Tembel hayvanlar: Dünyanın en yavaş memelisinin tuhaf yaşamı

Tembel hayvanlar 40 milyon yılı aşkın süredir bu gezegendeler. Başarılarının sırrı ne? Bu güldüren konuşmada zoolog Lucy Cooke, bizi dünyanın en yavaş memelisinin tuhaf yaşamına götürüyor ve onların maharetli adaptasyonundan neler öğrenebileceğimizi gösteriyor.

Merhaba.

Sizlere ilham kaynağı
hayvanımdan bahsetmeye geldim:

Tembel hayvan.

(Gülme sesleri)

Son 10 yıldır

dünyanın bu en yavaş memelisinin
tuhaf hayatını araştırıyorum.

Bir tanesini ilk gördüğüm o anı
hâlâ hatırlıyorum.

Acayip biyolojileri beni büyülemişti.

Yüzünde kalıcı bir gülümsemeyle
doğan bir hayvanı

kim nasıl sevmez ki?

(Kahkahalar)

Bir de o sarılma arzusu.

İzleyici: Awww.

Ama tembel hayvanlar
o kadar yanlış anlaşılıyor ki...

İstenmeyen bir isimle damgalanmış

ve bitkin hayat tarzları
yüzünden lanetlenmişler,

ki insanlara göre o hızlı, hayatta kalma
yarışındaki güçlüler arasında

hiç ama hiç yerleri yok.

Ama ben sizlere bu hayvanı hep
yanlış anladığımızı anlatacağım

ve de tembel hayvan
hakkındaki gerçeklerle

evimiz dediğimiz gezegenimizi
ve kendimizi nasıl kurtarabileceğimizi.

Tembel hayvan iftirasının ortaya çıkışı

Valdés adında
bir İspanyol fatihine dayanıyor,

Yeni Dünya'ya ilişkin ansiklopedisinde
tembel hayvanı ilk kez açıklamış.

Onun sözleriyle bir tembel hayvan

''dünyada bulunabilecek en aptal hayvan...

Bundan daha işe yaramaz
ve çirkin bir hayvan daha önce görmedim.''

(Gülme sesleri)

Gerçek düşüncelerini söylesene, Valdés.

(Gülme sesleri)

Hem ben Valdés'in çizim
becerisi hakkında konuşmak istiyorum.

(Kahkahalar)

Bu da ne şimdi?

(Kahkahalar)

Asıl ben bundan daha işe yaramaz
bir tembel hayvan gösterimi göremedim.

(Kahkahalar)

Ama bardağın dolu kısmı,

tembel hayvana insan gibi bir yüz çizmiş,

tembel hayvanların inanılmaz
insan benzeri yüzleri var.

Costa Rica'da görüntülediğim bu,
Ringo Starr'a çok benziyor.

(Kahkahalar)

Ama işin aslı, tembel hayvanların
Beatles'la akıl almaz benzerliği.

(Kahkahalar)

Özellikle şurada Paul'a bir bakın.

Tıpkı Beatles gibi
tembel hayvanlar da çok başarılı.

Çok eski bir memeli türünden geliyorlar
ve eskiden düzinelerce türleri vardı;

dev toprak hayvanları
ki küçük bir boyunda oluyorlardı

ve avokadoları tüm olarak yiyebilecek,

sonra da onları ayıracak kadar büyük
tek memelilerden biriydi.

Yani...
(Gülme sesleri)

Bazılarınız işin aslını anladı bile.

(Gülme sesleri)

Bu şu demek oluyor ki

tembel hayvanlar olmasa
avokadolu ekmek de olmayacaktı,

her yerde hippiler
kahvaltıdan yoksun kalacaktı.

(Kahkahalar)

(Alkışlar)

Bugün ise sağ kalan altı türü var
ve iki gruba ayrılıyorlar.

Bradypus üç parmaklı tembel hayvanlar;

Beatles saç kesimi
ve Mona Lisa gülümsemesi olanlar.

Bir de iki parmaklı tembel hayvanlar var.

Bir Wookiee ve bir domuz arasında
bir şeye benziyorlar.

Orta ve Güney Amerika
ormanlarında yaşıyorlar

ve aşırı derecede ürüyorlar.

1970'lerde
bir Panama tropikal ormanında

bir araştırma yapıldı

ve tembel hayvanların sayıları en fazla
büyük hayvan oldukları gösterildi.

Memeli biyolojik kütlesinin
bir çeyreğini oluşturuyorlar.

Bu gerçekten çok fazla tembel hayvan demek

ve bir şeyleri gerçekten
doğru yaptıklarını gösteriyor.

O hâlde, farklı olduğu için
tembel hayvanı lekelemek yerine

ondan bir şeyler öğrensek diyorum?

Biz insanlar hız konusunda takıntılıyız.

Meşguliyet bir onur nişanı olmuş

çabukluk arayışımızda
uygunluk kalitenin yerini almış.

Bu hızlı hayata olan bağımlılığımız
bizi de gezegeni de boğuyor.

Çita gibi hayvanları idol yapıyoruz,
''Hayvanlar âleminin Ferrarisi,''

üç saniyede 25 km hıza çıkıyor.

Ee, ne olmuş yani?

(Kahkahalar)

(Alkışlar)

Ne olmuş yani?

O zaman tembel hayvan da

dakikada beş metre katediyor,

rüzgârı da arkasına alıyor.

(Kahkahalar)

Ama hızlı olmanın da bir bedeli var.

Çita hızlı, pekâlâ,
ama gücünden ödün veriyor.

Bir kavgaya girmeye yeltenemiyor,

sırtlan gibi avcılara
her dokuz avdan birini kaybediyorlar.

Sırtlanların gülmesine şaşmamalı.

(Kahkahalar)

Ama tembel hayvan

akşam yemeğine daha görünmez
bir yaklaşım geliştirmiş.

Hayatta kalmalarının sırrı

yerinde duran yaprakları
yakalayıp tüketmeleri.

(Kahkahalar)

Ama bir antilop nasıl yenmek istemezse
yapraklar da istemiyor,

o yüzden de aşırı toksitler
ve sindirimi çok zor.

Bu yaprakları tüketebilmek için de

tembel hayvanlar
sporcu olmayı öğrenmişler --

sindirim sporcusu.

(Kahkahalar)

Tembel hayvanların gizli silahı
dört bölmeli bir mide

ve bol bol zaman.

Memeliler arasındaki
en düşük sindirim oranına sahipler.

Tek bir yaprağın sindirimi
bir ay sürebilir,

bu da o toksinleri öğütmek için
karaciğere bol bol zaman tanıyor.

Yani tembel hayvanlar tembel değil.

Onlar sadece meşgul.

Öğütmekle.

(Kahkahalar)

Evet, gerçekten meşgul.

(Kahkahalar)

Nasıl da sıkı çalışıyor
bu tembel hayvan, nasıl sıkı.

Ayrıca yaprakların ısı verme
değeri çok düşük,

o yüzden tembel hayvanlar mümkün
olduğunca az enerji harcamaya evrildiler.

Benzer boyutta bir memelinin
yaptığının yüzde 10'unu yapıyor

ve günde 100 kalori kadar
az besinle hayatta kalıyorlar,

o maharetli adaptasyonları sayesinde.

Bradypus cinsinin, üç parmaklı olan,

diğer tüm memelilerden
daha çok boyun kemiği var,

hatta zürafadan bile.

Bu da demek oluyor ki
başlarını 270 derece döndürebilir

ve çevrelerine göz atabilirler,

hem de vücutlarını oynatma
zahmetine hiç girmeden.

(Kahkahalar)

Aynı zamanda şaşırtıcı
derecede iyi yüzücüler.

Suda hareket edişleri

karadaki hareketlerinden
üç kat daha hızlı,

bunun sırrı da...

hapsolmuş rüzgâr.

(Gülme sesleri)

Bir de --

(Gülme sesleri)

Tembel hayvanlar gaz çıkarmayan,
bildiğimiz tek memeliler.

Gaz çıkarmaları gerektiğinde

gaz, kan dolaşımları tarafından
yeniden emiliyor

ve bir çeşit ağız pırtı olarak
dışarı atılıyor.

(Kahkahalar)

Alt üst yaşanan bir hayat,
daha fazla enerji saklıyor.

Herhangi bir memelinin
yarısı kadar iskelet kasına sahipler.

Uzayan kasların pek çoğu onlarda yok,

bunlar ağırlık kaldırabilen kaslar;

onlar retraktör kaslarına güveniyor,
kendilerini çekmek için.

Uzun, kancalı pençeleri
ve yorgunluğa yüksek dirençleri var,

yani mutlu, tüylü bir hamak gibi

saatlerce asılı kalabilirler.

Ve bu tersyüz pozisyonda
neredeyse her şeyi yapabiliyorlar.

Uyuyorlar, besleniyorlar
hatta doğum yapıyorlar.

Boğazları ve kan damarları
öyle eşsiz adapte olmuş ki

yer çekimine karşı kan pompalıyor
ve besinleri yutuyorlar.

Kaburgalarına yapışık parçalar var,

devasa midelerinin,
akciğerlerine zarar vermesini önlüyor.

Tüyleri de ters yönde uzuyor,

tropikal bir yağmur sonrası
damlayarak kuruyabilirler.

Tek sorun şu, bir tembel hayvanı
diğer yöne çevirirseniz

yer çekimi hoşgörüye son veriyor.

İzleyici: Awww.

Kendilerini dik tutamıyorlar.

O yüzden de düz zemin üzerinde
dağcı gibi kendilerini yayıyorlar.

Sanırım işte bu yüzden
Valdés gibi eski keşifçiler

onları zavallı sandı,

çünkü tembel hayvanları yanlış yönden
ve koşulları dışında gözlemliyorlardı.

Hareket eden tembel hayvanları
dikkatle izleyerek saatler geçirdim.

Kas eksiklikleri güçlerini
veya çevikliklerini kötü etkilemedi.

Doğanın zen ustaları, Swan Lake balesini
yavaş çekimde yapıyorlar --

(Kahkahalar)

hem de bir tai chi efendisi kontrolüyle.

Bu gördüğünüz hareketin ortasında uyumuş,
nadir bir şey değil.

(Kahkahalar)

Ama şunu merak ediyorsunuzdur:

İçi yaprak dolu bu koca tüy torbası
yenmekten nasıl kaçınıyor?

Güzel soru.

Bu, tembel hayvanın ana avcılarından biri.

Sorguçlu kartal.

Saatte 80 km hızla uçabilir,

bir ayının pençelerine sahip,

oldukça keskin big görüş

ve tüyleri sayesinde sese odaklanıyor

ve yaprak kıpırdasa duyabiliyorlar.

Tembel hayvansa
iyi duyamıyor, iyi göremiyor

ve tehlikeden kaçmak
kesinlikle bir seçenek değil.

Onlar görünmezlik pelerini
sayesinde hayatta kalıyorlar,

Harry Potter gibi.

Tüyleri nemi çekiyor

ve su yosunları için
hidroponik bir bahçe görevi görüyor,

ayrıca omurgasızları da çekiyorlar.

Yani kendi başlarına yavaş ilerleyen,
minyatür bir ekosistem oluşturuyorlar.

Ağaçlarla bütünleşiyorlar.

Biz de hareketleri çok yavaş olduğu için

o vahşi kartalın radarından
kurtulduklarını sanıyoruz,

kartal aksiyon hevesiyle
kanopinin üzerinden uçarken.

Tembel hayvanlar görünmez ninja

ve kanopinin emniyetini
nadiren terk ediyorlar --

dışlamak için hariç,

onu da bir ağacın kökünde
haftada bir yapıyorlar.

Bu riskli ve enerji gerektiren şey
hep bir gizem olmuştur

ve neden yaptıklarına dair de
bir dizi teori var.

Bence potansiyel eş için
koku mesajları bırakıyorlar.

Çünkü tembel hayvanlar
genelde sessiz, yalnız hayvanlar,

çiftleşme dönemindeki dişiler hariç.

Bir ağacın tepesine tırmanır
ve seks için çığlık atarlar.

En yüksek notadan.

(Kahkahalar)

İnanmıyor musunuz?

(Tembel hayvan çığlık sesi)

En yüksek tondan.

Sadece bu ton erkeğin dikkatini çeker.

Kiskadee sinek avcısı kuşun
sesini taklit ederler.

Yani aslında dişiler gizlenir,

seks için avazları çıkana kadar
bağırırken bile.

Bu gizli seks çağrısı
kanopi boyunca kilometrelerce duyulur

ve erkekler ona doğru yavaş bir yol izler.

(Kahkahalar)

Bence dışkıdaki koku mesajları
Romeo'nun doğru ağacı bulmasını sağlıyor,

böylece yanlış ağaçla
değerli enerjisini kaybetmiyor.

Bu arada seks,
tembel hayvanların hızlı yaptığı tek şey.

Vahşi doğada onları izledim

ve her şey sadece birkaç saniye sürüyor.

Ama buna neden değerli
enerjinizi harcıyasınız ki?

Hem de o yorucu yolculuk sonrasında.

(Kahkahalar)

Diğer memelilerin aksine,

tembel hayvanlar sabit bir vücut ısısı
korumaya çalışarak da zaman harcamaz.

Güneş enerjisi bedava,

o yüzden güneşte kertenkele gibi uzanırlar

ve tropik alanda ısıyı içeri almak için
inanılmaz kalın bir mantoya bürünürler.

Metabolizmaları da inanılmaz yavaş.

Sanırım bu özellikleri

pek çok memeliyi
öldürebilecek yaralanmalardan

kurtulabilmelerinin nedenlerinden biri.

Bu tembel hayvan çift ampüte geçirdi

ve ben yüksek gerilim hattına tutulmuş

ama hayatta kalmış
tembel hayvanlar gördüm.

Artık düşük metabolizmanın soy tükenme
karşısında çok önemli olduğu kanısındayız.

Kansas Üniversitesi araştırmacıları
salyangozlar üzerinde çalışırken

yüksek metabolizmanın
soyu tükenen salyangozu bulmada

tahminde bulunduğunu ortaya koydu.

Tembel hayvanlar
40 milyon yılı aşkın süredir

öyle ya da böyle bu gezegendeler.

Başarılarının sırrı tembel doğaları.

Onlar enerji koruyan ikonlar.

Tembel Hayvan Tanıma Derneği'ni
kurmamın amacı

onların yavaş, dengeli, sürdürülebilir
hayatlarını korumak ve promote etmek.

Ben oldukça hızlı bir karakterim.

Tahmin etmişsinizdir.

Tembel hayvanlar da
bana yavaşlamayı öğretti.

Ve öyle düşünüyorum ki
hepimiz onların kitabından

yavaş yavaş hazmadilmiş bir yaprak alsak
gezegen bundan fayda görür.

İçimizdeki tembel hayvanı kucaklayalım mı,

yavaşlayarak,

daha düşünceli olarak,

atıkları azaltarak,

enerjimiz konusunda ekonomik davranarak,

yaratıcı şekilde geridönüşüm yaparak

ve doğayla yeniden bağ kurarak.

Çünkü korkarım aksi hâlde,

"dünyada bulunabilecek en aptal hayvanlar"

biz insanlar olacağız.

Çok teşekkürler.

Tembel hayvan sizinle olsun!

(Alkışlar)