Si ndikon ndryshimi i klimës në shëndetin e juaj mendor
-
0:01 - 0:05Për gjithçka që është thënë ndonjëherë
në lidhje me ndryshimin klimatik -
0:05 - 0:08ne nuk kemi dëgjuar gati sa duhet
në lidhje me ndikimet psikologjike -
0:08 - 0:11e të jetuarit në një botë të ngrohtë.
-
0:11 - 0:13Nëse keni dëgjuar hulumtimin
e zymte të klimës -
0:13 - 0:17që komunikuesit shkencorë si unë
endemi në librat dhe dokumentarët tanë, -
0:17 - 0:20ju keni ndjerë ndoshta frikë,
fatalizëm ose të pashpresë. -
0:20 - 0:22Nëse jeni ndikuar
nga katastrofa klimatike, -
0:22 - 0:25këto ndjenja mund të vendosen
shumë thellë, -
0:25 - 0:27duke çuar në tronditje, trauma,
-
0:27 - 0:29marrëdhënie të tendosura,
abuzim të substancave -
0:29 - 0:32dhe humbja e identitetit
personal dhe kontrollit. -
0:32 - 0:36Puna politike dhe teknologjike është
realizuar për të frenuar kaosin e klimës, -
0:36 - 0:39por unë jam këtu për të zgjuar
një ndjenjë në ju -
0:39 - 0:42pse na duhen gjithashtu
veprimet dhe politikat tona -
0:42 - 0:45për të pasqyruar një mirëkuptim
se si mjediset tona në ndryshim -
0:45 - 0:48kërcënojnë mendjen tone,
mirëqenien sociale dhe shpirtërore. -
0:49 - 0:53Ankthi, pikëllimi dhe depresioni
i shkencëtarëve dhe aktivistëve të klimës -
0:53 - 0:54janë raportuar për vite me radhë.
-
0:54 - 0:57Trendet që kemi parë
pas ngjarjeve ekstreme të motit -
0:57 - 0:59si uragani Sandy ose Katrina
-
0:59 - 1:01për rritjen e PTSD dhe vetëvrasjeve.
-
1:01 - 1:05Dhe ka të dhëna të pasura për
shëndetin mendor nga komunitetet veriore -
1:05 - 1:06ku ngrohja është më e shpejta,
-
1:06 - 1:08si Inuiti në Labrador,
-
1:08 - 1:11që përballen me shqetësime ekzistenciale
pasi ata dëshmojnë që akulli, -
1:11 - 1:13një pjesë e madhe e identitetit të tyre,
-
1:13 - 1:15po zhduket para syve të tyre.
-
1:15 - 1:17Nëse nuk do të mjaftonte,
-
1:17 - 1:18Shoqata Psikologjike Amerikane
-
1:18 - 1:21thotë se përgjigjjet psikologjike
ndaj ndryshimit klimatik, -
1:21 - 1:26si shmangia e konfliktit, pafuqia
dhe dorëheqja, janë në rritje. -
1:26 - 1:29Kjo do të thotë që proceset tona mentale
të vetëdijshme dhe pavetëdijshme -
1:29 - 1:30po na mbajnë mbrapa
-
1:30 - 1:33nga identifikimi i shkaqeve
të problemit për ato që janë, -
1:33 - 1:37duke punuar në zgjidhje dhe kujdesjen
për aftësinë tonë psikologjike -
1:37 - 1:41por ne kemi nevojë për të gjitha ato gjëra
për të marrë përsipër atë që kemi krijuar. -
1:41 - 1:43Kohët e fundit,
unë kam studiuar një fenomen -
1:43 - 1:45që është vetëm një shembull
i vështirësive emocionale -
1:46 - 1:47që ne po shohim.
-
1:47 - 1:49Dhe vjen në formën e një pyetje
-
1:49 - 1:53që një sasi e konsiderueshme njerëzish
në gjeneratën time përpiqen të përgjigjen. -
1:53 - 1:54Kjo duke qenë:
-
1:54 - 1:57A duhet të kem fëmijë
në epokën e ndryshimit klimatik? -
1:57 - 1:59Mbi të gjitha, çdo fëmijë i lindur sot
-
1:59 - 2:02do të duhet të jetojë në një botë
ku uraganet, përmbytjet, zjarret -- -
2:02 - 2:04ato që ne i quanim fatkeqësi natyrore --
-
2:04 - 2:06janë bërë të zakonshme.
-
2:07 - 2:1020 vitet më të nxehta në rekord
ndodhën brenda 22 fundit. -
2:11 - 2:14OKB presin që dy të tretat
të popullsisë globale -
2:14 - 2:17mund të përballen me mungesa të ujit
vetëm gjashtë vjet nga tani. -
2:17 - 2:20Banka Botërore parashikon
që deri në vitin 2050, -
2:20 - 2:23do të ketë 140 milion refugjatë të klimës
-
2:23 - 2:26në Afrikën sub-Sahariane,
Amerikën Latine dhe Azinë e Jugut. -
2:26 - 2:29Dhe vlerësimet e tjera
e vendosin atë numër në mbi një miliard. -
2:29 - 2:31Migrimet masive dhe mungesa e burimeve
-
2:31 - 2:35rrit rrezikun për dhunë,
luftë dhe paqëndrueshmëri politike. -
2:36 - 2:41OKB-ja sapo raportoi se ne po vëmë
deri në një milion specie në zhdukje, -
2:41 - 2:42shumë brenda dekadave,
-
2:42 - 2:47dhe emetimet tona janë ende në rritje,
edhe pas Marrëveshjes së Parisit. -
2:47 - 2:49Gjatë një viti e gjysmë të fundit,
-
2:49 - 2:51Unë kam qenë duke kryer
seminare dhe intervista -
2:51 - 2:52me qindra njerëz
-
2:52 - 2:55në lidhje me prindërimin
në krizën e klimës. -
2:55 - 2:56Dhe unë mund t'ju them
-
2:56 - 2:59se njerëzit që shqetësohen të kenë
fëmijë për shkak të ndryshimit klimatik -
2:59 - 3:01nuk motivohen nga një krenari asketike.
-
3:01 - 3:03Ata janë të shqetësuar.
-
3:03 - 3:05Ka edhe një lëvizje
e quajtur Greva e Lindjeve, -
3:05 - 3:08anëtarët e të cilëve kanë deklaruar
se ata nuk do të kenë fëmijë -
3:08 - 3:10për shkak të gjendjes të krizës ekologjike
-
3:10 - 3:13dhe mosveprimit nga qeveritë
për të adresuar kërcënimin ekzistencial. -
3:13 - 3:17Po, edhe gjeneratat e tjera u
përballën me rreziqet e tyre apokaliptike, -
3:17 - 3:21por kjo s'është arsye për të mosrespektuar
kërcënimin e vërtetë për mbijetesën tonë. -
3:21 - 3:23Disa mendojnë se është më mirë
të birësojnë fëmijë. -
3:23 - 3:25Ose është joetike të kenë më shumë se një,
-
3:25 - 3:27veçanërisht tre, katër ose më shumë,
-
3:27 - 3:31sepse fëmijët rritin
emetimet e gazit serë. -
3:31 - 3:34Tani, është vërtet për të ardhur keq
gjendja e punëve -
3:34 - 3:37kur njerëzit që duan fëmijë
sakrifikojnë të drejtën e tyre -
3:37 - 3:41sepse, disi, atyre u është thënë se zgjedhjet
e tyre të jetesës janë për tu fajësuar -
3:41 - 3:42kur faji është shumë më sistemik,
-
3:42 - 3:44por le të shpalosim logjikën këtu.
-
3:45 - 3:47Një studim i cituar shpesh
tregon se, mesatarisht, -
3:47 - 3:50të kesh një fëmijë më pak
në një komb të industrializuar -
3:50 - 3:54mund të kurseni rreth 59 tonë
të dioksidit të karbonit në vit. -
3:55 - 3:56Ndërsa në krahasim,
-
3:56 - 3:59duke jetuar pa makinë kursen
afro 2.5 tonë, -
3:59 - 4:02shmangia e një fluturimi transatlantik -
dhe kjo është vetëm një -- -
4:02 - 4:04kursen rreth 1.5 ton,
-
4:04 - 4:08dhe të ngrënit me një dietë me bazë bimore
mund të kursejë pothuajse një ton në vit. -
4:09 - 4:11Dhe konsideroni se
një fëmijë në Bangladesh -
4:11 - 4:15shton vetëm 56 tonë metrikë karboni tek
trashëgimia e karbonit e prindërve të tyre -
4:15 - 4:16gjatë jetës së tyre,
-
4:17 - 4:22ndërsa një fëmijë amerikan, në krahasim,
shton 9.441 të tyre. -
4:22 - 4:24Pra, kjo është arsyeja pse
disa njerëz argumentojnë -
4:24 - 4:27se janë prindërit nga kombet
me gjurmë të mëdha karboni -
4:27 - 4:30që duhet të mendojnë më shumë
për sa fëmijë kanë. -
4:30 - 4:33Por vendimi për të pasur një fëmijë
dhe ndjenjat e dikujt për të ardhmen -
4:33 - 4:35janë thellësisht personale,
-
4:35 - 4:38dhe të mbështjellura
në të gjitha llojet e normave kulturore, -
4:38 - 4:41besimet fetare, statusi socio-ekonomik,
nivelet e arsimit dhe më shumë. -
4:41 - 4:44Dhe kështu, për disa, ky debat
për fëmijët në krizën e klimës -
4:44 - 4:47mund të duket sikur ka ardhur
nga një planet tjetër. -
4:47 - 4:50Shumë prej tyre kanë kërcënime
të menjëhershme për mbijetesën e tyre, -
4:50 - 4:52për të menduar,
si do të vendosin ushqim në tryezë, -
4:52 - 4:55kur ato janë një nënë beqare
duke punuar tre punë, -
4:55 - 4:58ose janë HIV pozitiv,
ose në lëvizje në një karvan migrant. -
4:58 - 5:02Sidoqoftë, në mënyrë tragjike, ndryshimi
klimatik është i mirë në ndërlidhshmëri. -
5:02 - 5:05Shumon streset që komunitetet
e margjinalizuara tashmë përballen. -
5:06 - 5:09Një shkencëtar politik më tha dikur
që një tregues kryesor -
5:09 - 5:13se ndryshimi klimatik ka filluar
të godase ne shtepi, psikologjikisht, -
5:13 - 5:15do të ishte një rritje
në shkallën e grave të informuara -
5:15 - 5:17qe vendosin të mos kenë fëmijë.
-
5:18 - 5:19Interesante.
-
5:19 - 5:22A po të godet ty, psikologjikisht?
-
5:23 - 5:26A jeni ndoshta dikush me stresin
para-traumatik të lidhur me klimën? -
5:26 - 5:29Një psikiatër i klimës
e shpiku atë termin, -
5:29 - 5:33dhe ky është një profesion, meqë ra fjala,
psikoterapist për problemet e klimës. -
5:33 - 5:36Ata punësohen disa herë
kur disa nxënës të shkollës së mesme -
5:36 - 5:38nuk duan të aplikojnë në universitet,
-
5:38 - 5:41sepse ata nuk mund të shikojnë
një të ardhme për veten e tyre. -
5:41 - 5:43Dhe kjo më kthen në pikën time kryesore.
-
5:43 - 5:46Shqetësimi në rritje për të pasur fëmijë
në krizën e klimës -
5:46 - 5:50është një tregues urgjent
se sa presion ndjejne njerëzit. -
5:51 - 5:55Tani për tani, studentë në të gjithë botën
po bërtasin për ndryshime -
5:55 - 5:57në zërin shpues të dëshpërimit.
-
5:58 - 6:01Dhe fakti që ne mund të shohim
si kontribuojmë në këtë problem -
6:01 - 6:02kjo na bën të ndjehemi të pasigurtë
-
6:02 - 6:04është marramendëse në vetvete.
-
6:05 - 6:07Ndryshimi klimatik është gjithëpërfshirës
-
6:07 - 6:10dhe kështu janë mënyrat
që ajo ngatërrohet me mendjet tona. -
6:10 - 6:12Shumë aktivistë do t'ju tregojnë
-
6:12 - 6:15që antidoti më i mirë për
pikëllimin është aktivizmi. -
6:15 - 6:18Dhe disa psikologë do t'ju tregojnë
përgjigja mund të gjendet në terapi. -
6:18 - 6:22Të tjerë besojnë se çelësi është të
imagjinohet që jeni në shtratin e vdekjes, -
6:22 - 6:25duke reflektuar përsëri atë që ka rëndësi
më shumë në jetën tënde, -
6:25 - 6:28kështu që ju mund të identifikoni
çfarë duhet të bësh më shumë tani, -
6:28 - 6:30me kohën që ju ka mbetur.
-
6:30 - 6:32Ne kemi nevojë për të gjitha këto ide,
dhe më shumë, -
6:32 - 6:34të kujdesemi për veten tonë më të thellë
-
6:34 - 6:37pasi mjediset që kemi njohur
bëhen më ndëshkues ndaj nesh. -
6:37 - 6:38Dhe nëse keni fëmijë apo jo,
-
6:38 - 6:41duhet të jemi të sinqertë
për atë që po ndodh, -
6:41 - 6:43dhe ato që i detyrohemi njëri-tjetrit.
-
6:43 - 6:45Ne nuk mund të përballojmë të trajtojmë
-
6:45 - 6:47ndikimet psikologjike
të ndryshimit klimatik -
6:47 - 6:48si disa të menduara
-
6:48 - 6:52sepse çështjet e tjera, të shkencës,
teknologjia dhe politika dhe ekonomia, -
6:52 - 6:56ndjehen të fortë, ndërsa kjo
disi ndjehet e butë. -
6:57 - 6:59Shëndeti mendor duhet të jetë
një pjesë integrale -
6:59 - 7:02të çdo strategjie mbijetese të
ndryshimeve klimatike, -
7:02 - 7:05duke kërkuar fonde,
dhe etika të barazisë dhe kujdesit, -
7:05 - 7:07dhe ndërgjegjësim të gjerë.
-
7:07 - 7:10Sepse edhe nëse jeni personi me
emocionalisht shmangës në planet, -
7:10 - 7:14nuk ka asnjë qilim në botë që është
aq i madh sa ta heq këtë. -
7:14 - 7:15Faleminderit.
-
7:15 - 7:18(Duartrokitje)
- Title:
- Si ndikon ndryshimi i klimës në shëndetin e juaj mendor
- Speaker:
- Britt Wray
- Description:
-
"Për gjithçka që është thënë ndonjëherë për ndryshimin e klimës, ne nuk kemi dëgjuar pothuajse sa duhet për ndikimet psikologjike të të jetuarit në një botë të ngrohtë", thotë shkrimtarja e shkencës Britt Wray. Në këtë bisedë të shpejtë, ajo eksploron se si ndryshimi i klimës po kërcënon mirëqenien tonë - mendore, sociale dhe shpirtërore - dhe ofron një pikënisje për atë që mund të bëjmë në lidhje me të.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 07:31
Helena Bedalli approved Albanian subtitles for How climate change affects your mental health | ||
Helena Bedalli edited Albanian subtitles for How climate change affects your mental health | ||
Edona Qoqaj accepted Albanian subtitles for How climate change affects your mental health | ||
Edona Qoqaj edited Albanian subtitles for How climate change affects your mental health | ||
Helena Bedalli rejected Albanian subtitles for How climate change affects your mental health | ||
Helena Bedalli edited Albanian subtitles for How climate change affects your mental health | ||
Edona Qoqaj accepted Albanian subtitles for How climate change affects your mental health | ||
Edona Qoqaj edited Albanian subtitles for How climate change affects your mental health |