Η χρήση της φωνής σου είναι πολιτική επιλογή - Αμάντα Γκόρμαν

Για όποιον πιστεύει ότι η ποίηση είναι ανιαρή και ελιτίστικη, η Βραβευμένη Εθνική Ποιήτρια Νεότητας Αμάντα Γκόρμαν έχει κάποιες εξαιρετικά καλοδιαλεγμένες λέξεις. Σύμφωνα με την Αμάντα, η ποίηση είναι για όλους, καθώς στον πυρήνα της ενέχει τη σύνδεση και τη συνεργασία. Σ' αυτή την έντονη ομιλία η Αμάντα εξηγεί γιατί η ποίηση είναι εγγενώς πολιτική (με τον καλύτερο τρόπο!), αποτίει φόρο τιμής στους τιμημένους προγόνους της, και τονίζει την αξία του να εκφράζεις τη γνώμη σου παρόλους τους φόβους σου. «Η Ποίηση δεν ήταν ποτέ η γλώσσα των εμποδίων, πάντα ήταν η γλώσσα της γεφύρωσης».

To TED-Ed, η εκπαιδευτική πρωτοβουλία του TED, εμπνέει τους αυριανούς TED ομιλητές και επικεφαλής στηρίζοντας τους μαθητές να ανακαλύψουν, να αναπτύξουν και να μοιραστούν τις μεγάλες ιδέες τους με τη μορφή μικρών ομιλιών στο ύφος του TED. Στο πρόγραμμα Μαθητικών Oμιλιών του TED-Ed, οι μαθητές δουλεύουν μαζί για να συζητήσουν και να γιορτάσουν δημιουργικές ιδέες μέσω του ευέλικτου προγράμματος μαθημάτων του TED-Ed. Δείτε  https://bit.ly/2pHbsEp αν σας ενδιαφέρει να ξεκινήσετε.

Αυτή η παρουσίαση ολοκληρώθηκε με τη συμμετοχή στο πρόγραμμα TED-Ed και δημιουργήθηκε ανεξάρτητα από τα Συνέδρια TED. Μόνο εγκεκριμένοι συμμετέχοντες μπορούν να ανεβάσουν τις Μαθητικές Ομιλίες TED-Ed.

Έχω δύο ερωτήσεις για εσάς.

Πρώτον: σε ποιους ώμους στηρίζεστε;

Και δεύτερον: τι υποστηρίζετε;

Με αυτές είναι δύο ερωτήσεις ξεκινάω πάντα
τα εργαστήρια ποίησης με τους μαθητές μου

γιατί συχνά η ποίηση
μπορεί να φαίνεται σα νεκρή τέχνη

για κάποιους λευκούς άντρες που είναι
σα να γεννήθηκαν ηλικιωμένοι,

κάπως σαν τον Μπέντζαμιν Μπάτον.

Και κάνω στους μαθητές μου
αυτές τις δύο ερωτήσεις,

και μετά τους λέω πώς εγώ τις απαντώ
μ' αυτές τις τρεις προτάσεις:

Είμαι η κόρη Μαύρων συγγραφέων,

απογόνων των Μαχητών της Ελευθερίας

που έσπασαν τα δεσμά τους
και άλλαξαν τον κόσμο.

Με φωνάζουν.

Και αυτά τα λόγια επαναλαμβάνω ως μάντρα
πριν κάθε απαγγελία, όπως έκανα πριν εκεί.

Έκανα γκριμάτσες.

Κι έτσι τις επαναλαμβάνω στον εαυτό μου,
σαν έναν τρόπο συγκέντρωσης,

γιατί, αν δεν το ξέρατε,
η δημόσια ομιλία είναι πολύ τρομακτική.

Ξέρω ότι είμαι στη σκηνή, και έχω
τα τακούνια μου και είμαι όλο λάμψη,

αλλά είμαι τρομοκρατημένη.
(Γέλια)

Κι ο τρόπος που παίρνω κάπως δύναμη

είναι με αυτό το μάντρα.

Σ' όλη μου τη ζωή
φοβόμουν πολύ να πάρω το λόγο,

γιατί είχα μια δυσκολία στην άρθρωση

που με δυσκόλευε
να προφέρω κάποια γράμματα.

Ένιωθα πιο άνετα να γράφω,
αλλά όταν ανέβαινα στη σκηνή,

ανησυχούσα ότι οι λέξεις μου
θα μπερδεύονταν.

Για ποιο λόγο να μη μουρμουρίζω
αυτές τις σκέψεις στο κεφάλι μου,

αν όλα είχαν ήδη ειπωθεί;

Αλλά τελικά μετά από σκέψη συνειδητοποίησα

ότι αν επιλέξω να μην μιλήσω
εξαιτίας του φόβου μου,

τότε η σιωπή μου δε σημαίνει τίποτα.

Κι έτσι κατάλαβα ότι δεν αντέχω
να στέκομαι στην άκρη,

και σιωπηλή.

Πρέπει να βρω τη δύναμη να μιλήσω,

κι ένας απ' τους τρόπους
είναι με αυτό το μάντρα επίκλησης

προς αυτούς που αποκαλώ
«επίτιμους προγόνους».

Αυτοί οι άνθρωποι

μπορεί να μην είναι συγγενείς
εξ αίματος ή εκ γενετής,

αλλά που αξίζουν να πεις το όνομά τους,

γιατί παρόλα αυτά
στηρίζεσαι στους ώμους τους.

Και μόνο από το ύψος των ώμων τους

μπορούμε να δούμε
τη μεγάλη δύναμη της ποίησης,

τη δύναμη της γλώσσας
που είναι προσιτή και εκφράζει.

Η ποίηση έχει ενδιαφέρον

γιατί δε θα γίνουν όλοι μεγάλοι ποιητές,

αλλά ο καθένας μπορεί να είναι ποιητής
και να απολαμβάνει την ποίηση,

κι η δεκτικότητα
και η προσβασιμότητα της ποίησης

την κάνουν τη γλώσσα των ανθρώπων.

Η ποίηση ποτέ δεν ήταν
η γλώσσα των εμποδίων,

πάντα ήταν η γλώσσα της γεφύρωσης.

Κι είναι αυτή η σύνδεση
που κάνει την ποίηση, ναι, ισχυρή

αλλά την κάνει και πολιτική.

Ένα από τα πράγματα
που με ενοχλεί ασταμάτητα,

είναι όταν δέχομαι κλήση,
και συνήθως από έναν λευκό άνδρα,

και μου λέει,
«Αμάντα, μας αρέσει πολύ η ποίησή σου,

θα θέλαμε πολύ να γράψεις
ένα ποίημα γι αυτό το θέμα,

αλλά μην το κάνεις πολιτικό».

Αυτό μου ακούγεται,

σα να πρέπει να σχεδιάσω ένα τετράγωνο
χωρίς να είναι παραλληλόγραμμο,

ή να φτιάξω ένα αμάξι
χωρίς να είναι όχημα,

και δεν βγάζει πολύ νόημα,

γιατί κάθε μορφή τέχνης είναι πολιτική.

Η απόφαση να δημιουργήσεις,
η καλλιτεχνική επιλογή να έχεις φωνή,

η επιλογή να ακουστείς
είναι η πιο πολιτική πράξη απ' όλες.

Και με τον όρο «πολιτική» εννοώ ότι
η ποίηση είναι πολιτική με τρεις τρόπους:

Πρώτον: τι ιστορίες λέμε,
πότε τις λέμε, πώς τις λέμε,

εάν τις λέμε, γιατί τις λέμε,

όλα αυτά δείχνουν τόσα πολλά

για τις πολιτικές πεποιθήσεις μας,

για το ποια είδη ιστοριών αξίζουν.

Δεύτερον, ποιανού οι ιστορίες θα ειπωθούν,

εννοώ ποιος έχει
έννομο δικαίωμα να διαβάσει,

ποιος έχει τα μέσα για να γράψει,

ποιον διαβάζουμε στις τάξεις μας,

όλα αυτά λένε πολλά για τα πολιτικά
και εκπαιδευτικά συστήματα

όπου υπάρχουν όλες αυτές
οι ιστορίες οι αφηγητές τους.

Τέλος, η ποίηση είναι πολιτική

γιατί ασχολείται και νοιάζεται
για τους ανθρώπους.

Στην ιστορία θα δείτε συχνά

ότι οι τύραννοι καταδιώκουν
πρώτα τους ποιητές και τους δημιουργούς.

Καίνε βιβλία, προσπαθούν να ξεφορτωθούν
την ποίηση και τις γλωσσικές δημιουργίες,

γιατί τους προκαλούν φόβο.

Οι ποιητές έχουν τη φοβερή δυνατότητα
να συνδέουν τα πιστεύω του ατόμου

με τα αίτια της αλλαγής
του κοινού, του πληθυσμού,

του πολιτεύματος, του πολιτικού κινήματος.

Κι όταν φύγετε,
θέλω να προσπαθήσετε να ακούσετε

τους τρόπους με τους οποίους
η ποίηση βρίσκεται στο επίκεντρο

των πιο πολιτικών ερωτήσεών μας
σχετικά με το τι σημαίνει η δημοκρατία.

Μπορεί μετά να βρεθείτε
σε μια διαδήλωση,

και κάποιος θα έχει ένα πανό να λέει,

«Μας έθαψαν, αλλά δεν ήξεραν
ότι είμαστε οι σπόροι».

Αυτό είναι ποίηση.

Μπορεί στο μάθημα Αμερικανικής Ιστορίας

να δείτε κι ένα βίντεο
με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να λέει,

«Από αυτό το βουνό της απόγνωσης
θα λαξέψουμε μια πέτρα ελπίδας».

Αυτό είναι ποίηση.

Ή ακόμα κι εδώ, στη Νέα Υόρκη,

θα επισκεφτείτε το Άγαλμα της Ελευθερίας

όπου υπάρχει ένα σονέτο
που δηλώνει ότι, ως Αμερικανοί,

«Φέρτε μου τις καταπιεσμένες, φτωχές μάζες
που λαχταρούν την ελευθερία».

Έτσι βλέπετε, όταν μου ζητούν να γράψω
ένα ποίημα που να μην είναι πολιτικό,

μου ζητάνε να μην κάνω φορτισμένες
και προκλητικές ερωτήσεις στο έργο μου,

κι αυτό δε γίνεται,

γιατί η ποίηση βρίσκεται πάντα στον παλμό
των πιο επικίνδυνων και τολμηρών ερωτήσεων

που μπορεί ποτέ να αντιμετωπίσουν
ένα έθνος ή ολόκληρος ο κόσμος.

Ποιο μονοπάτι ακολουθούμε ως λαός,

και ποιο μέλλον στηρίζουμε ως λαός;

Και το θέμα με την ποίηση
δεν είναι να έχεις τις σωστές απαντήσεις,

αλλά το να κάνεις τις σωστές ερωτήσεις
σχετικά με το τι σημαίνει

να είσαι ο συγγραφέας που κάνει το σωστό
με τις λέξεις και τις πράξεις του,

κι η αντίδρασή μου είναι να τιμήσω
τους ώμους αυτών των ανθρώπων

που με τις πένες τους
μετακίνησαν ογκόλιθους

για να έχω ένα βουνό ελπίδας
για να στηριχτώ,

ώστε να καταλάβω τη δύναμη
του να λέω ιστορίες

που έχουν σημασία πάση θυσία.

Για να συνειδητοποιήσω
ότι αν διαλέξω να μιλήσω

-όχι από φόβο, αλλά με θάρρος-

τότε οι λέξεις μου
μπορούν να γίνουν κάτι μοναδικό.

Και ξαφνικά ο φόβος μου
να μην μπερδέψω τις λέξεις μου

εξαφανίζεται ενώ νιώθω
ταπεινή από τις σκέψεις

χιλιάδων παλιών ιστοριών
που ξέρω ότι ηχούν μέσα μου

καθώς επικροτώ εκείνους τους ανθρώπους
που τότε σήκωσαν το ανάστημά τους

για να μπορεί να ριμάρει
αυτό το Μαύρο μικρό κορίτσι,

ενώ επίσης υμνώ και επικαλούμαι
αυτούς τους ανθρώπους

που είναι σα να γεννήθηκαν
για να είναι γενναίοι:

Μάγια Αγγέλου, Ντοζάκε Σάνγκε,

Φίλις Γουίτλι, Λουσίλ Κλίφτον,

Γκουέντολιν Μπρουκς, Τζόαν Γουίκς,

Όντρι Λορντ, και τόσους πολλούς άλλους.

Μπορεί να φαίνεται ότι
κάθε ιστορία έχει ειπωθεί ξανά,

αλλά η αλήθεια είναι ότι κανείς
δεν είπε ποτέ τη δική μου ιστορία

με τον τρόπο που θα την έλεγα

ως την κόρη μαύρων συγγραφέων,
απογόνων των Μαχητών της Ελευθερίας

που έσπασαν τα δεσμά τους
και άλλαξαν τον κόσμο.

Με φωνάζουν.

Τους φωνάζω.

Και μια μέρα θα γράψω μια ιστορία σωστά,

γράφοντάς την σε ένα αύριο αυτής της Γης

όπου θα αξίζει περισσότερο
απ' όλα να τη στηρίζεις.

Σας ευχαριστώ.
(Χειροκρότημα)