Çift dil bilen bir beynin yararları - Mia Nacamulli

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/how-speaking-multiple-languages-benefits-the-brain-mia-nacamulli

Birden fazla dil bilmenin seyahat etmek ya da filmleri alt yazısız izlemek gibi belirli şeyleri kolaylaştırdığı çok açık. Peki iki (ya da daha fazla) dil bilen bir beynin başka avantajları yok mu? Mia Nacamulli çift dil bilen beynin üç tipini ve birden fazla dil bilmenin beyninizi nasıl sağlıklı, karmaşık ve aktif olarak meşgul tuttuğunu anlatıyor.

Ders: Mia Nacamulli
Animasyon: TED-Ed

¿Hablas español? Parlez-vous français?
你会说中文吗？

Eğer "sí", "oui" ya da "是的"
olarak cevapladıysanız ve

bu videoyu İngilizce dilinde izliyorsanız,
muhtemelen dünyadaki iki veya daha fazla

dil bilen kesimdensiniz.
Daha kolay yolculuk yapma ve

filmleri alt yazısız izlemenin yanı sıra,
iki veya daha fazla dil bilmek

beyninizin tek dil
bilen arkadaşlarınızın beyninden

daha farklı görünüp,
daha farklı çalıştığı anlamına gelir.

Peki bir dil bilmek gerçekten
ne anlama geliyor?

Dil becerisi tipik olarak iki aktif
bölümde, konuşma ve yazma,

ve iki pasif bölümde, dinleme
ve okuma, ölçülmektedir.

Dengeli bir çift dil bilen insan,
iki dilde de hemen hemen

eşit yeteneklere sahipken, dünyadaki
çift dil bilen insanların çoğu

dillerini farklı oranlarda biliyor

ve kullanıyorlar.

Durumlarına ve her bir dili nasıl
kazandıklarına bağlı olarak,

üç genel tipte sınıflandırabilirler.

Örneğin, Gabriella,

ailesi, o iki yaşındayken Peru'dan
ABD'ye göç etmiş.

Karma çift dil bilen bir insan olarak,

Gabriella iki dilsel kodu da
aynı anda geliştiriyor,

bir kavram setiyle,

etrafındaki dünyayı deneyimlerken,

hem İngilizce, hem de
İspanyolca öğreniyor.

Diğer yandan, genç erkek kardeşi,
eşgüdümsel bir çift dil bilen olabilir,

iki kavram setiyle çalışarak,

evde ve arkadaşlarıyla İspanyolca
konuşmaya devam ederken,

okulda İngilizce öğrenebilir.

Son olarak, Gabriella'nın ebeveynlerinin
ikinci dereceden çift dil bilen

olmaları muhtemel, onlar ikinci
dillerini, birinci dilin filtresinden

geçirerek öğreniyorlar.

Çift dil bilen insanların tüm
çeşitleri aksana ya da telafuza

bakılmaksızın bir dile tamamen
hâkim olabildikleri için,

fark normal bir gözlemci tarafından
kolay anlaşılamayabilir.

Ama beyin görüntüleme
teknolojisindeki son gelişmeler,

dil öğrenmenin belli yönlerinin
çift dil bilen bir beyni nasıl etkilediği

konusunda nörolinguistlere
bakış açısı sağladı.

Beynin sağ lobu duygusal ve sosyal
alanlarda daha aktifken,

sol lobunun mantıksal süreçlerde
daha baskın ve analitik olduğu

herkesçe bilinen bir gerçek;

fakat bu bir derecelendirme olayı,
kesin bir bölünme değil.

Fonksiyonların beynin farklı yarım
kürelerinde olma prensibi

yaşla beraber gelişirken,

dilin iki tip fonksiyonu da içermesi kritik
dönem hipotezini beraberinde getirdi.

Bu teoriye göre,

çocuklar daha kolay dil öğrenir,

çünkü gelişen beyinlerinin esnekliği

onların dil öğrenirken iki yarım
küreyi de kullanmalarına izin verir;

ama çoğu yetişkinde, dil
tek bir kürede yerleşmiştir,

genellikle sol yarım kürede.

Eğer bu doğruysa, çocuk yaştayken
dil öğrenmek size dilin sosyal ve duygusal

bağlamı konusunda daha bütünsel
bir kavrayış kazandırabilir.

Diğer taraftan,
son araştırmalar gösteriyor ki

yetişkinlikte ikinci dil öğrenen insanlar,

ikinci dillerini konuşarak
problemlerle yüzleştiklerinde,

kendi dillerini konuşurken olduklarından
daha az duygusal önyargı ve daha mantıklı

bir yaklaşım gösteriyorlar.

Ek dilleri ne zaman öğrendiğinizden
bağımsız olarak,

çok dil bilen birisi olmak beyninize
dikkate değer avantajlar sunar.

Bazıları gözle bile görülebilir,

beyninizin çoğu nöronunu
ve sinapsını barındıran

gri maddenin daha yoğun olması gibi ve

ikinci dil konuşurken belli bölgelerde
daha fazla aktivite olması gibi.

Çift dil bilen bir beynin hayatı
boyunca yaptığı artan egzersizler,

aynı zamanda Alzheimer ve
bunama gibi hastalıkların

başlangıçlarını da
beş yıla kadar geciktirir.

Çift dil bilmenin kavramsal
yararlarının çoğu

şu an sezgisel görünebilir;

ama daha eski uzmanları şaşırtırlardı.

1960'lardan önce, çift dil bilmek,
çocukların iki dil arasında kalarak

çok fazla enerji harcamalarına sebep olup

gelişimlerini yavaşlattığı gerekçesiyle
bir engel olarak görülürdü

ve bu görüş kusurlu bir
çalışmaya dayanır.

Daha yeni bir çalışma gösterdi ki

çapraz-dil sınavlarında bazı
çift dil bilen bazı öğrenciler için

tepki verme süresi ve hatalar artıyor;
çalışma aynı zamanda şunu da gösterdi,

bir dilden diğerine geçerken
ihtiyaç duyulan efor ve dikkat,

dorsolateral prefrontal kortekste
daha çok aktiviteye neden oluyor

ve olanak dâhilinde güçlendiriyor.

Beynin bu kısmı, yönetim fonksiyonlarında,
problem çözerken, görevler arasında

geçiş yaparken ve alakasız bilgileri
ayıklarken odaklanmamızda

büyük bir rol oynar.

Yani, çift dil bilmek bilmek
sizi daha zeki yapmasa da,

beyninizi daha sağlıklı, karmaşık
ve aktif olarak meşgul kılar.

Küçükken ikinci bir dili öğrenecek

kadar şanslı olmasanız da,

kendinize bir iyilik yapıp
"Merhaba"dan "Hola",

"Bonjour" veya "您好"ya dilsel
bir sıçrama yapmak için hiç geç değil.

Çünkü söz konusu beyinse,

azıcık egzersizle uzun
bir yol katedebilirsiniz.