< Return to Video

ဆင့်ကဲ့ဖြစ်စဉ်ကို အောင်နိုင်ပြီး အစုလိုက် မျိုးသုဉ်းမှုမှာ ရှင်ကျန်နည်း။

  • 0:01 - 0:02
    ဂုဏ်ယူ ဝမ်းမြောက်ပါတယ်။
  • 0:03 - 0:04
    ဒီမှာရှိနေခြင်း၊
  • 0:04 - 0:05
    နာထောင်နေခြင်း၊ အသက်ရှင်နေတဲ့
  • 0:05 - 0:08
    တိုးပွားနေတဲ့ မျိုးစိတ်တစ်ခုရဲ့
    အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး
  • 0:08 - 0:11
    သင်ဟာ သမိုင်းရဲ့ အကြီးကျယ်ဆုံး
    အောင်မြင်သူတွေထဲက တစ်ဦးပါ၊
  • 0:11 - 0:15
    နှစ်ပေါင်း ဘီလံယံ လေးသန်း ဖန်တီးနေတဲ့
    အောင်မြင်တဲ့ ဇာတ်လမ်းရဲ့အထွတ်အထိပ်တစ်ခုပါ။
  • 0:16 - 0:18
    သင်ဟာ သက်ရှိဘဝရဲ့ တစ်ရာခိုင်နှုန်းပါ။
  • 0:19 - 0:20
    ကျရှုံးသူတွေကတော့
  • 0:20 - 0:23
    နေထိုင်ခဲ့ပြီး အခြားသော မျိုးစိတ်
    ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းဟာ
  • 0:23 - 0:24
    သေသွားပါတယ်....
  • 0:24 - 0:27
    မီး၊ ရေကြီးတာ ဂြိုဟ်သိမ်ဂြိုဟ်မွားတွေ၊
  • 0:27 - 0:30
    သားရဲ သတ်ဖြတ်မှု၊အငတ်ဘေး၊ ရေခဲ၊
  • 0:30 - 0:33
    သဘာဝ ရွေးချယ်မှုရဲ့
    အပူနဲ့ အအေး သင်္ချာကြောင့်ပါ။
  • 0:33 - 0:34
    သင်တို့ဘိုးဘွားတွေဟာ
  • 0:34 - 0:36
    အစောဆုံး ငါးတွေဆီ ပြန်ကြည့်ရင်
  • 0:36 - 0:38
    ဒီစိန်ခေါ်မှုအားလုံးကို ကျော်လွှားခဲ့တယ်။
  • 0:39 - 0:42
    သင်ဒီမှာရှိနေတာက
    ရွှေရောင် အခွင့်အလမ်းတွေကို
  • 0:42 - 0:45
    အစုလိုက် မျိုးသုဉ်ခြင်းက ဖြစ်စေလို့ပါ။
  • 0:45 - 0:49
    (ရယ်သံများ)
  • 0:49 - 0:50
    ဒါ အမှန်ပဲ။
  • 0:50 - 0:53
    သင်တို့ရဲ့ တွဲဖက် အောင်နိုင်သူတွေနဲ့
    အမျိုးတွေဆိုတာလည်း မှန်တယ်။
  • 0:53 - 0:56
    ငါးအမျိုးပေါင်း ၃၄၀၀၀ ပါ။
  • 0:57 - 0:59
    ဘယ်လို ကျွန်မတို့
    ဒီလောက် ကံကောင်းခဲ့တာလဲ။
  • 0:59 - 1:00
    ဆက်ပြီး အောင်နိုင်ဦးမှာလား။
  • 1:01 - 1:05
    ကျွန်မက ငါး ရှေးခေတ်ဇီဝဗေဒ ပညာရှင်ပါ
    ကြီးမားတဲ့ ဒေတာတွေ၊
  • 1:05 - 1:06
    ရုပ်ကြွင်း မှတ်တမ်းတွေကို
  • 1:06 - 1:10
    တစ်ချို့မျိုးစိတ်တွေနိုင်ပြီး
    တစ်ချို့ ကျရှုံးတာ လေ့လာဖို့ သုံးသူပါ။
  • 1:10 - 1:12
    ရှင်သန်ခြင်းက မပြောနိုင်တာက
  • 1:12 - 1:13
    ၎င်းတို့ဟာ အောင်နိုင်တာပဲသိတာပါ။
  • 1:13 - 1:15
    ဒီတော့ အသေတွေနဲ့
    စကားပြောမှဖြစ်မယ်
  • 1:16 - 1:18
    ငါးအသေတွေကို ဘယ်လို စကားပြော
    ခိုင်းလဲ
  • 1:18 - 1:23
    ပြတိုက်တွေမှာ များစွာသော
    ငါးရုပ်ကြွင်းတွေ ပါရှိပေမဲ့
  • 1:23 - 1:24
    သူတို့ရဲ့ တကယ့်အလှ ပေါ်ထွန်းတာက
  • 1:25 - 1:29
    ပိုကြီးမားတဲ့ ရုပ်ဆိုးတဲ့ ရုပ်ကြွင်း
    အကျိုးအပဲ့တွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ပြီး
  • 1:29 - 1:31
    တစ်နဲ့ သုညတွေဆီ လျှော့ချလိုက်တဲ့အခါမှာပါ။
  • 1:31 - 1:36
    ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် ပုံစံတွေအတွက် သန်း ၅၀၀
    ဒေတာအစုကို ပိုက်စိပ်တိုက်ရှာနိုင်ပါတယ်၊
  • 1:36 - 1:38
    ဥပမာ အနေနဲ့
  • 1:38 - 1:41
    ငါးပုံစံတွေကို ကိုဩဒိနိတ်တွေနဲ့ ဖမ်းယူပြီး
    ကာလတစ်လျှောက်
  • 1:41 - 1:45
    ပြောင်းလဲမှုနဲ့ လားရာတွေရဲ့
    အဓိကလမ်းကြောင်းများစွာ
  • 1:45 - 1:48
    ဖော်ပြဖို့ ပြောင်းနိုင်ပါတယ်။
  • 1:49 - 1:51
    ဒီမှာ ရုပ်ကြွင်း ဒေတာသုံးပြီး
    ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တဲ့
  • 1:51 - 1:55
    အချက်အချာကျတဲ့ အဖြစ်တစ်ခုရဲ့ နိုင်သူနဲ့
    ကျရှုံးသူတွေရဲ့ ဇာတ်လမ်းပါ၊
  • 1:56 - 2:00
    နှစ်ပေါင်း သန်း ၃၆၀ ဆီ ပြန်သွားရအောင်။
  • 2:00 - 2:04
    နောက်ဆုံး ဒိုင်နိုဆော ကာလရဲ့
    ခြောက်ဆ အချိန်ကနေ
  • 2:04 - 2:05
    Devonian ကာလအထိပါ၊
  • 2:05 - 2:07
    ထူးဆန်းတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုပါ။
  • 2:08 - 2:11
    ထက်မြည့်တဲ့ အသွား မေးရိုးနဲ့
    သံချပ်ကာ သားရဲတွေဟာ ဆူးတောင်မှာ
  • 2:11 - 2:16
    လက်တံ အရိုးတွေပါတဲ့ ဧရာမငါးတွေနဲ့
    ယှဉ်ပြီး ကြီးစိုးခဲ့တယ်။
  • 2:17 - 2:20
    ကဏန်းလို ငါးတွေဟာ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်မှာ
    သုတ်တီးသုတ်ပြာ ပြေးခဲ့တယ်။
  • 2:21 - 2:25
    ဆယ်မွန်နဲ့ တူနာတို့ရဲ့ ငါးလိပ်ကျောက်
    အမျိုး အနည်းငယ်ဟာ
  • 2:25 - 2:27
    ဆင့်ကဲစားစဉ် အောက်ခြေမှာ
    အမြီးကုပ်ခဲ့ကြတယ်။
  • 2:28 - 2:32
    ေရှးဦး ငါးမန်းအနည်ငယ်က
    ကြောက်ပြီး ကမ်းလွန်မှာ နေခဲ့တယ်။
  • 2:33 - 2:37
    သင့်တို့ရဲ့ ခြေလေးချောင်း ဘိုးဘေး
    tetrapods တွေဟာ
  • 2:37 - 2:39
    အပူပိုင်းမြစ် လွင်ပြင်တွေမှာ
    ရုန်းကန်ခဲ့ရတယ်။
  • 2:40 - 2:42
    ဂေဟစနစ်တွေဟာ ပြည့်သိပ်ခဲ့တယ်။
  • 2:43 - 2:45
    လွတ်လမ်းမရှိ၊
  • 2:45 - 2:46
    မြင်ဖို့ အခွင့်မရှိခဲ့ဘူး။
  • 2:47 - 2:48
    ဒီနောက် ကမ္ဘာ အဆုံးသတ်ခဲ့တယ်။
  • 2:49 - 2:51
    (ရယ်သံများ)
  • 2:51 - 2:52
    နိုး၊ဒါက ကောင်းတဲ့အရာပါ။
  • 2:52 - 2:57
    လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၅၉ သန်းတုန်းက
  • 2:57 - 3:01
    မီးနဲ့ ရေခဲ အကြားကာလက
    Hangenberg အဖြစ်အပျက်အတွင်းမှာ
  • 3:01 - 3:03
    ငါးအားလုံးရဲ့ ့မျိုးစိတ် ၉၆ % သေသွားတယ်။
  • 3:04 - 3:07
    ပြည့်သိပ်နေတဲ့ ကမ္ဘာဟာ ဖျက်ဆီးခံရပြီး
    ဖယ်ရှားခံလိုက်ရတယ်။
  • 3:08 - 3:10
    ကဲ ဒါဟာ ဇာတ်လမ်းအဆုံးပဲလို့
    ထင်ကောင်းထင်မိကြမယ်။
  • 3:10 - 3:12
    ဧရာမတွေ ကျဆုံးကာ
    ဆိုးမျိုးခံသူတွေ ကမ္ဘာကိုအမွေရ
  • 3:12 - 3:14
    ဒီမှာ ကျွန်မတို့ပါ။
  • 3:15 - 3:17
    ဒါပေမဲ့ အောင်နိုင်ခြင်းက
    ဒီလောက် မရိုးရှင်းဘူး။
  • 3:18 - 3:21
    လက်တစ်ဆုပ်စာ ရှင်ကျန်သူတွေဟာ
    အုပ်စုများစွာကနေ လာခဲ့တာပါ။
  • 3:21 - 3:24
    ၎င်းတို့ သေဆုံးတာထက်
    အဆမတန် ပိုအင်အားများခဲ့တယ်၊
  • 3:24 - 3:27
    ထိပ်ဆုံး သားရဲတွေကနေ
    အောက်ခြေ စားသူတွေထိရှိတယ်။
  • 3:27 - 3:28
    အကြီးကနေ အသေးထိ၊
  • 3:28 - 3:30
    ပင်လယ်ကနေ ရေချိုထိပဲ။
  • 3:30 - 3:32
    မျိုးသုဉ်းမှုဟာ စစ်တဲ့ကိရိယာ တစ်ခုပါ။
  • 3:32 - 3:35
    ဒါက ကစားကွင်းကို ညှိပေးရုံပါပဲ။
  • 3:35 - 3:41
    တကယ့် အရေးပါတာက နောက်
    နှစ်သန်းပေါင်းများစွာမှာ ရှင်ကျန်သူတွေ
  • 3:41 - 3:43
    ဖွတ်ဖွက်ကြေနေတဲ့ ကမ္ဘာမှာလုပ်ခဲ့တာပါ
  • 3:44 - 3:47
    အရင်က ကြီးစိုးသူတွေဟာ
    အသာစီး ရခဲ့လိမ့်မယ်။
  • 3:47 - 3:49
    သူတို့ဟာ ပိုတောင် ကြီးမားလာတယ်၊
  • 3:49 - 3:51
    စွမ်းအင်တွေ စုရင်း
  • 3:51 - 3:52
    အကောင်ပေါက်တွေမှာ အရင်းစိုက်ရင်း
  • 3:52 - 3:54
    ကမ္ဘာအနှံ့ ဖြန့်ကျက်ရင်း
  • 3:54 - 3:55
    ငါးတွေကို စားသုံးရင်း
  • 3:55 - 3:58
    အမြဲ အလုပ်ဖြစ်တာတွေကို သိမ်းဆည်းကာ
    အခွင့်ကောင်းစောင့်ရင်းပေါ့။
  • 3:59 - 4:02
    ဒါပေမဲ့ ခဏလောက်သာ
    သူတို့ ဇွတ်ပေလုပ်ခဲ့ရုံပါ၊
  • 4:02 - 4:04
    ဆန်းသစ်ခြင်းမရှိတဲ့ ကျဆင်းခြင်း၊
  • 4:04 - 4:06
    သက်ရှိ ရုပ်ကြွင်းတွေဖြစ်လာခြင်းပါ။
  • 4:07 - 4:09
    သူတို့နည်းလမ်းတွေမှာ နစ်လွန်းခဲ့တော့
  • 4:09 - 4:11
    အခုဆို အတော်များများကို မေ့သွားပြီ၊
  • 4:12 - 4:18
    အနည်းငယ်သော တာရှည်ခံစားရတဲ့ ငါးလိပ်ကျောက်
    တွေ၊ငါးမန်းတွေနဲ့ ခြေလေးချောင်းကောင်တွေဟာ
  • 4:18 - 4:19
    ဆန့်ကျင်ဘက် အရပ်ကိုသွားခဲ့တယ်။
  • 4:20 - 4:21
    သူတို့ ပိုငယ်လာတယ်၊
  • 4:21 - 4:23
    အမြန် ရှင်သန်ပြီး
    ငယ်ငယ်နဲ့ သေကာ
  • 4:23 - 4:25
    နည်းနည်းပဲစားကာ
    အမြန် မျိုးဆက်ပွားနေတယ်။
  • 4:26 - 4:28
    အစာသစ်တွေ စမ်းစားတယ်၊
  • 4:28 - 4:29
    မတူတဲ့နေရာတွေ၊
  • 4:29 - 4:31
    ထူးဆန်းတဲ့ ဦးခေါင်းတွေ၊
    ဘယ်မှန်းမသိတဲ့ ကိုယ်တွေလေ
  • 4:31 - 4:32
    (ရယ်သံများ)
  • 4:32 - 4:35
    သူတို့ အခွင့်အလမ်းတွေ တွေ့ခဲ့တယ်၊
    တဟုန်ထိုးပွားခဲ့ပြီး
  • 4:35 - 4:39
    သင်တို့အပါအဝင် သူတို့ရဲ့ ရှင်သန်တဲ့
    မျိုးစိတ် ၆၀၀၀၀ အတွက်
  • 4:39 - 4:41
    အနာဂတ်ကို အောင်နိုင်ခဲ့တယ်။
  • 4:41 - 4:42
    ဒါကြောင့်ပဲ သူတို့ဟာ ဆင်တူနေတာပါ။
  • 4:42 - 4:44
    သူတို့အမည်တွေ သင်တို့သိပါတယ်။
  • 4:46 - 4:48
    အောင်နိုင်ခြင်းဟာ ကြုံရာ အဖြစ်တေွ (သို့)
  • 4:48 - 4:50
    လက်နက် အားပြိုင်ပွဲမဟုတ်ဘူး။
  • 4:50 - 4:54
    ဒါအစား ရှင်ကျန်သူတွေဟာ သမားရိုးကျမဟုတ်တဲ့
    ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် လမ်းကြောင်းတွေထဲ ဆင်းခဲ့တာပါ
  • 4:54 - 4:57
    တစ်ချို့က မယုံနိုင်စရာ
    အောင်မြင်မှုတွေ့ချိန်မှာ
  • 4:57 - 4:59
    တစ်ချို့က လမ်းလျှောက်တဲ့ ငါးသေတွေ
    ဖြစ်လာခဲ့တယ်။
  • 5:01 - 5:03
    (ရယ်သံများ)
  • 5:03 - 5:05
    တကယ့် သိပ္ပံ စကားရပ်တစ်ခုပါ၊
  • 5:05 - 5:07
    (ရယ်သံများ)
  • 5:07 - 5:08
    ကျွန်မအခု စုံစမ်းနေတာက
  • 5:08 - 5:12
    အောင်မြင်မှုနဲ့ ကျရှုံးမှုရဲ့ လမ်းကြောင်း
    တွေဟာ ကာလတစ်လျှောက် ထပ်ကျော့နေပုံပါ။
  • 5:12 - 5:16
    ကျွန်မ လက်တွေ့ခန်းမှာ ထောင်ပုံရာပုံရှိတဲ့
    ငါးအသေတွေ စုစည်းထားပြီးပြီဆိုပေမဲ့
  • 5:16 - 5:18
    နောက်အများကြီး ကျန်ပါသေးတယ်။
  • 5:18 - 5:20
    ဒါပေမဲ့ ရှင်းလင်းပြီးဖြစ်တာက
  • 5:20 - 5:23
    အစုလိုက် မျိုးသုဉ်းခြင်းကနေ
    သင့်တို့ ဘိုးဘွားတွေရဲ့ ရှင်ကျန်မှုနဲ့
  • 5:23 - 5:26
    ဒီနောက်ပိုင်း သူတို့ရဲ့ တုံ့ပြန်မှုတွေက
  • 5:26 - 5:28
    ဒီနေ့ သင်တို့ကို ဖန်တီးလိုက်တယ်ဆိုတာပါ။
  • 5:28 - 5:30
    ဒါက ကျွန်မတို့ကို အနာဂတ်အတွက်
    ဘာကို ပြောပြလဲ
  • 5:30 - 5:33
    လက်တစ်ဆုပ်စာ မျိုးစိတ်တွေ ရှင်ကျန်သရွေ့
  • 5:33 - 5:35
    သက်ရှိဘဝဟာ ပြန်ရပါမယ်။
  • 5:35 - 5:39
    စွယ်စုံရပြီး ကံကောင်းသူတွေဟာ
    ဆုံးရှုံးခဲ့တာကို အစားထိုးပေးမှာတင်မက
  • 5:39 - 5:41
    ပုံစံသစ်တွေနဲပါ နိုင်ဦးမှာပါ။
  • 5:41 - 5:44
    ဒါက နှစ်သန်းပေါင်းများစွာ
    အချိန်ယူနိုင်လောက်ပါတယ်။
  • 5:45 - 5:46
    ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
  • 5:46 - 5:50
    (လက်ခုပ်သံများ)
Title:
ဆင့်ကဲ့ဖြစ်စဉ်ကို အောင်နိုင်ပြီး အစုလိုက် မျိုးသုဉ်းမှုမှာ ရှင်ကျန်နည်း။
Speaker:
Lauren Sallan
Description:

ဆင့်ကဲ့ဖြစ်စဉ်ကို အောင်နိုင်ပြီး အစုလိုက် မျိုးသုဉ်းမှုမှာ ရှင်ကျန်နည်း။
Lauren Sallan
ဂုဏ်ယူ ဝမ်းမြောက်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ အသက်ရှင်လျက်ရှိနေခြင်းအားဖြင့် သင်တို့ဟာ သမိုင်းရဲ့ အောင်နိုင်သူတွေထဲက တစ်ယောက်ပါ၊ နှစ်ပေါင်း ဘီလံယံ လေးသန်း ဖန်တီးနေတဲ့ အောင်မြင်တဲ့ ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ရဲ့ အထွတ်အထိပ်တစ်ခုပါ။ နေထိုင်ခဲ့ပြီး အခြားသော မျိုးစိတ် ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းဟာ သေသွားပါတယ်.... မီး၊ ရေကြီးတာ ဂြိုဟ်သိမ်ဂြိုဟ်မွားတွေ၊ ရေခဲ၊ သဘာဝ ရွေးချယ်မှုရဲ့ အပူနဲ့ အအေး သင်္ချာကြောင့်ပါ။ ဘယ်လိုဖြစ်ပြီး ကျွန်ုပ်တို့ ဒီလောက် ကံကောင်းခဲ့တာလဲ၊ ကျွန်ုပ်တို့ ဆက်ပြီး နိုင်ဦးမှာလား။ ဒီတိုတောင်းပြီး ရယ်စရာကောင်းတဲ့ ဟောပြောချက်ထဲမှာ ကျောက်ခေတ်ဦးဇီဝဗေဒ ပညာရှင် နဲ့ TED ဝိုင်းတော်သား Lauren Sallan ကနေပြီး ယနေ့ခေတ် သင်တို့ကို ဖန်တီးပေးခဲ့တဲ့ အစုလိုက် မျိုးသုဉ်းမှုကနေ သင်တို့ရဲ့ ဘိုးဘေးတွေရဲ့ ဆက်လက်ရှင်ကျန်ပုံအကြောင်း ထိုးထွင်းအမြင်တွေကို မျှဝေထားပါတယ်။

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:05

Burmese subtitles

Revisions