ภาพหลอนเผยให้เห็นอะไรภายในจิตของเรา

โอลิเวอร์ แซคส์ ประสาทแพทย์และนักประพันธ์ พาเราไปรู้จัก Charles Bonnett syndrome -- เมื่อผู้มีปัญหาทางสายตามองเห็นภาพหลอนที่ชัดเจนประดุจภาพจริง คุณหมอได้บรรยายอาการของคนไข้ที่คุณหมอดูแลด้วยความใส่ใจไว้อย่างละเอียด และอธิบายถึงที่มาที่ไปของกลุ่มอาการที่ถูกมองข้ามนี้

เรามองด้วยตา

แต่ก็ต้องอาศัยสมองด้วยเช่นกัน

สิ่งที่มองเห็นด้วยสมอง
มักเรียกกันว่า 'จินตนาการ'

ซึ่งเราต่างคุ้นเคยกับภาพในจินตนาการเรา

ในทัศนะของเราเอง
เพราะอยู่กับมันมาตลอดชีวิต

แต่มันก็มีสิ่งที่เรียกว่า'ภาพหลอน'ด้วย

และภาพหลอนนี่ต่างจากจินตนาการสุดขั้วเลย

มันไม่ใช่อะไรที่เราสร้างข้ึน

มันอยู่นอกเหนือการควบคุม

มันเกิดจากอะไรภายนอก

มาเลียนแบบการรับรู้ของเรา

ผมเลยว่าจะพูดถึงเรื่องภาพหลอน

เป็นภาพหลอนชนิดพิเศษชนิดหนึ่ง

ที่ผมเจอกับคนไข้ของผมเอง

ไม่กี่เดือนก่อน มีสายโทรมาหาผม

จากบ้านพักคนชราซึ่งผมทำงานอยู่

เขาบอกผมว่า ผู้อาศัยท่านหนึ่ง
สุภาพสตรีอายุประมาณ 90 ปี

มองเห็นนู่นเห็นนี่

เขาสงสัยกันว่าเธอบ๊องส์ไปแล้วรึเปล่า

ไม่ก็คงเพราะอายุเยอะ ไม่งั้นก็

หลอดเลือดสมองอาจจะตีบ ไม่ก็อัลไซเมอร์

เลยถามผมว่าช่วยมาดูโรซาลีหน่อยได้ไหม

หญิงชราท่านนั้นน่ะครับ

ผมก็ไปครับ

สิ่งที่ชัดเจนเลยก็คือ

สติเธอยังดี

รู้เรื่องรู้ตัวดี แถมยังฉลาดด้วย

แต่เธอกำลังตกใจ และก็กำลังงง

ว่าทำไมเธอเห็นนู่นเห็นนี่เต็มไปหมด

เธอบอกผม

ในสิ่งซึ่งพยาบาลไม่ทันได้บอกผม

คือ เธอตาบอด

ตาเธอบอดสนิท
จากใจกลางจอประสาทตาเสื่อมมาได้ห้าปีแล้ว

แต่สองสามวันมานี้ เธอเกิดเห็นนู่นนี่ขึ้นมา

ผมเลยถาม "คุณเห็นอะไรเหรอครับ"

เธอบอก "ฉันเห็นคนแต่งตัวห่มผ้าแบบชาวตะวันออก

เดินขึ้นๆ ลงๆ บันไดค่ะ

แล้วชายคนหนึ่งหันมายิ้มให้ฉัน

ฟันข้างหนึ่งของเขาใหญ่มากๆ

แล้วก็มีสัตว์ด้วยค่ะ

เห็นตึกสีขาว หิมะนุ่มๆโปรยปราย

ฉันเห็นม้าติดเทียม กำลังลากหิมะ

แล้วคืนนึง ฉากก็เปลี่ยนไป

ทีนี้ฉันเห็นแมวหมาเดินเข้ามาหา

มันเดินมาถึงจุดนึง แล้วก็หยุด

แล้วก็เปลี่ยนอีกละ

คราวนี้เห็นเป็นเด็กๆ มากมาย
กำลังเดินขึ้นลงบันได

พวกเขาใส่ชุดสีสด สีชมพูกุหลาบ และสีฟ้า

แบบชุดทางตะวันออก

บางที เธอว่า ก่อนพวกคนจะโผล่มา

เธอเห็นสี่เหลี่ยมจตุรัสสีชมพู สีฟ้าบนพื้น

ทอดขึ้นไปจนถึงเพดาน

อืม ผมเลยถามว่า "คล้ายๆ กับฝันไปไหมครับ?"

เธอบอก "ไม่ค่ะๆ ไม่เหมือนฝันๆ
เหมือนดูหนังมากกว่า"

เธอบอกมันมีสีสัน มันเคลื่อนไปเคลื่อนมา

แต่มันเงียบฉี่เลย เหมือนหนังใบ้

เธอบอก "แต่เป็นหนังที่น่าเบื๊อน่าเบื่อนะ"

เธอบอก "มีแค่คนแต่งตัวแบบชาวตะวันออก

เดินขึ้นเดินลง ซ้ำไปซ้ำมา อยู่แค่นั้นน่ะ"

(เสียงหัวเราะ)

แล้วเธอเป็นคนมีอารมณ์ขัน

เธอรู้ว่ามันเป็นแค่ภาพหลอน

แต่เธอก็กลัว อยู่มาจนอายุ 95 ปีแล้ว

ไม่เคยเห็นภาพหลอนมาก่อนเลย

แล้วเธอบอก ภาพหลอนนี่ก็ไม่ปะติดปะต่อเลย

ไม่เกี่ยวว่ากำลังคิดอะไร รู้สึกยังไงทำอะไร

บทจะมา มันก็มาของมันเอง บทจะไปก็ไป

เธอควบคุมอะไรไม่ได้เลยแม้แต่นิดเดียว

แล้วเธอก็ไม่รู้จัก

คน หรือสถานที่ต่างๆ

ที่เห็นในภาพหลอนเลยสักนิด

จะคนหรือสัตว์อะไรก็ตาม

เธอก็ไม่รู้มันโผล่มาจากไหน ได้ยังไง

แล้วเธอก็ไม่รู้ว่าเกิดอะไรขึ้น

เธอสงสัยว่าเธอคงจะเป็นบ้า

คงเสียสติไปแล้ว

ผมตรวจเธออย่างละเอียด

เธอเป็นหญิงชราที่ทั้งฉลาด

และสติสมประกอบทุกอย่าง
ไม่มีโรคประจำตัวอะไร

ไม่ได้ใช้ยาอะไรที่อาจจะทำให้เกิดภาพหลอน

มีแค่ว่า เธอตาบอด

ผมบอกเธอว่า

"ผมว่าผมรู้ครับว่าคุณเป็นอะไร"

ผมว่า "นี่เป็นภาวะภาพหลอนแบบชนิดพิเศษ

ที่พบในคนที่การมองเห็นแย่ลงหรือตาบอด

ซึ่งมีคนพูดถึงภาวะนี้ครั้งแรก

ไว้ตั้งแต่ราวศตวรรษที่ 18

โดยคนที่ชื่อชาร์ลส์ บอนเน (Charles Bonnet)

และคุณเป็น Charles Bonnet syndrome ครับ

ไม่มีอะไรผิดปกติทางสมอง
ไม่มีอะไรผิดปกติทางจิตด้วย

คุณเป็น Charles Bonnet syndrome

ซึ่งทำให้เธอสบายใจขึ้นมาก

ว่าไม่มีปัญหาร้ายแรงอะไรทั้งนั้น

แต่เธอออกจะอยากรู้

เธอว่า "เออ แล้วใครคือชาร์ลส์ บอนเน"

เธอว่า "เขาเป็นเองด้วยรึเปล่า?"

เธอบอก "ไปบอกพวกพยาบาลด้วยนะ"

"ว่าฉันเป็น Charles Bonnet Syndrome"

(เสียงหัวเราะ)

"ฉันไม่ได้บ้า สมองฉันไม่ได้เสื่อม
ฉันเป็น Charles Bonnet Syndrome"

ผมก็เลยบอกพยาบาลไปตามนั้น

ซึ่งผมเจอเรื่องแบบนี้อยู่บ่อยๆ ครับ

ส่วนมากผมทำงานที่บ้านคนชรา

ผมเจอคนชราหลายคน

ที่มีปัญหาเรื่องการได้ยิน ไม่ก็การมองเห็น

ประมาณ 10% ของคนที่มีปัญหาด้านการได้ยิน

ได้ยินเสียงเพลงทั้งที่ไม่มีอยู่จริง

และประมาณ 10% ของคนที่มีปัญหาการมองเห็น

มองเห็นอะไรที่ไม่มีอยู่จริง

ไม่ต้องถึงขั้นตาบอดสนิท

แค่ผิดปกติประมาณหนึ่งก็พบได้

ตามคำบรรยายแรกที่บันทึกไว้ช่วงศตวรรษที่ 18

ชาร์ลส์ บอนเนไม่ได้เป็นเองครับ

ปู่ของเขาเป็นคนเห็นภาพหลอนพวกนี้

ปู่ของเขาเป็นประมาณผู้พิพากษา อายุเยอะแล้ว

เข้ารับการผ่าตัดต้อกระจก

การมองเห็นไม่ค่อยจะดีนัก

ในปี 1759 เขาเล่าให้หลานชายฟัง

ถึงอะไรนู่นนี่ที่เขามองเห็น

อย่างแรกเขาว่าเขาเห็น

ผ้าเช็ดหน้าลอยอยู่กลางอากาศ

ผ้าเช็ดหน้าผืนใหญ่สีฟ้า

และวงกลมๆ สีส้มๆ สี่วง

แล้วเขาก็รู้ว่ามันเป็นภาพหลอน

เป็นไปได้ไง ผ้าเช็ดหน้าลอยกลางอากาศ

จากนั้นเขาก็เห็นล้อยักษ์ลอยกลางอากาศ

แต่บางที เขาไม่แน่ใจว่า
นี่มันใช่ภาพหลอนหรือไม่ใช่กันแน่

เพราะบางทีมันก็เข้ากับ

บริบทอะไรอื่นๆ ที่เห็น

มีอยู่คราวนึง ตอนที่หลานสาวมาเยี่ยมเขา

เขาถาม"พ่อหนุ่มรูปหล่อที่มาด้วยกันเป็นใคร"

หลานก็บอก "โธ่ คุณปู่คะ
มีหนุ่มรูปหล่อซะที่ไหนกัน"

แล้วพ่อหนุ่มรูปหล่อก็อันตรธานไป

มันเป็นเรื่องปกติที่ภาพหลอน

จะมาแบบแว่บมาแล้วก็แว่บหายไป

มักไม่เป็นแบบค่อยๆ มาค่อยๆ ไป

ออกจะค่อนข้างฉับพลัน แล้วก็เปลี่ยนปุปปับด้วย

คุณปู่ชาร์ลส์ ลูแลนด์ (Charles Louland)

เห็นนั่นนี่ต่างๆ ไป เป็นร้อยๆ ชิ้น

ภาพสถานที่ต่างๆ ทุกรูปแบบ

มีคราวหนึ่ง
เขาเห็นชายนุ่งผ้าอาบน้ำ สูบไปป์

แล้วก็นึกได้ว่าเป็นตัวเขาเอง

นั่นเป็นภาพหลอนหนึ่งเดียวที่เขารู้จัก

มีอีกคราวหนึ่ง
เขากำลังเดินอยู่บนถนนที่ปารีส

เขาเห็นนั่งร้าน ซึ่งอันนี้เห็นจริงๆ

พอกลับถึงบ้าน เขาเห็นนั่งร้านแบบจิ๋ว

สูงประมาณ 6 นิ้ว อยู่บนโต๊ะทำงานเขา

การเห็นภาพซ้ำเช่นนี้

บางทีเราเรียกว่าพาลินอพเซีย (Palinopsia)

ในกรณีชาร์ลส์ และโรซาลี

สิ่งที่เกิดขึ้น

สิ่งที่โรซาลีถามว่า "มันเกิดอะไรขึ้น?"

ผมอธิบายว่า
เพราะดวงตาของคุณเสียการมองเห็นไป

สมองส่วนการมองเห็น
เลยไม่ได้รับสัญญาณใดๆ เข้าไป

สมองเลยเกิดทำงานมากขึ้น มันตื่นตัวขึ้น

แล้วก็เริ่มจะส่งสัญญาณขึ้นมาเอง

ทำให้เกิดเห็นเป็นภาพขึ้นมา

สิ่งที่เห็นอาจจะเป็นอะไรที่ซับซ้อนมากๆ

เช่นคนไข้ของผมอีกคนหนึ่ง

ซึ่งก็มีปัญหาการมองเห็นเช่นกัน

สิ่งที่เธอเห็น ค่อนข้างจะรบกวนใจเธอ

มีอยู่ครั้งหนึ่ง เธอว่า

เธอเห็นชายใส่เสื้อลายทางอยู่ในภัตตาคาร

แล้วเขาก็หันมา

แล้วก็แยกร่างออกเป็นหกร่าง

แล้วก็เดินรี่เข้ามาหาเธอ ฟิ้วฟิ้วฟิ้ว

แล้วหกส่วนก็เข้ามารวมร่างกันใหม่

มีครั้งหนึ่ง เธอกำลังขับรถ

จริงๆ คือ สามีเธอกำลังขับรถอยู่

อยู่ดีๆ ถนนก็แยกเป็นสี่แฉก

แล้วเหมือนเธอกำลังวิ่งอยู่บนสี่ถนนพร้อมๆ กัน

ภาพหลอนของเธอค่อนข้างเป็นแบบเคลื่อนไหวได้

ส่วนมากมักจะไปเกี่ยวอะไรสักอย่างกับรถ

บางทีเธอจะเห็นเด็กหนุ่ม

นั่งอยู่บนกระโปรงหน้ารถ

ท่าทางเอาเรื่อง
และเอนตัวตามรถได้อย่างเนียนเลย

เวลารถเลี้ยว

แล้วพอหยุดรถ

เด็กนั่นก็กระโดดพุ่งขึ้นฟ้าสูงเป็นร้อยฟุต

แล้วก็หายไปเลย

คนไข้ผมอีกคนมีภาพหลอนแบบอื่น

คนนี้ไม่มีปัญหาที่ตา

แต่เป็นที่สมองส่วนการมองเห็น

มีเนื้องอกอยู่ตรงนั้น

เรื่องก็คือ เธอเห็นภาพการ์ตูน

แล้วภาพการ์ตูนเนี่ยมันโปร่งใส

อยู่แค่ครึ่งเดียวของลานสายตา
เหมือนเป็นจอ

โดยเฉพาะ กบเขียวเคอร์มิต (Kermit) นี่
เห็นบ่อยเลย

(เสียงหัวเราะ)

ทีนี้ ผมไม่เคยดู Sesame Street

แต่เธอพูดประเด็นน่าสนใจ

"ทำไมต้องเป็นกบเขียวนี่?" เธอบอก
"กบนั่นไม่ได้มีความหมายอะไรเลยกับฉัน"

ผมกำลังคิดอยู่ว่า มันอธิบายด้วย
ทฤษฎีของฟรอยด์ (Freud) ได้ไหมนะ

ทำไม ทำไมต้องกบเขียว

"กบเขียวนี่ไม่ได้สลักสำคัญอะไรกับฉันเลย"

เธอไม่ได้สนใจอะไรกับการ์ตูนมากนัก

แต่ที่ทำให้เธอรำคาญใจคือ ภาพที่เห็นซ้ำๆ

คือภาพหลอนของใบหน้า

เหมือนกรณีของโรซาลี
หน้าที่เห็นมักจะบิดเบี้ยว

ฟันใหญ่เกินไปบ้าง ตาใหญ่เกินไปบ้าง

ไอ้นี่แหละที่ทำให้เธอกลัว

ทีนี้ มันเกิดอะไรขึ้นกับคนเหล่านี้

ในฐานะแพทย์
ผมต้องพยายามอธิบายสิ่งที่เกิดขึ้น

และทำให้พวกเขาสบายใจ

โดยเฉพาะให้ความมั่นใจว่า เขาไม่ได้เป็นบ้า

อย่างที่ผมบอก ประมาณ 10%

ของผู้มีปัญหาด้านการมองเห็นจะพบภาวะนี้

แต่มีไม่ถึง 1% ยอมเล่าให้คนอื่นฟัง

เพราะกลัวว่าคนจะหาว่าเป็นบ้าหรืออะไร

พอเขาตัดสินใจเล่าให้หมอฟัง

เขาก็ถูกวินิจฉัยเป็นอย่างอื่นไปอีก

โดยเฉพาะ เมื่อคุณเห็นนั่นนี่

ได้ยินนู่นนี่ เขาก็จะคิดว่าคุณกำลังเป็นบ้า

แต่อาการหลอนที่เกิดในโรคทางจิตเวช
จะแตกต่างไป

อาการหลอนจากโรคทางจิตเวช จะภาพหรือเสียง

มันจะสื่อสารโดยตรง จะมาว่าร้ายคุณ

หลอกล่อคุณ มันจะมาทำให้รู้สึกอับอาย

จะมาทำโวยวายใส่

แล้วคุณก็จะมีปฏิกริยาตอบสนองมัน

แต่เราจะไม่พบลักษณะที่ว่าไปเหล่านี้

ในภาพหลอนแบบ Charles Bonnet syndrome

มันจะเป็นเหมือนหนัง คุณแค่เข้าไปดูหนัง
ที่ไม่เกี่ยวอะไรกับคุณ

เหมือนคนทั่วไปที่ดูหนังคิดอย่างนั้น

อีกโรคคือโรคลมชักจากสมองส่วน temporal

ซึ่งหาได้ยาก บางครั้งใครที่เป็นโรคนี้

อาจจะรู้สึกคล้ายกับตัวเองย้อนกลับไป

ในเวลาหรือสถานที่ในอดีต

อาจจะเป็นทางแยกสักแห่งในอดีต

อาจจะได้กลิ่นคั่วเกาลัด

ได้ยินเสียงรถราจราจร
กระทบไปหมดทุกประสาทสัมผัส

คุณอาจจะรู้สึกเหมือนกำลังรอแฟน

ในเย็นวันอังคารวันหนึ่งของปี 1982

อาการหลอนที่เกิดจากสมองส่วน temporal นี้

จะเกิดกับทุกประสาทสัมผัส

เปี่ยมไปด้วยความรู้สึก
เปี่ยมไปด้วยความคุ้นเคย

ในช่วงเวลาและสถานที่ ณ จุดใดจุดหนึ่ง

เชื่อมโยงเป็นเรื่องเป็นราว
ชัดเจนราวกับเป็นจริง

แต่กรณี Charles Bonnet ไม่ได้เป็นแบบนั้น

ภาพหลอนแบบ Charles Bonnet

อาจจะเป็นได้หลายระดับ

ตั้งแต่เห็นเป็นแค่รูปทรงเรขาคณิตพื้นฐาน

เช่น สี่เหลื่ยมจัตุรัสสีชมพู สีน้ำเงิน
แบบที่หญิงชราเห็น

ไปจนถึงแบบที่มีรายละเอียด

เป็นตัวเป็นตน โดยเฉพาะกับส่วนใบหน้า

ใบหน้า ซึ่งบางทีเป็นแบบบิดเบี้ยวด้วย

เป็นอย่างเดียวที่คนไข้มักเห็นเหมือนๆ กัน

ในภาพหลอนชนิดนี้

ส่วนอันดับรองลงมาคือ ภาพการ์ตูน

แล้วจะอธิบายยังไง?

น่าสนใจว่า ในไม่กี่ปีที่ผ่านมานี้

เราสามารถถ่ายภาพการทำงานของสมอง

ด้วยการทำ fMRI คนเหล่านั้น
ขณะที่กำลังเห็นภาพหลอน

แล้วพบว่าสมองส่วนต่างๆ

ที่ใช้ในการมองเห็น

ถูกกระตุ้นขณะที่เห็นภาพหลอน

เช่นในคนที่เห็นเป็นแค่รูปทรงพื้นฐาน

ก็พบว่าสมองส่วนด้านหลังสุดถูกกระตุ้น

ส่วนที่เวลาปกติมันจะตอบสนอง
ตอนเราเห็นขอบมุมหรือลักษณะของพื้นผิว

คุณยังไม่ได้สร้างภาพเป็นรูปร่าง
ที่สมองส่วนการมองเห็นขั้นต้นนี้

แต่จะไปประกอบกัน

ที่สมองส่วนการมองเห็นในลำดับขั้นสูงต่อๆ ไป

คือ สมองส่วน temporal

โดยเฉพาะบริเวณเฉพาะแห่งหนึ่ง

ที่เรียกว่า fusiform gyrus

เป็นที่ทราบกันว่า ถ้าสมองบริเวณนี้เสียหาย

เวลาเห็นหน้าแล้วก็จะจำไม่ได้ว่าเป็นใคร

พอ fusiform gyrus เกิดทำงานแบบผิดปกติ

อาจจะทำให้เห็นภาพหลอนเป็นใบหน้า

ซึ่งเราก็พบว่าเป็นแบบนั้นจริงๆ ในบางราย

ส่วนด้านหน้าของ gyrus นี้ คือบริเวณที่

ประมวลผลภาพของฟันและดวงตา

ซึ่งพบว่า บริเวณนี้ทำงานมากเป็นพิเศษ

ในตอนที่คนเห็นภาพหลอนเป็นหน้าบิดเบี้ยว

นอกจากนี้ก็ยังมีส่วนของสมอง

ที่ทำงานมากเป็นพิเศษ

เวลาเราดูการ์ตูน

หรือตอนที่เราเห็นการ์ตูนแล้วจำได้

หรือตอนที่วาดการ์ตูน
และเห็นภาพหลอนเป็นการ์ตูน

น่าสนใจว่า มันจะจำเพาะอะไรขนาดนั้น

ยังมีสมองบางส่วนที่เกี่ยวข้องเป็นพิเศษ

กับการจำได้หรือการเห็นภาพหลอน

ของตึกรามบ้านช่องและภาพวิวทิวทัศน์

ในปี 1970 เราพบว่า ไม่ได้มีแค่
สมองบางส่วนเท่านั้นที่ทำหน้าที่เฉพาะ

แต่จะมีกลุ่มเซลล์ที่ประมวลผลเฉพาะบางอย่าง

เซลล์จำเพาะกับใบหน้า พบราวปี 1970

แล้วตอนนี้

เราพบว่ามีเซลล์เฉพาะทางอีกเป็นร้อยๆ ชนิด

ซึ่งอาจจะจำเพาะมากๆๆๆ

เช่นว่า เราอาจจะไม่ได้มีแค่

เซลล์จำเพาะต่อรถยนต์

แต่มีเซลล์สำหรับรับรู้รถ Aston Martin

(เสียงหัวเราะ)

นี่ผมเห็น Aston Martin เมื่อเช้านี้

เลยต้องพูดถึงซะหน่อย

ตอนนี้เลยถูกเก็บไว้ในนี้ละ ที่ไหนสักแห่ง

(เสียงหัวเราะ)

พอมาถึงระดับนี้แล้ว
ในสมองส่วน inferotemporal

จะเป็นระดับที่ประกอบกันขึ้นเป็นภาพแล้ว

หรือเป็นเศษเสี้ยว หรือ ชิ้นส่วนของภาพ

ต้องในระดับที่ซับซ้อนขึ้นนี้เท่านั้น

ที่ประสาทสัมผัสต่างๆ จะเริ่มมารวมกัน

แล้วเชื่อมต่อกับความทรงจำและอารมณ์

ซึ่งใน Charles Bonnet syndrome

จะไม่เชื่อมต่อไปไกลถึงระดับนั้น

จะอยู่เพียงระดับของสมองส่วน
inferior visual cortex

ที่ซึ่งเต็มไปด้วยภาพหลายพันหลายหมื่น

หลายล้านภาพ

หรือส่วนย่อยของภาพ
หรือเศษของส่วนย่อยของภาพ

ทั้งหมดถูกบันทึกอยู่

ในเซล์ หรือกลุ่มเซลล์สมองเล็กๆ
เฉพาะด้านนั้นๆ

ปกติแล้ว ทุกๆ ส่วน คือส่วนหนึ่งของ

กระบวนการแบบองค์รวมเพื่อการรับรู้โลกภายนอก
หรือจินตนาการโลกภายใน

ซึ่งเราไม่รู้สึกตัวหรอก
ว่ามีกระบวนการนี้เกิดขึ้น

เว้นแต่ถ้าเกิดมีปัญหาด้านการมองเห็นขึ้น

เมื่อกระบวนการนั้นถูกรบกวน

แทนที่จะเกิดเป็นการรับรู้ตามปกติ

จะกลายเป็นความสับสนอลหม่าน

ควบคุมไม่ได้ เกิดการกระตุ้นหรือปลดปล่อย

ของกลุ่มเซลล์ด้านการมองเห็นเหล่านี้

ในสมองส่วน inferotemporal

อยู่ๆ ก็เห็นเป็นภาพหน้า อยู่ๆ ก็เป็นภาพรถ

อยู่ๆ ก็เห็นนู่น อยู่ๆ ก็เห็นนี่

สมองของเราก็จะพยายามจัดการกับข้อมูลเต็มที่

ให้สอดรับกับความเป็นไปได้

แต่สุดท้ายก็ไม่สำเร็จ

ในช่วงที่ค้นพบปรากฏการณ์นี้แรกๆ

คนคิดกันว่า
มันอาจจะเป็นอะไรคล้ายๆ กับความฝัน

แต่เอาจริงๆ คนบอกว่า

"ฉันไม่รู้จักคนพวกนั้น
ฉันไม่เห็นความเกี่ยวข้องอะไรเลย"

"กบเคอร์มิตไม่เห็นจะมีความหมายอะไรกับฉัน"

จะว่าเป็นความฝัน ก็คงเห็นจะไม่เข้าที

ผมว่าผมได้พูดสิ่งที่อยากจะบอก
ตามที่ตั้งใจไว้แล้ว

ผมแค่จะขอย้ำว่า

นี่เป็นอะไรที่พบได้บ่อย

ลองนึกว่ามีคนที่มีปัญหาด้านสายตามากแค่ไหน

ผมว่าต้องมีถึงหลักแสนคน

ที่เห็นภาพหลอนนี้

แต่ไม่กล้าที่จะเอ่ยถึง

เรื่องนี้ก็เลยจำเป็นที่จะต้อง

นำมาเล่าสู่กันฟัง เพื่อประโยชน์แก่คนไข้
ให้คนเป็นหมอได้รู้ ให้คนทั่วไปได้ทราบ

ท้ายที่สุด ผมว่าเรื่องนี้

น่าสนใจและมีความหมายอย่างยิ่ง

ในแง่ที่ช่วยให้เราเข้าใจการทำงานของสมอง

ชาร์ลส์ บอนเนพูดไว้เมื่อ 250 ปีก่อน

เขาสงสัยว่าภาพเหล่านี้เกิดขึ้นได้ยังไง

สิ่งที่เขาเรียกว่า 'โรงมหรสพทางวิญญาณ'

ถูกสร้างขึ้นจากการทำงานของสมองได้อย่างไร

ณ ตอนนี้ 250 ปีให้หลัง

ผมว่าเราเริ่มที่จะเข้าใจนิดๆ แล้วว่า
สมองทำได้ยังไง

ขอบคุณมากครับ

(เสียงปรบมือ)

คริส แอนเดอร์สัน : สุดยอดมากครับ ขอบคุณมาก

คุณเล่าเรื่องนี้ได้อย่างลึกซึ้งมากๆ

แล้วดูจะเข้าใจความรู้สึกคนไข้มากๆ

ตัวคุณเองเคยมีอาการนี้เองไหมครับ

โอลิเวอร์ แซคส์: ผมกำลังกลัวว่าคุณจะถามอยู่เลยครับ

(เสียงหัวเราะ)

ใช่ครับ เห็นหลายอย่างเหมือนกัน

จริงๆ ผมก็มีปัญหาการมองเห็นเล็กน้อยด้วย

ตาข้างหนึ่งผมบอด อีกข้างก็ไม่ค่อยจะดี

ผมเห็นภาพหลอนเป็นแบบรูปทรงพื้นฐาน

แต่ไม่มากไปกว่านั้น

คริส: แต่มันไม่รบกวนคุณใช่ไหมครับ

เพราะคุณก็เข้าใจว่ามันคืออะไร คงไม่กังวล

โอลิเวอร์: มันไม่ได้กวนผมมากไปกว่า
เสียงในหูผมหรอกครับ

ซึ่งผมก็ช่างมัน

บางคราวมันก็น่าสนใจเหมือนกัน

แล้วผมก็มีรูปมันเยอะเลยในสมุดโน๊ตผม

ผมไปทำ fMRI ตัวเองมาด้วย

อยากรู้ว่าสมองส่วนมองเห็นผมทำอะไรอยู่

แล้วตอนที่ผมเห็นพวกรูปหกเหลี่ยม

และอะไรซับซ้อนๆ ซึ่งผมก็เห็นเหมือนกัน

ตอนเป็นไมเกรน

ผมอยากรู้ว่า
คนอื่นเขาเห็นอย่างที่ผมเห็นไหม

และอาจจะเป็นได้ว่า
พวกจิตรกรรมผนังถ้ำหรือเครื่องประดับ

อาจประยุกต์มาจากภาพพวกนี้หรือเปล่า

คริส: เป็นการพูดที่ช่างน่าประทับใจ
สุดจะบรรยายจริงๆ ครับ

ขอบคุณที่มาร่วมแบ่งปันครับ

โอลิเวอร์: ขอบคุณครับ ขอบคุณครับ

(เสียงปรบมือ)