< Return to Video

Jak porozumiewać się z przyjaciółmi z depresją

  • 0:01 - 0:09
    Bardziej niż inne, podniosła mnie na duchu
    rozmowa z pewną kobietą,
  • 0:09 - 0:11
    która kilka dni wcześniej
  • 0:11 - 0:15
    podjechała dżipem
    do krawędzi Wielkiego Kanionu
  • 0:15 - 0:20
    i dłuższy czas grzała silnik,
    myśląc, czy wjechać w przepaść.
  • 0:20 - 0:24
    Choć mam silną fobię społeczną,
  • 0:24 - 0:27
    podczas tej rozmowy
    byłem zupełnie spokojny.
  • 0:27 - 0:28
    (Śmiech)
  • 0:28 - 0:32
    Opowiedziała mi, co działo się w jej życiu
    w czasie poprzedzającym to zdarzenie.
  • 0:32 - 0:35
    O czym myślała dokładnie w tym momencie.
  • 0:35 - 0:38
    Dlaczego chciała się zabić
    i dlaczego tego nie zrobiła.
  • 0:38 - 0:41
    Kiwaliśmy głowami z pół-uśmiechem.
  • 0:41 - 0:46
    Potem była moja kolej, żeby opowiedzieć
    o drodze do stolika w jadalni
  • 0:46 - 0:51
    w części wspólnej oddziału
    dla chorych psychicznie
  • 0:51 - 0:52
    w szpitalu.
  • 0:52 - 0:56
    Wziąłem za dużo tabletek nasennych
    i gdy mnie odratowali,
  • 0:56 - 1:00
    powiedzieli: "Byłoby świetnie,
  • 1:00 - 1:03
    gdybyś został gościem naszego
    oddziału dla chorych psychicznie".
  • 1:03 - 1:07
    (Śmiech)
  • 1:09 - 1:15
    Żartowaliśmy, że jej samobójstwo
    lepiej nadawałoby się na pocztówkę.
  • 1:15 - 1:18
    Znaleźliśmy wspólny język.
  • 1:18 - 1:21
    Pozwoliła mi być w głębokiej depresji,
  • 1:21 - 1:26
    a jednocześnie mieć
    prawdziwy kontakt z drugą osobą.
  • 1:26 - 1:30
    Po raz pierwszy pomyślałam o sobie
    jak o kimś, kto żyje z depresją,
  • 1:30 - 1:32
    i czułem się z tym dobrze.
  • 1:32 - 1:35
    Nie byłem przez to złym człowiekiem.
  • 1:35 - 1:39
    Teraz wyobraź sobie, że jedna z osób
    przy tym stole to ktoś z twojej rodziny
  • 1:39 - 1:41
    albo bliski przyjaciel.
  • 1:41 - 1:44
    Czy rozmowa z nimi sprawiłaby ci trudność?
  • 1:44 - 1:47
    A jeśli zamiast w szpitalu
    siedziałby przy twoim kuchennym stole
  • 1:47 - 1:51
    i powiedział, że jest w poważnej depresji?
  • 1:51 - 1:53
    Światowa Organizacja Zdrowia twierdzi,
  • 1:53 - 1:59
    że depresja jest głównym powodem
    problemów zdrowotnych i niepełnosprawności
  • 1:59 - 2:03
    dotykającym 350 milionów ludzi
    na całym świecie.
  • 2:03 - 2:05
    Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego
  • 2:05 - 2:09
    donosi, że rocznie
    7% Amerykanów cierpi na depresję.
  • 2:09 - 2:12
    Depresja jest powszechnym schorzeniem,
  • 2:12 - 2:14
    ale z doświadczenia wiem,
  • 2:14 - 2:18
    że ludzie nie chcą rozmawiać
    z chorymi na depresję,
  • 2:18 - 2:20
    chyba że udajemy szczęśliwych.
  • 2:22 - 2:25
    Pogodne nastawienie pasuje
    do pobieżnych interakcji.
  • 2:25 - 2:30
    Osoba z depresją może prosić
    o dodatkowy syrop do kawy
  • 2:30 - 2:32
    bez wyjaśniania, że potrzebuje go,
  • 2:32 - 2:36
    bo utknęła w nieskończonym mroku duszy
  • 2:36 - 2:38
    i straciła całą nadzieję ucieczki.
  • 2:39 - 2:40
    Znowu...
  • 2:40 - 2:43
    (Śmiech)
  • 2:43 - 2:48
    Depresja nie zmniejsza potrzeby
    kontaktu z innymi ludźmi,
  • 2:48 - 2:51
    tylko go utrudnia.
  • 2:51 - 2:53
    Wbrew potocznej opinii,
  • 2:53 - 2:57
    rozmowa z przyjacielem lub krewnym
    z depresją może być łatwa
  • 2:57 - 3:00
    i może nawet zabawna.
  • 3:00 - 3:05
    Nie tak, jak zamieszczenie na Facebooku
    selfie z imprezy z Lady Gagą.
  • 3:05 - 3:07
    Mówię o rodzaju zabawy,
  • 3:07 - 3:11
    kiedy ludziom po prostu
    sprawia przyjemność czyjaś obecność,
  • 3:11 - 3:13
    nikt nie czuje się niezręcznie
  • 3:13 - 3:17
    i nikt nie oskarża smutnej osoby,
    że rujnuje święta.
  • 3:19 - 3:22
    Czemu taka przepaść w ogóle istnieje?
  • 3:22 - 3:26
    Z jednej strony są ludzie,
    którzy żyją z depresją,
  • 3:26 - 3:29
    a którzy zachowują się
    odpychająco albo nieodpowiednio,
  • 3:29 - 3:33
    bo staczają w głowie bitwy,
    których nikt inny nie może dostrzec.
  • 3:34 - 3:38
    Z drugiej strony większość ludzi
  • 3:38 - 3:41
    patrzy nad przepaścią i potrząsa głowami:
  • 3:41 - 3:45
    "Czemu musisz być taki przybity?".
  • 3:45 - 3:49
    Może widzisz takie podziały
    we własnym życiu.
  • 3:49 - 3:52
    Chcesz budować ponad nimi mosty?
  • 3:52 - 3:57
    Możesz nie chcieć budować mostów
    i masz prawo tak zadecydować.
  • 3:57 - 4:01
    A może chcesz zbudować lepszą więź,
  • 4:01 - 4:03
    ale...
  • 4:03 - 4:06
    Masz wiele pytań i zastrzeżeń?
  • 4:06 - 4:09
    Jesteś jednym z tych, których nazywam
    "zainteresowani mostami".
  • 4:09 - 4:12
    (Śmiech)
  • 4:13 - 4:17
    Oto kilka powodów,
    czemu niektórzy unikają ludzi w depresji.
  • 4:18 - 4:22
    Może boisz się, że rozmowa
    z osobą w depresji
  • 4:22 - 4:26
    oznacza odpowiedzialność
    za jej dobre samopoczucie.
  • 4:26 - 4:29
    Nikt nie oczekuje,
    że będziesz jak dr. Phil.
  • 4:29 - 4:32
    Po prostu bądź przyjacielski, jak Ellen.
  • 4:32 - 4:34
    (Śmiech)
  • 4:36 - 4:39
    Może martwisz się, że zabraknie ci słów,
  • 4:39 - 4:43
    i że każda próba rozmowy będzie niezręczna
  • 4:43 - 4:46
    i najlepiej będzie,
  • 4:46 - 4:49
    jeśli darujecie sobie rozmowę
    i będziecie się gapić w telefony.
  • 4:51 - 4:55
    Słowa nie są najważniejsze.
  • 4:56 - 5:00
    Może boisz się zobaczyć własne słabości.
  • 5:00 - 5:06
    Jeśli skutecznie radzisz sobie
    z własnymi demonami
  • 5:06 - 5:08
    - to świetnie!
  • 5:08 - 5:12
    Tak trzymaj!
  • 5:12 - 5:16
    Możesz być największym sceptykiem świata
  • 5:16 - 5:18
    i wciąż utrzymywać kontakt
    z ludźmi z depresją.
  • 5:19 - 5:22
    Może słyszałeś, że depresja jest zaraźliwa
  • 5:22 - 5:24
    i boisz się, że ją złapiesz.
  • 5:24 - 5:26
    Weź ze sobą odkażacz.
  • 5:26 - 5:27
    (Śmiech)
  • 5:27 - 5:31
    O wiele bardziej prawdopodobne,
    że załapiesz się na radość kontaktu.
  • 5:31 - 5:34
    Może inaczej postrzegasz ludzi z depresją.
  • 5:34 - 5:39
    Myślisz, że coś z nimi nie tak.
  • 5:39 - 5:41
    Liczne badania pokazały,
  • 5:41 - 5:46
    że prymusi częściej chorują
    na zaburzenia dwubiegunowe.
  • 5:46 - 5:50
    Nasze mózgi nie są zepsute ani zniszczone,
  • 5:50 - 5:52
    po prostu pracują inaczej.
  • 5:52 - 5:57
    Przez wiele lat sądziłem, że szczęśliwi
    po prostu tego nie rozumieją.
  • 5:57 - 5:58
    (Śmiech)
  • 5:58 - 6:02
    W końcu przestałem dyskryminować
    szczęśliwych ludzi.
  • 6:02 - 6:04
    (Śmiech)
  • 6:06 - 6:10
    Zacząłem walkę z depresją,
    kiedy miałem 8 lat
  • 6:10 - 6:13
    i ku mojemu zaskoczeniu,
    10 lat później zacząłem wygrywać!
  • 6:13 - 6:19
    Niemal stałe przygnębienie
    zamieniłem na radość życia.
  • 6:19 - 6:23
    Żyję całkiem nieźle
    z zaburzeniami dwubiegunowymi
  • 6:23 - 6:25
    i przezwyciężyłem kilka innych
    zaburzeń psychicznych,
  • 6:25 - 6:28
    jak przejadanie się, uzależnienie,
    czy fobia społeczna.
  • 6:28 - 6:33
    Żyłem po obu stronach przepaści
  • 6:33 - 6:40
    i mam kilka wskazówek
    opartych na doświadczeniu.
  • 6:40 - 6:44
    Jak budować mosty, jeśli tego chcesz?
  • 6:44 - 6:47
    To nie jest wiedza ścisła,
  • 6:47 - 6:51
    ale pracowałem z wieloma
    osobami z depresją,
  • 6:51 - 6:54
    żeby ulepszyć te sugestie.
  • 6:54 - 6:58
    Na początek kilka rzeczy,
    których lepiej nie robić.
  • 6:59 - 7:05
    Najbardziej odpycha
    mówienie "weź się w garść".
  • 7:06 - 7:09
    Świetny pomysł! Z chęcią!
    Ale już tego próbowałem.
  • 7:09 - 7:11
    (Śmiech)
  • 7:16 - 7:21
    Depresja to właśnie
    niemożność "wzięcia się w garść".
  • 7:21 - 7:24
    (Śmiech)
  • 7:24 - 7:29
    (Brawa)
  • 7:29 - 7:32
    Odczuwamy to cieleśnie.
  • 7:32 - 7:36
    Odczuwamy to cieleśnie.
    To dla nas fizyczna niemoc.
  • 7:36 - 7:38
    Z punktu widzenia medycyny to tak,
  • 7:38 - 7:40
    jakby powiedzieć osobie
    ze złamaną nogą albo rakiem:
  • 7:40 - 7:43
    "po prostu weź się w garść".
  • 7:45 - 7:48
    Nie próbuj nas naprawiać na siłę.
  • 7:48 - 7:50
    Dziękujemy,
  • 7:50 - 7:55
    ale taka presja może sprawić,
    że my, ludzie z depresją,
  • 7:55 - 7:57
    będziemy czuć, że cię zawiedliśmy.
  • 7:57 - 8:01
    Poza tym coś, co poprawia humor
    innym, może na nas nie działać.
  • 8:01 - 8:06
    Nie można wyleczyć klinicznej depresji
    pójściem na lody.
  • 8:06 - 8:09
    Szkoda, bo to byłoby spełnienie marzeń.
  • 8:09 - 8:11
    (Śmiech)
  • 8:14 - 8:19
    Nie bierz do siebie negatywnej reakcji.
  • 8:20 - 8:24
    Jakiś rok temu przyjaciel napisał do mnie,
  • 8:24 - 8:27
    że jest bardzo samotny i przybity.
  • 8:27 - 8:32
    Dałem mu kilka rad,
    a on: "Nie, nie i nie!".
  • 8:32 - 8:36
    Wściekłem się: "Jak śmiesz odrzucać
    moje genialne rady?".
  • 8:36 - 8:39
    (Śmiech)
  • 8:39 - 8:42
    Wtedy przypomniałem sobie czasy,
    kiedy to ja byłem w depresji,
  • 8:42 - 8:46
    kiedy myślałem, że nie ma dla mnie
    żadnej dobrej alternatywy,
  • 8:47 - 8:51
    że wszyscy nagle mnie znienawidzili
    i tym podobne.
  • 8:52 - 8:55
    Nie miało znaczenia, ilu ludzi
    powiedziało mi, że to nieprawda.
  • 8:55 - 8:58
    Nie wierzyłem im.
  • 8:58 - 9:03
    Zapewniłem kolegę, że przejmuję się
    jego losem i nie wziąłem tego do siebie.
  • 9:04 - 9:09
    Nie daj się wystraszyć brakowi entuzjazmu.
  • 9:10 - 9:12
    To nie atak rekinów.
  • 9:12 - 9:15
    "Wezwijcie ratowników,
    mój kolega jest smutny!"
  • 9:17 - 9:20
    Możemy być smutni i mieć się dobrze.
  • 9:21 - 9:23
    Powiem to jeszcze raz,
  • 9:23 - 9:26
    bo w naszym społeczeństwie,
    uczy się nas czegoś innego,
  • 9:26 - 9:28
    więc trudno nam to ogarnąć:
  • 9:28 - 9:33
    ludzie mogą być smutni
    i mieć się dobrze jednocześnie.
  • 9:34 - 9:37
    Niektóre rzeczy mogą
    ci się przydać, a inne nie.
  • 9:37 - 9:39
    Wykorzystaj te pomocne.
  • 9:39 - 9:42
    Pamiętaj: nie musisz nawiązywać kontaktu.
  • 9:44 - 9:46
    Jeśli jednak chcesz to zrobić,
  • 9:46 - 9:50
    oto kilka sugestii, które mogą pomóc.
  • 9:50 - 9:53
    Mów naturalnym głosem, dobrze?
  • 9:53 - 9:54
    (Śmiech)
  • 9:55 - 10:00
    Nie musisz używać smutnego głosu,
    bo mamy depresję!
  • 10:00 - 10:03
    Nie kichasz podczas rozmowy
    z kimś, kto się przeziębił.
  • 10:03 - 10:05
    (Śmiech)
  • 10:06 - 10:11
    To że jesteś w dobrym nastroju
    nie jest niegrzeczne. Bądź sobą.
  • 10:12 - 10:17
    Jeśli zdecydujesz się przy nas być,
    powiedz, ile jesteś w stanie zrobić.
  • 10:17 - 10:21
    Ja mówiłem ludziom:
    "Dzwoń lub pisz kiedy chcesz,
  • 10:21 - 10:25
    ale czasem nie dam rady
    odpowiedzieć tego samego dnia".
  • 10:25 - 10:28
    To zupełnie w porządku
    nie oferować niczego
  • 10:28 - 10:31
    albo zaoferować coś drobnego,
    co nie narusza twoich granic.
  • 10:34 - 10:36
    Daj nam poczucie kontroli.
  • 10:39 - 10:41
    Poczekaj na zgodę.
  • 10:41 - 10:45
    Miałem koleżankę, która jakiś czas temu,
    gdy miałem epizod depresyjny
  • 10:45 - 10:49
    odezwała się do mnie:
    "Hej, chciałam sprawdzić, jak tam?"
  • 10:49 - 10:50
    Mogę dzwonić raz dziennie?
  • 10:50 - 10:52
    Może wysyłać ci SMS-y,
    a dzwonić raz w tygodniu?
  • 10:52 - 10:55
    Co by ci odpowiadało?".
  • 10:55 - 10:59
    Pytając mnie o zgodę, sprawiła,
    że czułem się pewnie,
  • 10:59 - 11:03
    i stała się moją najlepszą przyjaciółką.
  • 11:03 - 11:06
    Moja ostatnia sugestia;
  • 11:06 - 11:11
    rozmawiajcie nie tylko o depresji,
    ale i o normalnych sprawach.
  • 11:11 - 11:12
    Mam kolegę.
  • 11:12 - 11:14
    Gdy bliscy się o niego martwili,
  • 11:14 - 11:17
    to dzwonili i pytali,
    czy chce iść na zakupy
  • 11:17 - 11:20
    albo czy pomógłby sprzątnąć garaż.
  • 11:20 - 11:23
    Znajomi z depresją mogą być
    darmową siłą roboczą.
  • 11:23 - 11:26
    (Śmiech)
  • 11:32 - 11:35
    Oto, do czego naprawdę zmierzam:
  • 11:35 - 11:40
    zaproście ich jakoś do swojego życia,
  • 11:40 - 11:44
    pozwólcie im mieć w nim
    jakiś udział, choćby niewielki,
  • 11:44 - 11:47
    jak zabranie ich na film,
    który chcecie obejrzeć.
  • 11:47 - 11:53
    To całkiem sporo porad,
    przestróg i sugestii
  • 11:53 - 11:56
    i nie jest to w żadnym razie
    kompletna lista.
  • 11:56 - 12:01
    Należy zapamiętać, że wszystko
    sprowadza się do jednej zasady.
  • 12:01 - 12:06
    Dzięki niej kobieta z dżipa pomogła mi
  • 12:06 - 12:10
    znaleźć drogę do powrotu do zdrowia,
    zupełnie niechcący.
  • 12:10 - 12:13
    Rozmawiała ze mną normalnie
  • 12:13 - 12:18
    i była zaangażowana w rozmowę
    dokładnie tak samo jak ja.
  • 12:19 - 12:22
    Kiedy rozmawiasz z osobą w depresji tak,
  • 12:22 - 12:27
    jakby jej życie było równie wartościowe,
    intensywne i piękne jak twoje,
  • 12:27 - 12:30
    nie trzeba nawet budować
    między wami mostu,
  • 12:30 - 12:34
    bo właśnie likwidujesz tę przepaść.
  • 12:34 - 12:38
    Skup się na tym zamiast na samych słowach,
  • 12:38 - 12:43
    a wtedy być może będzie to dla nich
    najbardziej pocieszająca rozmowa w życiu.
  • 12:45 - 12:48
    Jak wiele może to znaczyć dla osoby,
    o którą się troszczysz?
  • 12:49 - 12:51
    Jak wiele może to znaczyć dla ciebie?
  • 12:51 - 12:53
    Dziękuję.
  • 12:53 - 12:56
    (Brawa)
Title:
Jak porozumiewać się z przyjaciółmi z depresją
Speaker:
Bill Bernat
Description:

Chcesz porozumieć się z przyjacielem z depresją, ale nie jesteś pewien, jak to zrobić? Komik i gawędziarz Bill Bernat ma kilka sugestii. Dowiedz się, co robić, a czego nie, rozmawiając z ludźmi żyjącymi z depresją - a następną rozmowę przeprowadzisz z klasą i odrobiną humoru.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
13:10

Polish subtitles

Revisions