:02 - 9:05və ya birja tsiklində
-
9:05 - 9:06baş verənlərin emosional
-
9:06 - 9:08hisslərini əks etdirir.
-
9:08 - 9:12Genişlənmənin ortasında olduqda
-
9:12 - 9:14insanlar çox optimist olurlar.
-
9:14 - 9:16Yaxud onlar
-
9:16 - 9:17bir az həyəcalı olurlar.
-
9:17 - 9:18Onlar bunun yeni nəsə
olduğunu və -
9:18 - 9:20daimi böyüməyə səbəb ola
biləcəyini düşünürlər. -
9:20 - 9:22Amma insanlarda bir həyəcan da var,
-
9:22 - 9:23çünki onlar yanlız son
bir neçə ildə -
9:23 - 9:25pul qazandıqlarını
xatırlayırlar. -
9:25 - 9:26Onlar bütün pullarını
sərmayə -
9:26 - 9:28qoymağı, alış-veriş vebsaytları
-
9:28 - 9:29almağı düşünürlər.
-
9:29 - 9:31Burada eyforiya var.
-
9:31 - 9:32Onlar asanlıqla pul
qazandıqlarını düşünürlər. -
9:32 - 9:33İşləməli deyillər.
-
9:33 - 9:35Sadəcə evləri bərpa edə
-
9:35 - 9:38və ya saytdan səhmləri
alaraq gündəlik -
9:38 - 9:39ticarət edə bilərlər.
-
9:39 - 9:41Amma ola bilər ki,
-
9:41 - 9:42bu, yaxşı sərmayə olmasın,
-
9:42 - 9:44gözlənilən qədər yaxşı
-
9:44 - 9:45nəticə verməsin.
-
9:45 - 9:49İnsanlar bir az narahat olur, ancaq
-
9:49 - 9:50sonra yenə bunu inkar edirlər.
-
9:50 - 9:53İnsanlar böhran yaşadıqlarını düşünür,
-
9:53 - 9:55sonra bunu inkar edirlər.
-
9:55 - 9:57Böhranda olduqlarından çox
keçdiyini, -
9:57 - 9:58bu dəfə fərqli olduğunu
düşünürlər. -
9:58 - 9:59Fikirləşirlər ki, internet
hər şeyi dəyişir, -
9:59 - 10:01ev yatırımları aşağı
düşməyəcək. -
10:01 - 10:02Böhran davam etdikcə
-
10:02 - 10:04insanlar
-
10:04 - 10:06artıq qorxmağa başlayır.
-
10:06 - 10:07Nəsə baş verdiyini
-
10:07 - 10:09düşünürlər və ümidsizlik
qorxu yaranır. -
10:09 - 10:10Birja tsikli
-
10:10 - 10:11haqqında düşünsəniz,
-
10:11 - 10:14adi iqtisadi tsikl vəziyyətində
-
10:14 - 10:16satmağa başlayırlar.
-
10:16 - 10:17Daha az xərcləməyə,
-
10:17 - 10:19artıq pullarını yığmağa
başlayırlar və -
10:19 - 10:21sonda təslim olurlar.
-
10:21 - 10:23Vəziyyətin pis olduğunu və
heç vaxt -
10:23 - 10:24yaxşılaşmayacağını
düşünürlər. -
10:24 - 10:26Nəticədə, ümidsizliyə qapılırlar.
-
10:26 - 10:28Onlar emosional olaraq
-
10:28 - 10:30depressiyaya girirlər, çünki
-
10:30 - 10:32xoş hisslərdən uzun müddət
-
10:32 - 10:33keçdiyini deyirlər.
-
10:33 - 10:36Hər hansı yaxşı investor sizə
-
10:36 - 10:37sarmayə üçün yaxşı və ya
-
10:37 - 10:40pis vaxt olduğunu deyəcək.
-
10:40 - 10:42Burada bir az böyümə olsa da,
-
10:42 - 10:43insanlar düşünür ki,
-
10:43 - 10:45bu hissləri uzun müddət idi yaşamırdıq,
-
10:45 - 10:47buna görə də depressiyaya girirlər.
-
10:47 - 10:49Ancaq böyümə davam etdikcə,
-
10:49 - 10:50onlar ümidlənməyə, rahatlmağa
-
10:50 - 10:52başlayırlar. Ən azından
-
10:52 - 10:53getdikcə pisləşmir deyə düşünürlər
-
10:53 - 10:55və yenidən nikbin olmağa başlayırlar.
-
10:55 - 10:57Buna görə də yadda saxlayın ki,
-
10:57 - 10:59həm biznes, həm də iqtisadi dövrdə
-
10:59 - 11:00duyğular
-
11:00 - 11:03əsas rol oynayır.
-
11:03 - 11:05İqtisadiyyat dərsində
-
11:05 - 11:07öyrənirik ki, süni olan insan duyğularını
-
11:07 - 11:10şəkildən bir az kənarlaşdırırıq,
-
11:10 - 11:12çünki onlar şəklin
-
11:12 - 11:15ən vacib hissəsi ola bilər.
- Title:
- The business cycle | Aggregate demand and aggregate supply | Macroeconomics | Khan Academy
- Description:
-
- Video Language:
- English
- Team:
Khan Academy
- Duration:
- 11:16
Show all