Kayıp ve kedere yolculuk

Yazar ve yönetmen Amy Krouse Rosenthal, ölüm üzerine geniş çapta okunan acımasızca dürüst, ironik bir biçimde komik "Kocamla Evlenmek İsteyebilirsiniz" isimli yazısında, kocası Jason'ın hayatına devam etmesine ve mutluluğu bulmasına halka açık şekilde izin verdi. Ölümünden bir yıl sonra, Jason, keder içinde olan herkesin yararına, kaybolanla birlikte ilerlemenin ızdıraplı sürecine dair samimi iç görüler sunuyor.

Burada olma sebebimi açıklayan
üç kelime var.

Bunlar "Amy Krouse Rosenthal."

Morfin ile ayakta duran ve
evde bakım tedavisi

gören Amy'nin hayatının bitiminde,

"New York Times", 3 Mart 2017'de

"Modern Love" için yazdığı
bir makaleyi yayınladı.

Dünya çapında beş milyondan fazla
insan tarafından okundu.

Makale dayanılmaz bir şekilde üzücü,

ironik bir biçimde komik

ve acımasızca dürüsttü.

Konusu beraber geçirdiğimiz
hayatımız olsa da,

parçanın odağı bendim.

Adı ise,
"Kocamla Evlenmek İsteyebilirsiniz."

Şahsıma adanmış bir reklamda
yaratıcı bir hareketti.

Amy başka bir aşk hikayesiyle
doldurmam için

bana tam anlamıyla boş bir alan bıraktı.

Amy hayatımın yarısı boyunca karımdı.

Şimdi büyümüş olan üç harika çocuğu
yetiştirmekte hayat ortağımdı

ve gerçekten benim kadınımdı,
biliyor musunuz?

Çok ortak noktamız vardı.

Aynı sanatı,

aynı belgeselleri, aynı müziği çok sevdik.

Müzik hayatımızın büyük bir parçasıydı.

Ve aynı değerleri paylaştık.

Birbirimize aşıktık

ve aşkımız son güne kadar
daha da güçlendi.

Amy üretken bir yazardı.

Çığır açan iki anısı dışında,

30'un üzerinde çocuk kitabı yayınladı.

Ölümünden sonra,
kızımız Paris ile yazdığı

"Sevgili Kız" adlı kitap,

"New York Times" çok satanlar listesinde
bir numaralı sıraya yükseldi.

Kendi deyimiyle
minik bir film yapımcısıydı.

1.54 boyundaydı ve
filmleri o kadar uzun değildi.

(Kahkahalar)

Filmleri insanları bir araya getirme
yetisinin bir emsali oldu.

Aynı zamanda dünyanın her yerindeki,

her yaştan çocuk ve yetişkinle konuşabilen

müthiş bir konuşmacıydı.

Keder hikayem yalnızca
halka açık olma anlamında eşsiz.

Fakat, yas süreci yalnız
bana mahsus bir hikaye değildi.

Amy hayatta ilerlememe izin verdi
ve bunun için çok minnettarım.

Bir yıldan biraz uzun süren
yeni hayatımda

birkaç şey öğrendim.

Sizlere kederle birlikte
ilerleme sürecinin

bir kısmını paylaşmaya geldim.

Fakat bunu yapmadan önce,

biraz hayatın sonundan söz etmenin
önemli olacağını düşünüyorum,

zira bu o zamandan beri
duygusal dünyamı şekillendiriyor.

Ölüm konuşulması zor bir konu, değil mi?

Amy son yemeğini 9 Ocak 2017'de yedi.

Bir şekilde iki ay boyunca

katı yiyecekler olmadan yaşadı.

Doktorları evde bakım ünitesi
sağlayabileceğimizi

ya da onu hastaneye
yatırabileceğimizi söyledi.

Bizlere Amy'nin vücut ağırlığının
yarısına düşeceğini,

kocasıyla bir daha asla yatmayacağını
ve yatak odamıza çıkmanın

bir maraton koşturmak gibi
hissettireceğini söylemediler.

Evde bakım, ölmek için
güzel bir ortam sunuyor.

Sürekli kesintiye uğrayan makinelere

ve bip seslerine maruz kalmamanız,

zorunlu ilaç uygulamasında
kesinti yaşanmaması,

ailenizin olduğu evde
ölecek olmanız harika.

O haftaları anlamlı kılmak için
elimizden geleni yaptık.

Sıklıkla ölüm hakkında konuştuk.

Herkes muhakkak başına geleceğini biliyor

ama açıkça konuşabiliyor olmak
iyi hissettiriyordu.

Ebeveynlik gibi konularda konuştuk.

Onun yokluğunda çocuklarımıza
nasıl mümkün olan

en iyi ebeveyn olabileceğimi sordum.

Bu konuşmalarda, her biriyle
ne kadar sağlam bir ilişkim olduğunu

ve bunu yapabileceğimi vurgulayarak

bana güven verdi.

Onunla birlikte karar verebilmeyi umacağım

birçok sefer olacağını biliyorum.

Her zaman son derece uyumluyduk.

Şunu büyük bir özveriyle söylemeliyim ki

şu anda sağlığınız yerindeyken,

bu konuşmaları yapın.

Lütfen beklemeyin.

Evde bakım sürecimizin bir parçası olarak
ziyaretçi grupları düzenledik.

Fiziksel gerilemeye başladığında bile,
Amy onları ağırlayacak kadar cesurdu.

Anne babası ve üç kardeşi ile birlikte,

Krouse adına bir gece düzenledik.

Sonra ise arkadaşları ve ailesi dahil.

Her biri Amy ve bize dair
güzel hikayeler anlattı.

Amy dostları üzerinde
büyük bir etki bıraktı.

Fakat evde bakım geride kalan
aile üyeleri için pek güzel değil.

Burada biraz özele girmek
ve şimdiye kadar,

bu son haftaların hatıralarını aklımdan
çıkaramadığımı söylemek istiyorum.

Her adımda Amy'e yardım ederek,

tuvalete doğru geri geri yürümeyi
hatırlıyorum.

Çok güçlü hissettim.

Ben pek cüsseli bir adam değilim

ama kollarım Amy'nin zayıf gövdesine
kıyasla çok sağlıklı görünüyordu.

Ve bu vücut bizim evimizde güçsüz düştü.

Geçen sene 13 Mart'ta,

karım yatağımızda
yumurtalık kanserinden öldü.

Onun cansız bedenini

merdivenlerimizden aşağı,

yemek salonumuzdan

ve oturma odamızdan geçerek

vücudunu yakmak üzere bekleyen

bir sedyeye taşıdım.

O görüntüyü asla aklımdan çıkaramayacağım.

Evde bakım sürecinden
geçmiş birini tanıyorsanız,

bu gerçeği kabul edin.

Sadece Jason adında birinin
o anılara

sahip olmanın ne kadar
zor olduğundan söz ettiğini

ve konuşmak isterlerse
yanlarında olacağınızı söyleyin.

Konuşmak istemeyebilirler,

ancak her gününü o kalıcı anılarla
geçiren biriyle bağ kurmak güzel.

İnanılmaz olduğunu biliyorum
ama bu soru bana hiç sorulmadı.

Amy'nin makalesi, beni kederi
halka açık bir şekilde yaşamaya itti.

Bana ulaşan okuyucuların çoğu
güzel sözler yazdı.

Amy'nin etki alanı

biz ve ailesinin bildiğinden
daha derin ve zengindi.

Aldığım yanıtlardan bazıları
mizahlarından dolayı

yoğun bir yas sürecine
yardımcı oldu,

makaleyi okuyan bir kadın okuyucudan

aldığım bu e-posta gibi,

“Hazır olduğunuzda sizinle evleneceğim --

(Kahkahalar)

"size temelli olarak içmeyi
bıraktıracağım.

Başka şart yok.

Sizden daha uzun yaşayacağıma
söz veriyorum.

Çok teşekkür ederim."

İyi bir tekila severim ama
cidden bağımlılığım yok.

Yine de bu teklife
nasıl hayır diyebilirim?

(Kahkahalar)

Bir aile dostundan gelen notu okuduğumda
gözyaşlarıyla gülüyordum:

"Evinizde Şabat akşamı
düzenlenen yemekleri

ve Amy'nin bana mısır ekmeği krutonları
yapmayı öğrettiğini anımsıyorum.

Sadece Amy krutonlarda
marifetli olabilirdi."

(Kahkahalar)

27 Temmuz'da, Amy'nin
ölümünden birkaç ay sonra,

babam yıllardır mücadele ettiği

Parkinson hastalığının
yan etkilerinden öldü.

Merak ediyordum, bir insan
yaşadıklarına ne kadar dayanabilirdi?

Bu ağır kayıpla başa çıkabilmemizi

ve yine de devam etmemizi sağlayan nedir?

Bu bir sınav mıydı?

Neden ailem ve harika çocuklarım?

Ne yazık ki cevapları aramak
ömür boyu süren bir görev,

ancak sebat edebilmemin anahtarı

Amy'nin hayatıma devam etmem gerektiğini

ifade ettiği halka açık yazısıdır.

Bütün sene boyunca böyle yaptım.

Dışarıya çıkıp, bu hayatın
sunduğunu bildiğim

neşe ve güzelliği aramaya giriştim.

Fakat gerçek şu ki:

Amy'yi onurlandıran
aile toplantılarına,

düğünlere ve etkinliklere katılmak,

her ne kadar sevgi dolu olsalar da,

katlanması çok zordu.

İnsanlar harika olduğumu söylüyor.

"Tüm bunların üstesinden
nasıl geliyorsunuz?"

"Bunu büyük bir incelikle
yapıyorsunuz," diyorlar.

Ama tahmin edebileceğiniz üzere,

çoğu zaman fazlasıyla üzgün ve

darmadağın bir haldeymiş gibi hissediyorum

ve bu hislerin geride kalan eşler,

çocuklar, ebeveynler

ve diğer aile üyeleri için de
öyle olduğunu biliyorum.

Japon Zen'inde,
"doğum-ölüm" anlamına gelen

"Shoji" terimi vardır.

Yaşam ve ölüm arasında,

ikisini birbirine bağlayan ince bir çizgi
dışında hiçbir ayrım yoktur.

Doğum ya da yaşamın
neşe dolu, harika, can alıcı kısımları

ve ölüm ya da kurtulmak istediğimiz
şeylerin

eşit olarak karşımıza çıktığı söylenir.

Kendimi içinde bulduğum bu
yeni yaşamda kederle ilerlerken,

elimden geldiğince
bu anlayışı benimsiyorum.

Yine de Amy'nin ölümünü
izleyen ilk aylarda,

umutsuzluk hissinin
her zaman var olacağından

ve beni tamamiyle tüketeceğinden emindim.

Çok geçmeden umut verici
bir tavsiye aldığım için şanslıydım.

Eşini kaybedenler kulübünün

birçok üyesi bana ulaştı.

Özellikle hayat arkadaşını
kaybeden biri tekrarlamaya devam etti,

"Jason, hayatta neşe kaynağını
bulacaksın."

Ne hakkında konuştuğunu bile bilmiyordum.

Bu nasıl mümkündü?

Ama Amy, bana bir de mutluluğu bulmam için

halka açık bir şekilde izin verdiğinden,

zaman zaman hayatta neşeyi tatmış oldum.

Geceyi bir LCD Soundsystem konserinde
dans ederek geçirerek,

erkek kardeşim ve en iyi arkadaşımla
ya da bir üniversite arkadaşımla seyahat

edip, daha önce hiç tanışmadığım
bir grup harika insanla tanışarak.

Güneşin soğuk bir günde güvertenin
üzerine vurmasını izleyerek,

içeriye adım atıp, oraya uzandığımda,

vücudumu saran sıcaklığı hissederek.

Neşe kaynağım üç harika
çocuğumdan geliyor.

Oğlum Justin,

güçlü, şişkin pazulu bir beyefendiyle
resmini çekip

"Popeye ile tanıştım" başlıklı
bir mesaj yollamıştı,

yüzünde kocaman bir sırıtış vardı.

(Kahkahalar)

Kardeşi Miles, mezuniyet sonrası

ilk iş günü yola çıkmak üzereyken,

durup bana baktı

ve "Neyi unutuyorum?" diye sordu.

Onu hemen teskin ettim,
"Hazırsın. Bu iş sende."

Ve kızım Paris ile

Londra'daki Battersea Parkı'nda,

sabahın erken saatlerinde
parıldayan güneşin

ve kaldırımda yığılmış yaprakların
arasından yürüyerek yogaya gidiyoruz.

Güzellik keşfedilmek için var

ve bunu derken wabi-sabi türden

herhangi bir güzelliği
kastediyorum.

Bir yandan, bu türde bir şey gördüğümde,

"Amy, bunu gördün mü? Bunu duydun mu?

Paylaşmanı gerektirecek kadar güzel."
demek istiyorum.

Diğer yandan,

artık bu anları

tamamen yeni bir şekilde deneyimliyorum.

Müzikte bulduğum güzellik vardı,

son çıkan Manchester Orchestra albümünde,

"The Alien" şarkısının kusursuzca

"The Sunshine" adlı şarkıya geçişi gibi

ya da Luke Sital-Singh'in
unutulmaz parçası

"Killing Me" nin nakaratı gibi,

"Ve benimle burada olmaman öldürüyor beni.

Mutlu bir şekilde yaşıyorum ama
suçlu hissediyorum kendimi."

Hayatın basit anlarda sunduğu,

Amy'nin varoluşunun bir parçası olan
dünyayı görmenin bir güzelliği var,

sabah işe gitmek gibi,

Michigan Gölü'nden yansıyan
güneş parıltılarına bakmak

ya da ışığın günün farklı saatlerinde

birlikte inşa ettiğimiz evin içinde

nasıl parladığını görmek;

Şikago'da bir fırtınadan sonra bile,

çevrede yeni birikmiş karları fark etmek;

ya da kızım bas gitarını çalarken

odasına göz atmak gibi.

Bakın, ne kadar şanslı bir insan
olduğumu belirtmek istiyorum.

Beni seven ve destekleyen
en muhteşem aileye sahibim.

Keder sürecimde kendimi geliştirmemi
sağlayan olanaklara sahibim.

Ama bu bir boşanma olsun,

çok sıkı çalıştığınız bir işi kaybetmek

ya da ailenizden birisinin aniden

veya ağır ve acı verici bir şekilde
ölmesi olsun,

size bana sunulanı

önermek istiyorum:

bir parça kâğıt.

Size adanmış boş alanınızla,

yeni başlangıcınızla ne yapacaksınız?

Teşekkürler.

(Alkışlar)