Itay Talgam: Lidera como os grandes directores

Un director de orquestra enfronta o reto definitivo do liderado: crear unha harmonía perfecta sen pronunciar unha palabra. Nesta engaiolante charla, Itay Talgam demostra os peculiares estilos de seis grandes directores do século XX para ilustrar leccións cruciais para todos os líderes.

O momento máxico, o momento máxico da dirección.

Isto é, cando subes no escenario. Unha orquestra sentada.

Están todos no aquecemento e ensaiando.

E subo ao estrado.

A pequena oficina do director.

Ou máis ben o seu cubículo, un cubículo aberto,

cunha chea de espacio.

E fronte todo ese ruido,

fas un pequeno xesto.

Algo como isto, non moi pomposo, non moi sofisticado, isto.

E de pronto, de entre o caos, a orde.

O ruído transfórmase en música.

E isto é fantástico. E é tan tentador

pensar que todo ten que ver comigo.

(Risas)

Todas esas persoas, virtuosos,

que fan ruído, precisan que eu faga iso.

Realmente non. Se fose iso,

aforraríavos a charla,

e ensinaríavos o xesto.

De modo que puidesedes sair ao mundo

e facelo en calquera empresa ou en calquera sitio que queirades,

para conseguir unha harmonía perfecta. Non funciona.

Vexamos o primeiro video.

Espero que pensedes que é un bon exemplo de harmonía.

E despois falamos un pouco de como chega.

(Música)

Foi bonito?

Foi un tipo de éxito.

Agora, a quen deberiamos agradecer polo resultado?

Quero dicir, naturalmente aos músicos da orquestra

tocando ben,

a Orquestra Filarmónica de Viena.

Nin sequera adoitan mirar ao director.

E tamén está o auditorio que aplaude,

en realidade formando parte de música resultante.

Sabedes que os auditorios en Viena non interactúan normalmente coa música.

Isto é o máis próximo a un festival oriental de baile do ventre

que estarás en Viena.

(Risas)

Diferente a Israel, por exemplo, onde o auditorio tuse todo o tempo.

Arthur Rubinstein, o pianista, adoitaba dicir

que "en todas partes do mundo, a xente cando ten gripe, vai ao médico.

En Tel Aviv veñen aos meus concertos".

(Risas)

Así que é algún tipo de tradición.

Pero os auditorios de Viena non fan iso.

Aquí sáense do normal, só para ser parte diso,

para ser parte da orquestra e iso e xenial.

Sabedes, auditorios coma vos

son os que fan o evento.

Pero que pasa co director? Que podedes dicir

que estaba a facer en realidade?

Um, estaba contento.

E normalmente mostro isto a xestores senior.

A xente enfádase.

"Vés a traballar. Como é que estás tan contento?"

Algo debe estar errado. Pero el está a desprender felicidade.

E penso que a felicidade, o importante desta felicidade

non vén só

da súa propia historia e o seu desfrute da música.

O pracer ten que ver con posibilitar que as historias dos demais

sexan escoitadas ao mesmo tempo.

Tes a historia da orquestra como un equipo profesional.

Tes a historia do auditorio como unha comunidade.

Están as historias dos individuos

na orquestra e no público.

E logo hai outras historias, non vistas.

A xente que construíu esta marabillosa sala de concertos.

A xente que fixo eses Stradivarius, Amati, todos eses preciosos instrumentos.

E todas esas historias escóitanse ao mesmo tempo.

Esta é a verdadeira experiencia dun concerto en directo.

Esa é a razón para saír da casa.

E non todos os directores fan simplemente iso.

Vexamos alguén máis, un gran director,

Riccardo Muti, por favor.

(Música)

Si, foi moi curto. Pero puidestes ver

que era un comportamento totalmente diferente. Verdade?

El é incrible. Tan dominante.

Tan claro. Pode que un pouco claro en exceso.

Podemos facer unha pequena demostración? Seriades a miña orquestra un segundo?

Podedes cantar, por favor, a primeira nota de Don Giovanni?

Tendes que cantar "Aaaaaah" e eu parareivos.

Vale? Listos?

Público: ♫ Aaaaaaah ... ♫

Itay Tagam: Vamos, comigo. Se o facedes sen min

síntome incluso máis prescindible do que xa me sinto.

Así que por favor, esperade polo director.

Agora mirádeme. "Aaaaaaah" e vos paro. Imos aló.

Público: ♫ Aaaaaaah ... ♫

(Risas)

Itay Talgam: Teremos unha pequena conversa despois.

(Risas)

Pero... hai unha vacante...

Pero... (risas)

...puidestes ver que podía parar unha orquestra cun dedo.

Que fai Ricardo Muti? Fai algo como isto...

(Risas)

E logo... algo como... (risas)

Así que non só queda clara a orde,

senón tamén a sanción, o que ocorrirá se non fas o que eu che digo.

(Risas)

Así, funciona? Si, funciona...

ata certo punto.

Cando se lle pregunta a Muti, "por que dirixes así?"

El di, "son responsable".

Responsable fronte a el.

E non se refire a El. Quere dicir Mozart,

que está... (risas) ...como na terceira silla dende o centro.

(Risas)

Así que el di, "se eu son...

(Aplauso)

Se eu son responsable ante Mozart.

esta será a única historia que se conte.

É Mozart como eu, Riccardo Muti, o entendo".

E sabedes o que lle ocorreu a Muti?

Hai tres anos recibiu unha carta asinada por

os 700 empregados de La Scala,

os empregados musicais, quero dicir os músicos,

dicindo, "es un gran director. Non queremos traballar contigo. Por favor, dimite."

(Risas)

"Por que? Porque non nos deixas desenvolvernos.

Utilízasnos como instrumentos, non como compañeiros.

e o noso desfrute da música, etc. etc. ..."

Tivo que deixalo. Non é bonito?

(Risas)

É un bo tipo. De verdade que o é.

Ben, podes facelo con menos control,

ou cun control diferente?

Vexamos ao seguinte director, Richard Strauss.

(Música)

Me temo que pensaredes que o escollín porque é maior.

Non é certo. Cando era xoven,

arredor dos 30, escribiu o que chamou

"Os Dez Mandamentos dos Directores".

O primeiro era: se ao final do concerto estás a suar

significa que debes ter feito algo mal.

Ese é o primeiro. O cuarto gustaravos aínda máis.

Di: nunca mires aos trombóns...

non fai máis que esporealos.

(Risas)

Así que a idea global é deixar

que ocorra por si mesmo.

Non interferir.

Pero como ocorre? Vistes

como pasaba as páxinas da partitura?

Agora, ou está senil,

e non lembra a súa propia música, porque él escribiu a música.

Ou realmente está a transmitir unha mensaxe moi forte, dicindo,

"veña xente. Tendes que tocar seguindo o libro.

Así que non ten que ver coa miña historia. Non é a vosa historia.

É soamente a execución de música escrita,

sen interpretación".

A interpretación é a historia real do artista.

E non, iso non é o que quere. É un tipo diferente de control.

Vexamos a outro super-director,

un super-director alemán, Herbert von Karajan, por favor.

(Música)

Cal é a diferencia? Vistes os seus ollos? Pechados.

Vistes as súas mans?

Vistes ese movemento? Deixádeme que vos dirixa. Dúas veces.

Unha como Muti e vos... (palmada) ...aplaudiredes, só unha vez.

E despois como Karajan. Vexamos o que ocorre, vale?

Como Muti. Estades listos? Porque Muti...

(Risas) Vale? Listos? Fagámolo.

Público: (Aplausos)

Itay Talgam: Hmm... outra vez.

Público: (Aplausos)

Itay Talgam: Ben. Agora como Karajan. Como xa estades entrenados,

deixádeme concentrar, pecho os ollos. Imos, imos.

Público: (Aplausos) (Risas)

Itay Talgam: Por que non todos xuntos? (Risas)

Porque non sabiades cando tocar.

Agora pódovos dicir, que incluso a Filarmónica de Berlín

non sabe cando tocar.

(Risas)

Pero direivos cando o fan. Sen cinismo.

É unha orquestra alemana, si?

Miran a Karajan. E logo míranse os uns aos outros.

(Risas)

"Entendes o que quere este tipo?"

E despois de facer iso,

míranse os uns aos outros e os primeiros músicos da orquestra

lideran ao conxunto para tocar xuntos.

E cando se lle pregunta por isto a Karajan

O que di é, "si, o peor dano

que lle podo facer á miña orquestra

é darlles unha orde clara.

Porque iso

evitaría que se escoitasen os uns aos outros en conxunto

como se precisa nunha orquestra".

É fantástico. Pero que hai dos ollos?

Por que están pechados?

Hai unha historia marabillosa de Karajan dirixindo en Londres.

E sinala a un flautista así.

O tipo non ten idea do que facer. (Risas)

"Maestro, con todo o debido respeto, cando quere que comece?"

Cal pensades que foi a resposta de Karajan? Cando teño que empezar?

Oh si. El di, "comeza cando non o podas aturar máis".

(Risas)

Querendo dicir que sabes que non tes autoridade para cambiar nada.

É a miña música. A música real só está na cabeza de Karajan.

E tes que adiviñar a miña mente. Así que estás baixo unha presión tremenda

porque non che dou instruccións,

e a pesar diso, tes que adiviñar a miña mente.

Así que é unha clase de, un control moi espiritual,

pero aínda un control moi firme.

Podemos facelo doutro xeito? Naturalmente que si. Volvamos atrás

ao primeiro director que temos visto:

Carlos Kleiber é o seu nome. O seguinte video por favor.

(Música)

(Risas)

Ben, é diferente. Pero non é iso controlar do mesmo xeito?

Non, non o é. Porque non lles está a dicir que facer.

Cando fai isto, non é,

"colle o teu Stradivarius e, como Jimi Hendrix,

estámpao contra o chan". Non é iso.

El di, "este é o xeito da música.

Estouvos a abrir o espazo

para que o poñades noutro nivel

de interpretación".

Esa é outra historia.

Pero como funciona realmente o conxunto

se el non lles dá instruccións?

É como estar nunha montaña rusa.

Non se che dan instruccións.

Pero as forzas do proceso mesmo te manteñen no sitio.

Iso é o que el fai.

O interesante é, naturalmente, que a montaña rusa non existe realmente.

Non é algo físico. Está nas cabezas dos músicos.

E iso é o que os fai socios.

Tes o plano na túa cabeza.

Sabes o que facer, incluso a pesar de que Kleiber non te está a dirixir.

Pero aquí, aló e acolá, sabes o que facer.

E faste parte dunha sociedade construíndo unha montaña rusa,

si, con son,

como se foses realmente no carriño.

Isto é moi excitante para os músicos.

Despois teñen que ir ao psiquiátrico durante dúas semanas.

(Risas)

É esgotador.

Pero é o mellor facendo música, desta maneira.

Pero naturalmente non ten só que ver coa motivación

e con darlles unha morea de enerxía física.

Tamén tes que ser moi profesional.

E mirade de novo isto, Kleiber.

Podemos ver rapidamente o seguinte video?

Veredes o que ocorre cando hai un erro.

(Música) Outra vez vedes a bonita linguaxe corporal.

(Música)

E agora un trompetista

fai algo que non é exactamente o que tiña que facer.

Continúa o video. Mirade.

Mirade, segunda vez ao mesmo músico.

(Risas) E agora unha terceira vez para o mesmo músico.

(Risas)

"Espérame despois do concerto.

teño un pequeno comunicado que darche".

Sabedes, cando é preciso, a autoridade está aí. É moi importante.

Pero a autoridade non é suficiente para facer da xente os teus socios.

Vexamos o seguinte video. Vexamos o que acontece aquí.

Poderiades estar sorprendidos de ter visto a Kleiber

como alguén tan hiperactivo.

Está a dirixir Mozart.

(Música)

Toda a orquestra está a tocar.

(Música)

Agora algo máis.

(Música)

Vedes? Está aí ao cento por cento,

pero non dominante, sen dicir o que facer.

Máis ben desfrutando o que está a facer o solista.

(Música)

Agora outro solo. Mirade o que se pode sacar disto.

(Música)

Mirade os ollos.

Podedes velo?

O primeiro, é como un eloxio que a todos nos gusta recibir.

Non é feedback. E un "Mmmm..." Si, vén de por aquí.

Así que está ben.

E a segunda cousa é

sobre ter realmente o control,

pero dun modo moi especial.

Cando Kleiber o fai... vistes os ollos,

movéndoos dende aquí? (Cantando)

Sabedes o que ocorre? A gravidade xa non existe.

Kleiber non só crea un proceso,

senón que crea as condicións no mundo

nas que ese proceso se produce.

Así que, outra vez, o que toca o oboe

é completamente autónomo

e polo tanto está contento e orgulloso do seu traballo,

e creativo e todo iso.

E o nivel no que Kleiber controla está nun escalón diferente.

O control xa non é un xogo de suma cero.

Tendes este control. Tendes este control. E todo o que xuntedes

en colaboración, traerá a mellor música.

Así que Kleiber ten que ver co proceso.

Kleiber ten que ver coas condicións no mundo.

Pero necesitades proceso e contido para crear o significado.

Lenny Bernstein, o meu maestro

xa que era un gran profesor,

Lenny Bernstein sempre comezaba polo sentido. Mirade isto por favor.

(Música)

Recordades a cara de Muti, ao principio?

Bon, tiña unha expresión marabillosa, pero unha soa.

(Risas)

Vistes a cara de Lenny?

Sabedes por que? Porque o sentido de melodía era a dor.

E estás a interpretar un son doloroso.

E miras a Lenny e está a sufrir.

Pero non ese sufrimento que queres deter.

É sufrimento como... desfrutando ao estilo xudeu, como eles din.

(Risas)

Pero podes ver a música na súa cara.

Podes ver que a batuta abandonou a súa man. Non máis batuta.

Ahora tócavos a vós, os músicos,

contar a historia.

Agora deuse a volta ás cousas. Vós contades a historia. E vós contades a historia.

En suma, convertídesvos en contadores de historias

aos que a comunidade, toda a comunidade, escoita.

E Bernstein posibilita iso. Non é marabilloso?

Agora, se estades a facer todo do que falamos, todos xuntos,

e pode que algúns outros,

podedes chegar ao marabilloso extremo de facer sen facer.

E como último video, penso que este é o mellor título.

O meu amigo Peter di,

"se amas algo, déixao ir". Así que, por favor.

(Música)

(Aplausos)