Unutulmuş bir virüs, antibiyotik krizini çözmede bize nasıl yardım edebilir
-
0:01 - 0:02Bir dakikanızı ayırın
-
0:02 - 0:04ve virüsler hakkında bir düşünün.
-
0:05 - 0:07Aklınıza ne geliyor?
-
0:07 - 0:08Bir hastalık mı?
-
0:08 - 0:09Korku mu?
-
0:09 - 0:11Muhtemelen cidden
rahatsız edici bir şey. -
0:11 - 0:14Ama tüm virüsler aynı değil.
-
0:14 - 0:17Evet doğru. Bazıları yıkıcı
hastalıklara sebep oluyor. -
0:18 - 0:22Ama bazıları bunun tam tersini yapıp
hastalıkları tedavi edebiliyor. -
0:22 - 0:24Bu tür virüsler "faj"
olarak adlandırılır. -
0:24 - 0:27Ben bu fajları ilk defa
2013 yılında duydum. -
0:27 - 0:30Kayınpederim -ki kendisi cerrahtır-
-
0:30 - 0:32bana tedavi ettiği bir kadın
hastasından bahsetti. -
0:32 - 0:35Bu kadının, birçok ameliyat gerektiren
bir diz yaralanması vardı -
0:35 - 0:37ve bu tedavi süresi boyunca
-
0:37 - 0:40bacağında kronik bir
bakteriyal enfeksiyon oluştu. -
0:40 - 0:41Ne yazık ki
-
0:41 - 0:44enfeksiyona sebep olan bakteri
-
0:44 - 0:47mevcut antibiyotiklerin hiçbirine
tepki vermiyordu. -
0:47 - 0:50Bu noktada geriye kalan tek seçenek
enfeksiyonun yayılmasını önlemek için -
0:50 - 0:52bacağı ameliyatla kesip almak.
-
0:53 - 0:57Kayınpederim başka bir çözüm
bulmak için can atıyordu -
0:57 - 1:01ve son çare olarak deneysel
bir tedavi olan fajları kullandı. -
1:02 - 1:04Tahmin edin ne oldu? İşe yaradı.
-
1:04 - 1:08Üç haftalık faj uygulaması ile
kronik enfeksiyon iyileşti, -
1:08 - 1:11hem de hiçbir antibiyotik
iyileştiremezken. -
1:12 - 1:15Bu tuhaf fikir tarafından
büyülenmiştim: -
1:16 - 1:18enfeksiyonu tedavi eden virüsler.
-
1:18 - 1:22Bugün bile tıbbi potansiyeli olan
bu fajlar beni büyülüyor. -
1:22 - 1:26Aslında geçen yıl bu alanda bir şirket
kurmak amacıyla işimden ayrıldım. -
1:27 - 1:28Peki nedir bu faj?
-
1:29 - 1:33Şu an burada gördüğünüz görüntü,
bir elektron mikroskobundan alındı. -
1:33 - 1:37Bu şu demek: Ekranda gördüğünüz şey,
gerçekte inanılmaz derecede küçük bir şey. -
1:37 - 1:39Bir baş, başın tam ortasında
pütürlü bir kısım, -
1:39 - 1:43uzunca bir beden ve birkaç ayak.
-
1:43 - 1:45Bu prototipik bir fajın görüntüsü.
-
1:45 - 1:46Ne kadar da şirin.
-
1:46 - 1:48(Kahkahalar)
-
1:49 - 1:51Şimdi ellerinize bir bakın.
-
1:52 - 1:57Tahminimizce her elinizde
10 milyardan fazla faj bulunuyor. -
1:58 - 2:00Peki orada ne yapıyorlar?
-
2:00 - 2:02(Kahkahalar)
-
2:02 - 2:04Virüsler, hücrelere hastalık
bulaştırmada iyidir. -
2:04 - 2:07Fajlar ise bakterileri enfekte
etmede müthiştirler -
2:07 - 2:10ve eliniz, tıpkı vücudunuzun
birçok noktası gibi -
2:10 - 2:12bakteriyal aktivite için
sıcak bir yuva sağlıyor, -
2:12 - 2:14fajlar için ideal bir av
sahası da sunuyor. -
2:14 - 2:18Nihayetinde fajlar bakterileri avlıyor.
-
2:18 - 2:21Fajların oldukça seçici bir avcı
olduklarını bilmek de çok önemli. -
2:22 - 2:26Genellikle, bir faj sadece bir bakteri
türünü enfekte edebilir. -
2:27 - 2:30Buradaki sunumda, gördüğünüz faj
-
2:30 - 2:33Staphylococcus aureus isimli
bir bakteriyi avlıyor, -
2:33 - 2:36bu bakterinin ilaca dirençli
hali MRSA olarak bilinir. -
2:36 - 2:39Deri ve yara enfeksiyonuna neden olur.
-
2:39 - 2:42Faj, ayaklarını kullanarak avlar.
-
2:42 - 2:45Bu ayaklar aslında
oldukça duyarlı birer reseptör, -
2:45 - 2:48bakteriyal hücre üzerinde
uygun bir yüzey için tetikte bekliyorlar. -
2:48 - 2:49Bulduklarında ise
-
2:49 - 2:52faj bakteriyal hücre
duvarına bağlanır -
2:52 - 2:55ve kendi DNA'sını enjekte eder.
-
2:55 - 2:56DNA, fajın baş kısmında bulur
-
2:56 - 2:59ve uzun gövdesi boyunca bakterinin
içine doğru hareket eder. -
2:59 - 3:02Bu noktada faj,
bakteriyi bir sürü yeni faj -
3:02 - 3:04üretmesi için yeniden programlar.
-
3:04 - 3:07Aslına bakılırsa bakteri,
bir faj fabrikasına dönüşür. -
3:08 - 3:11Bakteri hücresinde 50-100
civarında faj biriktiğinde -
3:12 - 3:16fajlar hücre duvarını parçalayacak
bir protein salarlar. -
3:17 - 3:20Bakteri patladığında fajlar dışarı çıkar
-
3:20 - 3:22ve yeni bir bakteriyi enfekte
etmek için ava çıkar. -
3:23 - 3:27Ah üzgünüm, sanırım bu kulağınıza
korkunç bir virüs gibi geldi. -
3:27 - 3:30Ama kendisini bakteri
içerisinde çoğaltıp -
3:30 - 3:33sonra da onları öldürebilme yetenekleri,
-
3:33 - 3:36fajları tıp dünyasında oldukça
ilgi çekici bir hale getiriyor. -
3:36 - 3:38Fazlaca ilginç bulduğum
bir başka nokta ise -
3:38 - 3:40bunların hangi ölçüde gerçekleştiği.
-
3:40 - 3:44beş yıl önce fajlar hakkında
en ufak bir fikrim yoktu. -
3:44 - 3:48Ama bugün size fajların, doğal prensibin
bir parçası olduğunu söyleyebilirim. -
3:48 - 3:52Fajlar ve bakteriler evrimin
ta ilk zamanlarına dayanıyor. -
3:52 - 3:56Her zaman koordinasyon içinde olup
birbirlerini kontrol etmişler. -
3:56 - 3:59Yani bu gerçekten de bir yin-yang,
-
3:59 - 4:01mikroskobik seviyedeki
bir avcı ve av hikayesi. -
4:02 - 4:04Bazı bilim insanları bu fajların
-
4:04 - 4:08gezegenimizde en bol bulunan
organizma olduğunu düşünüyor. -
4:09 - 4:12Fajların tıbbi potansiyellerini
konuşmaya devam etmeden önce, -
4:12 - 4:15bence herkes fajları ve
dünyadaki rollerini öğrenmeli: -
4:15 - 4:18Bakterileri avlar,
enfekte eder ve öldürürler. -
4:18 - 4:22Peki nasıl olur da doğada bu kadar
güzel işleyen bir şeye sahipken -
4:22 - 4:24her gün, her yerde,
-
4:24 - 4:26yine de dünyanın büyük bir bölümünde
-
4:26 - 4:28bakteriyal enfeksiyonla savaşmak için
-
4:28 - 4:31bu prensibi kullanan
tek bir ilaç bile olmaz piyasada? -
4:32 - 4:35Bunun en basit cevabı, henüz
kimsenin bu tür bir ilaç geliştirmemesi, -
4:35 - 4:38en azından dünyanın birçok
noktasında kabul gören -
4:38 - 4:41batılı düzenleme standartlarına
uygun bir ilaç. -
4:41 - 4:44Bunun nedenini anlamak için
zamanda biraz geriye gitmeliyiz. -
4:45 - 4:48Bu, Félix d'Herelle'in bir fotoğrafı.
-
4:48 - 4:51Kendisi, fajları keşfeden
iki önemli bilim insanından biri. -
4:51 - 4:531917'de fajları keşfettiğinde
-
4:53 - 4:56aslında ne keşfettiğine
dair bir fikri yoktu. -
4:56 - 5:00Basili dizanteri olarak adlandırılan
bir hastalıkla ilgileniyordu, -
5:00 - 5:02ki bu, şiddetli ishale
ve sonrasında birçok insanın -
5:02 - 5:05ölümüne sebep olan bir çeşit
bakteriyal enfeksiyondu. -
5:05 - 5:09Çünkü niyahetinde bakteriyal enfeksiyon
için bir tedavi bulunmamıştı. -
5:09 - 5:13Bu hastalığı atlatan hastalardan
aldığı örnekleri inceliyordu -
5:13 - 5:16ve bir şeyin oldukça
garip olduğunu fark etti. -
5:16 - 5:17Örneklerde bulunan bir şey
-
5:17 - 5:20hastalığa sebep olduğu düşünülen
bakterileri öldürüyordu. -
5:20 - 5:23Ne olduğunu anlamak için oldukça
başarılı bir deney yaptı. -
5:23 - 5:25Örneği alıp süzdü,
-
5:25 - 5:29ta ki sadece en ufak parçanın
kaldığından emin olana kadar. -
5:29 - 5:33Sonrasında küçük bir damla alıp
yeni ekilen bir bakteri kültürüne ekledi -
5:33 - 5:37ve saatler içinde
öldürülen bakteri sayısını gözlemledi. -
5:37 - 5:41Sonra deneyi tekrarladı, yeniden süzdü,
küçük bir damla aldı -
5:41 - 5:44ve bir sonraki yeni
bakteri kültürüne ekledi. -
5:44 - 5:46Bunu art arda 50 defa yaptı.
-
5:46 - 5:48Her defasında aynı etkiyi gözlemledi.
-
5:48 - 5:51Bu noktada iki sonuca vardı.
-
5:51 - 5:52İlki ve en belirgin olanı şuydu:
-
5:52 - 5:55evet, gerçekten de sıvının içindeki
bir şey bakteriyi öldürüyor. -
5:55 - 5:57Diğer gözleme göre ise
-
5:57 - 5:59bu, doğadaki bir canlı olmak zorundaydı
-
5:59 - 6:02çünkü küçücük bir damla bile
böylesine büyük bir etkiye sahipti. -
6:02 - 6:06Bulduğu maddeye
"görünmez mikrop" adını verdi -
6:06 - 6:09ve onu tam anlamıyla
"bakteri yiyici" olarak çevrilen -
6:09 - 6:11"bakteriyofaj" olarak adlandırdı.
-
6:11 - 6:15Bu arada modern mikrobiyolojide bu,
en temel buluşlardan birisi. -
6:15 - 6:18Genomik düzenlemede ve birçok
alanda kullandığımız teknikler, -
6:18 - 6:22fajların çalışma prensibini
anlayış şeklimize dayanıyor. -
6:22 - 6:25Daha bugün Nobel Kimya Ödülü,
fajlarla çalışan -
6:25 - 6:29ve bu çalışmalara dayanarak ilaç
geliştiren iki bilim insanına verildi. -
6:30 - 6:321920'lere ve 30'lara dönecek olursak
-
6:32 - 6:34insanlar fajların tıbbi
potansiyelini hemen görmüşlerdi. -
6:34 - 6:36Sonuçta görünmez olmasına rağmen
-
6:36 - 6:39güvenilir bir şekilde bakterileri
öldüren bir şeye sahiptiniz. -
6:39 - 6:43Abbott, Squibb ya da Lilly gibi hâlâ
günümüzde var olan şirketler -
6:43 - 6:44faj preparatları sattılar.
-
6:45 - 6:48Ama gerçek şu ki işe görünmez
bir mikropla başlıyorsanız -
6:48 - 6:51güvenilir bir ilaç elde etmek
gerçekten zordur. -
6:51 - 6:54Bugün Amerikan Gıda ve İlaç
İdaresi'ne gittiğinizi hayal edin -
6:54 - 6:57ve hastalara görünmez bir virüs
vermek istediğinizden bahsedin. -
6:58 - 7:011940'larda kimyasal
antibiyotikler çıktığında -
7:01 - 7:03her şey tamamen değişti.
-
7:03 - 7:05Bunda en büyük rolü bu adam oynadı.
-
7:05 - 7:06Kendisi Alexdander Fleming.
-
7:06 - 7:09İlk antibiyotik olan
penisilinin geliştirilmesine -
7:09 - 7:12katkı sağlayan çalışması ile
Nobel Tıp Ödülü'nü kazandı. -
7:13 - 7:17Antibiyotikler gerçekten fajlardan
çok daha farklı çalışır. -
7:17 - 7:20Çoğunlukla, bakterilerin
çoğalmasını engelliyorlar -
7:20 - 7:23ve ne tür bir bakteri olduğunu
çok fazla önemsemiyorlar. -
7:23 - 7:25Geniş spektrumlu olarak
adlandırdıklarımız ise -
7:25 - 7:29tüm bakteri çeşitlerinde bile işe yarıyor.
-
7:29 - 7:30Bunu çok daha dar bir spektrumda,
-
7:30 - 7:33tek bir bakteri türüne karşı işe
yarayan fajlarla karşılaştırın. -
7:33 - 7:35Sağladığı avantajı siz de göreceksiniz.
-
7:36 - 7:38Sanki hayaller gerçeğe dönüştü.
-
7:38 - 7:42Bakteriyal enfeksiyondan
şüphelendiğiniz bir hastanız var. -
7:42 - 7:43Ona antibiyotik veriyorsunuz.
-
7:43 - 7:47Hastalığa sebep olan bakteri hakkında
başka bir şey bilmenize de gerek yok -
7:47 - 7:49ve hastaların çoğu iyileşiyor.
-
7:49 - 7:52Biz daha fazla antibiyotik ürettikçe
-
7:52 - 7:55haliyle bakteriyal enfeksiyonda
birinci basamak tedavi haline geliyorlar. -
7:56 - 8:00Bu arada ortalama yaşam süremize de
çok büyük katkıda bulunuyorlar. -
8:00 - 8:03Bugün, sadece kompleks tıbbi müdahaleler
-
8:03 - 8:05ve ameliyatlar yapabiliyoruz.
-
8:05 - 8:06Çünkü antibiyotiklerimiz var
-
8:06 - 8:08ve hemen ertesi gün hastanın,
-
8:08 - 8:12ameliyat sırasında kapabileceği bakteriyal
bir enfeksiyondan ölme riski yok. -
8:12 - 8:16Dolayısıyla fajları unutmaya başladık,
özellikle batı tıp dünyasında. -
8:17 - 8:20Ben büyürken bile kısmen
şöyle bir görüş vardı: -
8:20 - 8:24"Bakteriyal enfeksiyon sorununu çözdük.
Artık antibiyotiklerimiz var." -
8:25 - 8:28Tabii ki bugün biliyoruz ki
bu düşünce yanlış. -
8:28 - 8:31Bugün çoğunuz antibiyotiklere
dirençli bakterileri duymuştur. -
8:31 - 8:34Bu bakteriler, enfeksiyon
tedavisi için geliştirdiğimiz, -
8:34 - 8:39hepsi değilse bile, birçok antibiyotiğe
karşı dirençli hale gelmişlerdir. -
8:40 - 8:41Peki bu noktaya nasıl geldik?
-
8:42 - 8:44Demek ki düşündüğümüz
kadar zeki değildik. -
8:45 - 8:47Antibiyotikleri her yerde
kullanmaya başladığımız için -
8:47 - 8:51-tedavi ve önleyici olarak hastanelerde,
basit soğuk algınlıkları için evlerde, -
8:51 - 8:54hayvanların sağlığını korumak
için çiftliklerde- -
8:54 - 8:55bakteriler evrim geçirdi.
-
8:56 - 8:59Kendilerine yapılan
antibiyotik saldırılarında, -
8:59 - 9:02en çok uyum sağlayabilenler
hayatta kaldı. -
9:03 - 9:06Bugün onları, "çoklu-ilaç dirençli
bakteriler" olarak adlandırıyoruz. -
9:06 - 9:08Korkutucu bir istatistik
sunmama izin verin. -
9:08 - 9:12Birleşik Krallık hükûmeti tarafından
desteklenen son yapılan çalışmalarda -
9:12 - 9:142050 yılına kadar her yıl,
10 milyon insanın -
9:14 - 9:18çoklu-ilaç dirençli enfeksiyonlardan
hayatını kaybedeceği tahmin ediliyor. -
9:18 - 9:22Bunu günümüzde her yıl kanserden hayatını
kaybeden 8 milyon insanla karşılaştırın, -
9:22 - 9:24o zaman sayının
korkunçluğunu göreceksiniz. -
9:24 - 9:27Ama iyi haber şu ki
fajların bir yere gittiği yok. -
9:27 - 9:30Ve söylemeliyim ki fajlar çoklu-ilaç
direncinden etkilenmiyorlar. -
9:30 - 9:32(Kahkahalar)
-
9:32 - 9:37Hallerinden gayet memnun, etrafımızdaki
bakterileri avlayıp öldürüyorlar. -
9:38 - 9:41Ayrıca seçicililer de
ve bu günümüzde oldukça önemli. -
9:41 - 9:43Bugün birçok ortamda
enfeksiyona sebep olan -
9:43 - 9:47bakteriyal patojenleri güvenilir
bir şekilde tanımlayabiliyoruz. -
9:47 - 9:52Seçicilik özelliği bizim, geniş spektrumlu
antibiyotiklerle ilişkili yan etkilerden -
9:52 - 9:54korunmamıza yardımcı oluyor.
-
9:54 - 9:58Belki de içlerindeki en güzel haber,
artık görünmez bir mikrobun olmayışı. -
9:58 - 10:00Onlara bakabiliyoruz.
-
10:00 - 10:01Bunu daha önce birlikte yaptık.
-
10:01 - 10:03DNA dizisini çıkarabiliyoruz.
-
10:03 - 10:05Nasıl çoğaldıklarını anlıyoruz.
-
10:05 - 10:07Sınırlarını anlıyoruz.
-
10:07 - 10:12Güçlü ve güvenilir faj bazlı farmasötikler
geliştirmede önemli bir yerdeyiz -
10:12 - 10:14ve bu dünya genelinde olan bir şey.
-
10:14 - 10:17Biz de dahil 10'dan fazla
biyoteknoloji şirketi -
10:17 - 10:21bakteriyal enfeksiyon tedavisinde
insan-faj uygulamalarını geliştiriyor. -
10:21 - 10:23Şu an Avrupa ve Birleşik Devletler'de
-
10:23 - 10:25birçok klinik çalışma deneme aşamasında.
-
10:26 - 10:27Dolayısıyla faj terapisinde
-
10:27 - 10:30bir rönesans eşiğinde
olduğumuza şiddetle inanıyorum. -
10:30 - 10:34Benim için bir fajın
en doğru tasviri şu şekilde: -
10:35 - 10:37(Kahkahalar)
-
10:37 - 10:41Benim için faj, çoklu ilaç direncine
sahip enfeksiyonlara karşı savaşımızda -
10:41 - 10:44uzun zamandır beklediğimiz
bir süperkahramandır. -
10:45 - 10:47Bir dahaki sefere virüsler
hakkında düşünürken -
10:47 - 10:49şunu aklınızdan çıkarmayın.
-
10:49 - 10:52Sonuçta bir gün,
bir faj hayatınızı kurtarabilir. -
10:53 - 10:54Teşekkürler.
-
10:54 - 11:00(Alkışlar)
- Title:
- Unutulmuş bir virüs, antibiyotik krizini çözmede bize nasıl yardım edebilir
- Speaker:
- Alexander Belcredi
- Description:
-
''Virüsler kötü bir şöhrete sahip ama bazıları, bir gün hayatınızı kurtarabilir" diyor biyoteknoloji girişimcisi Alexander Belcredi. Bu etkileyici konuşmasında bize fajları, müthiş bir hassasiyetle zararlı bakterileri avlayıp öldüren doğal oluşumlu virüsleri tanıtıyor ve bu çoktan unutulmuş organizmaların, antibiyotiğe dirençli bakterilerin büyüyen tehditine karşı nasıl bir umut vaadettiğini gösteriyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:13
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for How a long-forgotten virus could help us solve the antibiotics crisis | ||
Cihan Ekmekçi accepted Turkish subtitles for How a long-forgotten virus could help us solve the antibiotics crisis | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How a long-forgotten virus could help us solve the antibiotics crisis | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How a long-forgotten virus could help us solve the antibiotics crisis | ||
Cansu Aydın edited Turkish subtitles for How a long-forgotten virus could help us solve the antibiotics crisis | ||
Cihan Ekmekçi declined Turkish subtitles for How a long-forgotten virus could help us solve the antibiotics crisis | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How a long-forgotten virus could help us solve the antibiotics crisis | ||
Cansu Aydın edited Turkish subtitles for How a long-forgotten virus could help us solve the antibiotics crisis |