Chỉ huy như một nhạc trưởng vĩ đại

Một Nhạc trưởng đối diện với thử thách chỉ huy vô cùng khó khăn: tạo ra sự hòa âm hoàn hảo mà không cần nói một lời. Trong buổi nói chuyện vô cùng duyên dáng, Itay Talgam giải thích phong cách độc đáo của 6 nhạc trưởng tài năng nhất thế kỷ 20, minh họa một bài học quan trọng cho những người lãnh đạo.

Những khoảnh khắc kỳ diệu,
những khoảnh khắc kỳ diệu của nhạc trưởng.

Khi bạn lên sân khấu.
Một vị trí trong dàn nhạc giao hưởng.

Tất cả mọi người làm nóng người,
và những việc ngớ ngẩn.

Và tôi thì đi lên một cái bục chỉ huy

Đó là một văn phòng nhỏ
của người nhạc trưởng

Đúng hơn là
một cái phòng có không gian mở,

với rất nhiều không gian.

Trước mặt là một không gian ồn ào

còn bạn thì làm một cử chỉ rất nhỏ.

Kiểu như thế này, không hề rực rỡ
hay tinh vi, chính như thế này đây.

Và đột nhiên,
sự hỗn loạn bỗng trở nên trật tự

Tiếng ồn trở thành âm nhạc.

Điều đó thật tuyệt diệu.
Điều đó cám dỗ tôi

nghĩ rằng tất cả là do tôi.

(cười)

Tất cả những con người tuyệt vời,
những bậc thầy

họ tạo ra tiếng ồn,
họ cần có tôi.

Chưa thực sự như vậy. Nếu mà như vậy

tôi sẽ để dành buổi nói chuyện

và dạy cho bạn những động tác đó.

Và bạn có thể đi ra ngoài thế giới

và làm việc trong bất kỳ công ty,
hay bất cứ điều gì bạn muốn

và bạn có sự hòa âm hoàn hảo. Vô ích thôi!

Hãy xem video đầu tiên này.

Tôi hy vọng bạn sẽ nghĩ rằng đó là
một ví dụ tuyệt vời của hòa âm

sau đó sẽ nói đến việc làm sao
có thể làm được như vậy.

(Âm nhạc)

Thật là hay đúng không?

Đó chính là một kiểu của sự thành công.

Vậy, chúng ta sẽ cảm ơn ai đây,
cho sự thành công đó?

Ý tôi là,
rõ ràng những nghệ sĩ của dàn nhạc

đã chơi rất hay,

Dàn nhạc giao hưởng
Vienna Philharmonic Orchestra.

Họ còn chẳng mấy khi nhìn vào nhạc trưởng

Khán thính giả thì đang vỗ tay,

họ cũng thực sự tham gia tạo ra âm nhạc.

Thông thường, những khán thính giả
ở Vienna không can thiệp vào âm nhạc

Gần như đó là lễ hội múa bụng
ở phương Đông

mà bạn sẽ không bao giờ thấy ở Vienna

(Cười)

Không giống như thế, tại Israel,
khán thính giả ho liên tục.

Arthur Rubinstein, một nghệ sĩ piano,
từng nói

"Bất kỳ đâu trên thế giới, khi bị cảm cúm,
người ta đi gặp bác sĩ.

Tại Tel Aviv,
họ đi đến buổi hòa nhạc của tôi"

(cười)

Đó là một kiểu truyền thống.

Nhưng khán thính giả ở Vienna
không làm thế.

Ở đây họ đi ra ngoài thường xuyên

để trở thành một phần của dàn nhạc,
thật tuyệt vời!

Khán thính giả như các bạn

tạo nên sự kiện.

Vậy còn nhạc trưởng thì sao?
Bạn có thể nói

nhạc trưởng đã làm gì không?

Um.., anh ấy đang hạnh phúc.

Và tôi thường xuyên cho các
nhà quản lý cao cấp xem điều đó.

Mọi người đều cảm thấy khó chịu.

"Bạn đi làm.
Làm sao bạn có thể hạnh phúc?"

Có gì đó không đúng ở đây?
Nhưng anh ta đang lan truyền hạnh phúc.

Và tôi nghĩ điều quan trọng là
cảm giác hạnh phúc này

không xuất phát

chỉ từ câu chuyện của anh ấy
và niềm vui của âm nhạc.

Niềm vui chính là làm cho
câu chuyện của những người khác

cùng được nghe ngay lúc ấy.

Có câu chuyện về dàn nhạc là
một tổ chức chuyên nghiệp.

Có câu chuyện của thính giả
trong cộng đồng.

Bạn nghe những câu chuyện của từng người

trong dàn nhạc và của khán thính giả.

Và khi đó bạn nghe những câu chuyện khác,
vô hình.

Của những người xây dựng phòng hòa nhạc
tuyệt vời này.

Những người tạo ra những nhạc cụ
tuyệt đẹp, như là Stradivarius, Amati

Tất cả những câu chuyện ấy đang được nghe
ngay lúc đó.

Đó chính là trải nghiệm
trực tiếp tại buổi hòa nhạc.

Và nó khiến chúng ta phải đi xem.
Đúng không?

Không phải tất cả nhạc trưởng
đều chỉ làm như vậy.

Hãy xem một người khác,
một nhạc trưởng tuyệt vời.

Riccardo Muti.

(Âm nhạc)

Đoạn trên khá ngắn,
nhưng bạn có thể thấy

một điệu bộ hoàn toàn khác, phải chứ?

Anh ta thật tuyệt vời, thật oai vệ?

Rất rõ ràng. Có thể là quá rõ ràng.

Ta sẽ thử nghiệm một chút nhé ?
Cá bạn sẽ làm dàn nhạc của tôi nhé?

Bạn hát được nốt đầu tiên
của vở Don Giovanni chứ?

Bạn sẽ hát "Aaaaaah",
và tôi sẽ dừng các bạn lại.

Được chứ? Sẵn sàng chưa?

Khán giả (KG): ♫ Aaaaaaah ... ♫

Thôi nào, làm cùng tôi chứ,
Nếu không,

tôi thậm chí còn cảm thấy dư thừa hơn
so với những gì từng cảm nhận.

vậy làm ơn, hãy đợi người nhạc trưởng.

Hãy nhìn tôi,"Aaaaah,",
và tôi sẽ dừng các bạn lại. Bắt đầu nào.

(KG): ♫ Aaaaaaah ... ♫

(Cười)

Chúng ta vẫn còn một số âm thanh
hơi kéo dài.

(cười)

Nhưng...
vẫn còn một vị trí tuyển dụng cho...

nhưng.. (cười)

Bạn thấy đấy, bạn thể ngừng cả dàn nhạc
chỉ bằng một ngón tay.

Vậy Riccardo Muti đã làm gì?
Anh đã làm như sau...

(Cười)

Sau đó-- kiểu như--- (Cười)

Không chỉ có chỉ dẫn rõ ràng

mà còn như một sắc lệnh, điều gì sẽ
xảy ra nếu bạn không làm theo lời tôi.

(cười)

Điều đó có hiệu quả không?
Vâng, chúng hiệu quả--

chỉ tới một điểm nào đó.

Muti từng được hỏi rằng
"Tại sao anh điều khiển như thế?"

Anh trả lời "Tôi phải có trách nhiệm"

Chịu trách nhiệm trước anh ấy.

Nhưng không phải anh ấy.
Mà là Mozart cơ.

người mà--(cười)--
ngồi ở trung tâm, hàng ghế thứ ba.

(cười)

Anh nói "Nếu tôi---

(Vỗ tay)

nếu tôi đại diện cho Mozart,

chỉ có một câu chuyện được kể mà thôi

Đó là Mozart trong tôi, Riccardo Muti,
hiểu câu chuyện đấy"

Bạn có biết điều gì đã xảy ra với Muti?

Ba năm trước anh nhận một lá thư có chữ ký

của tất cả 700 nhân viên tại La Scala,

nhân viên âm nhạc, nghĩa là những nghệ sĩ

nói rằng "Bạn là 1 nhạc trưởng vĩ đại. Tôi
không muốn làm việc với bạn. Hãy từ chức"

(cười)

"Tại sao? Vì bạn không để
chúng tôi phát triển.

Bạn chỉ xem tôi như nhạc cụ,
không phải là đồng nghiệp.

Và niềm vui âm nhạc của chúng tôi, v.v.."

Và anh ấy phải từ chức.
Điều đó có tử tế không?

(cười)

Anh ấy là một người rất tử tế.

Vậy chúng ta có thể làm việc đó
với ít sự kiểm soát

hoặc với một loại kiểm soát khác
hay không?

Hãy đến với nhạc trưởng tiếp theo,
Richard Strauss.

(Âm nhạc)

Tôi sợ bạn nghĩ là tôi chọc ghẹo anh ấy
bởi vì anh ấy đã già.

Điều đó không đúng. Khi anh ấy còn trẻ

khoảng 30 tuổi, anh ấy viết vài thứ
như

"Mười điều răn của ngưởi nhạc trưởng"

Thứ nhất: Nếu bạn phải đổ mồ hôi
vào cuối buổi hòa nhạc

nghĩa là bạn đã làm sai điều gì đó.

Đó là điều thứ nhất.
Bạn sẽ thích điều thứ tư hơn

Rằng: Đừng bao giờ nhìn
người thổi kèn Trombon

điều đó chỉ làm họ
phấn khích thêm mà thôi.

(cười)

Ý tưởng chính là hãy để mọi thứ

xảy ra một cách thật tự nhiên

Đừng can thiệp gì hết.

Nhưng làm sao có thể đây? Bạn có thấy

anh ấy lật từng trang của bảng tổng phổ?

Có thể là do anh ấy đã già yếu

và không nhớ nổi chính bản nhạc
mà anh đã sáng tác

Hoặc anh ấy đang truyền đạt một thông điệp
rất mạnh mẽ, đó là

"Nào các bạn. Bạn phải chơi theo bản nhạc

Bởi đó không phải là câu chuyện của tôi,
hay của các bạn.

Nó chỉ là sự biểu diễn những
văn bản âm nhạc,

không hề có sự diễn giải gì cả"

Sự diễn giải là câu chuyện của chính
người biểu diễn.

Không, anh ấy không có ý như vậy.
Đó là loại kiểm soát hoàn toàn khác.

Hãy xem một nhạc trưởng đặc biệt khác.

Một nhạc trưởng người Đức,
Herbert von Karajan

(âm nhạc)

Có điều gì khác biệt? Bạn thấy
đôi mắt chứ? Nó nhắm lại.

Bạn thấy đôi tay không?

Và chuyển động [của đôi tay] nữa?
Hãy để tôi chỉ huy các bạn. Hai lần

Ban đầu sẽ như Muti, các bạn sẽ vỗ tay,
chỉ một lần thôi.

Sau đó sẽ là Karajan.
Hãy xem điều gì xảy ra

Như Muti. Sẵn sàng chưa? Bởi vì Muti

(Cười) được chưa? Sẵn sàng chưa?
Bắt đầu nào.

KG: (Vỗ tay)

Itay Talgam: Hmm ... lại nào.

KG: (Vỗ tay)

Tốt. Giờ sẽ đến Karajan.
Vì các bạn đã được đào tạo

hãy để tôi tập trung và nhắm mắt lại.
Nào, nào!

KG: (Vỗ tay) (cười)

Tại sao lại không cùng nhau?
(cười)

Bởi vì bạn không biết bắt đầu khi nào.

Tôi muốn nói các bạn điều này, ngay cả
Berlin Philharmonic

cũng không biết phải bắt đầu khi nào.

(cười)

Song tôi sẽ nói cho các bạn cách họ đã làm.
Không cần nghi ngờ.

Đó là một dàn nhạc Đức, phải chứ?

Họ nhìn Karajan. Và sau đó họ nhìn nhau.

(cười)

"Bạn có hiểu anh chàng này muốn gì không?"

Sau khi làm như vậy,

Họ nhìn những người khác,
và người chơi đầu tiên của dàn nhạc

sẽ dẫn toàn bộ nhóm hòa hợp cùng nhau.

Và khi Karajan được hỏi về việc đó

Anh trả lời "Vâng, tác hại tệ nhất

mà tôi có thể tác động đến dàn nhạc

là đưa cho họ chỉ dẫn rõ ràng.

Bởi vì điều đó sẽ

cản trở sự hòa hợp, việc lắng nghe
những người khác

là việc rất cần thiết trong dàn nhạc"

Điều đó thật tuyệt.
Vậy đôi mắt thì sao?

Tại sao đôi mắt lại nhắm lại?

Đó là câu chuyện tuyệt vời về Karajan
khi ông chỉ huy ở London.

Ông ra tín hiệu cho một nghệ sĩ thổi sáo
như thế này.

Anh chàng ấy không biết phải làm gì (cười)

"Nhạc trưởng, với tất cả sự kính trọng,
khi nào thì tôi nên bắt đầu?"

Các bạn nghĩ Karajan trả lời ra sao?
Khi nào tôi nên bắt đầu?

Anh ấy nói, "Bạn bắt đầu khi
bạn không thể chịu đựng được nữa"

(cười)

Nghĩa là bạn không có thẩm quyền
để thay đổi bất cứ điều gì.

Đó là âm nhạc của tôi. Âm nhạc thực sự
chỉ nằm trong đầu của Karajan.

Bạn cần phải đoán tâm trí của tôi.
Bạn đang chịu áp lực rất lớn

bởi vì tôi không cho bạn chỉ dẫn,

hơn nữa, bạn cần phải đoán ý của tôi.

Đó là một loại tâm linh rất khác nhưng

có sự kiểm soát rất vững chắc.

Chúng ta còn cách làm nào khác không?
Tất nhiên rồi. Hãy trở lại

người nhạc trưởng đầu tiên
chúng ta đã xem.

Tên anh ấy là Carlos Kleiber.

(Âm nhạc)

(Cười) Yeah.

Điều đó rất khác biệt. Nhưng đó không phải
cùng một cách chỉ huy sao?

Không đâu, bởi vì anh ấy không nói cho họ
phải làm gì.

Khi anh làm như vậy, không phải là

"Lấy cây đàn Stradivarius của các bạn
và làm như Jimi Hendrix,

đập mạnh nó xuống sàn nhà"
Không phải vậy.

Anh ấy nói "Đó là
một cử chỉ trong âm nhạc.

Tôi mở ra không gian cho bạn

để thêm vào những [sắc thái] khác

cùng hòa vào sự trình diễn"

Đó là một câu chuyện khác.

Nhưng làm sao họ có thể làm việc cùng nhau

nếu như không cho họ hướng dẫn?

Cứ như là đang ở trên tàu lượn siêu tốc.

Mà không được cho bất cứ
hướng dẫn nào,

nhưng tác động của chính quá trình sẽ
giữ bạn đúng vị trí.

Đó chính làm điều anh ấy làm.

Điều thú vị là tàu lượn siêu tốc
không hề tồn tại.

Nó không tồn tại ở dạng vật chất.
Nó nằm trong đầu của các nghệ sĩ.

Và điều đó làm họ trở thành
các cộng sự của nhau

Bạn có một kế hoạch trong đầu.

Bạn biết mình phải làm gì, cả khi mà
Kleiber không chỉ cho bạn.

Nhưng không ở đây hay ở kia.
Bạn biết mình phải làm gì.

Và bạn trở thành một cộng sự để dựng nên
chiếc tàu lượn đó,

vâng, với âm thanh

bạn chính là người nắm dây cương

Thật thú vị cho những người nghệ sĩ đó.

Họ sẽ phải đến nhà dưỡng bệnh
trong hai tuần.

(cười)

Điều đó thật mệt mỏi?

Nhưng đó chính là cách tạo ra âm nhạc
tuyệt vời nhất.

Tất nhiên, đó không chỉ là động lực

và mang lại cho họ năng lượng.

Bạn cũng cần phải rất chuyên nghiệp nữa.

Và hãy nhìn Kleiber lần nữa.

Hãy cho chúng tôi xem video tiếp theo.

Bạn sẽ thấy điều gì xảy ra
khi có một sai lầm.

(Âm nhạc) Một lần nữa bạn thấy một
ngôn ngữ cơ thể thật đẹp.

(âm nhạc)

Và có một người thổi kèn trumpet

trình diễn không hoàn toàn chính xác
những gì phải làm.

Hãy theo dõi video. Nhìn kìa!

Bạn thấy chứ,
lần thứ hai cũng cùng một người.

(cười) Và lần thứ ba cũng chính người ấy.

(cười)

"Hãy đợi tôi sau buổi trình diễn.

Tôi có một chút lưu ý cần nhắc nhở bạn"

Bạn biết đấy, khi cần thiết, người
chỉ huy sẽ ở đó. Điều đó rất quan trọng.

Nhưng người đó không thể làm cho
mọi người trở thành cộng sự.

Hãy xem video tiếp theo.
Xem điều gì đã xảy ra.

Bạn sẽ bất ngờ khi đã nhìn thấy Kleiber

là một chàng trai hiếu động như vậy

Anh đang chỉ huy một bản Mozart.

(âm nhạc)

Cả dàn nhạc đang trình diễn.

(âm nhạc)

Giờ là một điều khác.

(âm nhạc)

Bạn thấy chứ? Anh ấy hoàn toàn ở đó, 100%

nhưng không chỉ huy,
không nói phải làm gì.

Thích thú thưởng thức những gì
người nghệ sĩ solo đang trình diễn.

(âm nhạc)

Và đoạn solo khác. Hãy xem bạn có thể
nhận ra điều gì từ đó.

(âm nhạc)

Hãy nhìn vào đôi mắt.

Bạn thấy chứ?

Trước hết, đó chính là một sự khen ngợi
mà tất cả chúng ta đều muốn.

Không phải là phản hồi. Đó là "Mmm..."
Đúng vậy, nó xuất phát từ đây.

Vì vậy đó chính là điều tốt.

Và điều thứ hai là

Đó thực sự nằm trong sự kiểm soát,

nhưng với một cách rất đặc biệt.

Khi Kleiber-- bạn có thấy đôi mắt,

đi từ đây? (hát)

Bạn có biết điều gì xảy ra?
Trọng lực không còn nữa.

Kleiber không chỉ tạo ra một quá trình,

mà còn tạo ra những điều kiện
trên thế giới

để quá trình này có thể diễn ra.

Một lần nữa, nghệ sĩ kèn ôboa

hoàn toàn chủ động

và do đó, hạnh phúc và tự hào
về việc anh ấy làm

và sáng tạo và tất cả các điều đó.

Và trình độ Kleiber đang chỉ huy là
một trình độ rất khác.

Chỉ huy không còn là một trò chơi
"tổng bằng không".

Bạn chỉ huy như thế này thế kia.
Và kết hợp tất cả,

trong sự hợp tác, mang lại âm nhạc
tuyệt vời nhất.

Vì thế Kleiber như là quá trình,

Kleiber như là
các điều kiện trên thế giới.

Nhưng bạn cần có quá trình và nội dung
để tạo ra ý nghĩa.

Lenny Bernstein, người nhạc trưởng
trong tôi

Kể từ khi ông ấy còn là
một người thầy vĩ đại

Lenny Bernstein luôn bắt đầu từ ý nghĩa.
Hãy xem [đoạn video] này.

(âm nhạc)

Bạn có nhớ khuôn mặt của Muti,
lúc bắt đầu không?

Anh ấy có một nét mặt tuyệt vời,
nhưng chỉ có một.

(cười)

Bạn có thấy khuôn mặt của Lenny?

Bạn biết tại sao không? Vì ý nghĩa
của âm nhạc là sự đau khổ.

Và bạn đang trình diễn
một âm thanh đau khổ

Hãy nhìn Lenny và ông ấy đang đau đớn.

Nhưng không làm bạn muốn dừng lại.

Đó là sự đau đớn như, cảm nhận chính mình.
theo cách của người Do Thái.

(cười)

Nhưng bạn có thể thấy âm nhạc trên
khuôn mặt của ông.

Bạn có thấy cái baton rời tay ông.
Không còn baton nữa.

Bây giờ chính là đến bạn, người nghệ sĩ

đang kể chuyện.

Nó là sự nghịch đảo.
Bạn đang kể câu chuyện. Và bạn nữa.

Thậm chí chỉ một thời gian ngắn,
bạn trở thành người kể chuyện

cho mọi người,
và tất cả đều lắng nghe bạn.

Và Bernstein tạo nên điều đó.
Điều đó thật tuyệt vời, phải không?

Bây giờ, nếu bạn làm những điều chúng ta
đã nói về, cùng nhau

và có thể có một số người khác,

bạn có thể đạt tới đỉnh điểm tuyệt vời
khi làm mà cảm thấy như không.

Và với video cuối cùng, tôi nghĩ đó là
một tiêu đề tuyệt vời nhất.

Bạn tôi, Peter nói rằng

"Yêu thì hãy cho đi"

(âm nhạc)

(Vỗ tay)