1
00:00:00,000 --> 00:00:12,482
¿Hablas español? Parlez-vous français?
你会说中文吗？

2
00:00:12,482 --> 00:00:17,140
Eğer "sí", "oui" ya da "是的"
olarak cevapladıysanız ve

3
00:00:17,140 --> 00:00:21,146
bu videoyu İngilizce dilinde izliyorsanız,
muhtemelen dünyadaki iki veya daha fazla

4
00:00:21,146 --> 00:00:24,263
dil bilen kesimdensiniz. 
Daha kolay yolculuk yapma ve

5
00:00:24,263 --> 00:00:28,856
filmleri alt yazısız izlemenin yanı sıra,
iki veya daha fazla dil bilmek

6
00:00:28,856 --> 00:00:31,731
beyninizin tek dil
bilen arkadaşlarınızın beyninden

7
00:00:31,731 --> 00:00:34,815
daha farklı görünüp,
daha farklı çalıştığı anlamına gelir.

8
00:00:34,815 --> 00:00:37,311
Peki bir dil bilmek gerçekten
ne anlama geliyor?

9
00:00:37,311 --> 00:00:42,981
Dil becerisi tipik olarak iki aktif
bölümde, konuşma ve yazma,

10
00:00:42,981 --> 00:00:47,102
ve iki pasif bölümde, dinleme 
ve okuma, ölçülmektedir.

11
00:00:47,102 --> 00:00:50,241
Dengeli bir çift dil bilen insan,
iki dilde de hemen hemen

12
00:00:50,241 --> 00:00:53,955
eşit yeteneklere sahipken, dünyadaki
çift dil bilen insanların çoğu

13
00:00:53,955 --> 00:00:56,874
dillerini farklı oranlarda biliyor

14
00:00:56,874 --> 00:00:58,083
ve kullanıyorlar.

15
00:00:58,083 --> 00:01:01,595
Durumlarına ve her bir dili nasıl 
kazandıklarına bağlı olarak,

16
00:01:01,595 --> 00:01:04,184
üç genel tipte sınıflandırabilirler.

17
00:01:04,184 --> 00:01:07,175
Örneğin, Gabriella,

18
00:01:07,175 --> 00:01:11,643
ailesi, o iki yaşındayken Peru'dan
ABD'ye göç etmiş.

19
00:01:11,643 --> 00:01:15,054
Karma çift dil bilen bir insan olarak,

20
00:01:15,054 --> 00:01:18,281
Gabriella iki dilsel kodu da 
aynı anda geliştiriyor,

21
00:01:18,281 --> 00:01:19,534
bir kavram setiyle,

22
00:01:19,534 --> 00:01:21,996
etrafındaki dünyayı deneyimlerken,

23
00:01:21,996 --> 00:01:25,812
hem İngilizce, hem de 
İspanyolca öğreniyor.

24
00:01:25,812 --> 00:01:29,363
Diğer yandan, genç erkek kardeşi,
eşgüdümsel bir çift dil bilen olabilir,

25
00:01:29,363 --> 00:01:30,593
iki kavram setiyle çalışarak,

26
00:01:30,593 --> 00:01:33,393
evde ve arkadaşlarıyla İspanyolca 
konuşmaya devam ederken,

27
00:01:33,393 --> 00:01:36,301
okulda İngilizce öğrenebilir.

28
00:01:36,301 --> 00:01:41,504
Son olarak, Gabriella'nın ebeveynlerinin 
ikinci dereceden çift dil bilen

29
00:01:41,504 --> 00:01:44,973
olmaları muhtemel, onlar ikinci 
dillerini, birinci dilin filtresinden

30
00:01:44,973 --> 00:01:45,981
geçirerek öğreniyorlar.

31
00:01:45,981 --> 00:01:50,294
Çift dil bilen insanların tüm
çeşitleri aksana ya da telafuza

32
00:01:50,294 --> 00:01:53,811
bakılmaksızın bir dile tamamen 
hâkim olabildikleri için,

33
00:01:53,811 --> 00:01:56,345
fark normal bir gözlemci tarafından 
kolay anlaşılamayabilir.

34
00:01:56,345 --> 00:01:58,981
Ama beyin görüntüleme
teknolojisindeki son gelişmeler,

35
00:01:58,981 --> 00:02:02,621
dil öğrenmenin belli yönlerinin 
çift dil bilen bir beyni nasıl etkilediği

36
00:02:02,621 --> 00:02:04,891
konusunda nörolinguistlere 
bakış açısı sağladı.

37
00:02:04,891 --> 00:02:09,595
Beynin sağ lobu duygusal ve sosyal
alanlarda daha aktifken,

38
00:02:09,595 --> 00:02:13,813
sol lobunun mantıksal süreçlerde
daha baskın ve analitik olduğu

39
00:02:13,813 --> 00:02:16,172
herkesçe bilinen bir gerçek;

40
00:02:16,172 --> 00:02:19,013
fakat bu bir derecelendirme olayı,
kesin bir bölünme değil.

41
00:02:19,013 --> 00:02:22,523
Fonksiyonların beynin farklı yarım
kürelerinde olma prensibi

42
00:02:22,523 --> 00:02:24,582
yaşla beraber gelişirken,

43
00:02:24,582 --> 00:02:29,606
dilin iki tip fonksiyonu da içermesi kritik 
dönem hipotezini beraberinde getirdi.

44
00:02:29,606 --> 00:02:31,161
Bu teoriye göre,

45
00:02:31,161 --> 00:02:33,252
çocuklar daha kolay dil öğrenir,

46
00:02:33,252 --> 00:02:35,161
çünkü gelişen beyinlerinin esnekliği

47
00:02:35,161 --> 00:02:39,043
onların dil öğrenirken iki yarım
küreyi de kullanmalarına izin verir;

48
00:02:39,043 --> 00:02:41,253
ama çoğu yetişkinde, dil
tek bir kürede yerleşmiştir,

49
00:02:41,253 --> 00:02:44,512
genellikle sol yarım kürede.

50
00:02:44,512 --> 00:02:48,943
Eğer bu doğruysa, çocuk yaştayken
dil öğrenmek size dilin sosyal ve duygusal

51
00:02:48,943 --> 00:02:53,152
bağlamı konusunda daha bütünsel 
bir kavrayış kazandırabilir.

52
00:02:53,152 --> 00:02:55,853
Diğer taraftan,
son araştırmalar gösteriyor ki

53
00:02:55,853 --> 00:02:58,372
yetişkinlikte ikinci dil öğrenen insanlar,

54
00:02:58,372 --> 00:03:01,374
ikinci dillerini konuşarak
problemlerle yüzleştiklerinde,

55
00:03:01,374 --> 00:03:04,635
kendi dillerini konuşurken olduklarından
daha az duygusal önyargı ve daha mantıklı

56
00:03:04,635 --> 00:03:06,161
bir yaklaşım gösteriyorlar.

57
00:03:06,161 --> 00:03:08,802
Ek dilleri ne zaman öğrendiğinizden 
bağımsız olarak,

58
00:03:08,802 --> 00:03:12,103
çok dil bilen birisi olmak beyninize
dikkate değer avantajlar sunar.

59
00:03:12,103 --> 00:03:13,669
Bazıları gözle bile görülebilir,

60
00:03:13,669 --> 00:03:16,986
beyninizin çoğu nöronunu 
ve sinapsını barındıran

61
00:03:16,986 --> 00:03:20,893
gri maddenin daha yoğun olması gibi ve


62
00:03:20,893 --> 00:03:23,862
ikinci dil konuşurken belli bölgelerde
daha fazla aktivite olması gibi.

63
00:03:23,862 --> 00:03:28,531
Çift dil bilen bir beynin hayatı 
boyunca yaptığı artan egzersizler,

64
00:03:28,531 --> 00:03:31,475
aynı zamanda Alzheimer ve 
bunama gibi hastalıkların

65
00:03:31,475 --> 00:03:33,721
başlangıçlarını da
beş yıla kadar geciktirir.

66
00:03:33,721 --> 00:03:36,644
Çift dil bilmenin kavramsal 
yararlarının çoğu

67
00:03:36,644 --> 00:03:38,114
şu an sezgisel görünebilir;

68
00:03:38,114 --> 00:03:40,523
ama daha eski uzmanları şaşırtırlardı.

69
00:03:40,523 --> 00:03:44,082
1960'lardan önce, çift dil bilmek,
çocukların iki dil arasında kalarak

70
00:03:44,082 --> 00:03:47,843
çok fazla enerji harcamalarına sebep olup

71
00:03:47,843 --> 00:03:51,561
gelişimlerini yavaşlattığı gerekçesiyle
bir engel olarak görülürdü

72
00:03:51,561 --> 00:03:54,272
ve bu görüş kusurlu bir
çalışmaya dayanır.

73
00:03:54,272 --> 00:03:56,684
Daha yeni bir çalışma gösterdi ki

74
00:03:56,684 --> 00:03:59,122
çapraz-dil sınavlarında bazı 
çift dil bilen bazı öğrenciler için

75
00:03:59,122 --> 00:04:02,004
tepki verme süresi ve hatalar artıyor;
çalışma aynı zamanda şunu da gösterdi,

76
00:04:02,004 --> 00:04:04,564
bir dilden diğerine geçerken 
ihtiyaç duyulan efor ve dikkat,

77
00:04:04,564 --> 00:04:08,142
dorsolateral prefrontal kortekste
daha çok aktiviteye neden oluyor

78
00:04:08,142 --> 00:04:11,292
ve olanak dâhilinde güçlendiriyor.

79
00:04:11,292 --> 00:04:15,074
Beynin bu kısmı, yönetim fonksiyonlarında,
problem çözerken, görevler arasında

80
00:04:15,074 --> 00:04:19,752
geçiş yaparken ve alakasız bilgileri
ayıklarken odaklanmamızda

81
00:04:19,752 --> 00:04:22,012
büyük bir rol oynar.

82
00:04:22,012 --> 00:04:26,014
Yani, çift dil bilmek bilmek
sizi daha zeki yapmasa da,

83
00:04:26,014 --> 00:04:30,381
beyninizi daha sağlıklı, karmaşık 
ve aktif olarak meşgul kılar.

84
00:04:30,381 --> 00:04:33,335
Küçükken ikinci bir dili öğrenecek

85
00:04:33,335 --> 00:04:35,568
kadar şanslı olmasanız da,

86
00:04:35,568 --> 00:04:39,641
kendinize bir iyilik yapıp
"Merhaba"dan "Hola",

87
00:04:39,641 --> 00:04:44,003
"Bonjour" veya "您好"ya dilsel 
bir sıçrama yapmak için hiç geç değil.

88
00:04:44,003 --> 00:04:46,671
Çünkü söz konusu beyinse,

89
00:04:46,671 --> 00:04:49,263
azıcık egzersizle uzun
bir yol katedebilirsiniz.