Tại sao viêm màng não lại rất nguy hiểm?- Melvin Sanicas

Xem bài học đầy đủ tại: https://ed.ted.com/lessons/why-is-meningitis-so-dangerous-melvin-sanicas

Năm 1987, hàng nghìn người đổ về Ả Rập Saudi cho cuộc hành hương Haji hàng năm. Nhưng lễ hội đã biến thành cuộc khủng hoảng sức khỏe trên toàn thế giới: hơn 2.000 ca viêm màng não bùng phát và lan rộng khắp Ả Rập Saudi và toàn thế giới. Làm thế nào căn bệnh này lại phát tán nhanh đến vậy và điều gì khiến nó nguy hiểm đến thế? Melvin Sanicas sẽ phân tích cách mà viêm màng não ảnh hưởng đến cơ thể chúng ta.

Bài học bởi Melvin Sanicas, đạo diễn bởi CUB Animation Studio.

Năm 1987, hàng chục ngàn người
đổ về Ả Rập Saudi

cho cuộc hành hương Haji hàng năm.

Tuy nhưng lễ hội ấy đã khơi mào
cho một cuộc khủng hoảng về sức khỏe:

chỉ vài ngày sau cuộc hành hương,
hơn 2.000 ca viêm màng não bùng phát,

lan khắp Ả Rập Saudi
và sau đó là cả thế giới.

Sự bùng phát dữ dội đến mức được cho là
tạo ra một đại dịch viêm màng não

lây nhiễm cho hàng chục ngàn người
trên toàn thế giới.

Viêm màng não là hiện tượng viêm
của màng não, vốn gồm ba lớp

chịu trách nhiệm bảo vệ não và tủy sống.

Điều làm viêm màng não rất nguy hiểm
so với những bệnh khác

là tốc độ nó tấn công cơ thể người bệnh.

Trường hợp xấu nhất, cái chết sẽ đến
chỉ trong một ngày.

May thay, điều đó hiếm khi xảy ra
khi bệnh nhân được điều trị y tế từ sớm.

Bệnh có ba nguyên nhân chính:

nấm, virus
và vi khuẩn là tác nhân nguy hiểm nhất,

cũng là tâm điểm của bài học này.

Mọi người thường nhiễm khuẩn

do hít phải những giọt chất nhầy
và nước bọt trong không khí

từ người bị nhiễm
khi họ hắt xì hoặc ho.

Bệnh cũng lây lan qua hôn,
hút thuốc chung,

dùng chung bàn chải và đồ cá nhân.

Vài người có thể bị nhiễm và mang mầm bệnh
mà không có biểu hiện bệnh,

điều có thể khiến căn bệnh
lan rất nhanh cho người khác.

Khi vi khuẩn xâm nhập
vào mũi, miệng và họng,

chúng xuyên qua niêm mạc
và vào thẳng mạch máu.

Từ đó, vi khuẩn xâm nhập nhanh mô
của cơ thể - bao gồm màng

gọi là hàng rào máu não.

Màng này được tạo thành
từ mạng lưới các tế bào

giúp ngăn cách mạch máu và não,
ngăn chặn mọi thứ xâm nhập

trừ một số phân tử đặc biệt,
như nước và vài phân tử khí khác.

Bằng cách mà các nhà khoa học
vẫn đang nghiên cứu,

vi khuẩn viêm màng não
có thể đánh lừa hàng rào này và xâm nhập.

Bên trong não, vi khuẩn nhanh chóng
gây viêm màng não,

tạo hiện tượng viêm khi hệ miễn dịch
phản ứng quá mức cần thiết,

gây triệu chứng sốt và đau đầu dữ dội.

Khi sự phù nề màng não tiến triển xấu,
sẽ có hiện tượng cổ gượng.

Sự trương phồng não gây rối loạn
chức năng cơ bản - gây các triệu chứng

như mất thính lực và
cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng.

Khi áp suất trong sọ tăng lên,
nó khiến bệnh nhân lơ mơ --

một trong các dấu hiệu đặc hiệu của bệnh.

Vài giờ sau, vi khuẩn nhân lên nhanh chóng
và bắt đầu giải phóng độc tố,

dẫn đến nhiễm trùng máu,
hay còn gọi là nhiễm độc máu.

Chất này gây vỡ mạch máu, máu tràn ra
và tạo thành cấu trúc trông như ban đỏ,

và hình thành những vết bầm lớn dưới da.

Cùng lúc, độc tố phân hủy oxy trong máu,
làm giảm oxy đến các cơ quan quan trọng

như phổi và thận,

khiến các cơ quan
có khả năng dừng hoạt động--

đồng thời, làm tăng nhiễm trùng máu,
đe dọa tính mạng.

Tất cả nghe thật đáng sợ,

nhưng bác sĩ rất giỏi trong việc điều trị,
ở người lớn, bệnh nhân được phát hiện sớm

có thể nhanh chóng giảm
nguy cơ tử vong

Càng điều trị chậm trễ,
nguy cơ để lại di chứng càng cao.

Khi sự giảm oxy dẫn đến sự chết tế bào
ở bộ phận ở xa của cơ thể--

như ngón tay, ngón chân, tay và chân--
khả năng cao là phải cắt cụt chi.

Và nếu độc tố vi khuẩn tích tụ trong não
và gây ra chết tế bào,

viêm màng não có thể gây
tổn thương não lâu dài và mất trí nhớ.

Nên việc chữa trị khẩn cấp, hay hơn hết,
sự phòng ngừa là rất quan trọng.

Đó là lí do nhiều quốc gia
có vắc-xin phòng ngừa

thể bệnh nguy hiểm nhất này.

Chúng thường được tiêm cho
đối tượng có nguy cơ cao như trẻ nhỏ,

người có miễn dịch yếu,
hay những người

tụ tập thành đám đông,
có nguy cơ bùng phát dịch cao.

Hơn nữa, viêm màng não rất phổ biến
tại những vùng được gọi là

vành đai viêm màng não ở châu Phi

dù các ca bệnh vẫn xảy ra toàn thế giới.

Nếu thấy mình hay người thân
có dấu hiệu viêm màng não,

hãy đến bác sĩ sớm nhất có thể,

hành động sớm có thể
cứu được mạng sống.